1. zakelijke gegevens
Arthur Japin
Een schitterend gebrek
De Arbeiders Pers, Amsterdam 2005, 19e druk
2003
239
7 februari ’06
2. jouw keuze voor dit boek
Op zoek naar een geschikt boek voor het boekverslag. Aan deze keuze ben ik erg nauw. Ik lees het boek namelijk niet alleen voor het verslag, maar tegelijkertijd ook voor mijn plezier. Ik kijk niet alleen naar het aantal bladzijden of de grote van de letters.
Voor dit verslag wilde ik een heel ander boek lezen dan het vorig, De joodse messias van Arnon Grunberg. Eenmaal in de bibliotheek, ging ik op zoek naar de grote namen uit de Nederlandse literatuur. Na veel flapteksten te hebben gelezen kwam ik uit bij De droom van de leeuw. Eenmaal thuis vermelde ik mijn gekozen boek, en hoorde ik dat mijn moeder net Een schitterend gebrek, van dezelfde schrijver had gekocht. Ook deze flaptekst werd bekeken en ik besloot dit boek te gaan lezen omdat het ook deels over Casanova gaat. De laatste tijd is er steeds meer over hem in het nieuws aangezien er een nieuwe film over die charmeur is gemaakt.
3. Je eerste reacties
Prachtig meeslepend verhaal over de liefde. Dat was mijn eerste reactie en tegelijkertijd ook mijn conclusie over het boek. Het boek zit vol verklaringen die in die actueel waren , maar die tegenwoordig ook vaak nog aan de orde zijn. “Hierdoor duurde het even voor ik doorzag wat de Hollanders allang wisten, dat tolerantie iets anders is dan acceptatie, ja eerder het tegenovergestelde, en dat zulke verdraagzaamheid tegelijk een slim middel tot onderdrukking is. Iemand die je als gelijke aanneemt, omarm je onvoor3waardelijk, voor eens en altijd. Maar door iemand te laten weten dat je hem verdraagt, suggereer je in dezelfde adem dat hij eigenlijk een last is, als een zeurende pijn of een onaangename stank waarover je bereid bent tijdelijk heen te stappen. Onder tolerantie schuilt dreiging: de stemming kan ieder moment omslaan.”
Het verhaal is vanuit Lucia beschreven, waardoor je via haar kijk op de wereld naar dingen kijkt zoals het hoerendom. Ik vond haar op geen elk moment in het boek onsympathieker worden omdat ze prostituee was, terwijl je daar vaak toch iemand op beoordeelt. Maar omdat je haar achtergrond kent, valt deze eerste indruk weg. Het feit dat het verhaal zich in verschillende landen en culturen afspeelt vond ik ook interessant. Op het platte land van Italie en in het stedelijke leven van Amsterdam en Venetie, worden ook de verschillen tussen de klassen duidelijk. Lucia zit er een beetje tussenin, en je merkt dat zij soms ook niet weet hoe ze daar mee om moet goed. Het boek omschrijft erg goed hoe het er in het dagelijks leven in die tijd aan toe ging, daardoor zat ik ook helemaal in het boek
4. Korte Samenvatting van de gebeurtenissen
Het verhaal begint in Amsterdam 1758. De hoofdpersoon, Lucia heeft een afspraak met een van haar trouwste klanten: Jan Rijgerbos. Op deze avond neemt hij een interessante vriend mee naar de opera: de Franse handelaar Seinfelt. Dit blijkt Lucias grote en eerste liefde Casanova te zijn.
Lucia wordt geboren in Pasiano, Italië, waar ze op 14 jarige leeftijd de 3 jaar oudere Giacomo Casanova ontmoet. De twee worden snel verliefd op elkaar en besluiten met elkaar te trouwen nadat Giacomo zijn studie in Venetië heeft afgemaakt. Maar in die tussentijd krijgt Lucia de pokken, die een blijvende schade op haar gezicht achterlaten. De dag voordat Casanova terugkomt naar Pasiano besluit Lucia te vluchten en niet met Casanova te trouwen. Dit doet ze voor hem, omdat ze zoveel van hem houdt. Ze denkt dat zij hem niet kan vertegenwoordigen in de Venetiaanse wereld die vooral op uiterlijkheden beoordeelt.
Ze komt terecht bij het echtpaar Morandi Manzolini, waar ze de intellectuele vrouw Zelide ontmoet. Sindsdien noemt Lucia zichzelf Galathee de Pompignac. Met deze Zelide gaat ze als bediende mee naar Frankrijk, waar Zelide overlijdt. Na dit overlijden vertrekt Lucia naar Amsterdam waar als prostituee aan de slag gaat. Als gezelschapsdame woont ze een tijdje bij een Jood, maar beland in het spinhuis, omdat ze omgang heeft met joden.
Als ze uit het spinhuis komt besluit ze haar verminking te verbergen en zichzelf te sluieren. Door deze sluier krijgt ze steeds meer mannen uit hogere kringen: ze is mysterieus.
Lucia en Seinfelt praten over hun liefde en Seinfelt vertelt haar ook over zijn eerste grote liefde. Door het verraad van deze liefde heeft hij nooit meer van een andere vrouw kunnen houden. Lucia heeft al snel door dat Seinfelt en Casanova dezelfde man zijn, maar hij heeft er geen idee van dat de gesluierde vrouw waar hij zo van gecharmeerd is zijn liefde Lucia is.
Lucia heeft voor zichzelf besloten de relatie tussen haar en Seinfelt te beeindigen, en laat vallen dat ze Lucia kent. Ze noemt een plaats en tijd, en gaat zonder sluier als Lucia naar de plaats om Casanova te ontmoeten. Hij vindt haar afzichtelijk schrijft hij later in zijn memoriam.
Lucia blijkt zwanger te zijn. Van wie weet ze niet. Lucias vaste klant Jamieson ziet dat ze zwanger is, en neemt haar mee naar Amerika.
5. Persoonsbeschrijving met behulp van de navertelling
Lucia leren we kennen als energieke meid uit Pasiano, Noord - Italië. Haar familie dient op het landgoed van de familie Montereale. Toch voelt Lucia zich geen dienstmeid. De dochter van de gravin woont in Venetie en de gravin behandelt Lucia als eigen kind en vertelt verhalen, o.a. over het leven in de grachtenstad. Als Lucia 14 is, trouwt de dochter van de gravin en er wordt een enorm feest gegeven op het landgoed. Op de eerste dag van het feest ontmoet ze Giacomo Casanova. Lucia voelt zich zo vrij om de volgende ochtend bij hem op bed te springen en dat is het begin van een prachtige vriendschap. Casanova kan nog langer blijven dan tot het feest, en de vriendschap gaat over in een intense liefde. Lucias liefde voor Giacomo is heel groot, en laat hem na de prachtige zomer dan ook gaan met de belofte dat hij in de lente terugkomt zodat zij zich kunnen verloven. “Dit was geen opoffering. Integendeel. Nooit heb ik bewondering kunnen opbrengen voor mensen die zaken van het hart met hun verstand beslissen. Nee, ik liet hem vertrekken uit eigenbelang. Zijn geluk zou immers mijn geluk betekenen, dat voelde ik heel duidelijk. En om gelukkig te worden moest hij zijn droom najagen. Ik was niet ongelukkig. Ik had de mijne al.” Hieruit blijkt dat Lucia zijn geluk belangrijker vind omdat zij dat geluk al heeft doordat ze hem kent.
In de tijd van Giacomos afwezigheid besluit de gravin Lucia voor te bereiden op het leven op stand, want als ze met Casanova trouwt zal alles anders worden. Van haar leraar, monsieur De Pompignac, leert Lucia frans, ze leest klassiekers en zuigt zo steeds mee kennis op. De kennis scheidt haar ook steeds meer van haar familie, waar ze de filosofische discussies, waar ze zoveel plezier aan beleeft niet kan voeren. Maar dan krijgt haar leraar overlijdt haar leraar aan de pokken. Al zijn spullen worden verbrand, maar Lucia kan de boeken niet loslaten. Dan krijgt Lucia ook de pokken, ze weet dat ze heel sterk moet zijn om deze ziekte te overwinnen. Als ze voor zichzelf besluit te genezen, vraagt ze haar ouders haar vast te binden zodat ze niet aan de blaren kan zitten. De pijn wordt zo erg dat Lucia uit haar lichaam treedt. Neerkijkend op haar lichaam kijkt ze met haar verstand naar zichzelf. “Dit was het keerpunt. Wanneer het mij een dergelijke beproeving kan helpen doorstaan, redeneerde ik, kan mijn verstand mij overal uit redden. Het was of mijn ziekte hierdoor zin kreeg, alsof alles in dienst had gestaan van deze gewaarwording. Ik nam mij dan ook voor mij, indien ik herstelde, de rest van mijn leven te laten leiden door de rede. Na dit besluit te hebben genomen durfde ik mijn fort in de wolken te verlaten en terug te keren naar de puinhopen van mijn lijf.”
Lucia geneest vlak voordat Casanova terugkomt. Lucia denkt na en overtuigd zichzelf ervan dat het beter is voor hun liefde als zij zal vertrekken. “Wanneer ik echter tegen mijn gevoel in zou gaan en hem vrij zou laten, zou hij zijn dromen kunnen najagen en waarmaken. Ik zou dan wel ongelukkig zijn maar troost vinden in de wetenschap dat hij tenminste gelukkig was. Misschien zou hij even droevig zijn om mij, maar vast niet lang wanneer ik het zo speelde dat hij meende dat ik hem verraden had. Dan zou hij kwaad zijn, mij verwensen en uiteindelijk vergeten.” Zo redeneert Lucia. In zijn toekomst kon zij geen rol spelen met haar verminking. Ze offert haar geluk op voor het zijne. Ze luistert niet naar haar hart, want ze houdt zielsveel van Giacomo, maar luistert naar de rede. Op vijftienjarige leeftijd is ze al zo sterk dat ze haar thuis, haar liefde, alles achterlaat en ze vertrekt naar Bologna. Daar neemt de familie Manzolini haar in dienst. Vooral het feit dat Lucia kan lezen en schrijven trekt ze aan, en Lucia mag ook gebruik maken van de enorme bibliotheek van de wetenschappers. Op een van de discussieavonden van madame Manzolini ontmoet Lucia de Franse gravin Zelide. Als Zelide Lucia, die nog steeds niet wilde dat iemand wist waar ze was, om haar naam vraagt noemt ze zichzelf: Galathee de Pompignac en gaat voortaan onder deze naam door het leven. Zelide en Galathee kunnen het goed met elkaar vinden en praten over van alles. Lucia is blij dat ze haar kennis met iemand kan delen, want de rede is alles voor haar. Zelide vraagt Lucia om met haar mee te reizen. Uiteindelijk komen ze in Frankrijk terecht waar Lucia Zelide tot haar dood verzorgt. Op haar sterfbed vertelt ze Lucia dat ze bij het keuzes maken niet alleen aan de rede moet denken. Er is altijd iets wat iemand het liefste wil, de rede bied veel mogelijkheden, maar de intuïtie kiest altijd de beste.
Na Zelides overlijden vertrekt Lucia op 20 jarige leeftijd naar Amsterdam, ze herinnert zich nog dat daar veel boeken werden gedrukt. In de tijd bij de familie Manzolini en bij Zelide was Lucias gebrek nooit een probleem, maar in de Hollandse stad wordt ze telkens op haar verminking aangekeken. Goede baantjes in de bediening kan ze niet krijgen want men vind haar te lelijk. Dan spreekt een professor haar aan, hij wil haar gezicht graag onderzoeken en haar gebruiken voor college. Lucia, die het geld haar nodig heeft, stemt in. Ze is gewend om comfortabel te wonen en wil dit niet opgeven. De professor wil haar niet alleen gebruiken voor onderzoek, maar wil seks met haar.
“Ik zal niet zeggen dat ik niet heb gehuild om het verlies van mijn fatsoen. Ja, af en toe zelfs bitter, als het volle gewicht van de werkelijkheid mij neerdrukte…. De rest van de tijd had ik rust en voelde ik dat het werk wel mijn aanzien maar niet mijn wezen had veranderd.”
Na het voorval bij de professor pronkt Lucia door de timmertuinen en niet snel daarna wordt ze geronseld voor de pluggen. Door haar kennis weet ze de mannen vaak te bedriegen. Ze voert ze dronken en daarna, als hij toch niets meer in staat is. Lukte het de handelingen te voorwenden zonder ze werkelijk te doen. Na een tijdje kan ze de plug afkopen en komt ze in een speelhuis terecht. Dan ontmoet ze de Jood, Texeira, die haar onderdak biedt in ruil voor enkele bezoekjes per week. Deze bezoeken staan niet alleen in het teken van seks, maar Lucia heeft ook weer iemand gevonden om haar rede mee te delen. Maar in Amsterdam is seksuele omgang tussen joden en christenen ten strengste verboden en Lucia belandt in het spinhuis. Door Lucias verminking aan haar gezicht wordt zij nog erger uitgejouwd dan de andere vrouwen, deze vernedering maakt het dat ze als ze uit het spinhuis komt een sluier te dragen.
Door de sluier wordt ze mysterieus en krijgt steeds meer mannen uit hogere standen. Ze is in stand een eigen pandje te huren en heeft enkele vast klanten die ze van gezelschap voorziet.
Als ze Seinfelt ontmoet herkent ze Giacomo meteen, maar ze wil zichzelf in geen geval kenbaar maken. Ook Seinfelt wordt in de tijd dat hij in Amsterdam een vaste klant van Lucia. Maar het wordt steeds meer een echte relatie. Ze redenen met elkaar over hun leven en Seinfelt vertelt haar over zijn eerste liefde en haar verraad. Ondanks het feit dat hij niet weet wie ze is houdt zij nog steeds van hem.
Bij zijn vertrek laat ze plotseling de naam Lucia vallen, de naam van zijn eerste liefde. Deze naam heeft hij haar nooit verteld en verbaast kijkt hij Galathee aan. Ze vertelt hem dat ze haar kent.
Na zijn vertrek wil Seinfelt nog steeds contact met Lucia, maar het doet haar te veel pijn en weer moet ze een keuze nemen. “Voor het eerst in lange tijd zag ik erdoorheen en ik bad tot de heilige Lucia. Ik vroeg om moed, bovenmenselijke moed, zoals zij die had opgebracht toen ze, om haar roeping trouw te blijven en niet voor de aanblik van haar minnaar te zwichten, haar eigen ogen had uitgerukt. ZO bracht ik mezelf in vervoering dat ik in zenuwen meende enkele ogenblikkenlang haar lijden te kunnen voelen. Goddank keerde mijn gezond verstand bijtijds terug, samen met mijn aangeboren minachting voor vrouwen die zinloze offer brengen.” Deze beslissing doet veel meer zeer dan de vorige. Ze kan het minder met de rede beslissen. Galathee de Pompignac besluit een brief te schrijven naar Seinfelt waarin ze het contact beëindigt, maar een ontmoeting met zijn Lucia regelt. Galathee trekt een vod aan en gaat als Lucia naar de afgesproken plaats om haar Giacomo Casanova te ontmoeten.
“Mijn gebrek. Dit was het onderdeel van mijn plan waartegen ik het meest had opgezien: het nog eens open en bloot te moten tonen. Nu het eenmaal zover was deed dit geen zeer. Integendeel. Het was zo lang weggestopt geweest dat de verandering in mijn houding mij overviel. Het zou onzin zijn te zeggen dat ik ineens zoiets als trots aan mijn uiterlijk ontleende, maar schaamte voelde ik er op dat moment evenmin voor.”
Lucia beseft daar dat haar liefde voor hem nooit is opgehouden. En dat ze haar grootste geluk heeft beleef toen ze van haar ziekt herstelde. Toen ze besloot haar toekomst voor hem op te geven. Haar liefde leefde, niet omdat ze werd bemind, maar omdat ze zelf liefhad. En ze berust zich.
Later ontdekt ze dat ze zwanger is, maar ze weet niet van wie en vertrekt met een vaste klant naar Amerika.
“Ik heb losgelaten
Ik ben niet onder gegaan.”
7. Eindoordeel
Al met al vind het een prachtig liefdesverhaal. Iemand die zoveel opgeeft voor zijn geliefde moet wel heel erg van iemand houden. Deze opoffering verandert haar hele leven maar het verandert niet haar geluk. De kracht van Lucia komt het hele boek naar voren. Ze laat alles achter en bouwt een heel nieuw leven op. Zorgt voor zichzelf en maakt in de korte tijd dat we haar kennen een heleboel mee. Niet alleen Lucias leven wordt bepaald door haar eerst liefde, ook dat van Casanova wordt beïnvloedt. Het interessante aan dit verhaal is dat het van haar kant uit is geschreven en dat je meekrijgt hoe ze met haar verdriet omgaat: ze laat het zitten.
Ik zal iedereen aanraden het boek te lezen. Het is een historisch boek, maar veel gevoelens en onderwerpen zouden ook zo in het heden kunnen gebeuren. Door het verhaal ging in nadenken over wat ik in dezelfde situaties zou doen en ik zou geen van alles doen wat Lucia doet, maar daarom heb ik alleen nog maar meer respect voor haar, omdat ik zelf de kracht niet heb. Door de flashbacks sleept het verhaal je helemaal mee, je wilt weten wat er met haar en Casanova is gebeurd in het verleden, maar ook hoe het in het heden afloopt. Zal de liefde standhouden. En dat is een vraag die voor Lucia met ja kan worden beantwoord.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden