Hoofdstuk 1 – Het kunstwerk zelf
Inhoud
Deel I
Als de roman van start gaat, is de moeder van de drie broers net overleden. De familie is rond de kist verenigd. Het grootste probleem lijkt moeders hondje Curly. Victor heeft zich voorlopig over het dier ontfermd, in afwachting van een definitief adres. Omdat hij de naam "Curly" niet uit zijn mond kan krijgen heeft hij het dier "Knak" gedoopt. Na de plechtigheid is Victor alleen thuis. Hij voelt zich ellendig en laat een prostituée komen, zoals hij wel vaker doet. Zijn vaste meisje is verhinderd, maar haar plaatsvervangster doet het ook prima. Enkele dagen later kijken de broers samen naar een reeks films van hun jeugd, die ze nooit eerder hebben gezien. Hun lang geleden gestorven vader, de befaamde architect Walter Clarijs, heeft ze ooit gemaakt. Het ontroert de broers om zichzelf als spelende kinderen terug te zien. Eén beeld is wel erg treffend. Het toont Victor en Jasper die een zandkasteel aan het bouwen zijn. Jasper is meteen laaiend enthousiast, omdat het schitterend laat zien dat het bouwen van zandkastelen er al vroeg bij de broers inzat. Een prachtige reclame voor hun bedrijf. Hij besluit er een foto van te laten maken en deze in hun bedrijfsruimte op te hangen. Victor is echter niet geïnteresseerd, want hij wil helemaal niet herinnerd worden aan zijn verleden in de architectuur en de mislukte opvolging van zijn vader. Pleuntje, de vriendin van Felix, is pottenbakster. Ze is alleen thuis en verft de muur. Als Felix onverwachts thuiskomt, gaan ze met elkaar naar bed. Daarna praten ze over de begrafenis en over Felix' broers. Felix is veel meer gesteld op de idealistische dromer Victor dan op de realistische zakenman Jasper. Als Pleuntje naar haar atelier is gegaan, hoort Felix een enorme explosie die allerlei waandenkbeelden bij hem opwekt. Wanneer Pleuntje weer thuiskomt, vertelt ze dat er een stuk van de gracht was afgezet, omdat er een ontploffing in een pakhuis is geweest. Felix doet alsof hij van niets weet. Als Victor het graf van zijn moeder bezoekt, blijkt dit helemaal te zijn ingesponnen door kardinaalsmotten. Hij wil het spinsel eerst laten verwijderen, maar besluit vervolgens het toch maar te laten zitten, omdat de natuur zijn gang moet kunnen gaan. Nadat Victor uit een van zijn vele angstdromen is ontwaakt, reist hij met de nog steeds in zijn gezelschap verkerende hond Knak naar Overijssel, waar hij de oude aristocraat Bregstein bezoekt. Bregstein bezit een groot landgoed en wil daarop een zogenaamde "hermitage" -een kluizenarij- laten bouwen. Victor heeft jaren geleden al eens een ruïne voor de man ontworpen en omdat dat naar Bregsteins tevredenheid was, is hij weer uitgenodigd. Er heeft ooit al eens een kluizenarij op het landgoed gestaan, maar die is in de jaren twintig verloren gegaan. Victor hoort Bregsteins verzoek met gemengde gevoelens aan. Hij is immers zo gemotiveerd meer voor de architectuur. Bregstein weet dit nog niet en schrikt als Victor hem vertelt dat hij niet meer bij een architectenbureau werkt, maar in de zandsculpturen zit. Niettemin lopen ze, vergezeld door Bregsteins jachthonden en Victors hondje, naar de plaats waar de hermitage zou moeten verrijzen. Als Victor weer thuis is, krijgt hij een hallucinatie, waarin zijn moeder en Felix voorkomen. Die avond nodigt hij weer dezelfde prostituée als de vorige keer, maar het lukt hem niet tot een hoogtepunt te komen. Na haar vertrek valt zijn oog op een krantenknipsel, waarin wordt verteld over een heel bijzonder bouwproject. In een Spaans dorpje is een voormalige monnik al 25 jaar bezig met het bouwen van een kathedraal. Hij doet dit zonder staatssubsidie en met her en der aangetroffen bouwmaterialen. Jasper en Victor bezoeken samen een prestigieus object. Het is een reusachtige driezitsbank, die Sand Art in opdracht van een meubelfabriek in een weiland heeft geplaatst. Het kunstwerk zal in aanwezigheid van veel vooraanstaande lieden uit de meubelwereld worden gepresenteerd. Jasper beweegt zich heel gemakkelijk tussen de zakenlui en weet de pr-belangen van Sand Art uitstekend te behartigen. Victor voelt zich echter niet op zijn gemak, wil met niemand contact en neemt tenslotte maar plaats op de enorme zandbank. Dit tot hilariteit van de aanwezigen, maar tot woede van Jasper, die Victors gedrag schadelijk acht voor Sand Art. Het toneel verplaatst zich naar Ella. Zij is de ex-vrouw van Victor. Ze bezoekt de opening van een expositie van Felix' vriendin Pleuntje en denkt aan de mislukking van haar huwelijk en de oorzaak daarvan: het vreemde gedrag van Victor, die zich geleidelijk in een eigen wereld had teruggetrokken en uiteindelijk in een psychiatrische kliniek was opgenomen. Bij de opening van de tentoonstelling zijn ook de drie broers aanwezig. Felix vermaakt velen met zijn ziek grappen, snelle woordassociaties en wiskundig getinte filosofieën. De onderlinge verhoudingen zijn ook op dit feestje duidelijk. De keurig opgevoede Ella, die het begrip "fatsoen" hoog heeft zitten, baalt van de voorspelbare Felix met zijn creatieve verbale uitspattingen en van de dromerige Victor met zijn onmaatschappelijke instelling. Als Victor een slechtsmakend toostje consumeert, moet hij denken aan de tijd dat hij in de inrichting zat, waar alles vies smaakte. Direct daarna wordt hij opeens duizelig. Pleuntje kijkt toe bij de repetitie van het koor waarvan Felix deel uitmaakt. Ze denkt terug aan de tijd dat ze elkaar ontmoetten. Als Felix later aan het werk is, wordt hij door Victor gebeld. Die vraagt hem of hij weet waar een bepaalde ring van hun moeder is gebleven. Na afloop van het gesprek realiseert Felix dat zijn broer de indruk had gewekt afscheid te willen nemen. Deel II
In de foyer van een bekend hotel is door Sand Art een zandsculptuur geplaatst. Jasper komt het resultaat bekijken, maar heeft nog een ander motief om het hotel te bezoeken: hij heeft een relatie met Saskia, de manager van het hotel. Op een verborgen hotelkamertje gaan ze met elkaar naar bed. Na afloop vertelt Jasper aan Saskia dat zijn broer Victor sinds een half jaar spoorloos is. Bij Zaltbommel was wel een hond aangetroffen die aan het signalement van Knak voldeed. Ze waren gaan kijken, maar het was een andere hond geweest. Ook Victor’s ex-vrouw Ella en zijn dochter Femke praten over de verdwijning van Victor, tijdens een etentje in het ouderlijk huis. Over en weer worden verwijten gemaakt, Femke kritiseert de relatie die Ella begon toen Victor in een inrichting zat. Femke krijgt te horen dat ze haar vader meer had moeten opzoeken. Als zij een huilbui krijgt, breekt Ella in de consternatie een zeventiende-eeuws glas. Felix kan zich inmiddels niet meer op zijn werk concentreren. Hij denkt terug aan een van de laatste verjaardagen van zijn moeder, waarbij hij had gezien dat een depressieve Victor huilend in de armen van zijn moeder hing. In de hoop nog iets nuttigs over Victor te horen, besluiten Felix en Pleuntje Bregstein te bezoeken, omdat Victor kort voor zijn verdwijning nog bij hem is geweest. Deze gentleman schrikt zich dood als hij de boomlange Felix met zijn rare opmerkingen en spastische bewegingen ziet. Ook de al te vrije kleding van Pleuntje kan de conservatieve landheer niet echt bekoren. Bregstein neemt zijn bezoekers mee om hen de ruïne te laten zien die Victor voor hem heeft ontworpen. Als ze daar aankomen, nestelt Felix – die een passie voor ronde vormen heeft – zich in een torentje om daar heel lang te blijven zitten. Voor Bregstein is dit een bewijs dat de man gestoord is. Pleuntje moet denken aan een recent bezoek van hen beiden aan haar moeder. Tijdens een wandeling door het dorp was Felix ook plotseling hoog in een toren verschenen. Omdat Felix nogal gedeprimeerd is door de verdwijning van zijn broer en bovendien aan een paar artikelen wil werken, gaan hij en Pleuntje drie weken naar Spanje, waar ze een huisje huren. Als ze een rondrit door de omgeving maken, komen ze in een dorp terecht waar een wel zeer curieus, nog niet voltooid bouwwerk staat. Het is een enorme kathedraal, waarin de meest bizarre materialen zijn verwerkt: flessendoppen, oude tegels, gebruikt glas, enz. Op een bord staat dat men reeds 25 jaar aan de kathedraal bezig is, en dat allemaal zonder overheidssubsidie. Elke gift is welkom en kan in een daarvoor gereedstaande bus worden gedeponeerd. Felix en Pleuntje zijn zeer onder de indruk van de creatie van de bouwmeester. Slechts een paar mannen lijken zich met de bouw bezig te houden. Ook valt op dat er op zeer ouderwetse wijze wordt gewerkt. Zo worden bouwmaterialen met behulp van een middeleeuws werktuig, een tredmolen, naar boven gehesen. Sterk geboeid onderwerpt Felix het geheel aan een nadere inspectie, terwijl Pleuntje aan de voet van de kerk blijft zitten. Opeens ziet ze een hondje lopen en ze weet bijna zeker dat het Victors Knak is. Omdat dit echter onmogelijk is, zet ze de gedachte weer snel van zich af. Als Felix terugkeert, blijkt hij zo onder de indruk dat hij weer nieuwe werkinspiratie heeft. Ze rijden meteen naar hun vakantiehuis en hij gaat aan het werk. Het toneel wordt verplaatst naar Victor. Hij blijkt inderdaad in Spanje te zijn en zelfs mee te werken aan de bouw van de kathedraal. Pleuntje heeft dus inderdaad Knak gezien. Victor is ingetrokken bij een Spaanse weduwe, aan wie hij kostgeld betaalt. Hij deelt ook het bed met haar. Hij is dus in dienst van de architect van de kathedraal, Vincento Arduro. Deze Arduro was, net als Victor, voorbestemd om in het aannemingsbedrijf van zijn vader te komen werken, maar dat was mislukt. In plaats daarvan was hij het klooster in gegaan, maar later weer uitgetreden en vervolgens moederziel alleen dit enorme bouwproject begonnen. Hij heeft weinig hulp, dus kan hij Victor goed gebruiken. Die spreekt nauwelijks Spaans, dus de communicatie verloopt moeizaam. Geleidelijk echter gaan de mannen elkaar begrijpen en wordt Victors inbreng groter. Dat hij geen contact met Nederland meer heeft, interesseert hem weinig. Maar als hij een krantenartikel leest over de jaarlijkse zandkastelenwedstrijd te Oostende, waar Sand Art ook aan meedoet, wordt hij daar toch door geraakt. Op een dag ziet Victor bij de kathedraal een blond meisje zitten, dat erg op Pleuntje lijkt. Als hij heeft geconstateerd dat ze het ook is, zorgt hij ervoor dat hij ongezien blijft. Pleuntje heeft hem echter door en stuurt Knak met een briefje tussen zijn halsband naar hem toe. Victor raakt hierdoor erg ontroerd en besluit toch maar te reageren. Zo ontstaat een uitwisseling van boodschappen met Knak als koerier. Uiteindelijk besluit Victor zich te laten zien en is erg geëmotioneerd bij het zien van de enige familieleden die hij echt graag mag. De roman eindigt op een Spaans terras, waar Victor, Felix en Pleuntje over koetjes en kalfjes praten, gelukkig met elkaars gezelschap. Personages
Victor Clarijs is een gescheiden veertiger. Hij is eigenlijk architect, maar oefent dit beroep niet echt meer uit. Hij werkt namelijk in het bedrijf van zijn jongere broer Jasper: Sand Art. Dit bedrijf maakt zandsculpturen en geeft bedrijfscursussen. Dit laatste houdt in dat een aantal werknemers van een bedrijf in het kader van verbetering van de werkverhoudingen een dagje gezamenlijk aan een zandkunstwerk bezig is, onder leiding van Sand Art.
Victors functie bij Sand Art heeft weinig om het lijf. Hij bedient vooral de telefoon, maar heeft geen zin zich zakelijk op te stellen, waardoor hij potentiële klanten afschrikt.
In het verleden heeft hij veel psychische problemen gehad, waardoor zijn huwelijk en carrière als architect zijn mislukt. Uit zijn huwelijk met Ella heeft hij een dochter, Femke.
Jasper Clarijs daarentegen is het prototype snelle zakenjongen, die in zijn dikke Saab de directe contacten met zakenrelaties onderhoudt. Hij is in zijn nuchterheid Victors tegenpool en heeft niet veel begrip voor zijn dromerige broer. Hij is getrouwd en heeft twee kinderen.
Er is ook nog een derde en jongste broer: Felix Clarijs. Hij is zeer intelligent en werkt aan een universiteit als doctor in de wiskunde. Zijn functioneren wordt echter wat bemoeilijkt door een lastige ziekte: het syndroom van Gilles de la Tourette. Belangrijkste symptomen daarvan zijn dat men steeds ongedwongen is bepaald onnodige bewegingen te maken en ook voortdurend allerlei klanken uit te stoten. Medicijnen en zijn liefdevolle vriendin Pleuntje weten Felix’ problemen wel behoorlijk in te tomen.
Titelverklaring
De titel Een Spaans hondje komt letterlijk in het boek voor, op het moment dat Pleuntje Knak bij de kathedraal ziet lopen. Het is op zich een nuchtere constatering: Victor heeft met het hondje dat hij eigenlijk niet wilde, de wijk genomen naar Spanje en dus is Knak nu een Spaans hondje. Er zit natuurlijk wel meer achter. Iemand ziet een Spaans hondje lopen, maar dat nuchtere feit maakt bij die persoon wel een wereld van emoties los. Dat de hond eigenlijk ‘Curly’ heet, maar door Victor ‘Knak’ wordt genoemd, is een verwijzing naar het gedicht ‘Hond met bijnaam Knak’ van Jan Hanlo. Thema
Het thema kort omschrijven is niet eenvoudig. Het belangrijkst element in deze roman vormt eigenlijk de intermenselijke relatie. Daarbij zou je twee groepen kunnen onderscheiden. Ten eerste de groep geslaagden, waarvan Jasper, Ella en ook Bregstein deel uitmaken. Daarnaast de twee broers die om verschillende redenen van het normale patroon afwijken. De schrijfster tekent de personages echter op zodanige wijze dat de lezer zich gaat afvragen wie er nu eigenlijk normaal is. Wie onze sympathie verdienen, is overduidelijk: Victor en Felix. Hun gedrag moet begrip opwekken, maar daar slaagt hun omgeving niet in, met uitzondering van Pleuntje. Daarom zit er in deze roman de nodige maatschappijkritiek verborgen. De maatschappij moet veel meer rekening houden met mensen die zich om een of andere reden niet kunnen conformeren en – in dit geval – terecht naar Spanje verkassen om daar meer aan zichzelf toe te komen. Tijd
Tussen begin en eind van de roman verlopen een jaar en drie maanden. Dat is makkelijk vast te stellen, omdat er aan het begin van elk hoofdstuk een datum staat. De eerste is 1 maart, de laatste 7 juni van het jaar daarop. De roman wordt chronologisch verteld. Tussen de hoofdstukken verspringt de tijd steeds met een paar dagen of weken. Tussen de twee delen zit bijna een jaar. Flashbacks komen niet voor. Wel voeren de gedachten van een personage hem of haar wel eens terug, maar nooit langer dan enkele bladzijden. Perspectief
Soms is er een alwetende verteller aanwezig, waarbij de personen van buitenaf worden beschreven. Geregeld wordt de lezer geïnformeerd via ogen of gedachten van een minder belangrijk persoon, zoals bijvoorbeeld Bregstein. Hoofdstuk 2 – De Kunstenaar
Rascha Peper (1949) is een pseudoniem. Ze verzon haar pseudoniem toen ze een manuscript wilde opsturen naar een uitgeverij waarvan haar buurman directeur was. Als het manuscript afgekeurd werd, zou het minder genant zijn om hem in de Albert Hein tegen te komen. Citaat: “De essentie van schrijven is schrijven tegen de dood. Je schrijft om te blijven bestaan. Kennelijk gaat daar voor mij een therapeutische werking van uit, want sinds ik schrijf ben ik een stuk vrolijker.” Ander werk: De waterdame (1990, verhalen) Russisch blauw (1995, roman), Alle verhalen (1997, verhalen), Een Spaans hondje (1998, roman). Hoofdstuk 3 – De cultuurhistorie
Jaartallen worden niet genoemd, maar gezien de aanwezigheid van computers en verrijdbare vloerpanelen waar Sand Art mee wil gaan werken, kunnen we de gebeurtenissen zonder meer in de jaren tachtig of negentig plaatsen.
Inhoud
Deel I
Als de roman van start gaat, is de moeder van de drie broers net overleden. De familie is rond de kist verenigd. Het grootste probleem lijkt moeders hondje Curly. Victor heeft zich voorlopig over het dier ontfermd, in afwachting van een definitief adres. Omdat hij de naam "Curly" niet uit zijn mond kan krijgen heeft hij het dier "Knak" gedoopt. Na de plechtigheid is Victor alleen thuis. Hij voelt zich ellendig en laat een prostituée komen, zoals hij wel vaker doet. Zijn vaste meisje is verhinderd, maar haar plaatsvervangster doet het ook prima. Enkele dagen later kijken de broers samen naar een reeks films van hun jeugd, die ze nooit eerder hebben gezien. Hun lang geleden gestorven vader, de befaamde architect Walter Clarijs, heeft ze ooit gemaakt. Het ontroert de broers om zichzelf als spelende kinderen terug te zien. Eén beeld is wel erg treffend. Het toont Victor en Jasper die een zandkasteel aan het bouwen zijn. Jasper is meteen laaiend enthousiast, omdat het schitterend laat zien dat het bouwen van zandkastelen er al vroeg bij de broers inzat. Een prachtige reclame voor hun bedrijf. Hij besluit er een foto van te laten maken en deze in hun bedrijfsruimte op te hangen. Victor is echter niet geïnteresseerd, want hij wil helemaal niet herinnerd worden aan zijn verleden in de architectuur en de mislukte opvolging van zijn vader. Pleuntje, de vriendin van Felix, is pottenbakster. Ze is alleen thuis en verft de muur. Als Felix onverwachts thuiskomt, gaan ze met elkaar naar bed. Daarna praten ze over de begrafenis en over Felix' broers. Felix is veel meer gesteld op de idealistische dromer Victor dan op de realistische zakenman Jasper. Als Pleuntje naar haar atelier is gegaan, hoort Felix een enorme explosie die allerlei waandenkbeelden bij hem opwekt. Wanneer Pleuntje weer thuiskomt, vertelt ze dat er een stuk van de gracht was afgezet, omdat er een ontploffing in een pakhuis is geweest. Felix doet alsof hij van niets weet. Als Victor het graf van zijn moeder bezoekt, blijkt dit helemaal te zijn ingesponnen door kardinaalsmotten. Hij wil het spinsel eerst laten verwijderen, maar besluit vervolgens het toch maar te laten zitten, omdat de natuur zijn gang moet kunnen gaan. Nadat Victor uit een van zijn vele angstdromen is ontwaakt, reist hij met de nog steeds in zijn gezelschap verkerende hond Knak naar Overijssel, waar hij de oude aristocraat Bregstein bezoekt. Bregstein bezit een groot landgoed en wil daarop een zogenaamde "hermitage" -een kluizenarij- laten bouwen. Victor heeft jaren geleden al eens een ruïne voor de man ontworpen en omdat dat naar Bregsteins tevredenheid was, is hij weer uitgenodigd. Er heeft ooit al eens een kluizenarij op het landgoed gestaan, maar die is in de jaren twintig verloren gegaan. Victor hoort Bregsteins verzoek met gemengde gevoelens aan. Hij is immers zo gemotiveerd meer voor de architectuur. Bregstein weet dit nog niet en schrikt als Victor hem vertelt dat hij niet meer bij een architectenbureau werkt, maar in de zandsculpturen zit. Niettemin lopen ze, vergezeld door Bregsteins jachthonden en Victors hondje, naar de plaats waar de hermitage zou moeten verrijzen. Als Victor weer thuis is, krijgt hij een hallucinatie, waarin zijn moeder en Felix voorkomen. Die avond nodigt hij weer dezelfde prostituée als de vorige keer, maar het lukt hem niet tot een hoogtepunt te komen. Na haar vertrek valt zijn oog op een krantenknipsel, waarin wordt verteld over een heel bijzonder bouwproject. In een Spaans dorpje is een voormalige monnik al 25 jaar bezig met het bouwen van een kathedraal. Hij doet dit zonder staatssubsidie en met her en der aangetroffen bouwmaterialen. Jasper en Victor bezoeken samen een prestigieus object. Het is een reusachtige driezitsbank, die Sand Art in opdracht van een meubelfabriek in een weiland heeft geplaatst. Het kunstwerk zal in aanwezigheid van veel vooraanstaande lieden uit de meubelwereld worden gepresenteerd. Jasper beweegt zich heel gemakkelijk tussen de zakenlui en weet de pr-belangen van Sand Art uitstekend te behartigen. Victor voelt zich echter niet op zijn gemak, wil met niemand contact en neemt tenslotte maar plaats op de enorme zandbank. Dit tot hilariteit van de aanwezigen, maar tot woede van Jasper, die Victors gedrag schadelijk acht voor Sand Art. Het toneel verplaatst zich naar Ella. Zij is de ex-vrouw van Victor. Ze bezoekt de opening van een expositie van Felix' vriendin Pleuntje en denkt aan de mislukking van haar huwelijk en de oorzaak daarvan: het vreemde gedrag van Victor, die zich geleidelijk in een eigen wereld had teruggetrokken en uiteindelijk in een psychiatrische kliniek was opgenomen. Bij de opening van de tentoonstelling zijn ook de drie broers aanwezig. Felix vermaakt velen met zijn ziek grappen, snelle woordassociaties en wiskundig getinte filosofieën. De onderlinge verhoudingen zijn ook op dit feestje duidelijk. De keurig opgevoede Ella, die het begrip "fatsoen" hoog heeft zitten, baalt van de voorspelbare Felix met zijn creatieve verbale uitspattingen en van de dromerige Victor met zijn onmaatschappelijke instelling. Als Victor een slechtsmakend toostje consumeert, moet hij denken aan de tijd dat hij in de inrichting zat, waar alles vies smaakte. Direct daarna wordt hij opeens duizelig. Pleuntje kijkt toe bij de repetitie van het koor waarvan Felix deel uitmaakt. Ze denkt terug aan de tijd dat ze elkaar ontmoetten. Als Felix later aan het werk is, wordt hij door Victor gebeld. Die vraagt hem of hij weet waar een bepaalde ring van hun moeder is gebleven. Na afloop van het gesprek realiseert Felix dat zijn broer de indruk had gewekt afscheid te willen nemen. Deel II
In de foyer van een bekend hotel is door Sand Art een zandsculptuur geplaatst. Jasper komt het resultaat bekijken, maar heeft nog een ander motief om het hotel te bezoeken: hij heeft een relatie met Saskia, de manager van het hotel. Op een verborgen hotelkamertje gaan ze met elkaar naar bed. Na afloop vertelt Jasper aan Saskia dat zijn broer Victor sinds een half jaar spoorloos is. Bij Zaltbommel was wel een hond aangetroffen die aan het signalement van Knak voldeed. Ze waren gaan kijken, maar het was een andere hond geweest. Ook Victor’s ex-vrouw Ella en zijn dochter Femke praten over de verdwijning van Victor, tijdens een etentje in het ouderlijk huis. Over en weer worden verwijten gemaakt, Femke kritiseert de relatie die Ella begon toen Victor in een inrichting zat. Femke krijgt te horen dat ze haar vader meer had moeten opzoeken. Als zij een huilbui krijgt, breekt Ella in de consternatie een zeventiende-eeuws glas. Felix kan zich inmiddels niet meer op zijn werk concentreren. Hij denkt terug aan een van de laatste verjaardagen van zijn moeder, waarbij hij had gezien dat een depressieve Victor huilend in de armen van zijn moeder hing. In de hoop nog iets nuttigs over Victor te horen, besluiten Felix en Pleuntje Bregstein te bezoeken, omdat Victor kort voor zijn verdwijning nog bij hem is geweest. Deze gentleman schrikt zich dood als hij de boomlange Felix met zijn rare opmerkingen en spastische bewegingen ziet. Ook de al te vrije kleding van Pleuntje kan de conservatieve landheer niet echt bekoren. Bregstein neemt zijn bezoekers mee om hen de ruïne te laten zien die Victor voor hem heeft ontworpen. Als ze daar aankomen, nestelt Felix – die een passie voor ronde vormen heeft – zich in een torentje om daar heel lang te blijven zitten. Voor Bregstein is dit een bewijs dat de man gestoord is. Pleuntje moet denken aan een recent bezoek van hen beiden aan haar moeder. Tijdens een wandeling door het dorp was Felix ook plotseling hoog in een toren verschenen. Omdat Felix nogal gedeprimeerd is door de verdwijning van zijn broer en bovendien aan een paar artikelen wil werken, gaan hij en Pleuntje drie weken naar Spanje, waar ze een huisje huren. Als ze een rondrit door de omgeving maken, komen ze in een dorp terecht waar een wel zeer curieus, nog niet voltooid bouwwerk staat. Het is een enorme kathedraal, waarin de meest bizarre materialen zijn verwerkt: flessendoppen, oude tegels, gebruikt glas, enz. Op een bord staat dat men reeds 25 jaar aan de kathedraal bezig is, en dat allemaal zonder overheidssubsidie. Elke gift is welkom en kan in een daarvoor gereedstaande bus worden gedeponeerd. Felix en Pleuntje zijn zeer onder de indruk van de creatie van de bouwmeester. Slechts een paar mannen lijken zich met de bouw bezig te houden. Ook valt op dat er op zeer ouderwetse wijze wordt gewerkt. Zo worden bouwmaterialen met behulp van een middeleeuws werktuig, een tredmolen, naar boven gehesen. Sterk geboeid onderwerpt Felix het geheel aan een nadere inspectie, terwijl Pleuntje aan de voet van de kerk blijft zitten. Opeens ziet ze een hondje lopen en ze weet bijna zeker dat het Victors Knak is. Omdat dit echter onmogelijk is, zet ze de gedachte weer snel van zich af. Als Felix terugkeert, blijkt hij zo onder de indruk dat hij weer nieuwe werkinspiratie heeft. Ze rijden meteen naar hun vakantiehuis en hij gaat aan het werk. Het toneel wordt verplaatst naar Victor. Hij blijkt inderdaad in Spanje te zijn en zelfs mee te werken aan de bouw van de kathedraal. Pleuntje heeft dus inderdaad Knak gezien. Victor is ingetrokken bij een Spaanse weduwe, aan wie hij kostgeld betaalt. Hij deelt ook het bed met haar. Hij is dus in dienst van de architect van de kathedraal, Vincento Arduro. Deze Arduro was, net als Victor, voorbestemd om in het aannemingsbedrijf van zijn vader te komen werken, maar dat was mislukt. In plaats daarvan was hij het klooster in gegaan, maar later weer uitgetreden en vervolgens moederziel alleen dit enorme bouwproject begonnen. Hij heeft weinig hulp, dus kan hij Victor goed gebruiken. Die spreekt nauwelijks Spaans, dus de communicatie verloopt moeizaam. Geleidelijk echter gaan de mannen elkaar begrijpen en wordt Victors inbreng groter. Dat hij geen contact met Nederland meer heeft, interesseert hem weinig. Maar als hij een krantenartikel leest over de jaarlijkse zandkastelenwedstrijd te Oostende, waar Sand Art ook aan meedoet, wordt hij daar toch door geraakt. Op een dag ziet Victor bij de kathedraal een blond meisje zitten, dat erg op Pleuntje lijkt. Als hij heeft geconstateerd dat ze het ook is, zorgt hij ervoor dat hij ongezien blijft. Pleuntje heeft hem echter door en stuurt Knak met een briefje tussen zijn halsband naar hem toe. Victor raakt hierdoor erg ontroerd en besluit toch maar te reageren. Zo ontstaat een uitwisseling van boodschappen met Knak als koerier. Uiteindelijk besluit Victor zich te laten zien en is erg geëmotioneerd bij het zien van de enige familieleden die hij echt graag mag. De roman eindigt op een Spaans terras, waar Victor, Felix en Pleuntje over koetjes en kalfjes praten, gelukkig met elkaars gezelschap. Personages
De titel Een Spaans hondje komt letterlijk in het boek voor, op het moment dat Pleuntje Knak bij de kathedraal ziet lopen. Het is op zich een nuchtere constatering: Victor heeft met het hondje dat hij eigenlijk niet wilde, de wijk genomen naar Spanje en dus is Knak nu een Spaans hondje. Er zit natuurlijk wel meer achter. Iemand ziet een Spaans hondje lopen, maar dat nuchtere feit maakt bij die persoon wel een wereld van emoties los. Dat de hond eigenlijk ‘Curly’ heet, maar door Victor ‘Knak’ wordt genoemd, is een verwijzing naar het gedicht ‘Hond met bijnaam Knak’ van Jan Hanlo. Thema
Het thema kort omschrijven is niet eenvoudig. Het belangrijkst element in deze roman vormt eigenlijk de intermenselijke relatie. Daarbij zou je twee groepen kunnen onderscheiden. Ten eerste de groep geslaagden, waarvan Jasper, Ella en ook Bregstein deel uitmaken. Daarnaast de twee broers die om verschillende redenen van het normale patroon afwijken. De schrijfster tekent de personages echter op zodanige wijze dat de lezer zich gaat afvragen wie er nu eigenlijk normaal is. Wie onze sympathie verdienen, is overduidelijk: Victor en Felix. Hun gedrag moet begrip opwekken, maar daar slaagt hun omgeving niet in, met uitzondering van Pleuntje. Daarom zit er in deze roman de nodige maatschappijkritiek verborgen. De maatschappij moet veel meer rekening houden met mensen die zich om een of andere reden niet kunnen conformeren en – in dit geval – terecht naar Spanje verkassen om daar meer aan zichzelf toe te komen. Tijd
Tussen begin en eind van de roman verlopen een jaar en drie maanden. Dat is makkelijk vast te stellen, omdat er aan het begin van elk hoofdstuk een datum staat. De eerste is 1 maart, de laatste 7 juni van het jaar daarop. De roman wordt chronologisch verteld. Tussen de hoofdstukken verspringt de tijd steeds met een paar dagen of weken. Tussen de twee delen zit bijna een jaar. Flashbacks komen niet voor. Wel voeren de gedachten van een personage hem of haar wel eens terug, maar nooit langer dan enkele bladzijden. Perspectief
Soms is er een alwetende verteller aanwezig, waarbij de personen van buitenaf worden beschreven. Geregeld wordt de lezer geïnformeerd via ogen of gedachten van een minder belangrijk persoon, zoals bijvoorbeeld Bregstein. Hoofdstuk 2 – De Kunstenaar
Rascha Peper (1949) is een pseudoniem. Ze verzon haar pseudoniem toen ze een manuscript wilde opsturen naar een uitgeverij waarvan haar buurman directeur was. Als het manuscript afgekeurd werd, zou het minder genant zijn om hem in de Albert Hein tegen te komen. Citaat: “De essentie van schrijven is schrijven tegen de dood. Je schrijft om te blijven bestaan. Kennelijk gaat daar voor mij een therapeutische werking van uit, want sinds ik schrijf ben ik een stuk vrolijker.” Ander werk: De waterdame (1990, verhalen) Russisch blauw (1995, roman), Alle verhalen (1997, verhalen), Een Spaans hondje (1998, roman). Hoofdstuk 3 – De cultuurhistorie
Jaartallen worden niet genoemd, maar gezien de aanwezigheid van computers en verrijdbare vloerpanelen waar Sand Art mee wil gaan werken, kunnen we de gebeurtenissen zonder meer in de jaren tachtig of negentig plaatsen.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden