Biografie: Margriet de Moor werd geboren op 21 november 1941 te Noordwijk met de naam Margaretha Antoinette Neefjes. Het katholieke gezin waarin ze opgroeit, telt tien kinderen. Margriet gaat aanvankelijk naar de school waar haar ouders werken, maar in de vierde klas stapt zij over naar de HBS. Na de HBS vervolgt ze haar zangopleiding aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Vanaf 1968 treedt ze regelmatig op als zangeres van voornamelijk twintigste-eeuws avant-garde repertoire. Aan het eind van de jaren zeventig studeert zij enige tijd klassieke talen en kunstgeschiedenis. Samen met haar man, Heppe de Moor, exploiteert Margriet een kunstenaarssalon in 's raveland. In 1988 debuteert Margriet met de verhalenbundel "Op de rug gezien", waarmee ze in 1989 wordt genomineerd voor de AKO-literatuurprijs. Met "Eerst grijs dan wit dan blauw" weet ze in 1992 deze prijs zelfs te winnen. Andere boeken van Margriet de Moor: -De virtuoos (1993) -Ik droom dus (1995) -Hertog van Egypte (1996) Titel: Eerst grijs dan wit dan blauw
Uitgever: Contact
Jaar van uitgave: 1994
Eerste uitgave: 1991
Druk: Eenentwintigste
Aantal bladzijden: 283
Literaire stroming: Moderne Nederlandse Literatuur. Genre: Dit is een Psychologische roman omdat je bijv. bij Magda veel leest wat er in haar omgaat. Er wordt concrete informatie verstrekt maar vooral psychische. De relatie problemen tussen de hoofdpersonen zijn heel belangrijk. Je kunt het ook een liefdes roman noemen omdat alles rond de liefde draait. In goede en in slechte tijden. In het uiterste geval kun je een thriller zien in dit verhaal, vooral in het begin als Magda wordt vermoord en hoe na allerlei omwegen en verdiepingen in haar verleden duidelijk wordt waarom haar man haar vermoord heeft. Motto: Ich fühle luft von anderem Planeten. Arnold Schönberg, Strijkkwartet in fis kl. T., opus 10. Sehr Langsam. Vert: Ik voel lucht van andere planeten. In het verhaal wordt vaak verwezen naar de lucht. Hoe de lucht verandert als het weer verandert, hoe de lucht voelt, hoe de lucht eruit ziet. En natuurlijk is de lucht, waar de sterren zich bevinden, het gene waar Gaby het liefst naar kijkt. Gaby is bezeten van planeten en hiermee is dan weer een verband gelegd met het motto. Samenvatting: Op een ochtend in 1982 gaat Erik naar zijn werk in Leiden. Hij is oogarts in een ziekenhuis. In de auto rijdt hij langs het huis van zijn vrienden, Robert Noort en Magda Reskova. Het valt hem op dat één van hun honden buiten staat. Hij gaat het huis binnen en vindt in de slaapkamer een doodgebloede Magda. Robert zit verward in een hoekje van de kamer met een bloederige dolk in zijn hand. Erik herinnerd zich nu iets van vroeger uit 1964, toen Robert voor het eerst zijn vrouw aan hem kwam voorstellen. Robert en Magda vertelden hem dat ze in een boerderij in de Cevennen gingen wonen. Erik en zijn vrouw bezochten hen daar in 1967 en 1973. Toen Robert met zijn vrouw weer terug in Nederland was werkte hij als directeur van het metaalbedrijf dat hij van zijn vader had overgenomen. Terug in het heden belt Erik de politie. Robert wordt meegenomen naar het politiebureau en Erik moet ook mee voor verhoor. Als hij niet meer nodig is op het bureau kan Erik eindelijk naar zijn werk. Als Robert op een avond in 1980 thuis komt van zijn werk, zijn Magda en de honden niet thuis. In de tijd na hun terugkeer uit Frankrijk heeft Robert samen met een collega, Zijderveld, het metaalbedrijf tot bloei gebracht. Later hoort Robert van Erik en Nellie dat de honden bij hen zijn en haalt ze op. Ondanks dat het huwelijk niet echt gesmeerd liep mist hij Magda wel. Magda blijft verdwenen en een televisieoproep blijkt ook niet te helpen. Op een dag komt Magda onverwacht weer terug. Om enige uitleg durft Robert haar niet te vragen. Hij is te veel in de war. Nu vertelt het verhaal ons wat Magda had bedacht om weg te gaan. De Honden brengt ze naar Erik en Nellie, ze gaat bij haar schoonzus, Helene, op bezoek en bij haar schoonmoeder gaat ze ook nog even langs. Via Parijs gaat ze naar de Cevennen, waar ze jarenlang met Robert woonde. Ze vindt een baantje als serveerster en ze ontmoet een paar mannen waarmee ze korte relaties heeft. In September 1981 gaat ze met het vliegtuig naar Gaspe. Daar woonde ze vroeger en daar leerde ze Robert kennen. Ze zoekt wat oude vrienden op en ontmoet een astronoom, Michel Toussaint genaamd. Ze kan het begin van haar relatie met Robert maar niet uit haar hoofd zetten. Ze gaat ook langs bij haar moeders graf en daarna beslist ze naar haar geboorteplaats te gaan in het voormalige Tsjecho-Slowakije. Milena, een vriendin van vroeger, biedt haar onderdak. Ze praten met elkaar veel over herinneringen van vroeger. Na een paar weken bij haar gelogeerd te hebben gaat ze terug naar huis. Dan is de dag van Magda's begrafenis aangebroken. Nellie denkt terug aan het leven van Magda en hoe dat veranderde na de geboorte van Gaby. Gaby is de zoon van Nellie en is autistisch. Geen enkele therapie mocht baten. Hij is geobsedeerd door het heelal. 's Nachts is hij niet weg te slaan bij zijn telescoop. Nellie kleedt zich netjes aan en gaat samen met Erik en Gaby naar de begrafenis om afscheid te nemen van Magda. Hoofdpersonen: In het boek komen vier hoofdpersonen voor. Magda Rezková en Robert Noort zijn daarvan de belangrijkste. Robert Noort: Hij is getrouwd met Magda Resková en was in zijn jeugd vrienden met Erik. Hij is kunstschilder en heeft de metaalfabriek overgenomen van zijn vader. Robert wil dat alles op zijn manier gaat. Hij kon er al helemaal niet tegen dat zijn vrouw plotseling twee jaar vertrok zonder hem in te lichten. Dat zij na haar terugkomst hem nog steeds nooit wat ze had uitgespookt was voor Robert de druppel die de emmer deed overlopen. Magda Resková: De vrouw van Robert. Ze heeft een liefdes relatie gehad met Erik, maar ondanks dat heeft ze een redelijke vriendschap met Nellie. Zij is vertaalster van beroep. Ze is op zoek naar vragen in haar leven die onbeantwoord zijn gebleven. Om hierop antwoorden te vinden is ze ook op reis gegaan. Zij vindt dat de relatie tussen haar en Robert niet echt lekker loopt. Ze is een geëmancipeerde vrouw en laat zich niet commanderen door haar man. Om zich van hem af te zetten vertrekt ze zonder enig voorteken. Haar antwoorden zijn bij terugkomst helaas niet beantwoord en houd alle ervaringen voor zichzelf. Erik: Zijn vrouw is Nellie waarmee hij een autistische zoon heeft, Gaby. Zijn beste vriend is Robert. Met de vrouw van Robert, Magda, heeft hij overspel gepleegd. Hij is oogarts in Leiden en is waarschijnlijk door zijn intensieve beroep erg met zichzelf bezig. Hij houdt er ook wat vreemde opvattingen over het leven op na; als je dromen niet opschrijft vergaan ze. Nellie: De vrouw van Erik. Zij is de moeder van hun autistische zoon, Gaby. Nellie is erg in zichzelf gekeerd en besteedt veel aandacht aan haar zoon. Ze bewondert Magda om haar omgang met Gaby, maar snapt dit niet zo goed. Nellie heeft een sieraden- en porseleinwinkeltje. Titel verklaring: In deel drie van het boek keert Magda terug naar Canada om de plaats waar zij opgroeide te bezoeken. Zij denkt dan terug aan de bootreis die ze in 1947 met haar moeder maakte, ook naar Canada. Ze waren van plan daar een nieuw bestaan op te bouwen. Midden op zee was er een baby gestorven. Omdat er geen andere manier was om dit kind ter aarde te stellen kreeg het een zeemansgraf. Dit gebeurde op een plechtige manier: in een prachtige doos met nagemaakte rozen. Het gebeuren maakte grote indruk op Magda die dan negen jaar oud is. Zij probeert zich in de baby te plaatsen en vraagt zich dus af hoe het is om dood te zijn: "Vertel het me," vroeg ik zachtjes aan de baby. "Is het waar dat eerst alles grijs wordt, dan wit, dan blauw en dat je dan naar de sterren vliegt?" De titel is dus hoe een kind zich de dood voorstelt. Grijs, de geest, wit, het licht, blauw de hemel. Ik denk dat het ook heel goed mogelijk is dat de Moor met de titel nog een symbolische bedoeling heeft gehad, waarin de verschillende kleuren de verschillende levensfasen benadrukken. Vertelsituatie: Het boek bestaat uit vier delen en elk deel wordt door een andere hoofdpersoon verteld. In het eerste hoofdstuk is Erik aan het woord. Hij beschrijft dan zijn relatie met Robert. Hij is ook degene die het dode lichaam van Magda ontdekt. Het tweede hoofdstuk wordt uit het perspectief van Robert vertelt. Hij legt uit hoe zijn relatie met Magda en met Erik is. Hij vertelt hoe Magda weggaat en weer terug komt en hoe hij het bedrijf van zijn vader weet te redden. In hoofdstuk drie is Magda de ik-persoon. Ze vertelt wat ze heeft gedaan in de twee jaar dat ze weg is geweest. Ondertussen heeft ze allerlei flashbacks. Ze laat niet veel los over de relatie tussen haar en Robert, maar je merkt wel dat ze antwoorden probeert te vinden op haar eigen vragen. Het laatste deel is aan Nellie en Gaby gewijd. Dit stuk gaat over de begrafenis van Magda. Door de hoofdstukken heen wordt de ik-persoon af en toe afgewisseld door een alwetende verteller die de ik-persoon als hij of zij aanspreekt. Schrijfstijl: Het was best makkelijk leesbaar, al was zinsbouw soms zo ergerlijk. De dialogen zijn soms erg verwarrend. Het was soms ook moeilijk te begrijpen in welke tijd of welk deel het verhaal zich afspeelde. Net als je eigen gedachtes gingen die van deze persoen af en toe ook dwars door elkaar heen. Je moest soms iets een aantal keren lezen voordat je een aanknopingspunt kon vinden met een bepaalde tijd. Haar manier van schrijven kun je ook niet echt bepaald mooi vinden. Het is wat koel en zakelijk. De emoties komen niet echt lekker los in de teksten. Ruimte, plaats en tijd: In 1983 speelt het verhaal zich af in een dorpje aan de kust, hoogst waarschijnlijk ergens in Nederland. Er hangt een regenachtige grillige sfeer. In 1980 speelt het verhaal zich af in en rond het huis van Robert. In het derde deel gaat Magda met de bus en de trein naar de Cevennen in Frankrijk. Voordat ze naar Gaspé, in Canada, gaat woont ze eerst nog een tijdje in een onherbergzaam gebied samen met een voortvluchtige. Nadat ze in Canada is geweest reist ze door naar haar geboorteplaats in Duitsland. Na twee jaar komt ze weer terug in Nederland bij Robert. In het vierde deel speelt alles zich dus weer af in Nederland. Het speelt zich af in een tijdsbestek van ruim 19 jaar. De passage die het verst terug in de tijd gaat, gaat over de ervaringen uit de jeugd van Magda. Daar is ze negen maar ik weet niet hoe oud ze was toen ze overleed, dus een precieze schatting kan ik niet maken. De 19 jaar is dus waar ik met zekerheid uit kan komen. Het begint namelijk als Erik zijn zoekgeraakte vriend Robert weer tegen komt in 1964. Hij is dan al getrouwd met Magda. Op die dag krijgt Nellie hun baby Gaby. Verder in het verhaal gaan Robert en Nellie wandelen met Gaby en dan wordt er gezegd dat hij 18 jaar is. En Magda's dood is in 1983. Door het verhaal worden talloze sprongen in de tijd gemaakt waardoor je het spoor snel bijster bent. Toch is de eigenlijke tijd van dit verhaal maar een paar dagen. Vanaf dat Magda dood gaat totdat ze begraven wordt. Thematiek: Het thema van dit boek, is het gegeven dat mensen altijd meer willen hebben dan ze kunnen krijgen, de menselijke tekortkomingen en het verlangen. Robert wil Magda begrijpen. Magda wil haar verleden verwerken, Erik wil een goede vriend en Nellie wil doordringen in Gaby. Maar geen van allen lukt het om hun wensen te vervullen. Ze zoeken allen liefde die hun verlangens vervullen. Eigen mening: Het boek was vrij lastig te vatten door de regelmatige struikelblokken (vooral de flashbacks). Het was wel een interessant verhaal en er zat ook genoeg spanning in maar dat kon in sommige delen zo wegvallen doordat het verhaal een beetje langdradig was en het te vaag werd. Het was wel weer sterk dat de spanning later nog sterker hervat werd. Doordat de Moor geen van de karaktereigenschappen of gevoelens een precieze naam geeft blijf je erg betrokken bij het verhaal en net als in het echte leven moet je er zelf achter zien te komen. Ze licht op een subtiele manier telkens een puntje van de sluier op waarmee je de puzzels compleet kunt maken. Dit is wel moeilijk maar zo is het niet zo voorgekauwd en kun je zelf denken. Om passages beter te kunnen begrijpen moest ik soms wel bepaalde stukjes opnieuw lezen. Verwerkingsopdracht: Deze ligt tot op zekere hoogte wel voor de hand, maar ik heb toch verder gekeken dan m'n neus lang is. Ik denk dat het voldoende zal zijn als ik mijn keuze goed kan beargumenteren. Muziek: Als motto stond een zin uit een lied van een strijkkwartet van Arnold Schönberg, in fis kl. opus 10. Sehr langzaam. Ik heb deze muziek beluisterd en vond gelijk dat er veel affiniteit was met de muziek en het boek. Ik weet niet of Margriet de Moor enig idee had om deze muziek te betrekken in haar boek of dat zij alleen de uitspraak, Ich fühle Luft von anderen Planeten, heeft gebruikt. Zij koos hier natuurlijk voor omdat zij zelf zangeres is. Ik ben nog mijn CD verzameling door gegaan om iets anders te zoeken wat mij het zelfde gevoel gaf als het boek. Het moest sowieso iets moderners zijn met veel woede en temperamenten. In ieder geval geen romantische muziek, barok, renaissance of iets anders. De muziek van Schönberg heeft veel overeenkomsten met het verhaal. Het geeft beiden een impressionistische indruk en zelfs de schildering op de kaft kun je hierbij betrekken. Het is redelijk modern en dat is het boek ook. De verhaalstructuur kan vaak ingewikkeld zijn en de muziek heeft een redelijk rommelige en ingewikkelde melodielijn. . De muziek is op verscheidene passages erg onrustig en agressief, hierbij verbeeld ik mij de moord en de geschillen tussen de verschillende hoofdpersonen in. Regelmatig keert er een rust terug, een soort thema, dat mij doet denken aan de flashbacks die verwoven zitten in het verhaal. De muziek is soms erg drammerig en dat zijn sommige karakters in het verhaal ook. De vrijheid in de muziek is soms ook goed te horen en speelt ook een belangrijke rol in vooral de periode die Magda meemaakt als zijn weg gaat. Ze wil vragen oplossen zodat zij zich weer vrij gaat voelen. Gaby wil ook vrij zijn in zijn droomwereld, het heelal. Het is misschien ver gezocht of toevallig maar je kunt het ook nog zien als een overeenkomst dat het strijkkwartet vier instrumenten bevat en het boek vier hoofdpersonen heeft. Het boek is ook verdeeld in vier etappes, elk stuk wordt verteld door een ander persoon en het stuk van Schönberg bestaat ook uit vier delen. Woede, wanhoop, spanning, liefde, verwardheid, vrijheid, onzekerheid enz. Alles komt in beide, het kwartet en het boek aan de orde. De muziek sis over de hele linie heel troostend en droevig. Vooral die delen met de sopraan. Het eerste deel van het strijkkwartet IV, op.37 vind ik veel beter passen bij het begin als Erik de moord ontdekt. De muziek is dan "eng", gewelddadig en spannend. Ik stel me voor dat als er ooit een verfilming van dit boek wordt gemaakt dat ze de muziek van Schönberg heel goed zouden kunnen gebruiken.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden