Boekverslag 4

Jan Wolkers

Een roos van vlees

1. Beschrijving

- Complete titelbeschrijving

Auteur: Jan Wolkers

Titel: Een roos van vlees

Uitgeverij: Meulenhoff Amsterdam

Druk: Achtentwintigste druk 1981, eerste druk 1963

Pagina’s: 194

- Korte motivatie van je boekkeuze

Jan Wolkers is een begrip in de Nederlandse taal. En aangezien ik van hem nog geen enkel boek had gelezen, leek het mij wel aardig om dat nu dan te doen. Jan Wolkers ken ik alleen van parodieën op TV (Koefnoen) waarin hij wordt verbeeldt als een demente, grijze man met een hart voor de natuur en een ziekelijke, seksistische humor. En na het lezen van dit boek kun je zeker zeggen dat Jan Wolkers een zieke geest hebt, anders kom je er niet op om zo’n boek te schrijven.

- Korte samenvatting van de inhoud

De hoofdpersoon in dit boek is Daniël. Daniël is een volwassen man, een jaar of 40 oud. Hij is gescheiden van Sonja omdat hij haar geen liefde meer kon geven. Sonja en Daniël hebben samen drie kinderen gekregen. De jongste dochter is op tweejarige leeftijd overleden doordat ze verbrandde onder de douche terwijl Sonja en Daniël ruzie hadden. De dood van hun dochtertje staat in dit boek centraal. Daniël heeft de dood nooit kunnen verwerken en zijn vrouw ook niet. Daardoor zijn ze toen gescheiden. Daniël denkt erg veel aan zijn dochtertje en af en toe komen er flashbacks van het ongeluk naar voren. Daniël lijdt ook aan astma. Dit heeft hij gekregen na het ongeluk van zijn dochtertje. Hij heeft hier veel last van in het dagelijks leven, hij krijgt het dan ontzettend benauwd.

Dit boek vertelt een dag uit het leven van Daniël. Deze dag wordt afgewisseld door herinneringen aan zijn dochtertje en de problemen met zijn astma. Op deze dag komen ook allerlei mensen op bezoek. Allereerst komen zijn ouders op bezoek, want Daniël is jarig. Zijn zoontje Basje komt ook nog even op bezoek. Hij komt altijd tussen de middag bij Daniël eten. s’ Avond zou Daniel met Amy, een vriendin van hem, naar een voorstelling in de schouwburg gaan. Zij belt echter af en stuurt een vriendin van haar, Emmy, naar Daniël toe om hem te vergezellen. Als Emmy bij Daniël aankomt krijgt hij een hevige astma-aanval, zo erg dat het uitje niet doorgaat en ze thuis blijven. Emmy drukt veel cola-tic achterover en besluit om niet naar huis te gaan, maar bij Daniël te blijven slapen. Ze vertellen elkaar verhalen over vroeger, Daniël over zijn dochter en Emmy over haar ex-vriend. De flashbacks die hierbij gebruikt worden, vertellen veel over de twee personages. s’ Ochtends gaat Emmy naar haar werk en voelt Daniël zich weer ongelukkig. Hij heeft weer een vrouw geen liefde kunnen geven.

- Eerste persoonlijke reactie

Dat het een treurig boek is over een mislukt leven van een mislukte man. Jan Wolkers heeft 194 pagina’s weten te vullen met een dag in het leven van Daniël. En het interesseert mij eigenlijk geen zier wat Daniël op zijn verjaardag doet. Apart is het wel, maar ik heb er weinig waardering voor. Als het nou een dag was waarop het complete leven van Daniël veranderde, hij het Gelredome mocht volspelen of benoemd zou worden tot minister-president, dan zou het een verhaal zijn waar je als lezer iets mee kon. Maar ik kan alleen maar zeggen dat ik het zonde van mijn tijd vond om “Een Roos van Vlees” te lezen.

2. Verdieping

- Opbouw van het verhaal

Het boek verteld dus een dag uit het leven van Daniël. Het verhaal begint s’ ochtends en eindigt de ochtend daarna. Er is dus geen enkele opbouw in het begin, je wordt met je voeten in het drijfzand gezet en midden in het leven van Daniël neergezet. Door middel van flashbacks kom je meer over hem te weten, over zijn dochtertje en hoe hij tegen de wereld aankijkt. Het is dan ook de enige verhaallijn waar je mee te maken krijgt. Af en toe wordt er wat verteld over het leven van bijvoorbeeld Emmy, maar je leest hoe Daniël dat interpreteert en wat hij erover denkt. Ondanks dat er maar een verhaallijn is, is de samenhang toch ver te zoeken. Dat komt door die flashbacks, die volgen elkaar in rap tempo op. Daardoor wordt het verhaal onoverzichtelijk, het is ook best lastig om het boek te lezen zonder af en toe na te denken waar Daniël nou aan terug denkt en of de hele flashback niet verzonnen is door hem.

- Vertelsituatie

Het verhaal van Jan Wolkers wordt verteld vanuit de ik-perspectief. Je volgt het verhaal vanuit de ogen van Daniël, die de wereld beschrijft zoals hij het ziet. Hij is de hoofdpersoon van het verhaal en je krijgt door middel van flashbacks een beeld wat hij heeft meegemaakt. Of dit betrouwbaar te noemen valt, is te betwijfelen. Omdat er slechts één persoon over de werkelijkheid oordeelt, en dit beeld dus volledig subjectief is, kun je deze bron niet betrouwbaar noemen. De volledige ik-vertelsituatie is dus bij meestal onbetrouwbaar te noemen.

- Functie van de vertelsituatie

Het vertelperspectief komt heel mooi tot zijn recht in dit boek. In dit verhaal staat het thema depressiviteit en denken over de dood centraal. Het is dan natuurlijk het meest praktisch als je die gedachten van Daniël vanuit het ik-perspectief meemaakt. Je ziet hoe hij met mensen over de dood praat, hoe hij daarover nadenkt en tegenaan kijkt vanuit zijn depressieve positie. Daardoor heeft het onderwerp dus een link met de vertelsituatie.

- Effect van de vertelsituatie

Vooral in dit boek is de visie van Daniël een van de hoofdlijnen van het boek wat je als lezer voor je kiezen krijgt. Een dag uit het leven van Daniël laat ook de dagelijkse moeilijkheden zien waar hij mee te maken heeft. Als lezer ga je zo’n dag en die visie automatisch vergelijken met je eigen leven. En als je dan leest dat Daniël Emmy graag zou martelen om uit medelijden haar toch wat liefde te kunnen schenken, dan weet je toch dat het óf bij jou of bij Daniël een steek los zit. Op die manier heeft de vertelsituatie dus effect op de lezer.

- Secundaire literatuur van het boek

Over dit boek is heel weinig secundaire literatuur te vinden. Ik heb de krantenbank op school onderzocht, maar er is alleen maar informatie over Jan Wolkers zelf te vinden. Dit is het enige passage in deze artikelen die iets over de inhoud verteld van Roos van Vlees:

Om werkelijk te kunnen zien, is afstand nodig. Pas dan kan het verzet ook andere emoties, zoals liefde of ontroering, toelaten. In de roman Een roos van vlees uit 1963 ziet de hoofdpersoon op zeker moment de 'hoge zwarte schoen' van zijn vader, die 'weerloos onder de broekspijp vandaan komt. De veter valt in grote strikken aan beide kanten van de rijen glimmende haakjes slap naar beneden. Het zou een steen ontroeren, denkt hij'.

Er wordt hier iets verteld over de perspectief waarin Wolkers dit verhaal zou hebben geschreven. Jan Wolkers. De hoofdpersoon is star, ongevoelig voor emoties en ziet de wereld anders dan hij in werkelijkheid is. En daar vloeien walgelijke acties uit voort. Walgelijk is hierbij het goede woord, ik kan geen ander woord verzinnen voor het opeten van babymuisjes en ze opdienen als vers geroosterde pinda’s.

Wolkers schrijft echter niet alleen vanuit dit deprimerende oogpunt. Hetzelfde artikel weet het volgende te vertellen over het perspectief van Wolkers:

In Horrible tango (1967) keert opnieuw de obsessie voor de gestorven broer terug, maar nu in een hallucinerende, droomachtige atmosfeer, die van deze roman zijn meest nadrukkelijk 'literaire' boek maakt. In De walgvogel (1974) kiest Wolkers voor het andere uiterste. Alle verhalen over Oegstgeest en over de Leidse tekenacademie (het decor van Kort Amerikaans) passeren opnieuw de revue, ditmaal zonder 'literair gelul', zoals het ergens in de roman wordt genoemd, maar recht voor z'n raap. Je zou de toon kunnen vergelijken met het platte accent dat sommige welopgevoede studenten zich destijds aanleerden nadat ze lid waren geworden van de CPN. Niet toevallig (ook Wolkers sympathiseerde met de CPN) werd het zijn meest politieke roman, vol botte tirades tegen de 'vaderlandse paardenstrontliederen' en het daarmee gediende kolonialisme.

Wolkers heeft dus geen vaste stijl waarin hij zijn boeken schrijft. Hij schrijft vanuit gevoelsperspectief, hij verbindt een onderwerp met een gevoel en schrijft het verhaal vanuit zijn hart. Hij lucht het als het ware, een stortvloed van ontlading. Dat is de kracht van Jan Wolkers, en dat is in deze roman zo goed terug te vinden dat het bij het lezen zelf al begint op te vallen.

3. Evaluatie

- Onderwerp

Het onderwerp is dit boek is het leven na het verliezen van een dierbare en over het nadenken over de dood. Dat is dan het enige waar de hoofdpersoon over denkt. De hele dag zit het overlijden van zijn dochtertje hem dwars. Het heeft hem mentaal helemaal gesloopt en daardoor komt er weinig uit zijn handen. Ook de zieke gedachtegangen van Daniël zijn opzienbarend. Over het algemeen vind ik het een heel deprimerend boek om te lezen, het leest niet lekker. Het is net als in muziek, vrolijke muziek met een stevig tempo zet je snel op en vaak wat harder ook. Valt het niet op dat vrolijke muziek ook altijd lekkere muziek wordt genoemd (als het nummer goed is uiteraard)?

- Gebeurtenissen

Er komen weinig gebeurtenissen in de zin van acties voor in het verhaal. Er zijn vooral veel flashbacks waarin wordt verteld over het leven van een persoon. De rest van de gebeurtenissen zijn vaak oninteressant en onderdeel van een normale dag. Want van een ochtendwandeling, een broodje smeren voor je zoontje en vertellen over vroeger kun je nou niet enerverend noemen. Opvallendste gebeurtenis is dan toch het bakken van babymuisjes in olijfolie en ze als pinda’s opdienen.

- Personages

Daniël is dan toch het personage die het meest aan bod komt in het boek. Het is een deprimerende man die heel scheef tegen de wereld aankijkt. Bij bedoelt het niet eens verkeerd, hij probeert wel mensen en dieren lief te hebben, maar door het overlijden van zijn dochter is er iets geknapt en kan hij dat niet meer. Ik heb persoonlijk niet veel met hem en kan weinig sympathie voor hem opbrengen. Dan is er Emmy, de vriendin van Amy die Daniël gezelschap houdt. Zij is in veel opzichten de vrouwelijke Daniël. Ook Emmy is iemand die in te delen valt in de categorie “was niets, is niets en zal nooit iets worden”. Zo heeft een tijdje geleden zelfmoord proberen te plegen omdat ze door een loverboy in de pornowereld was geplaatst. Nee, de personages in dit boek niet bepaald inspirerend te noemen.

- De bouw

Dat is dan toch een aspect wat ik wel kan waarderen. Het feit dat je op het idee komt om een boek te schrijven dat zich in een dag afspeelt is toch weer iets anders. Dat is een ding wat zeker is. Het verhaal is dan ook in chronologische volgorde verteld , met uitzondering van de flashbacks die je terugbrengen naar een vroegere tijd. Als je de inhoud buiten beschouwing laat, is de opbouw een grappig aspect van het verhaal. Je moet er maar opkomen.

- Taalgebruik

Het taalgebruik was goed te begrijpen. Af en toe kwam er een Bijbelse tekst om de hoek kijken, maar die waren allemaal prima te begrijpen. Het was alleen wel zo dat wát er gezegd werd weinig samenhang had. Maar dat past dan ook bij de hoofdpersoon, daar zit ook niet veel samenhang in.