De romananalyse Kop: Maarten ‘t Hart: Een vlucht regenwulpen, Wolters-Noordhof, 1990 (Grote Lijsters, eerste druk 1978) Genre: Psychologische-roman Samenvatting Aan het begin van het verhaal, denkt inmiddels dertigjarige Maarten terug aan zijn jeugd. Hij denkt aan zijn jeugd, schoolcarrière, zijn vader, zij moederen hoe hij hoogleraar in de weefselkweek is geworden. Zo zou je een geliefd iemand weer kunnen opwekken uit de dood, je copieerd die persoon. Je zou ook jezelf kunnen namaken en aan je copie, die natuurlijk jonger is dan jij ervaring kunnen doorgeven, Die avond ziet hij op een bruiloft een meisje waarvan hij denkt dat het Martha is. Zij is zijn vroegere jeugdliefde, die hem afwees en waar hij nooit meer overheen is gekomen. Uiteindelijk blijkt zij haar zusje te zijn en dezelfde interesses als hem te hebben. Ze maken dan ook een afspraak om samen naar een concert te gaan. Een paar dagen later krijgt hij een visioen, hij ziet zijn eigen dood. Vanaf dat moment weet hij dat hij niet langer dan twee weken te leven heeft. Hier denkt hij, vanaf dan, veel over na, net als over de dood van zijn moeder, Martha en hoe hij haar bewonderde. Doordat Martha hem had afgewezen, was hij nog geslotener geworden. Ondanks het overtuigd zijn van het bijna dood gaan, gat hij toch naar het congres in Zwitserland. Hij overnacht in een Duits stadje, waar zojuist een feest aan de gang is. Hier wordt Maarten zich nog meer bewust over het altijd alleen zijn, maar dit keer vindt hij het juist fijn. De volgende dag komt hij aan in Bern, waar het congres plaats vindt. Hij parkeert zijn auto in de garage, maar kan de uitgang niet meer vinden. Terwijl hij naar de bergen, die te zien zijn op het dakterras, vergeet hij voor enkele momenten de wereld om zich heen. Hier ontmoette hij Adrienne Ponchard, een collega van hem, die hij op een eerder congres ontmoet had. Zij brengt hem naar zijn hotel en die avond eten ze samen. Zij doet hem denken aan Martha terwijl hij helemaal niet op haar lijkt. Zoals ik twee dagen eerder naar Martha heb gekeken, zo keek ik nu naar Adrienne, niet omdat ze op Martha leek, maar omdat ze een vrouw was, behoorde tot de sekse van Matha, Maarten raakt bevriend met professor Ernst Bitzius en met z’n drieen gaan ze dan ook wat eten. Ernst vraagt of ze nog een paar dagen bij hem blijven slapen, nu weet Maarten zeker dat hij in Zwitserland zou gaan sterven. Ze besluiten om met z’n drieen een berg te gaan beklimmen, maar Maarten heeft dit nog nooit gedaan. Als ze op de berg staan merkt Maarten dat Ernst en Adrienne veel meer oog voor elkaar hebben dan normaal is. Omdat Maarten toch meer dan vriendschap voor Adrienne voelt, besluit hij om toch maar af te dalen. Hij doet te hard zijn best en valt naar beneden. Pas als ik een tiental meters omlaag gegleden ben over de helling, te zamen met het meegluidende steen geruis, denk ik verbaasd: ik val omlaag. En nog altijd ben ik niet bang, ik zie diep onder mij de steeds breder wordende steenhelling met steeds grotere, puntigere stenen tot diep in het dal toe waar ze nog steeds hier en daar verspreid op de groene weide liggen. Als hij op de grond ligt, beseft hij dat hij nog niet dood is en dat hij dat ook niet zou gaan en dat zijn visioen betekende dat hij een nieuw leven zou krijgen. Met zijn val had hij adrienne en ernst dichter bij elkaar gebracht (Alles is onwezenlijk, bevindt zich achter glas en juist daarom weet ik dat Adrienne en Ernst van elkaar houden, hoewel zij het zelf nog niet weten. Mijn val heeft ze dichter bij elkaar gebracht) en zichzelf op de goede weg gebracht in zijn nieuwe leven, waarin hij opener zou zijn. Karakterisering van de personages Maarten: Maarten is een eenzame man van dertig jaar. Hij is hoogleraar is de celbiologie en zijn werk is het enige waar hij zich mee bezig houdt. Een sociaal leven heeft hij niet en dat komt onder andere door zijn fobieën: pleinvrees en dwanggedachten over de dood. We leren Maarten kennen als een eenzaam kind dat erg naar zijn moeder trok, hij was eigenlijk verliefd op zijn moeder. Op de middelbare school ontmoet hij Martha, op wie hij vreselijk verliefd raakt. Hij durft echter geen contact met haar te leggen en een relatie zit er dus niet in. Zowel zijn moeder en de onbereikbare Martha blijven het leven van Maarten beheersen: iedere vrouw die hij ziet, brengt hij in relatie met een van die twee. Hij is een rond karakter. Moeder: De moeder van Maarten is dol op hem, ze zorgt voor hem en geeft hem veel aandacht. Zij is een rond karakter Vader: De vader van Maarten is tuinder, zoals ook zijn vader tuinder was. Hij is een zwijgzame godvruchtige man die het liefst zou zien dat zijn zoon ook tuinder zou worden. Hij is een type (de strenge, zwijgzame vader). Martha: Martha is de onbereikbare liefde van Maarten: zij is de ideale vrouw. Zij is een vlak karakter. Adrienne en Ernst: Zij zijn collega’s van Maarten die hij bij een congres in Bern tegenkomt. Maarten vindt Adrienne erg leuk, hij wordt zelfs een beetje verliefd op haar. Zij is echter meer geïnteresseerd in Ernst
Perspectief: subjectief-ik-perspectief Thema Eenzaamheid en verlangen zijn één van de belangrijkste thema’s die in het boek voorkomen. Eenzaamheid is te verklaren doordat Maarten heel erg in zichzelf is gekeerd. Hij is hier diep in zijn hart niet blij mee. Hij heeft haast nooit vriendjes gehad en al helemaal geen vriendinnetjes. ‘Ze roepen me na, ze rukken stokken uit de vlierbosjes langs het paden zwaaien ermee.’ Hij is te snel volwassen geworden en eigenlijk nooit een kind geweest. Dat is eigenlijk ook een thema van het boek, volwassenheid, want de wereld van de volwassenen is hard en Maarten is, na de dood van zijn moeder, helemaal alleen in dezen wrede wereld. Het thema verlangen is te verklaren door zijn verlangen naar een vrouw, naar Martha, naar zijn moeder die overleden is, naar Adrienne of naar het leven zelf. Want volgens zijn eigen gevoel neemt hij geen deel aan het leven, maar is hij een toeschouwer die aan de zijlijn staat. Motieven Enkele in het verhaal voorkomende motieven zijn dwanggedachten, liefde voor de natuur en biologie, driftaanvallen, de dood, pleinvrees, God en het geloof, eenzaamheid en isolement, liefde, relatie ouder-kind, relatie man-vrouw (Maarten haatte zijn vader namelijk, maar hield van en aanbad zij moeder zoals hij later ook Martha aanbad Structuur Het boek heeft 205 bladzijden en 197 bladzijden daarvan behoren tot het verhaal. De rest is informatie over de schrijver en het boek. Verder heeft dit boek 23 hoofdstukken die ongenummerd zijn maar wel allemaal een titel hebben. Analyse van de spanningsopbouw De spanningsopbouw is erg zwak. Er komt haast geen spanning in voor. Natuurlijk kwamen er wel stukjes in voor, die je uit wil lezen voordat je gaat slapen, zoals de dood van zijn moeder. Ook wil je weten wanneer hij nou dood gaat, want telkens komt er weer een zinnetje in voor dat wijst op zijn aanstaande dood. Maarten denkt veel na in het boek en dat gaat meestal over Martha en zijn vroegere jeugd. Ook deze dingen vind ik niet spannend. Taalgebruik Maarten ‘t Hart heeft een beschrijvende stijl: de omgeving wordt vrij precies weergegeven, inclusief planten en dieren. De dialogen komen ook natuurgetrouw over. Daarnaast maakt hij vee gebruik van bijbelcitaten en andere verwijzingen naar de bijbel. Zo schrijft hij over een brandende kachel dat het vuur ‘de Heilige Geest in de kachel’ is een weiland wordt vergeleken met de ‘grazige weiden’ uit psalm 23
Motto Zondag 10 Vraag 27: Wat verstaat gij door de voorzienigheids gods? Antw. De almachtige en alomtegenwoordige kracht Gods, door welke Hij hemel en aarde, mitsgaders alle schepselen, gelijk als met zijn hand nog onderhoudt, en alzo regeert, dat loof en gras, regen en droogte, vruchtbare en onvruchtbare jaren, spijze en drank, gezondheid en krankheid, rijkdom en armoede en alle dingen, niet bij geval, maar van zijn vaderlijke hand ons toekomen. Dit citaat uit de Heidelbergse catechismus geeft aan dat het leven door god wordt geregeerd. Dus ook Maartens eenzaamheid en zijn onbereikbare liefde zijn niet toevallig zo gekomen, maar zijn voortgekomen uit Gods wil Tijd De vertelde tijd van het verhaal is een jaar of vijfentwintig: vanaf de vroegste herinneringen tot Maarten dertig is. ‘Een vlucht regenwulpen’ wordt niet chronologisch verteld, maar springt heen en weer tussen het verleden en het heden, zonder tijdverdichting. Er zijn zoveel flashbacks, dat er bijna sprake is van twee verschillende tijdlagen. De tijd die zich afspeelt in het heden is ongeveer twee weken. Ruimte De jeugd van Maarten speelt zich af op de boerderij in de omgeving van Delft en op school. Later zien we Maarten in zijn Laboratorium in Leiden en in Bern, in Zwitserland. Titelverklaring Als de moeder van Maarten op sterven ligt, ziet hij buiten een vlucht regenwulpen voorbij vliegen. Maarten is gefascineerd door vogels en omdat regenwulpen zeldzaam zijn, vallen ze hem ook op dat moment op. De dood van Maartens moeder is een belangrijke gebeurtenis in zijn leven en hij weet nog precies wat er tijdens haar sterven gebeurde: er kwam een vlucht regenwulpen voorbij. ‘Ik denk alleen maar: ze is gestorven op het moment dat de regenwulpen overkwamen en die gedachte troost me, vreemd genoeg.’ De verwerking van achtergrondinformatie
De schrijver en zijn prijzen Maarten ‘t Hart wordt geboren op 25 november 1944 in Maassluis. Na de lagere school gaat hij naar het HBS en vervolgens studeert hij biologie in Leiden. Na het afronden van zijn studie krijgt hij een baan als etholoog aan de Leidse universiteit. In 1971 debuteert hij onder het pseudoniem Martin Hart met de roman ‘Stenen voor de ransuil’. In 1973 schrijft hij ‘Ik had een wapenbroeder’. In 1975 krijgt hij de Multatuliprijs voor zijn roman ‘Het vrome volk’. In 1978 volgt ‘Een vlucht regenwulpen’ dat werd verfilmd in 1981. De aanleiding tot het schrijven van ‘de kroongetuige’ (1982) stamt uit Maartens studententijd. Enkele medestudenten maakten een film getiteld ‘Moord in het museum’. De opnamen werden gemaakt in het Rijksmuseum voor Natuurlijke Historie (Leiden), waarover het gerucht ging dat er een lijk in een pot alcohol verborgen zou zijn geweest. Over dit gegeven besloot Maarten ooit een boek te schrijven. Maartens werk kenmerkt zich door autobiografische elementen. De gebeurtenissen spelen zich vaak af in streng godsdienstig milieu, waaraan de hoofdfiguur moeilijk kan ontsnappen. Ook het thema ‘anders zijn’ (met name door homoseksualiteit) komt in veel van zijn romans en proza naar voren. Overige werken: Mammoet op zondag (1977), Laatste zomernacht (1977), De droomkoningin (1980). De ortolaan (boekenweekge-schenk1984), Het woeden der gehele wereld (1993), De nakomer (1996).
Plaats van de roman in de literatuur Literaire stroming Moderne Nederlands literatuur Betekenis/ waardering voor de literatuur Na diverse herschrijvingen werd het boek ‘Een vlucht regenwulp-en’ in 1978 een enorme bestseller. De Nederlandse bevolking was erg geïnteresseerd in zijn werk van Maarten ‘t Hart. In de tweede helft van de jaren zeventig groeide deze bekendheid na veel columns in diverse kranten. Na ‘Een vlucht regenwulpen’ breekt Maarten ‘t hart definitief door bij het grotere publiek Maarten ‘t Hart heeft in de jaren tachtig veel boeken geschreven met veel succes. Ook heeft hij twee literaire prijzen ontvangen voor ‘Het vrome volk’ (de Multatuliprijs) en voor ‘De som van Misverstanden (de Jan Greshoffprijs) Zijn werk is in veel verschillende talen vertaald. Vergelijking van recensie
Recensie nmr. 1 Tom van Deel: Subtiele roman over de trouw, Trouw, 26-09-1978 De recent geeft een samenvatting van het verhaal. Ook heeft de recent het er over wat ‘trouw’ nou eigenlijk is. Aan het eind geeft hij zijn eigen mening over het boek en benadrukt deze met een citaat. De recent beoordeelt de roman positief. Hieronder volgen een paar citaten, waarin zijn mening beschreven staat: * “ ‘Een vlucht regenwulpen’ bevat talloze zeer ontroerende details en is wat verwerving der onderdelen betreft een subtiel boek” * “Prachtig vind ik hoe ‘t Hart het natuurlijke leven combineert met het verhaalgebeuren.” * “- - een van de vele goedgevoelde observaties uit dit boek - -” In deze recensie staat vooral beschreven wat de recent zelf van het boek vind, dus kan ik er zelf moeilijk waarde aan hechten. Wel vind ik dat de recent zijn mening goed weer geeft en hij benadrukt dit ook met goede argumenten. Ook ben ik het best wel een beetje met hem eens, zelf vind ik het boek namelijk ook aardig goed, alleen het einde is wat saaier. Recensie nmr. 2 Hans Warren: Nieuwe Roman van Maarten ‘t Hart, PZC, 07-10-1978 In de recensie beschrijft de recent de loop van het verhaal. Ook schrijft hij de bedoeling van het verhaal grotendeel op. Bij sommige stukjes, waar hij wat over vertelt, citeert hij een bijpassend stukje uit het boek. In de laatste twee alinea’s geeft de recent zijn mening met bijpassende argumenten. De recent beoordeeld de roman positief, maar ook negatief. Over het begin is hij namelijk erg enthousiast en tevreden, maar over het einde van het boek praat hij toch erg negatief. Hier volgen een paar citaten waarin zijn mening beschreven staat: * “Ik vind de jeugdherinneringen en de natuurbeschrijvingen prachtig neergezet” * “De contacten met de schoolkinderen, (nu volgt er een hele opsomming)….zijn zó gedrenkt in sfeer, weemoed, liefde en bitterheid dan men ze niet snel, zo ooit, vergeten zal.” * “…het gedeelte van het boek dat in Zwitserland speelt verslapte mijn aandacht” * “De spanning kwam niet meer terug, …” Ook aan deze recensie hecht ik geen waarde: het is de recent zijn mening. Wel vind ik dat hij gelijk heeft. In de voorgaande recensie heb ik namelijk in het kort gezegd wat de recent in deze recensie zo’n beetje bij zijn mening opschrijft. Leuk, maar aan het einde toch saaier. Persoonlijke verwerking Eigen recensie Info: schrijver: Maarten 't Hart

Titel: Een vlucht regenwulpen
Jaar van uitgave: 1978
Bron: FDC (Familie Daniëls Courant) Publicatiedatum: 14-11-00
Recent: Renée Daniëls
Recensietitel: De dood De recensie: De psychologische roman ‘Een vlucht regenwulpen’, geschreven door Maarten ‘t Hart, gaat over hoe een volwassen man de weg naar zichzelf vindt. De weg naar iemand die opener is en niet almaar in zichzelf zit. Maarten ‘t Hart verteld over zijn eigen jeugd. Het is niet geheel autobiografisch, maar in vele details lijkt het toch te kloppen. Vele terug blikken naar het verleden, zoals zijn school waar hij voortdurend alleen in de gangen liep en gepest werd, wijst erop dat Maarten altijd heel eenzaam is geweest. Hij is te snel volwassen geworden Het boek ‘En vlucht regenwulpen heeft mij erg aangesproken. Ik vind het een leuke manier hoe hij schrijft. Ook na het verwerken van secundaire informatie is mijn mening over dit boek niet veranderd. Wel had ik er een beetje moeite mee, toen hij vertelde over zijn moeder, die dood is gegaan aan kanker. Zeker voor mij is dat een heel emotioneel stukje, omdat bij ons thuis hetzelfde probleem geld. Alleen is mijn vader nog niet gestorven. Misschien hierom dat het boek mij zo heeft aangesproken. Het mooiste stukje tekst vind ik dan ook: ‘Ik kijk maar naar buitenen soms naar mijn moeder, ik zit doodstil naast mijn moeder en ik heb het gevoel dat dit altijd zo zou blijven, dat dit nu de eeuwigheid is. Ik zou misschien iemand moeten waarschuwen, een dokter bijvoorbeeld, of de verpleegster maar ik kan er niet toe komen om op te staan of zelfs maar te gaan verzit-ten.’ Dit stukje vind ik zo mooi, omdat ik waarschijnlijk zelf ook zo zou reageren. Niks zou ik meer kunnen doen, alleen maar zitten, om de laatste minuten van zijn leven bij hem te zijn. Nu ben ik ook veel vaker thuis om te helpen en om ‘gezellig’ met hem te praten. Het begin sprak mij vooral heel erg aan, omdat Maarten ‘t Hart alles op zo’n mooie wijze beschrijft. Je ziet alles voor je. Naarmate ik verder was in het boek, hiermee bedoel ik dan ongeveer bladzijde 100/125, begon ik me al minder te interesseren. Het was nog wel mooi, maar gewoon iets minder. Bij het punt van het ‘bergbeklimmen’ begon ik toch een beetje te twijfelen of het inderdaad wel zo’n mooi boek was als ik in de eerste instantie had gedacht. Met goed geluk bleef het inderdaad nog wel mooi, maar de aantrekkingskracht om het verder te lezen werd wel wat minder. Uiteraard heb ik het wel uitgelezen. De recent Hans Warren heeft zo ongeveer dezelfde mening als die van mij. Ja, ik kan me wel in zijn mening vinden.