Marcellus Emants: Een nagelaten bekentenis is geschreven door Marcellus Emants. Hij leefde van 1848 tot 1923. Emants was begonnen aan een rechtenstudie, toen in 1871 zijn vader overleed. Hij brak zijn studie af en begon aan een letteren studie. Van 1875 tot 1880 was hij redacteur van "De Bankier". Hij schreef een paar antigodsdienstige gedichten, maar ontwikkelde zich tot een naturalistische novellist en romanschrijver. Zo zei hij: ‘Is niet alles illusie en is illusie niet alles?’ Ook heeft hij een aantal toneelstukken geschreven. Hij werd niet volledig gewaardeerd door de Nieuw Gidsers, doordat zijn proza woordkunst en het impressionisme vermeed. Hij onderscheidde zich van de Tachtigers vanwege zijn opvattingen. In zijn werk zocht Emants de waarheid en niet de schoonheid, daardoor werd zijn woordgebruik steeds directer. Enkele bekende romans van hem zijn; ‘Juffrouw Lina’ (1888), ‘Een nagelaten bekentenis’ (1894) en ‘liefdeleven’ (1901). Al in 1877 verdedigde Marcellus Emants de stelling dat ‘de waarheid het wezen der kunst is’. Naturalisme: ´Een nagelaten betekenis´is een naturalistische romen. Tegen het eind van de negentiende eeuw ontstond het naturalisme, een soort van extreme variant van het realisme. In het Realisme werd vooral weergegeven hoe het leven van de mens was en in het Naturalisme werd dat ook weergegeven, maar vooral ook waarom het leven zo is. In naturalistische verhalen werd dus zo precies mogelijk de waarheid verbeeld. Marcellus Emants hield zich hier veel mee bezig, daarom werd hij ook gezien als een van de grootste naturalistische schrijvers. In het naturalimse werd niet alleen de waarheid zo precies mogelijk verbeeld, maar ook de idee dat de mens bepaald is door erfelijke eigenschappen, milieu en omstandigheden. Ook nam de psychologische diepgang erg toe en kwam er een sterk sociaal gevoel naar voren; pogingen om iemands slechtheid te verklaren, medelijden met de beschreven ellende, enz. In het naturalisme spelen die factoren een belangrijke rol. ´Een nagelaten betekenis´ is dan ook een typisch voorbeeld; Het is een terugblik van de verbitterde Willem Termeer op zijn leven en huwelijk. Termeer probeert de moord acceptabel te maken door aan te tonen dat de moord een logisch gevolg is geweest van zijn karakter en levensgeschiedenis. Hij is een erfelijke belaste zenuwzieke die zijn vrouw heeft vermoord. Hij is het product van zijn voorouders en kan niet aan zijn lot ontsnappen.
Personages: - De hoofdpersoon is Willem Termeer. Hij is ongeveer 35 jaar oud en vindt zichzelf gevoelloos, angstig, eenzaam, laf, leugenachtig, egoïstisch, in zichzelf gekeerd, onverschillig, lui en verbitterd. Het enige waar hij zich echt voor interesseert is muziek. Hij leidt al vanaf zijn jeugd aan een minderwaardigheidscomplex. Overdag doet hij niet zoveel, hij is maar alleen en daarom wekt hij een droevige indruk. - Anna, de echtgenote van Willem heeft een grote plichtsbetrachting. Ze is niet echt knap en is met Willem getrouwd. Niet omdat ze van hem houdt, maar omdat je gewoon hoort te trouwen. Dit komt hun huwelijk beslist niet ten goede, ook omdat Willem om dezelfde reden getouwd is. - Naast Willem en zijn vrouw Anna woont de ex-dominee De Kantere met zijn 11-jarige dochter. Hij is, in tegenstelling tot Willem, een knappe man en is aardig. Anna mist een hoop bij Willem en dat denkt ze te zien in De Kantere, ze is dol op hem en ze hebben misschien wel een stiekeme relatie, maar die gaat niet zo diep. Samenvatting: De hoofdpersoon, Willem Termeer, vertelt dat zijn vrouw dood en begraven is en dat hij haar heeft vermoord. Hij heeft nergens interesse in en hij vraagt zich af hoe hij zijn leven volhoudt. Hij heeft een enorme dwang te vertellen waarom hij zijn vrouw heeft vermoord, maar voor de veiligheid doet hij dit op papier. Hij begint met zijn verhaal in zijn jeugd, toen hij nog op de lagere school zat. Zijn herinneringen aan deze tijd zijn alles behalve gelukkig. Als schooljongen was hij laf, egoïstisch en oneerlijk. Op de h.b.s. verveelt elke studie hem. Hij is schuw tegenover meisjes en voelt zich tussen de andere jongens ook niet op zijn plaats. Langzaam maar zeker wordt hij schuw, achterdochtig en hij durft geen beslissingen te nemen. Hij zakt opzettelijk voor zijn toelatingsexamen voor de Polytechnische School in Delft. Zijn vader reageert niet meteen kwaad maar boort Willem langzaam de grond in en daarna krijgt hij ook van zijn moeder nog een preek. Wat Willem het ergste vindt is dat zijn ouders hem nooit hebben begrepen, of zelfs maar vriendelijk toegesproken. Een paar weken na een afgebroken vakantie naar Zwitserland belandt Willems vader in een gesticht en sterft daar niet veel later. Willem voelde geen enkele emotie. Hij besloot dat de mensen dus wel gelijk hadden hem te minachten. Niet lang na zijn vader stierf ook Willems moeder, aan een longontsteking. Meneer Bloemendael, een verre neef en vriend van Willems vader wordt Willems voogd. Omdat Willem besluit zijn studie niet af te maken en ook niet op zoek te gaan naar een baan., laat Mr. Bloemendael hem meerderjarig verklaren en krijgt hij een ruim inkomen (zijn vader was behoorlijk rijk). Willem gaat op reis en komt via Brussel, Parijs en Zuid-Frankrijk in Interlaken aan, in Zwitserland. Hier ontmoet hij een mooie Zweedse, die met haar moeder in hetzelfde hotel logeert als hij. Aanvankelijk lijkt het wat te worden tussen hem en het Zweedse meisje, maar een paar Amerikanen weten het goed te verpesten. Ongelukkig keert hij naar Nederland terug. Hij neemt zijn intrek in een hotel en besluit zijn levensgeschiedenis op te schrijven en naar een tijdschrift te sturen. Na een tijdje krijgt hij zijn werk terug met de mededeling dat het te onbelangrijk was. Hij vat dit op als een veroordeling van zijn leven. Willem maakt kennis met een burgemeester uit de Achterhoek, die hem een baan aanbiedt. Hij houdt het twee jaar uit in de Achterhoek en vertrekt dan met Van Dregten, een zielsverwant, naar Amsterdam, omdat deze hier ging studeren. Als Willem dertig wordt begint hij voor het eerst te denken aan trouwen, hoewel de reden was dat hij dan niet alleen was op zijn oude dag. Hij herinnert zich de familie Bloemendael en vraagt of hij daar mag komen logeren. Hij is welkom en ontmoet Anna Bloemendael. Samen maken ze wat muziek en niet veel later trouwen ze. De eerste twee jaar gaan nog behoorlijk goed, als je bedenkt dat Willem trouwde om niet alleen te zijn en Anna omdat een meisje hoorde te trouwen en Willem de eerste was geweest die haar een aanzoek had gedaan. Na de eerste twee jaar wordt Anna zwanger. De geboorte verloopt voorspoedig en Anna is dolgelukkig. Willem kan echter geen enkele affectie voor het kind opbrengen en als het na anderhalf jaar dood gaat, voelt hij zich zelfs opgelucht. Dit neemt Anna hem ontzettend kwalijk en vanaf dit moment is er eigenlijk geen liefde meer in hun huwelijk. De nieuwe buurman, ex-predikant De Kantere, brengt hen ook niet nader tot elkaar. Hij heeft veel contact met Anna en Willem wordt jaloers. Zijn eerste gesprek met De Kantere is neutraal, maar hun tweede gesprek is sterk filosofisch en ze zijn het op bijna alle punten oneens. Vanaf dit moment gaan De Kantere en Willem vaak met elkaar wandelen en Willem legt langzaam maar zeker zijn hele leven bloot. Ook De Kantere vertelt over zijn leven. Ondertussen verslechtert de verhouding tussen Willem en Anna alleen maar. Willem is nog steeds jaloers op De Kantere en ook slapen hij en zijn vrouw al geruime tijd gescheiden. Willem gaf Anna's minachting en hooghartigheid de schuld van al zijn ellende. Tijdens een opvoering van de opera Carmen ontmoet Willem Carolien. Bij Carolien vindt Willem zo ongeveer alles wat hij op zoveel plaatsen gezocht had. Natuurlijk had hij liever gewild dat het echte liefde was en niet voor geld. Maar Carolien vindt het maandgeld dat Willem betaalt te laag en eist meer geld. Willem belooft er over na te zullen denken. De volgende dag kan Carolien hem niet ontvangen, omdat er iemand anders bij haar is. Bij zijn volgende bezoek belooft Willem het gevraagde geld te betalen als Carolien belooft nooit een ander te ontvangen. Carolien belooft dit, maar de volgende keer is de ander er weer. Willem is woedend en slaat een ruit van de voordeur in met zijn wandelstok. Hij bedrinkt zich in de kroeg en besluit bij zijn schoonvader zijn effecten op te vragen en met Carolien het land te verlaten. Als Willem thuis komt, slaapt Anna al, maar ze is vergeten haar deur op slot te doen. Willem gaat naar binnen en verbaast zich erover dat Anna niet wakker wordt. Dan ziet hij twee flessen chloraal staan en herinnert zich dat Anna dit slaapmiddel al gebruikt sinds hun kind is overleden. Hij aarzelt niet lang en laat de slapende Anna de eerste fles chloraal helemaal leeg drinken en van de tweede zoveel lepels, totdat het vanzelf terugliep. Anna sterft nog diezelfde nacht. Iedereen denkt dat het zelfmoord was, hoewel de dokter wel wat bedenkingen heeft. Maar deze besluit justitie niet te waarschuwen, omwille van de familie van Anna. Hij meldt de zelfmoord alleen en justitie neemt genoegen met zijn verklaring. Willem vraagt zich na de begrafenis af of hij Carolien ooit nog zal durven bezoeken. Leeswijzer literatuur: Vraag 1: Welk vertelperspectief overheerst? Het verhaal wordt verteld door Willem Termeer. Na de moord schrijft hij op wat er allemaal gebeurd is. Het is dus in de ik-persoon geschreven. Vraag 2: Hoe gaat de schrijver om met vertelde tijd? - Er verlopen ongeveer 5 jaar, de tijd dat Willem en Anna getrouwd zijn. - Het verhaal is chronologisch verteld (het is eigenlijk één grote flashback) Er verstrijkt een periode van eenendertig jaar tussen het begin en het eind van het verhaal.. Het verhaal begint als hij naar de lagere school gaat (vier) en eindigt als hij deze bekentenis schrijft (vijf-en-dertig). Vraag 3: In welke stijl is het verhaal geschreven? Het verhaal is in een ernstige stijl geschreven. Vooral omdat het boek veel tekst over de gedachten de hoofdpersoon bevat.
Vraag 4: Uitgaand van het moment van verschijnen: wanneer speelt het verhaal? Het verhaal speelt zich in het heden af. Willem Termeer vertelt a.h.w. zijn nagelaten betekenis. Vraag 5: Welke aandacht krijgen de karakters in het verhaal De karakters zijn vooral ‘flat characters’. Vraag 6: In welke omgeving bevindt de hoofdpersoon zich? Het verhaal speelt zich af in Den Haag (voornamelijk in het huis van hem en Anna), Utrecht en Amsterdam. Dus in een vertrouwde omgeving van de hoofdspersoon. Ook speelt het verhaal zich af op een paar andere plaatsen waar Willem heen gaat om te kijken of hij zich er wel thuis voelt, deze plaatsen zijn Brussel en Parijs. En gaat hij ook naar Zwitserland. Vraag 7: Tot welke genre kun je het boek rekenen? Als je kijkt naar de belevenissen en de gedachten van de hoofdpersoon dan komt dat duidelijk overeen met de manier waarop de schrijver over het leven denkt. Daarom is “Nagelaten bekentenis” duidelijk een psychologische naturalistische roman. Vraag 8: Levert de titel een aanwijzing voor de interpretatie? De titel levert een aanwijzing voor de interpretatie. Het boek begint met deze zin: “ Mijn vrouw is dood en al begraven.” De hoofdpersoon heeft zijn vrouw vermoord. Hij heeft zo’n dwingende lust om dit te vertellen, dat hij voor de veiligheid besluit om zijn verhaal op te schrijven. Hij vertelt over zijn leven en voornamelijk over zijn huwelijk dat hem ertoe aanzette de moord te plegen. Deze bekentenis is nagelaten omdat hij waarschijnlijk is gestorven, maar dat vertelt hij niet. Vraag 9: Wat is de betekenis van het verhaal? Er is volgens mij geen betekenis van het verhaal; het is meer filosofisch.
Mening: Met Nederlands Literatuur hebben we in de vierde periode de 18e en 19e eeuw behandeld, dus ook het naturalisme. Marcellus Emants, met het boek ‘Een nagelaten betekenis’, werd toen ook als een van de belangrijkste schrijvers van het naturalisme beschouwd. Ik wist er dus al wat vanaf, en bovendien moesten we het naturalistische boek Noodlot, van Louis Couperus, lezen. Bij dat boek herkende je duidelijk het naturalisme, en het boek ‘Een nagelaten betekenis’ook. Ik vond het een aardig saai boek om te lezen. Het zijn lappen tekst vol somberheid, je komt er niet bepaald in een goed humeur van. De spanning in het boek ontbrak. Er waren maar weinig gebeurtenissen en alleen de moord zorgde voor een klein beetje spanning. Ook werden de gebeurtenissen allemaal erg uitgebreid beschreven en was er veel tekst over de gedachten van de hoofdpersoon, waardoor het boek ook langdradig werd. In het begin was dat nog wel leuk en interessant maar dat werd eigenlijk steeds saaier. Toch was het wel leuk om het leven van Willem te volgen. Het boek werkt helemaal naar het vermoorden van Anna toe, waar hij duidelijk wil maken dat het zijn schuld eigenlijk niet was. Door de opzet van het verhaal slaagt hij daar aardig in, maar het feit blijft dat hij Anna toch echt vermoord heeft. De schrijver is er wel in geslaagd, om je dit feit te laten vergeten en je medeleven te laten voelen voor Willem. Echt iets kenmerkend voor het naturalisme dus. Hij weet toch begrip te kweken voor zijn situatie. Vooral het harde oordeel van zijn vader, die hem lui en verwaand noemt, wekt medelijden. De personage Willem is heel goed uitgewerkt en dat maakte het wel leuk dit boek te hebben gelezen. Je weet wat er in die persoon omgaat en ook weet je waarom hij zich zo voelt of iets vindt. Je leert hem a.h.w. door en door kennen. Het taalgebruik vind ik wel moeilijk, want er worden veel moeilijke woorden gebruikt en de zinnen waren soms erg lang en moeilijk. De opbouw was goed te volgen en doordat het verhaal chronologisch verteld werd was het verhaal niet moeilijk om te begrijpen. Het boek is zeker knap geschreven en heeft een realistisch verloop. De manier waarop Emants zo’n vreselijk labiel en mislukt figuur neerzet is echt bewonderend. Ik kan me goed voorstellen, dat dit boek als Emants' meesterwerk wordt beschouwd.