Een leeg huis door Marga Minco

Marga Minco - Een leeg huis Samenvatting Deel 1: donderdag 28 juni 1945 Sepha heeft een tijdje op een Friese boerderij doorgebracht, omdat ze bij moest komen van de hongerwinter. Ze heeft heimwee naar haar woonplaats Amsterdam en besluit naar huis te gaan. Ze wil terug liften. Tegen het middaguur is ze een stuk voorbij Zwolle. Ze is erg moe en valt in de berm in slaap. Als ze later wakker wordt, staat er een meisje naar haar te kijken. Het meisje heet Yona en is ook op weg naar Amsterdam. Samen reizen ze verder. Yona vertelt aan Sepha hoe zij de afgelopen twee jaar heeft doorgebracht op haar onderduikeradres. ’s Avonds komen ze in Amsterdam aan. Sepha geeft haar adres aan Yona. Als Sepha thuiskomt, is er niemand. Ze valt in slaap en later belt er een agent aan. De agent vertelt dat Yona in de gracht is gevallen en ernstig gewond is. In een zak van haar jas vonden ze het adres van Sepha. Sepha gaat met de agent mee. Als ze veel later thuiskomt, vindt ze een briefje van Mark. Hij is op een feest en vraagt of Sepha ook nog zin heeft om te komen. Sepha gaat er naar toe, maar als ze daar aankomt, is Mark al weg. Sepha blijft tot het weer wat lichter wordt. Deel 2: dinsdag 25 maart 1947 Sepha woont nu in een pension in Frankrijk. Die dag komt Mark haar opzoeken, wat haar doet denken aan Gilbert, een minnaar die ze had ontmoet toen ze in Frankrijk aankwam. Sepha haalt Mark van het station. Op Sepha’s kamer vrijen ze en later als ze samen wat drinken, vertelt Mark over Tinka, een vriendinnetje van hem die meereisde tot aan Parijs. Later gaat ze Mark achterna, maar dat wil Mark niet, daarom schrijft hij haar een briefje. Toch zet ze door en staat op een gegeven moment bij hem aan de deur. Mark brengt haar direct naar een ander hotel. Sepha had een paar dagen eerder een brief van Yona gekregen. Yona schreef dat ze eerst werkte bij een stichting, maar die baan toch weer had opgegeven en nu weer veel schilderde.
Deel 3: vrijdag 21 april 1950 Sepha is met Mark teruggekeerd naar Amsterdam. Ze heeft weer een minnaar, de kunstschilder Thomas. Deze dag wil Sepha naar hun nieuwe huis gaan, want het licht en gas worden aangesloten. Maar als ze weg wil, belt Yona. Yona wil graag komen. Ze is erg depressief en denkt dat iedereen tegen haar is. Sepha ergert zich aan haar, omdat ze alleen maar klaagt. Yona denkt dat ze niet gewenst is en gaat weg. Alsnog gaat Sepha op weg naar het nieuwe huis. Daar ruikt alles nog naar hout en verf. Thuis praat ze met Mark over de dingen die zijn gebeurd. Sepha merkt dat Mark anders is als normaal. Als ze vraagt wat er met hem aan de hand is vertelt hij dat hij een bericht op de telex heeft gelezen. Er stond in dat Yona uit de trein naar Apeldoorn gevallen was. Toen hij naar de politie in Apeldoorn belde, bleek dat ze dood was. Sepha gaat naar Yona’s huis en denkt aan wat Yona die morgen van haar verwachtte. Was het misschien haar schuld dat ze uit de trein gevallen was…? Op dat moment komt Mark binnen en samen lopen ze naar huis. Titelverklaring Sepha en Yona treffen beiden een leeg huis aan als ze in Amsterdam terugkomen. De familieleden hebben de oorlog niet overleefd en Sepha’s vriend is op dat moment ook nog eens niet thuis. Vandaar: ‘Een leeg huis.’ Thema Het thema in dit boek is het geestelijk verwerken van oorlogservaringen. Motto "Das Haus ansehn. Es ist still, niemand geht ein und aus, man wartet ein wenig, auf der Haus-Seite, dann auf der Seite gegenüber, nichts, solche Häuser sind so viel weiser als die Menschen, die sie anstarren." Motieven Sepha en Yona proberen allebei hun ervaringen die zij tijdens de Tweede Wereldoorlog opgedaan hebben te verwerken. Bij Sepha lukt dat wel, ze bouwt een nieuw bestaan op. Pijnlijke zaken moeten nou eenmaal aanvaard worden om plaats te kunnen maken voor nieuwe ervaringen. Bij Yona is dat anders, ze blijft zich teveel aan het verleden vastklampen. Ze kan geen houding vinden tegenover de toekomst en wil dan ook niet verder leven. Uiteindelijk slaagt haar poging tot zelfmoord. Vertelsituatie Dit boek is in de ik-vorm geschreven. Sepha is de ik-persoon en vanuit haar oogpunt worden de gebeurtenissen vertelt. Voorbeelden: - "Ik ging aan de keukentafel zitten waarop het ontbijt voor me klaarstond en begon een boterham te smeren." (Blz. 7) - "Ik hoorde voetstappen op het grind, begeleid door het gedempt mokken van kippen." (Blz. 55)
Tijd Dit boek speelt zich af in de jaren vlak na de Tweede Wereldoorlog. Het boek beschrijft op drie dagen het leven van een joods meisje. Op donderdag 28 juni 1945, dinsdag 25 maart 1947 en op vrijdag 21 april 1950. De periode waarin men toen leefde, was zeer chaotisch. De mensen moesten de oorlog verwerken en een nieuw bestaan opbouwen, iets wat niet makkelijk was, omdat er weinig levensmiddelen waren. Tussen het begin en einde van het verhaal verlopen dus vijf jaren. Ruimte Het verhaal speelt zich in twee belangrijke plaatsen. Het verhaal speelt zich in het eerste deel in Amsterdam af, in het tweede deel in Frankrijk en in het derde deel weer in Amsterdam. Belangrijke ruimtes zijn de huizen waarin ze gaan wonen of in gewoond hebben. De huizen zeggen namelijk iets over het innerlijk van de personen. Een voorbeeld hiervan is dat als Sepha in een nieuw, leeg huis wil gaan wonen met Mark, dan betekent dat, dat ze opnieuw wil beginnen en het verleden achter haar wil laten. Verhaalfiguren Hoofdpersonen Sepha: De ik-persoon in het verhaal. Zij heeft op verschillende
onderduikadressen gezeten en is de enige overlevende van haar familie. Op één van die onderduikadressen ontmoet ze Mark, die later haar man wordt. Na de oorlog wil ze haar leven weer opbouwen, maar dat gaat moeilijk. Om rust te zoeken, gaat ze naar Frankrijk, waar ze een relatie krijgt met een Fransman. Terug in Nederland krijgt ze een relatie met Thomas, een kunstschilder, en dat, terwijl ze getrouwd is met Mark. Ze heeft een sterk karakter, want ze kan goed voor zichzelf opkomen en gebeurtenissen van de oorlog verwerken. Yona: Een joods meisje, die net zo oud als Sepha is. Ze ontmoeten elkaar als ze beide terug liften naar Amsterdam. Yona heeft tijdens haar onderduikperiode op een klein zoldertje gezeten, iedereen van haar familie is omgekomen. Zij kan de oorlog zeer moeilijk verwerken, het wordt haar teveel. Op een keer valt ze op onverklaarbare wijze in een gracht. Later zei ze tegen Sepha dat ze haar hadden moeten laten liggen. Yona probeert dus zelfmoord te plegen, iets wat haar op het laatst van het boek echt lukt. Ze laat zich namelijk uit een trein vallen. Mark: Een niet-joodse jongen die wel onderduikt en daar Sepha ontmoet. Het gaat redelijk tussen Mark en Sepha, dus trouwen ze met elkaar. Als Mark een minnares heeft, kiest hij toch voor Sepha. Mark heeft wel een moeilijk karakter, hij is namelijk snel jaloers. Toch blijft hij Sepha wel trouw, ondanks dat zij tot twee keer toe een relatie heeft met andere mannen. Bijpersonen - Mensen van een Friese boerderij waarbij Sepha een tijdje onderduikt; - Karel, een vriend van Mark en later ook van Sepha; - De pensionhouder waarbij ze in Frankrijk verbleef; - De minnaars van Shepa, Gilbert in Frankrijk en Thomas, de kunstschilder in Amsterdam, na haar terugkeer uit Frankrijk.
Taalgebruik Het taalgebruik in dit boek is niet echt heel moeilijk, heel af en toe kwam ik een lastig woord tegen, maar als ik dan gewoon doorlas, kwam ik er wel achter wat Marga Minco ermee bedoelde. Iets wat ik minder fijn vond, was dat Marga Minco veel woorden in een andere taal gebruikt. Vooral Franse en Duitse woorden. Voorbeeld: ‘Oui,oui… le mari… aujourd’hui… bien sur…’ (blz. 55) Bronvermelding Titel: Een leeg huis
Auteur: Marga Minco
Druk & jaar: 11e druk, 1985
Eerste druk: 1966
Pagina’s: 157
Uitgeverij: Bert Bakker De auteur Biografische gegevens van de auteur Marga Minco wordt op 31 maart 1920 als Sara Minco in Ginneken geboren in een orthodox-joods gezin. Al spoedig laat ze zich in plaats van Sara Selma noemen. Na haar schooljaren treedt ze in 1938 in dienst van de Bredasche Courant als verslaggeefster. Daar werkt ze tot het moment dat de directie verplicht wordt joodse personeelsleden te ontslaan. In deze tijd ontmoet ze de journalist en auteur Bert Voeten, die haar echtgenoot zal worden. In het begin van de oorlog verblijft ze in Assen, Delft en Amsterdam. Ze krijgt een lichte vorm van tbc en belandt in ziekenhuizen in Utrecht en Amersfoort. In het najaar van 1942 komt ze terug in Amsterdam bij haar ouders die inmiddels op last van de bezetter wonen in het zogenaamde 'Judenviertel'. Dan komt de dramatische gebeurtenis die haar leven ingrijpend verandert en haar toekomstige literaire werk bepaalt: haar ouders worden opgepakt, zelf heeft ze de kans te ontkomen. Ze verblijft de rest van de oorlog op onderduikadressen en woont, voorzien van geblondeerd haar en een nieuwe naam (Marga Faes, de voornaam houdt ze aan), vanaf de zomer van 1944 met Bert Voeten in Amsterdam. Ze is de enige van haar familie die de oorlog overleeft: haar ouders, broer en zus worden door de Duitsers omgebracht. Na de oorlog werkt Minco voor een aantal kranten en tijdschriften (onder meer het satirische blad Mandril). Vlak voor de herdenkingsdagen van mei 1957 wordt Het bittere kruid gepubliceerd, de novelle waarin ze haar eigen ervaringen tijdens de oorlog beschrijft, al is de hoofdpersoon in het boek tien jaar jonger dan zij destijds was. Het boek maakt veel indruk, vooral door de sobere stijl. Zonder grote woorden is het in de details zeer ontroerend. Steeds voelbaarder worden voor de jonge hoofdpersoon en haar familie de anti-joodse maatregelen van de Duitsers. Maar Minco toont ook dat het bedreigende van sommige maatregelen niet altijd direct tot de mensen doordrong. In 1985 ontstond er opschudding over de film van Kees van Oostrum die gebaseerd was op Marga Minco's "Het bittere kruid". De schrijfster maakte er in een proces bezwaar tegen dat de hoofdpersoon in de film vriendschappelijk omging met een NSB-gezin waarvan de kinderen lid zijn van de Jeugdstorm. Deze confrontatie van de schrijfster met de regisseur en de producent kreeg veel aandacht. De rechter bepaalde ten slotte dat de film onder de titel "Het bittere kruid" mocht worden uitgebracht, maar dat Marga Minco het recht kreeg voorafgaand aan de vertoning een verklaring op te nemen waarin ze afstand nam van het produkt van de regisseur. Na "De andere kant" dat in 1959 uitkomt en waarin de oorlog niet zo expliciet aanwezig is als in "Het bittere kruid", publiceert Marga Minco in 1967 "Een leeg huis". Twee jonge vrouwen van joodse afkomst die ieder als enige van hun familie de oorlog hebben overleefd, staan centraal. Het verhaal concentreert zich op drie dagen (resp. in 1945, 1947 en 1950) uit het leven van deze Sepha en Yona. Zij moeten na de oorlog een nieuw leven opbouwen en in het reine zien te komen met schuldgevoelens rond het feit dat zij wel en hun geliefden niet ontkomen zijn aan de verschrikkingen. Sepha weet zich te handhaven, maar Yona pleegt ten slotte zelfmoord. Hoewel ze na "Een leeg huis" nog wel een jeugdboek publiceert, is het uitkomen in 1983 van een nieuw boek van Marga Minco toch een grote verrassing. "De val" is een novelle geschreven naar aanleiding van een krantenbericht over een oude vrouw die door een val in een put van de stadsverwarming om het leven kwam. Frieda Borgstein, hoofdfiguur in De val, woont in een bejaardentehuis. Ze is 85 jaar oud. De gebeurtenis die haar leven beheerst heeft, is het wegvoeren van haar man en kinderen tijdens de oorlog. Zelf was zij toen de Duitsers kwamen, juist boven in huis. Waarom werd het huis niet verder doorzocht en waarom hebben ze haar niet meegenomen? Als boekenweekgeschenk schrijft Marga Minco in 1986 "De glazen brug". Verteller in de novelle is Stella, die tijdens de oorlog haar vrienden en familieleden is kwijtgeraakt. Zelf overleefde ze doordat ze, ondergedoken in Zeeuws-Vlaanderen, een andere identiteit kreeg. Het eerste gedeelte beschrijft Stella's ervaringen tijdens haar onderduiktijd en haar liefde voor de jongen die ze daar als 'Carlo' leert kennen. Twintig jaar later gaat ze terug om meer te weten te komen over de vrouw onder wier naam ze de oorlog overleefde. In 1994 verschenen de beste jeugdverhalen van Marga Minco onder de titel "De verdwenen bladzij". Overzicht van de werken van de auteur Jaartal Titel

1957 Het bittere kruid
1957 Een kleine kroniek
1957 Adres
1959 De andere kant
1963 Kijk ‘ns in een la
1965 Het huis hiernaast
1965 Terugkeer
1966 Een leeg huis
1968 Het bittere kruid, Verhalen, Een leeg huis
1970 De dag dat mijn zuster trouwde
1974 Meneer Frits en andere verhalen uit de vijftiger jaren
1975 Je mag van geluk spreken
1976 Het adres en andere verhalen
1979 Floroskoop
1982 Verzamelde verhalen
1983 De val
1986 De glazen brug
1988 De glazen brug & De joodse onderduik (L. de Jong) 1990 De zon is maar een zeepbel
1994 De verdwenen bladzij, twaalf droomverslagen

1997 Nagelaten dagen
2000 De schrijver, een literaire estafette
2003 Decemberblues
2004 Storing