Titel: Een schitterend gebrek
Ondertitel: n.v.t.
Auteur: Arthur Japin
Uitgeverij: Wolters-Noofdhoff
Plaats van uitgave: Groningen
Gelezen druk: Lijsters
Jaar van eerste uitgave: De eerste druk is verschenen in 2003.
Aantal bladzijden: 243 bladzijden

Verwachtingen en eerste reactie
Deze opdrachten maak je gedeeltelijk voordat je het boek gaat lezen, gedeeltelijk direct na het
lezen van het boek.
1. Waarom heb je dit boek gekozen? Heeft iemand het je aangeraden? Zo niet, hoe ben je
dan tot je keuze gekomen?
Op mijn boekenplank heb ik een rij Lijsters staan die ik vorig jaar besteld heb. Dit was de eerste op de plank, daarom heb ik dit boek gekozen.


2. Omschrijf de buitenkant van het boek: kaft, omslagafbeelding, achterflap. Voeg een
kopie van de kaft en achterflap toe aan het einde van je verslag (bijlage 1).
Op de kaft is een vrouw met een masker te zien. Ook draagt ze een soort net over haar gezicht heen. Verder staan op de kaft de titel, de schrijver en dat het een Lijster boek is.
Op de achterflap staat de zelfde afbeelding nog een keer samen met de titel, schrijver en de tekst:
De beeldschone Lucia ontmoet op een feest bij Venetië de beroemde Casanova. Ze worden verliefd en beloven elkaar eeuwige trouw. Maar kort daarna verdwijnt Lucia zonder een woord uit Casanova’s leven.
Vele jaren later ontmoeten ze elkaar opnieuw in een Amsterdamse schouwburg, maar omdat Lucia een voile draagt weet Casanova niet wie hij voor zich heeft. Lucia vertelt het verhaal van haar vlucht en langzaam wordt duidelijk dat haar verdwijning geen verraad was maar juist een daad van liefde.

3. Wat verwacht je van het boek? Misschien heb je wel eens iets van deze auteur gelezen
of over hem / haar gehoord.
Ik verwacht een heel romantisch boek over Casanova die verraden wordt door zijn grote liefde en met een gebroken hart achterblijft terwijl zijn geliefde gelukkig verder leeft.

4. Nu je het boek uit hebt, wat is je eerste reactie?
Ik vind het een mooi boek, het was alleen niet wat ik verwacht had. Het is juist een heel dramatisch boek vanuit de geliefde van Casanova. Die lijdt het meeste onder haar vlucht.

5. Wat vind je van het boek in verhouding tot andere boeken? Of wellicht in verhouding
tot de film?
Ik vind het een heel goed boek, het is heel erg realistisch. Het is een verhaal dat zich heel erg in het verleden meesleept, je vormt echt een beeld bij hoe het er in die dagen aan toe ging.

6. Kun je het boek vergelijken met andere boeken die je gelezen hebt of films die je
gezien hebt?
Nee, ik heb nog nooit een film gezien of boek gelezen met dit onderwerp.


7. Heeft het boek je aan het denken gezet en indruk gemaakt? (Waarover, waardoor,
waarom). Geef voorbeelden en verwerk in je leesverslag citaten.
Het boek heeft op mij veel indruk gemaakt. Een het stuk dat het meeste indruk op mij gemaakt heeft is het stuk waarin Lucia vlucht omdat ze bang is dat Giacomo niet tot de hoge sociale kringen toe kan treden omdat ze verminkt is.
‘’Mijn dilemma was kort gezegd als volgt: Giacomo was de belichaming van mijn geluk. Als hij mij om mijn misvorming niet af zou wijzen, dan konden we trouwen. Ik zou mijn geliefde voor de rest van mijn leven bij mij hebben. Hijzelf diende daar echter zijn ambities voor op te geven. Dit huwelijk zou elke kans op een loopbaan uitsluiten. Dit zou hem ongelukkig maken, mij zou het kwellen hem te zien lijden. Zijn ongeluk zou daarmee het mijne betekenen. Door nu mijn hart te volgen zou ik ons allebei voor altijd in het verderf storten.’’

8. Geef in een grafiek weer hoe je het boek ervaren hebt? Was het in het begin nog lastig
of viel juist het einde tegen? Geef een overtuigende motivatie voor je grafiek.
De eerste 50 bladzijdes zijn even om in te komen. Daarna gaat de spanning en het drama omhoog. Als Lucia in Amsterdam weer een affaire heeft met Giacomo is het toppunt van het boek. Het einde valt een beetje tegen, ik had een ander einde verwacht.

Beknopte samenvatting en analyse (zie ook bijlage 3 voor uitleg over de begrippen en
Eldorado H3 afdeling 1: Verhaaltechniek)
1. Vat de inhoud van het boek samen: noteer in een lopend verhaal wat de belangrijkste
gebeurtenissen in het verhaal zijn. Vertel ook de afloop. Gebruik maximaal één A4:
het is dus belangrijk dat je de grote lijn opschrijft en (overbodige) details achterwege laat.
Samenvatting:
Het boek gaat over de eerste liefde van Casanova. Het wordt verteld door zijn grote liefde Lucia. Dit doet ze heen en weer springend tussen het heden en het verleden.
Lucia brengt haar jeugd door op een het landgoed Pasiano, dat ligt in Italië. Het landgoed is van de gravin van Montereale, Lucia’s ouders werken voor haar. Lucia kan erg goed opschieten met de gravin. Lucia kan uren wandelen over het landgoed en voelt zich erg vrij.
De dochter van de gravin gaat trouwen en dat wordt gevierd op het landgoed. Lucia’s ouders moeten zorgen voor de gasten. Bij die gasten zitten twee broers: Giacomo en Francisco, twee priesterstudenten. Lucia vind alle twee de broers geweldig maar Giacomo vindt ze het leukst. In de periode van voorbereidingen op het feest groeit de liefde van Giacomo en Lucia voor elkaar. Lucia is dan 14 jaar oud. Zij leidt hem rond over Pasiano en hij vertelt haar verhalen over zijn verleden, maar vooral over zijn toekomst. Hij is van plan een geweldige carrière te krijgen. Ze hebben geen seks, Giacomo vind haar te onschuldig en wil ook eerst trouwen. Als Giacomo weg gaat beloofd hij na een half jaar terug te komen en dan zullen ze gaan trouwen. Het plan is om dat in Venetië te gaan wonen.
In Venetië wonen is hard, je moet daar perfect zijn om in de hoge kringen te kunnen komen.

Om daar te kunnen overleven krijgt ze les van monsieur de Pompignac. Ze leert alles van hem wat een vrouw van adel zou moeten weten, Lucia blijkt erg slim te zijn. Lucia leert veel maar ze is bijna nooit meer buiten en vervreemd van haar ouders.
Pompignac wil Lucia meenemen naar een bal om haar kennis in de praktijk te nemen, hij wil haar voorstellen als zijn nichtje: Galathée de Pompinac.
Monsieur de Pompignac wordt ziek, hij krijgt de pokken. Lucia is de enige die nog bij hem in de buurt durft te komen. Uiteindelijk sterft hij. Lucia ontdekt dat de ook de pokken heeft. Lucia smeekt haar ouders om haar vast te binden zodat ze niet kan krabben aan de pokken en dus geen littekens zal krijgen. Lucia overleeft de pokken maar doordat ze met haar hoofd tegen haar kussen bleef schuren zit haar hele gezicht vol met littekens.
Lucia realiseert zich dat de nooit met Giacomo tot de bovenste kringen van Venetië zal behoren door haar littekens. Ze denkt aan Giacomo en aan dat hij zijn dromen nooit kan laten uitkomen zolang hij bij haar is. Ze vlucht weg van Pasiano. Ze gaat naar Bologna, waar ze van allerlei baantjes neemt om te overleven. Uiteindelijk komt ze bij een echtpaar als dienstmeid. Het echtpaar houdt zich bezig met wetenschappelijk onderzoek. Bij een van de bijeenkomsten met andere wetenschappers ontmoet de Franse hertogin Zélide. Ze worden vriendinnen en Zélide neemt Lucia mee op haar reizen. Lucia noemt zich dan Galathée de Pompignac.
Na een paar jaar overlijdt Zélide en Lucia erg al haar instrumenten . Die verkoopt ze en ze vertrekt naar Amsterdam. Na een tijdje gaat de als prostituee werken om geld te verdienen. Ze heeft klanten uit de laagste kringen omdat ze zoveel littekens heeft. Ze woont een tijdje bij een Joodse man, in die tijd was seks tussen een Jood en een Christen verboden. Ze wordt gepakt en ze moet 2 jaar in een spinhuis verblijven. Als ze uit het spinhuis komt besluit ze om een sluiter te gaan dragen. Haar waarde vliegt ineens omhoog. De mannen zijn geintresseerd in haar en al snel is ze een van de bestbetaalde prostituees.
Via een van haar vaste klanten komt Lucia haar jeugdliefde Giacomo weer opnieuw tegen. Hij weet alleen niet met wie hij werkelijk te maken heeft. Ze sluiten een weddenschap over liefde. Giacomo, inmiddels veranderd naar Monsieur de Seingalt, beweert dat hij nog nooit een vrouwenhart bezeerd heeft, maar Lucia is van mening dat hij wel degelijk een keer een hart gebroken zal hebben. Giacomo stelt voor haar zelf te laten ervaren hoe hij met een vrouw omgaat. Pas dan zal zij mogen oordelen. Langzaam maar zeker laat Galathée steeds meer los over Lucia en ze biedt hem op een gegeven moment schriftelijk een voorstel aan om haar te ontmoeten. Zij is meestal te vinden in een van de Amsterdamse cafés, rond acht uur ‘s avonds. Daar ontmoet Monsieur de Seingalt Lucia. Hij schrikt en meent dat zij totaal geruïneerd is. Zo gaan Lucia en Giacomo uit elkaar, maar, zij blijkt wel zwanger van hem. Haar vaste klant Jamieson heeft Lucia met littekens gezien en zegt haar te respecteren zoals ze is. Ze vertrekt naar New York, naar hem dus, en samen stichten ze een gezin. Aan de relatie tussen Giacomo en Lucia is voorgoed een einde gekomen.

2. Wat is het thema van het boek? Geef het thema is één zin weer zonder de inhoud na te
vertellen. Welke boodschap / les wil de auteur je meegeven?
Het thema van dit boek is naar mijn mening wanneer je het breed bekijkt liefde, maar wanneer je een specifieker thema moet benoemen zou ik kiezen voor uiterlijke schoonheid. Door haar verminking komt Lucia moeilijk aan werk en kan ze niet met Giacomo trouwen.

3. Is het thema van het boek actueel? Waarom (niet)?
Ja, ik denk dat het een vrij tijdloos thema is.

4. Noem ten minste drie motieven bij het thema. Verklaar de motieven in relatie tot het
thema. Een motief is een voor de mens belangrijke situatie of gebeurtenis die in een
verhaal voorkomt of iets wat herhaaldelijk terugkeert in een boek (bv. jaloezie, seks,
frustratie).
• Jezelf opgeven voor je geliefde.

• Liefde voor geld.
• Verminkt zijn.

5. Beschrijf de opbouw van het verhaal. Hoe begint het boek en hoe eindigt het?
Het verhaal begint wanneer Lucia naar de schouwburg gaat. Het eindigt als ze naar Amerika verhuist. Daar tussen in vertelt zij haar verhaal door van het verleden naar het heden te springen.

6. Heeft de tekst opvallende vormkenmerken? (Brieven, dagboek, bijzonder lettertype
e.d.)
Nee.

7. Verklaar de titel en de eventuele ondertitel. Is de titel goed gekozen en waarom?
De titel is: een schitterend gebrek. Deze duidt op de leeftijd van Lucia wanneer zij in contact komt met Giacomo. Zij is dan veertien jaar oud.
In het boek komt de titel letterlijk voor, namelijk op bladzijde 52. Het betreft hier een gesprek tussen Giacomo en zijn broer Francesco:
‘Ze is mooi. Ze is gehoorzaam. Ze is gelovig. Zo gezond als een vis. Haar huid is blank, haar ogen zwart.’
‘Die Lucia is volmaakt!’
‘Dat zou je denken,’ Giacomo klonk plotseling bedrukt. ‘Ze heeft alleen één ernstige tekortkoming.’

‘Welke dan?’
‘Zij is te jong.’
Hij meende het, maar zijn broer moest lachen: ‘Wat een schitterend gebrek!’

8. Kun je uit de titel opmaken waar het boek over gaat? Wat is de relatie met de
thematiek? Zie je verband tussen de titel/ondertitel, opdracht en het thema?
Nee, het gaat wel over een gebrek (de verminking van Lucia) maar dat is niet wat met de titel wordt bedoeld.

9. Kun je uitleggen in hoeverre het motto bij het verhaal past?
Het boek gaat over Casanova, het motto is afkomstig uit zijn autobiografie. Dat past bij elkaar.

10. Kun je iets vertellen over het genre? (Autobiografie, misdaadroman, historische
roman, novelle, psychologische roman)
Het is een historische roman, Arthur Japin heeft historische feiten waar hij een verhaal omheen heeft bedacht.

11. Heeft het verhaal een motto? Citeer het motto en verklaar waarom de auteur voor dit
motto gekozen heeft.
Ja, het motto is:
‘’Veel wat aanvankelijk alleen in de verbeelding bestaat, wordt werkelijkheid.’’
G.C.

Dat is een citaat uit een echte autobiografie van Giacomo Casanova.

12. Welke personages spreken je aan?
Lucia is een personage dat me heel erg aanspreekt. Ze houdt erg veel van Giacomo en daardoor vlucht ze. Ze wil heel haar eigen leven en geluk opgeven om Giacomo een gelukkig leven te laten hebben.

13. Is er sprake van karakterontwikkeling? Hebben bepaalde emoties je aan het denken
gezet?
Ja, Lucia verandert door haar verminking erg. Ook veranderd Giacomo heel erg door zijn gebroken hart dat Lucia hem bezorgt heeft.

14. Wie is aan het woord? Hoe zie je dat terug in de tekst? Wat vind je van het gekozen
perspectief en waarom? Is er een perspectief dat jij beter had gevonden?
Lucia is aan het woord. Dat zie je terug aan het ik-perspectief. Ik vind het een goed kozen perspectief, zo kan je je extra inleven Lucia.

15. Let op het tijdsverloop. Vertelt de schrijver het verhaal in de juiste tijdsvolgorde
(chronologische tijdsvolgorde)? Komen er tijdsprongen in voor?
Nee, het is niet chronologisch verteld. Er komen veel tijdsprongen in voor. Lucia begint te vertellen als ze in Amsterdam is. Daar komt ze uiteindelijk ook weer terecht maar ze maakt in de tussentijd ook sprongen naar haar verleden.

16. Het verhaal kan ook niet-chronologisch verteld worden? Zijn er flashbacks of
flashforwards?
Ja, er zijn flashbacks en flashforwards.


17. Wanneer spelen de gebeurtenissen zich af en wat is de totale tijd waarover in een
verhaal verteld wordt, inclusief de tijdsprongen?
De gebeurtenissen spelen zich af in de 18e eeuw. De totale tijd waarover het verhaal wordt verteld is ongeveer 35 jaar.

18. Is er sprake van tijdrekking (vertraging) als op een bepaalde plaats in het verhaal de
verteltijd relatief erg lang is. Is er sprake van tijdverdichting (versnelling) als op een
bepaalde plaats in het verhaal de verteltijd relatief erg kort is.
Ja, daar is spraken van. Soms duren stukken in het verhaal erg lang terwijl er ook soms vluchtig overheen verteld wordt.

19. Hoe begint het verhaal (ab ovo, in medias res, post rem) en hoe eindigt het (gesloten
of open einde, eventueel cyclische structuur als begin en einde verhaal opvallende
overeenkomsten vertonen)?
Het verhaal begint in medias res. Lucia ontmoet Casanova in de schouwburg maar je weet nog niet wie ze zijn er wat er gebeurd is. Het verhaal eindigt gesloten, Lucia vertrekt naar Amerika om nooit meer terug te komen.

20. Hoe wordt de spanning opgebouwd? Is er een plot? Is het verhaal fragmentarisch of
aaneengesloten verteld? Is er sprake van verschillende verhaallijnen?
Het verhaal is vooral spannend doordat het in delen verteld wordt. Er wordt dan een stuk van het verhaal open gelaten en er wordt naar een andere tijd gesprongen . Het is niet aaneengesloten verteld.

21. Geef de opbouw van de spanning in het boek in een grafiek weer. Motiveer waar de
hoogte- en dieptepunten in de spanning liggen.
Het begin is relatief saai, Lucia ontmoet een man in de schouwburg (die achteraf Giacomo blijkt te zijn). Ze vertelt een verhaal over haar jeugd en daarin wordt ze verliefd. Nog niet echt spannend, toch al spannender dat het stuk over de schouwburg. De spanning valt weer terug als haar leraar haar leert hoe ze een dame moet zijn zodat ze kan trouwen met Giacomo. De leraar wordt ziek en dan wordt het spannend. Die spanning zet door als Lucia daarna ook ziek wordt. Lucia blijkt daarna verminkt te zijn en het verhaal is dan nog spannender. Het toppunt van de spanning ligt op het punt waar Lucia besluit van huis te vluchten. Daarna gaat het boek bergafwaarts, het gaat over de periode tussen haar jeugd en haar hereniging met Giacomo. Als ze naar Amsterdam verhuist en Giacomo weer ontmoet wordt het weer spannender. Het toppunt van die fase is als ze als Lucia haar verhaal aan Giacomo verteld. Daarna verhuis Lucia naar Amerika, daar eindigt het boek.

De auteur
1. Is er verband tussen het persoonlijk leven van de schrijver en de thematiek van het
werk?

Ja, Lucia doet zich voor als iemand anders. Japin werd vroeger erg gepest en ging zich anders voordoen als hij eigenlijk was.

2. Is deze tekst kenmerkend voor deze schrijver?
Ja, Japin schrijft over het algemeen historische romans.

3. Spelen historische feiten en/of maatschappelijke achtergronden een rol?
Ja, het verhaal is gebaseerd op historische feiten.

Eindoordeel
1. Gebeurtenissen: zijn de gebeurtenissen en de opvolging van de gebeurtenissen in het
verhaal geloofwaardig? Leg uit. Gebruik voorbeelden.
Ja, ja de gebeurtenissen zijn geloofwaardig. Bijvoorbeeld hoe Lucia aan haar littekens komt. Die komen omdat ze haar gezicht openschuurde toen ze de pokken had. Ook de wendingen in het verhaal zijn geloofwaardig.

2. Personages: wat vond je van de personages uit het verhaal? Kwamen ze geloofwaardig op je over? Herkende je gedrag of gedachten van de personages?
Ik vond de personages erg geloofwaardig overkomen. De gedachte van de personages kan ik wel herkennen, ik denk dat ze goed uitgewerkt zijn.

3. Opbouw: wat vond je van de opbouw van het verhaal? Kun je je vinden in het einde dat de auteur gekozen heeft? Waarom (niet)? Vond je het verhaal spannend? Had je liever bepaalde stukken overgeslagen?
De opbouw is goed, ik had alleen liever een ander einde gezien. Dit is toch een happy end en dat vind ik niet zo goed bij het boek passen.


4. Taalgebruik: was het een lastig boek om te lezen? Wat vond je een mooie passage?
Waren er veel dialogen?
Het boek was niet lastig om te lezen, soms haal je door de dubbele namen van Giacomo en Lucia wel even door de war maar dat heeft wel iets. Je weet dan even niet meer wie nou wie is en dat weten de personages in het boek eigenlijk ook niet.

5. Heeft het boek je ergens over aan het denken gezet over een bepaald probleem/onderwerp? Waarom?
Dit boek heeft me wel aan het denken gezet over bijvoorbeeld perfect zijn om ergens bij te horen.

6. Aan wie zou je het boek aanraden en waarom?
Aan iedereen, ik vond het een erg goed boek.

Verwerkingsopdracht.
Zie bijlage 4 voor de verwerkingsopdrachten.
Verwerkingsopdracht 1:
Maak van het gesloten einde van je boek een open einde of maak van het open einde van
je boek een gesloten einde (minimaal 1 A4). Voeg een kopie van de pagina’s die je
herschrijft toe in de bijlagen van je leesverslag.
Amper was Jamieson vertrokken of er werd een brief bezorgd van Seingalt. Hij viel gewoon door de brievenbus. Het was geen dikke envelop, gewone een normale, dunne envelop. Toen ik hem opende viel er een brief uit.

Chère Galathée,
Het is triest voor mij maar u heeft onze weddenschap gewonnen. Het geld dat u van mij tegoed heeft kunt vanmiddag in de haven komen ophalen. Het is best een stapel geld maar ik had u liever het tien-, ja het hondervoudige geschonken als u mij die onthulling van gisterenavond had bespaard.
Lucia was inderdaad op de plek die u genoemd had. Ik had haar liever niet gezien, het heeft me zo’n pijn gedaan. Ze dronk in het uur dat ik haar sprak wel twee flessen wijn leeg, nadat ik vertrokken was ben ik de dichtstbijzijnde bar binnengelopen en heb ik me ook goed laten vollopen. Ik heb nu een enorme kater, daarom kan ik vanmiddag pas in de haven. Lucia sprak zeer lovend over u en ik smeek u haar vriendin te blijven. Een andere heeft zij niet.


Ik hoop u vanmiddag in de haven te zien,
Uw dienaar,
Seingalt

Die middag draaide de wind. De wind stond nu goed om te varen. Ik weet niet wat ik wil, vertrekken naar een ander land met Jamieson of bij Giacomo blijven. Ik pakte mijn spullen en stopte ze in tassen. Met het geld van Giacomo kan ik eventueel naar het buitenland vertrekken.
Om half twee was ik in de haven. Geen moment te laat want de stuurman stond te wachten en riep mij om uit te varen. Jamieson stond vanaf het dek naar mij te kijken. Giacomo keek ook naar mij, hij had me verwacht. Giacomo groette mij en hij had een dikke envelop met geld bij zich. Dat zou voor mij genoeg zijn om de stuurman te betalen, ik wilde geen schuld bij Jamieson.
Ik dacht aan wat Jamieson mij over het land had verteld. Hij vertelde dat het heel anders is dan Amsterdam is. Er staan zo’n drieduizend rijke huizen, gebouwd van rode steen. De straten zijn er geplaveid en breed en voorzien van voetpaden. Zo fraai is die stad dat er geen in Europa aan kan tippen. Rondom is er water en er zijn brede kaden met pakhuizen. Twee daarvan zijn helemaal van Jamieson, een met tabak en de andere met huiden.
Ik verlang ernaar om Europa te verlaten, het continent dat mij bijna alleen maar ongeluk heeft gebracht. Maar ik verlang ook om bij Giacomo te zijn. Om eindelijk voorgoed bij hem te zijn, daarvan heb ik gehoopt sinds ik van het landgoed vluchtte. Maar Giacomo weet niet dat ik eigelijk zijn grote jeugdliefde Lucia ben. Misschien neemt hij me wel niet zoals ik ben en dan is Jamieson voorgoed weg, dan kan ik niet meer terug. Dan ben ik nog steeds ongelukkig. Met Jamieson kan ik gelukkig worden, ver van de ellende van Europa. Maar met Giacomo kan ik ook gelukkig worden en dan kan ik de ellende die ik hier heb meegemaakt vergeten.
Giacomo gaf me het geld. Hij keek naar mij, even keek ik naar hem. Toen keer ik naar Jamieson. Jamieson keek ook naar mij. Ik opende mijn mond en nam een beslissing.

Leeskringdiscussie
In vwo 6 ga je in een groep van maximaal 6 personen discussiëren over een literair
werk. Uitgangpunt voor de discussie zijn stellingen die elke deelnemer moet
formuleren. Als voorbereiding op deze leeskringdiscussie formuleer je bij elk boek dat
je leest voor je leesdossier drie stellingen (zie bijlage 6: ‘De leeskringdiscussie’ voor
voorbeelden van goede stellingen).
• Dit boek zou door alle jongeren gelezen moeten worden omdat ze iets kunnen leren van bijvoorbeeld de stukken over geaccepteerd zijn en worden.

• Dit werk heeft grote culturele waarde voor latere generaties.
• Dit boek geeft een goed beeld van de periode waarin het zich afspeelt.

Secundaire literatuur, bijlagen en bronvermelding
Onderdeel H van je leesverslag bestaat uit twee onderdelen:
Secundaire literatuur:
Om je boek beter te begrijpen en ook andere visies op de interpretatie van het boek te krijgen, is het goed om je te verdiepen in secundaire literatuur: literatuur over het boek dat je gelezen hebt, zoals recensies, artikelen uit literaire handboeken en lexicons, etc. Zoek tenminste drie onderdelen secundaire literatuur (met een minimum van acht pagina’s) (zie ook bijlage 6: ‘De leeskringdiscussie’ voor voorbeelden van bronnen voor secundaire literatuur) en vermeld op een correctie manier de bron (zie ook bijlage 9: Een bronvermelding maken).

Bijlagen en bronvermelding:
De laatste pagina‘s van het leesverslag bestaan uit de bijlagen (bij sommige opdrachten moeten je extra materiaal toevoegen) en een overzicht van de gebruikte bronnen. Geef een korte inhoudsopgave van je bijlagen en controleer of je alle benodigde documenten inderdaad hebt opgenomen. Verder is het belangrijk dat je bronvermelding volgens de regels is samengesteld en dat je alle bronnen die je geraadpleegd hebt – voor het standaardverslag en voor de verwerkingsopdrachten – vermeldt. Het is niet verkeerd om bronnen te gebruiken, maar je moet ze wel vermelden, anders maak je je schuldig aan plagiaat (diefstal). Zie hiervoor bijlage 9: ‘Een bronvermelding maken’.

Bronvermelding:
Internet:
- Els Bertens, ‘De vlinders en het verstand’. 8 Weekly, 8 februari 2009,
- < http://www.8weekly.nl/artikel/849/&gt;
- [z.a], ‘Arthur Japin – Een schittend gebrek’. Hotel Boekenlust, 8 februari 2009,
- < http://www.hotel-boekenlust.nl/bibliotheek/187-Arthur-Japin-Een-schitterend-gebrek.html&gt;
- [z.a], ‘Arthur Japin’. NLPVF, 8 februari 2009,
- < http://www.nlpvf.nl/book/sign.php?id=4&gt;

- Arnold Heumakers, ‘Geven gaat vóór nemen’. NRC, 8 februari 2009,
- http://www.nrcboeken.nl/recensie/geven-gaat-v%C3%B3%C3%B3r-nemen
- Viktor Wijnen, ‘Chapeau Japin!’. De recensent, 8 februari 2009,

Recensie
De vlinders en het verstand
Arthur Japin - Een schitterend gebrek
door Els Bertens
23 oktober 2003
Verstand en liefde gaan niet samen. Je kunt niet doen alsof je verliefd op iemand bent, en als je echt vlinders in je buik hebt, kun je die echt niet het zwijgen opleggen omdat die Ware Jacob toevallig niet zo goed is voor je toekomstplannen. Je kunt niet berekenend verliefd zijn, en al evenmin kun je altijd de meest logische beslissingen nemen wanneer je in de wolken loopt.
In Een schitterend gebrek, de nieuwe roman van Arthur Japin, wordt de hoofdpersoon heen en weer geslingerd tussen verstand en gevoel. Maar niet op de manier waarop Bridget Jones en Carrie uit Sex and the City de wisselwerking tussen hart en hersenen ondergaan. De avonturen van hoofdpersoon Lucia zijn een stuk stijlvoller.


Pokken
Lucia en Giacomo zijn verliefd, maar hij moet eerst zijn studie afmaken. We spreken Noord-Italië, ergens in de achttiende eeuw en het standsverschil tussen Lucia, dochter van bedienden, en Giacomo, student, is groot, maar niet onoverkomelijk. Terwijl Giacomo afstudeert, krijgt Lucia les: een leraar verandert haar in een beeldschone, welgemanierde, maar vooral ook zeer intelligente jonge vrouw. Maar dan slaat het noodlot toe: ze raakt besmet met de pokken, in die tijd nog een uiterst gevaarlijke en besmettelijke ziekte. Lucia overleeft, maar de schade is enorm: haar gezicht is voor altijd ontsierd door afzichtelijke littekens.
En daar beginnen de problemen. Lucia wil dolgraag trouwen met Giacomo, maar ze wil hem de vernedering van een lelijke echtgenote niet aandoen: zijzelf, maar ook haar man zal door haar lelijkheid nooit geaccepteerd worden in de society-kringen van Venetië. Wat moet ze doen?
Wanneer ik echter tegen mijn gevoel in zou gaan en hem vrij zou laten, zou hij zijn dromen kunnen najagen en waarmaken. Ik zou dan wel ongelukkig zijn maar troost vinden in de wetenschap dat hij tenminste gelukkig was. Misschien zou hij even droevig zijn om mij, maar vast niet lang wanneer ik het zo speelde dat hij meende dat ik hem verraden had. Dan zou hij kwaad zijn, mij verwensen en uiteindelijk vergeten.
Zo redeneerde ik. In het eerste geval zouden er twee ongelukkig zijn, in het laatste geval slechts een.
De keus leek mij eenvoudig.

Sluiers
Lucia handelt op de automatische piloot: ze vlucht en ziet Giacomo nooit meer. Na vele omzwervingen, waarbij ze in een verlichte feministenbeweging terecht komt, maar ook als vieze prostituee elke schurftige klant moet aannemen vanwege haar lelijkheid, wordt Lucia een dure hoer in Amsterdam. Ze hult zichzelf in sluiers, waardoor ze voor haar klanten extra aantrekkelijk - want mysterieus - is. Dan komt ze Giacomo opnieuw tegen: hij noemt zich Seingalt en is een vrouwenverslinder geworden die later, in onze tijd, bekend zal staan als Casanova. Seingalt pocht dat hij nog nooit een vrouw ongelukkig heeft gemaakt, Lucia schept op dat zij nog nooit echt verliefd is geworden. Beiden gaan een weddenschap aan: Giacomo zal proberen Lucia te winnen en Lucia moet hem op de een of andere manier haar eigen verhaal vertellen. Maar de sluier en het verleden staan alle openheid in de weg.
Wat volgt is een geniaal en subtiel spel met liefde als inzet. Maar een spel moet men spelen met de hersenen, niet met het hart, anders wint men niet. Lucia raakt verstrikt in haar eigen gevoelens, die ze, sinds haar vlucht, niet meer heeft toegelaten. Langzaam maar zeker loopt de spanning op. De vraag 'krijgen-ze-mekaar', die je stelt bij Bridget Jones, is hier ook interessant, maar dan op een heel andere, veel verfijndere manier. Hoe krijgen-ze-mekaar en wat zal er gebeuren in het geval dat ze 'mekaar krijgen'?


Vragen
Japin speelt ingenieus met de chronologie van het verhaal. We maken kennis met Lucia in Amsterdam wanneer ze de rijke, gesluierde hoer is. Hoe is het zo gekomen? Dan introduceert hij Seingalt. Wie is hij en waarom reageert Lucia zo vreemd op hem? Dan neemt Japin je mee terug in de tijd, naar de eerste ontmoeting tussen Lucia en Giacomo. Veel wordt duidelijk, maar nog lang niet alles. Pas op het laatst kom je te weten hoe het afloopt met de weddenschap. Steeds weer opnieuw roept Japin vragen op, en nog voordat vraag a beantwoord is ben je alweer gegrepen door vraag b.

Spelen
Een schitterend gebrek is niet alleen het verhaal van een jonge vrouw die door tegenslagen wijs is geworden, maar ook een verhaal van de verwoestende krachten die liefde en verstand op elkaar kunnen uitoefenen. Als Lucia geen lessen had gehad die haar van een bediende omtoverden in wereldwijze vrouw, had ze dan dezelfde keuze gemaakt? Wellicht was Casanova dan niet de geschiedenis in gegaan als 's werelds grootste minnaar, maar als die sukkel met die lelijke vrouw. En is Casanova wel een minnaar te noemen wanneer hij zo berekenend met zijn geliefden omgaat? Een schitterend gebrek kent vele lessen, maar is in de eerste plaats een schitterend boek. Liefde mag dan speels zijn als vlinders in je buik, het is tegelijk een uiterst serieuze aangelegenheid, waar je geen spelletjes mee kunt spelen.

Recensie
Arthur Japin - Een schitterend gebrek
"Semi-historische Nederlandse roman over een jeugdliefde van Casanova in de achttiende eeuw."
Arthur Japin - Een schitterend gebrek

Liefde en Verlichting
Semi-historische Nederlandse roman over een jeugdliefde van Casanova in de achttiende eeuw.
Lucia is veertien als ze voor het eerst verliefd wordt. Tijdens een grootse bruiloft op het landgoed in Italië waar ze met haar ouders die daar werken woont ontmoet ze de zeventienjarige Giacomo Casanova.
Het jonge stel belooft elkaar eeuwige trouw maar het wrede leven zal hen voor lange tijd scheiden.
Lucia zal net als Casanova door Europa zwerven en als hun wegen elkaar dan weer kruisen, is het maar de vraag of ze elkaar weer zullen liefhebben.

De roman speelt in de achttiende eeuw, de tijd van de Verlichting, ook wel de Eeuw van de Filosofen genoemd. Een tijdperk waarin men streed tegen bijgeloof, vooroordelen en tegen instanties die deze in stand hielden. Het motto: blijf je eigen verstand gebruiken.
Door nieuwsgierig te zijn en steeds meer te leren kun je je leven verrijken. Met deze trend nam de wetenschap een hoge vlucht in de achttiende eeuw. Was weliswaar de zeventiende eeuw, de gouden eeuw met zijn glorieuze economie in Nederland voorbij, op het terrein van de natuurwetenschappen was deze glorie geenszins voorbij.
De broeders Venuti legden in 1738 in Italië nabij Napels een door lava bedolven stad bloot, Herculaneum. Niet lang erna werd ook Pompeii ontdekt. Men beschouwt deze opgravingen als de wieg van de archeologie.
Anna Morandi Manzolini (1716-1774) was een vrouwelijke wetenschapster in Bologna die als een van de weinige dames in die tijd een leerstoel aan de universiteit kreeg aangeboden. Zij werd vooral bekend door de anatomisch gelijkende kopiën in was die ze maakte van het menselijk lichaam, waarbij alle spieren te zien waren. Modellen die nu op alle leerinstellingen worden gebruikt en die men in haar tijd vanuit heel Europa bij haar bestelden.
Ook de wortels van het feminisme dateren uit deze verlichte eeuw net zoals in de achttiende eeuw het gebruik van condooms een hoge vlucht nam. Zowel in Amsterdam als in Londen waren er al 'condomeries' te vinden.
Waar Casanova (1725-1798) in deze eeuw allemaal heeft uitgehangen kan men in Casanova's bekendste werk en biografie lezen: 'Histoire de ma vie'. 'De geschiedenis van mijn leven' werd oorpsronkelijk uitgegeven in 1820. Hoewel Casanova zich in dit werk voordoet als een ware vrouwenveroveraar en deze romantische titel hem zo in de overlevering heeft vereeuwigd, had Casanova vele andere talenten. Zijn ruimdenkendheid bracht hem in contact met onder andere Voltaire, Benjamin Franklin en andere grote geesten uit de achttiende eeuw. Zijn turbulente leven als zoon van toneelspelers bracht hem door heel Europa en naar Turkije en in Rusland. Hij was doctor in het burgerlijk en kerkelijk recht maar ook avonturier, rozenkruiser, vrijmetselaar, gokker en bedrieger tot zakenman en geheim diplomaat aan toe.
Toch heeft Arthur Japin gekozen voor een andere hoofdpersoon: ene Lucia die in Casanova's autobiografie te boek staat als een van de weinige vrouwen die hij ooit onrecht heeft aangedaan.
'Een schitterend gebrek' is het verhaal van het meisje Lucia die op vroege leeftijd viel voor de charmes van Casanova, maar door een 'gebrek' besloot de jongeman die toen vele ambities had, niet op te zadelen met een vrouw die niet representatief zou zijn in de kringen die toen de dienst uitmaakten. Haar leven gaat dwars door de achttiende eeuw waar ze Anna Morandi Manzolini ontmoet, in dienst is van Zélide die vliegmachines ontwerpt, de broeders Venuti ontmoet en het wonder van de net opgegraven stad Herculaneum aanschouwt. In Amsterdam komt ze omdat die stad zo ruimdenkend en tolerant is. Echter niet wat de joden betreft, waardoor Lucia zelfs in een 'spinhuis' belandt, de gevangenis waar de vrouwen achter tralies bloot stonden aan het vermaak van het volk. Het enige beroep dat in Amsterdam voor Lucia was weggelegd was het oudste beroep van de wereld: hoer.
Wanneer Lucia haar jeugdliefde weer ontmoet, beseft ze een heel belangrijk iets. Ze heeft al die tijd een spook nagejaagd en hierdoor niet bij haarzelf stilgestaan. Ze heeft teveel de rede achterna gelopen en niet haar gevoel. Dan besluit ze zonder veel na te denken te doen wat haar hart haar ingeeft.

Dat zal haar uiteindelijk doen belanden in een geheel andere verlichte maatschappij.
Arthur Japin kreeg grote bekendheid met zijn debuutroman 'De zwarte met het witte hart' (1997), een semi-historische roman over twee zwarte prinsjes uit Afrika die in de negentiende eeuw in Leiden kwamen studeren. Zijn volgende roman, 'De droom van de leeuw' (2002) was meer een eigen historische roman en speelt in de jaren 70 in Rome te midden van de Italiaanse filmwereld. Maar dit boek haalde het niveau van zijn eerste roman niet.
In 'Een schitterend gebrek' komt Japin weer in volle glorie terug door geschiedenis te vermengen met zijn fantasie. Niet alleen de historische karakters geven de tijdsgeest van de achttiende eeuw aan, ook Japin's stijl en verdere inhoud nemen je mee naar een tijd waarin het individuele denken je een stuk verder bracht en waarin de tijd bol stond van nieuwe wetenschappen. Het mooie verhaal over Lucia en haar Casanova geven de achterzijde van de Casanova-medaille weer, maar het verhaal geeft ook een schitterend beeld van hoe men in de achttiende eeuw in Amsterdam leefde.
Zoals Giacomo Casanova in zijn boeken graag de randfiguren uit zijn maatschappij belichtte, schrijft Japin nu over een aantal van die mensen en hun omgeving. De prostitutie, de uitgaansgelegenheden en de spinhuizen. Misschien zijn de personen zoals Lucia en Zélide niet helemaal historisch verantwoord, de tijdsgeest uit het boek is het zeker.
ARTHUR JAPIN - EEN SCHITTEREND GEBREK, De Arbeiderspers, 2003

Leeslinks
Van dezelfde auteur:
- De grote wereld
- De droom van de leeuw
- De zwarte met het witte hart
- De overgave
Nog meer historische romans over Amsterdam:
- Gerrit Komrij - De klopgeest
- David Liss - Handelaar in koffie
- Geert Mak - Een kleine geschiedenis van Amsterdam
- Over een land in de achttiende eeuw zonder al te veel verlichting:

Recensie
Arthur Japin
Een schitterend gebrek
‘Veel dat aanvankelijk alleen in de verbeelding bestaat, wordt werkelijkheid’ luidt het motto van de nieuwe, historische, roman van Arthur Japin, Een schitterend gebrek. De regels zijn ondertekend met de mysterieuze initialen G.C., en krijgen pas hun volle betekenis na lezing van deze meeslepende geschiedenis. Wat begint als ‘zomaar’ het verhaal van een prostituee genaamd Lucia, in het Amsterdam van 1758, ontrolt zich allengs als een geschiedenis waarin een verrassend licht wordt geworpen op handel en wandel van een berucht historisch figuur: Giacomo Casanova. Op 14-jarige leeftijd ontmoet Lucia, een meisje van eenvoudige komaf, de dan 17-jarige Giacomo in een dorpje in Italië. Als Giacomo naar Venetië vertrekt, beloven ze elkaar trouw. Die belofte verbreekt Lucia als ze als gevolg van de pokken een mismaakt uiterlijk heeft gekregen. Giacomo blijft onkundig van haar ziekte en veranderde uiterlijk; hij voelt zich verraden als hij terugkeert om haar op te halen, en Lucia gevlogen blijkt. De rusteloze minnaar Casanova is geboren. Jaren later kruisen hun wegen elkaar in Amsterdam, waar Lucia inmiddels gesluierd door het leven gaat. Het is het begin van een ingewikkeld wederzijds spel van afstoten, aantrekken en bedrog. Elegant en behendig bewandelt Japin het pad tussen reconstructie en verbeelding. Een schitterend gebrek is een aangrijpend verhaal over liefde en trouw, maar bovenal over de verraderlijke macht van schoonheid. (mp)

Recensie
Geven gaat vóór nemen

Arthur Japins roman over Casanova en de liefde
Vrijdag 3 oktober 2003 door Arnold Heumakers
Er zijn al heel wat romans en verhalen geschreven met Casanova als hoofdpersoon. Hoewel zijn eigen Histoire de ma vie nauwelijks te overtreffen lijkt, zijn andere schrijvers er nooit voor teruggeschrokken om het toch te proberen. Na onder vele anderen Arthur Schnitzler, Richard Aldington en Andrew Miller doet nu Arthur Japin een poging in zijn nieuwe roman Een schitterend gebrek, een titel die bijna letterlijk is ontleend aan Casanova's memoires. Uit die memoires heeft Japin een kleine, maar niet onbelangrijke episode gelicht en die wordt in de roman opgeblazen tot een zelfstandig verhaal.
Het gaat om een van Casanova's vroegste liefdesavonturen, toen hij zeventien was en nog priesterstudent. Het meisje Lucia is pas veertien, en op het landgoed Pasiano nabij Venetië, waar hij logeert, brengt zij hem elke ochtend zijn ontbijt op bed. Ondanks de sprankelende onschuld van het meisje, kan dat niet goed gaan. Spoedig zijn beiden smoorverliefd, maar uit een kiesheid die hem daarna niet meer zal storen besluit Casanova haar maagdelijkheid te ontzien. Wanneer hij een paar maanden later vol verwachting terugkeert op het landgoed, blijkt Lucia te zijn verdwenen, bezwangerd weggelopen met een van de knechten, en rest Casanova alleen grondige spijt over zijn terughoudendheid. Vele jaren later ziet hij haar terug in Amsterdam, als een verlopen hoerenmadam, over wie we (in de vertaling van Theo Kars) lezen: `Lucia was niet rondweg lelijk geworden, maar iets wat veel erger was: weerzinwekkend'.
In Een schitterend gebrek krijgen we het verhaal van Lucia te horen. En zoals te verwachten was: het blijkt heel anders te hebben gezeten. Lucia is helemaal niet zwanger met een knecht weggelopen, dat fabeltje heeft ze zelf de wereld ingestuurd, opdat Casanova haar zou vergeten. Waarom? Omdat tijdens zijn afwezigheid de pokken haar gezicht hebben geruïneerd en zij als lelijke vrouw (in Venetië waar het uiterlijk alles bepaalt) nooit zijn ambitie om diplomaat te worden had kunnen ondersteunen. Uit liefde heeft zij zich voor hem weggecijferd.
Ook bij Japin komen Lucia en Casanova elkaar weer tegen in Amsterdam. Maar nu zonder elkaar meteen te herkennen. Lucia heeft als schuilnaam Galathée de Pompignac en draagt een voile om haar geschonden gelaat te verbergen, Casanova noemt zich chevalier de Seingalt. Hoewel Lucia van de betaalde liefde leeft, is zij allerminst `weerzinwekkend'. Zij heeft zich behoorlijk ontwikkeld. Eerst al op Pasiano, waar de gravin en een huisleraar zich over haar hebben ontfermd, en daarna tijdens haar omzwervingen, dankzij de wijze lessen van verlichte patroons, in het bijzonder die van haar Franse vriendin Zélide.
Het relaas van Lucia's omzwervingen, in Italië, Frankrijk en tenslotte Amsterdam, geeft Japin alle gelegenheid om iets van de kleurrijke wereld van de achttiende eeuw tot leven te wekken. Telkens duikt daarbij de tegenstelling op tussen rede en gevoel, typerend voor de tweede helft van de eeuw, toen temidden van de Verlichting de Romantiek aarzelend de kop opstak.
Met behulp van haar verstand lukt het Lucia om zelfs onder de meest barre omstandigheden te overleven, maar door vriendin Zélide wordt zij ook op het belang van gevoel en intuïtie gewezen. Wanneer zij na Zélide's dood besluit naar Amsterdam te gaan, loopt zij zowaar Rousseau tegen het lijf, de aartsvader van de Romantiek, nadat die zojuist heeft ontdekt dat rationele vooruitgang de mens niet per se beter maakt.
De tegenstelling speelt ook tussen Lucia en Casanova, wanneer ze elkaar in Amsterdam terugzien. Van hun vroegere idylle is nog alleen de herinnering over: beiden zijn door het leven getekend en veranderd, vooral wat betreft hun omgang met de liefde. Casanova blijkt (volgens Japin als gevolg van Lucia's `bedrog') de sympathieke, doch illusieloze en berekenende hedonist te zijn geworden, die we ook kennen uit zijn eigen memoires. Lucia daarentegen slaagt erin weer terug te keren naar haar oude liefde, paradoxalerwijs door Casanova ten tweede male te bedriegen. Alleen cijfert zij zich niet meer volledig weg, terwijl de tegenstelling (tussen gevoel en verstand) bij haar uitmondt in een soort synthese: op een verstandige manier kiest zij voor het gevoel. Zij werpt het `juk van de verstandelijkheid' af en durft op haar intuïtie te vertrouwen, waarvan zij leert dat het voor het eigen geluk belangrijker is om liefde te geven dan te bezitten.

Dat klinkt als een nogal brave moraal. Maar het knappe is dat Japin er glansrijk in slaagt deze moraal als een verrassende slotsom uit zijn verhaal te laten oprijzen. Daarvoor moet je een vakman zijn, en dat hij dat is bewijst Japin op elke bladzijde. Lucia's zelfinzicht is in zekere zin verbijsterend simpel, maar zijn niet juist de simpelste dingen vaak het moeilijkst? Japin onderstreept deze – evenmin erg ingewikkelde – gedachte door van zijn roman een rijk complex van thema's en motieven te maken, grote en kleine, die met meesterhand aaneen worden gevlochten en zo de uiteindelijke moraal van het boek ondersteunen.
Eenvoud en complexiteit versterken elkaar, en pas tegen het eind overzie je de vernuftige samenhang van het geheel en zijn delen. Een paar voorbeelden. Naar aanleiding van Lucia's voiles bespreekt Japin de vrijheid die verborgenheid kan brengen (wie zich verbergt, leert ook zichzelf niet meer via andermans blik te beoordelen) – dezelfde verborgenheid die Lucia tenslotte haar geluk geeft doordat zij zich juist niet voor Casanova `ontsluiert'. De gegraveerde spiegels van Lucia's grootvader, die diepte, een andere dimensie onder het oppervlak suggereren, illustreren de gedachte dat je de dingen kunt veranderen door er een andere blik op te werpen – precies dat wat voortdurend in deze roman gebeurt, waarin niets helemaal is wat het lijkt. De afkeer van `schaamte' (door Zélide ter sprake gebracht wanneer zij samen een stoombad bezoeken) en de lof van de `naaktheid' vormen weer een ander motief, dat vanuit een detail het geheel versterkt. Beide leiden immers tot zowel zelfkennis als zelfvertrouwen, dé voorwaarden die Lucia rijp maken om haar diepste `waarheid' te ontvangen.
Alleen de aanval op de Hollandse tolerantie (die nog geen `acceptatie' is, zoals Lucia tot haar schade mag ondervinden wanneer een relatie met een jood haar in het spinhuis brengt) lijkt me een beetje modieus. Voor het overige kan ik alleen maar bewondering hebben voor de soepele en elegante manier waarop Japin met deze thematische complexiteit een onderhoudende, spannende en (alsof het niet op kan) ook nog ontroerende roman heeft geschreven, voorzien van een solide plot, snedige dialogen, verrassende wendingen en een onverwachtse ontknoping.
Een schitterend gebrek is niet een roman waaruit een kwellende geobsedeerdheid spreekt. Integendeel. Japin is als schrijver heer en meester over zijn stof en hij doet geen moment zijn best om dat te verbergen. Tot in de stijl, die steeds dienstbaar en welluidend blijft, zijn we getuige van een superieur literair machtsvertoon, zonder dat het aanstoot geeft. Eigenlijk net als bij de rasverteller Casanova zelf. De chevalier de Seingalt hoeft zich daarom niet om te draaien in zijn graf, hij kan in alle rust trots zijn dat zijn memoires tot dit nooit bedoelde gevolg hebben geleid.
Aanvankelijk bedekte ik mijn gezicht alleen als ik het huis verliet. Door mij op die manier in te perken, ervoer ik een vrijheid die ik mij alleen uit mijn vroegste jeugd herinnerde. Sindsdien leef ik als herboren. Zolang ik door anderen niet gezien word, bekijk ik ook mijzelf niet meer. Verlost van het beeld dat ik van mezelf heb, kan ik mij weer zonder gevaar in de wereld begeven, zoals een kind onder de grote mensen. Zij zien mij niet langer als een van hen en staan mij daarom meer toe. Aan hun ernst hoef ik niet deel te nemen. Terwijl zij aan tafel zitten, kruip ik in gedachten tussen hun benen door over de grond. Een kind voelt wel het oordeel van de volwassenen, maar het weegt hem niet zo zwaar. Die onbezorgdheid hervond ik onder mijn vermomming. Zij bevalt mij zo goed dat ik de laatste jaren mijn voile ook binnenskamers nauwelijks nog afdoe, soms zelfs niet als ik alleen ben. In elk geval hul ik mij erin tijdens mijn werk. Daaraan schrijf ik mijn succes toe.
Uit: Arthur Japin: Een schitterend gebrek
Aanvankelijk bedekte ik mijn gezicht alleen als ik het huis verliet. Door mij op die manier in te perken, ervoer ik een vrijheid die ik mij alleen uit mijn vroegste jeugd herinnerde. Sindsdien leef ik als herboren. Zolang ik door anderen niet gezien word, bekijk ik ook mijzelf niet meer. Verlost van het beeld dat ik van mezelf heb, kan ik mij weer zonder gevaar in de wereld begeven, zoals een kind onder de grote mensen. Zij zien mij niet langer als een van hen en staan mij daarom meer toe. Aan hun ernst hoef ik niet deel te nemen. Terwijl zij aan tafel zitten, kruip ik in gedachten tussen hun benen door over de grond. Een kind voelt wel het oordeel van de volwassenen, maar het weegt hem niet zo zwaar. Die onbezorgdheid hervond ik onder mijn vermomming. Zij bevalt mij zo goed dat ik de laatste jaren mijn voile ook binnenskamers nauwelijks nog afdoe, soms zelfs niet als ik alleen ben. In elk geval hul ik mij erin tijdens mijn werk. Daaraan schrijf ik mijn succes toe.Uit: Arthur Japin: Een schitterend gebrek

Recensie
Chapeau Japin!
Met zijn Een schitterend gebrek heeft Japin een van die zeldzame boeken geschreven waar je in het begin al weemoedig wordt bij de gedachte aan die laatste bladzijde. Heerlijk, die uitgelezen zoete pijn. Kijk daarom niet vreemd op als je het boek meermaals tot je zult nemen. Bijkomend voordeel daarvan is: je bent goed voorbereid op de vele discussies die dit boek uitlokt. Met name de ware moraalridders zullen een zware kluif hebben aan het bestrijden van de leugenachtige bestwil waarmee dit boek doordrenkt is. Succes!
Een schitterend gebrek speelt in de 18e eeuw en is het verhaal van de Italiaanse Lucia. Zij blikt terug op haar leven en de vele obstakels die zij moest overwinnen. Leitmotiv van dit levensverhaal is de grote liefde die zij op haar vijftiende deelde met Casanova. Ze waren gelukkig, ze zouden trouwen.

Wanneer Casanova op pad is om de laatste zaken voor hun huwelijk te regelen, slaat het noodlot toe. Een onschuldige kus van haar leermeester Pompignac – appel der kennis – besmet Lucia met het zeer dodelijke pokkenvirus. Ze ontsnapt ternauwernood aan de dood. Echter, de prijs hiervoor is hoog. Haar voorheen zo schone gezicht is veranderd in een pokdalig slagveld. Een huwelijk met Casanova, die zich in een elitair c.q. intolerant milieu begeeft, zou het einde betekenen van zijn veelbelovende carrière. Lucia neemt dan ook het heft in eigen handen en wacht de terugkomst van haar geliefde niet af. Zij vlucht uit het paradijs van haar jeugd. Casanova krijgt vervolgens bij terugkomst door Lucia voorgekauwde leugens te horen: ze zou er met een ander vandoor zijn. Deze trieste geschiedenis mist zijn uitwerking niet op het verloop van beider levens.
Wat als eerste opvalt is het eenvoudige, doch elegant getimmerde, kruis, waaraan Japin zijn verhaal heeft opgehangen. De bestandsdelen van dit kruis – gevoel, verstand en de strijd hiertussen – komen helder terug in de verschillende delen van het boek.
Tevens weet Japin op grootmeesterlijke wijze de spanning op te bouwen. Hij plaatst eerst de stukken in het verhaal, om deze vervolgens beheerst en geduldig te laten wachten tot het de beurt is om te slaan of geslagen te worden. Dit resulteert in een spanningsboog die tot vlak voor het eind stand weet te houden.
De wijze waarop Japin zijn hoofdpersonages tot leven weet te wekken is een andere smaakmaker. Voor een belangrijk deel is dit op conto te schrijven van de zeer scherpe discussies die Lucia en Casanova met elkaar voeren over de liefde. Deze verbale schaakpartijen zijn een groot genot. Met name omdat Casanova, rationeel romanticus, en Lucia, romantisch rationaliste, hierbij sterk aan elkaar gewaagd zijn en zodoende tot verrassende inzichten komen. Deze discussies, aangevuld met de uitgebreide beschrijving van Lucia’s en Casanova’s levensgeschiedenis, geven je een cruciale doorkijk op het mechaniek van beider denken en handelen. Een oplettend lezer zal hierdoor de gedragingen van Lucia en Casanova zelfs in de meer extreme gevallen kunnen duiden. Toch lukt het Japin niet om dit consequent vol te houden.
an het eind van het verhaal probeert Lucia zich meer en meer te ontworstelen aan de liefde die zij nog steeds voelt voor Casanova. Zij stort zich hierbij vol overgave op de woorden die hij spreekt, bezeten op zoek naar alles wat negatief geduid kan worden. De schaarse fouten die dit oplevert zijn echter niet in overeenstemming met eerdere gedragingen van Casanova. Ze komen gemaakt en gezocht over. Het pad naar die uiteindelijke onthechting is op zijn minst dubieus te noemen.
Waar Japin in de rest van het boek zijn personages laat handelen in overstemming met hun karakter lijkt het erop dat hij op het laatst toch nog even snel het stuur overneemt. Want laten we wel wezen, met dit einde verwordt Lucia tot een karikatuur van zichzelf, een titanium robot met Teflon™ coating en dito emoties.
Dat is zonde, doodzonde. Het zou een boek over de liefde sieren, als daarin meer ruimte was geweest voor irrationele, rauwe emoties. Voor pijn. Voor woede, haat en wat dies meer zij. In plaats van deze te smoren in een overdaad aan ‘wijsheid’.
En waarom, Japin? Waarom zijn jij en Lucia voor het zingen de kerk uitgeslopen? Waarom gunde je het boek niet die scherpe randjes? Waarom die repeterende leugens? Waarom geen eindstrijd met open vizier? Zag je die patstelling dan echt niet aankomen?
Je zou bijna gaan denken dat Japin zélf bezweken is onder de eerder geroemde spanningsboog. De opbouw van het boek, in combinatie met de minimale ruimte die de emotie op het laatst nog was toegedicht, maakte de ruimte om te manoeuvreren te klein. Een klapper is uitgesloten, de anticlimax roert zich, het verhaal sist en een potentieel klassieker krijgt niet de Gordiaanse ontknoping die het verdiende.
Moet nu dus geconcludeerd worden dat Japin een lelijk boek heeft geschreven? Dat dit boek geheel ten onrechte de Libris Literatuur prijs 2004 heeft ontvangen? Nee. Dit zou ook geen recht doen aan het lef dat Japin heeft getoond door dit boek te schrijven. Immers een boek over de liefde met als lijdend voorwerp Casanova – vermaard grootmeester der liefde – dat vergt nogal wat. Zeker als de auteur in kwestie Hollander is. Nou niet echt een volkje dat bekend staat om passionele uitspattingen. En uiteindelijk heeft Japin ondanks dit schitterend gebrek de woorden op voortreffelijke wijze op een rijtje weten te zetten.

Toch is dit positief eindoordeel me niet gemakkelijk gevallen. Een felle strijd tussen hoofd en hart is voorafgegaan. Er zijn wat schoonheidfoutjes, er zijn wat haperingen. Maar een boek als dit, dat de lezer vanaf het begin doordrenkt met nostalgie, een boek als dit dat je zodanig bij de strot grijpt dat je er over praten wilt, in vreemde kroegen met vreemde mensen. Een boek, zo vol van ‘je ne sais quoi’ daar mag enkel het gevoel over oordelen. Vandaar mijn welgemeend chapeau, Japin!
Viktor Wijnen