Een nagelaten bekentenis - Marcellus Emants

Samenvatting

Willem Termeer beschrijft zijn leven in bekentenis. Hij heeft zijn vrouw vermoord en moet zijn verhaal kwijt, op papier.
Als klein kind is Willem laf en heeft geen ambities. Op de h.b.s. verveelt elke studie hem. Toch haalt hij zijn examen. Dan zakt hij opzettelijk voor zijn toelatingsexamen voor de Polytechnishe School. Willems ouders sterven en dat doet hem niks. Meneer Bloemendael wordt zijn voogd. Meneer Bloemendael verklaart Willem als meerderjarig en zo krijgt hij een ruim inkomen. Willem gaat op reis, maar keert al snel weer terug. Hij besluit zijn levensgeschiedenis op te schrijven, maar niemand heeft behoefte aanzijn verhaal. Dan werkt Willem twee jaar in de Achterhoek en vertrekt later met van Dregten, een zielsverwant, naar Amsterdam omdat deze hier gaat studeren. Willem wordt dertig en begint te denken over trouwen, zodat hij dan niet alleen is op zijn oude dag. Hij herinnert zich de familie Bloemendael en vraagt of hij daar mag komen logeren. Hij is welkom en ontmoet Anna Bloemendael. Hij trouwt later met haar. Na de eerste twee jaar, die redelijk verlopen, krijgen ze een dochter. Anna is dolgelukkig. Als het kind sterft na anderhalf jaar voelt Willem geen enkele emotie. Dit neemt Anna hem kwalijk en er is geen liefde meer in hun huwelijk. Anna krijgt contact met De Kantere (nieuwe buurman). Willem wordt jaloers. Willem ontmoet dan Carolien en vindt bij haar alles wat hij zoekt in een vrouw. Hij wou alleen dat het echte liefde was en niet voor geld. Op een dag kan Willem Carolien niet zien, omdat er iemand anders bij haar is. Hij vraagt haar om nooit meer iemand anders te ontvangen. Carolien belooft het, maar de volgende dag is er weer iemand anders. Willem is kwaad, bedrinkt zich en besluit bij zijn schoonvader zijn effecten op te vragen en met Carolien het land te verlaten. Als Willem thuis komt ligt Anna al in bed. Er staan twee flessen chloraal (slaapmiddel) naast haar bed. Hij laat de slapende Anna de flessen chloraal leegdrinken en vermoordt haar op deze manier. Willem laat de buitenwereld geloven dat het zelfmoord is. Hoe het precies met Carolien afloopt weten we niet.


Kenmerken van de 19e eeuw in het boek



Dit boek is geschreven in 1894, dus nog net in de 19e eeuw. Het boek is geschreven in de tijd van het naturalisme. Het boek is dan ook naturalistisch. De werkelijkheid wordt objectief weergegeven. Dat merk je bijvoorbeeld aan de manier waarop Willem tegen de wereld aankijkt en hoe zichzelf ziet in de maatschappij.

‘De wereld, waarin ik leven wilde, bestond; daar twijfelde ik geen ogenblik aan. Mijn bestaan werd alleen door de garçon opgemerkt, die me voor een fooi slecht bediende.’ (blz. 44)

‘De wereld zou schande over me roepen. O, ja: maar wat kon die wereld me nog schelen? Was ik niet gedoemd altijd het onooglijke ventje, het mispunt te blijven, waarop iedereen met verachting en afkeer neer mocht zien?’ (blz. 208)

‘Wie weet hoe lang ik nog te leven heb! Moet ik al die tijd eenzaam blijven ronddwalen onder de vijandige mensen als een geschuwde melaatse?’ (blz. 235)

Als het boek in de tijd van de Romantiek was geschreven dan werd er een compleet ander wereldbeeld gegeven. Dit wereldbeeld is hard en realistisch. In dit boek komt bijvoorbeeld overspel voor. Anna bedriegt Willem met De Kantere en Willem bedriegt Anna met Carolien.
In een romantisch boek zou hier absoluut geen sprake van zijn, maar in dit naturalistische boek juist wel. Het is de harde werkelijkheid waarover geschreven moet worden.
Willem kijkt objectief en misschien wel een tikkeltje sarcastisch tegen de wereld aan;

‘Is alles niet illusie en is de illusie niet alles?’ (blz.151)

De wetenschap is bij het naturalisme ook erg belangrijk. Dit komt ook terug in het boek. Willem is gevoelloos, verklaart alles vanuit zijn verstand. Ik citeer uit een gesprek met De Kantere;

‘U lijkt me een cerebraal te zijn.’
‘Wat noemt u een cerebraal?’
‘Wel…een verstandsmens in tegenstelling met een gevoelsmens.’
‘O, ja…als u de kwestie zo stelt, ben ik een cerebraal. Het gevoel is een blinde leidsman; ik hecht meer aan het ziende.’ (blz. 129)

Een voorbeeld van zijn gevoelloosheid;


‘Liefde had ik nooit voor mijn ouders gekoesterd.’ (blz. 36)

Ook is hij blij als zijn dochtertje sterft, het doet hem niks.

In het boek zijn dus meerdere kenmerken van het naturalisme te ontdekken; het harde, objectieve beschrijven van de wereld, gevoelloosheid, het verstand en de wetenschap