Een leeg huis door Marga Minco

Motivatie boekkeuze: - stond op de lijst bij Module 5 - het is niet zo’n heel dik boekje - de schrijfster is bekend eerste persoonlijke reactie: - niet origineel: je leest veel boeken over de tweede wereldoorlog en joden - niet herkenbaar: zelf heb ik nooit zoiets meegemaakt - moeilijk: er worden moeilijke woorden en zinnen in gebruikt en het is moeilijk te zien wanneer er een flashback is. - Schokkerend: het is heel erg dat yona van een trein is gesprongen. Sepha nam Yona niet serieus en dacht aan haar eigen leven. Korte samenvatting: Na een maand in Friesland te hebben gewoond gaat Sepha terugliften naar haar onderduikadres in Amsterdam. Daar woont haar vriend Mark. Onderweg komt er een andere liftster meeliften, Yona. Yona gaat ook naar Amsterdam, maar heeft daar geen huis. In Amsterdam wisselen ze adressen en ze sturen elkaar brieven. Sepha en Mark zijn getrouwd maar hun huwelijk gaat niet zo goed en ze hebben ook relaties met anderen. Uiteindelijk kiezen ze toch voor elkaar. Ze willen helemaal opnieuw beginnen een nieuw mooi huis. Als Sepha in het huis wil gaan kijken wordt er gebeld. Het is Yona, ze is helemaal hysterisch en vertelt dat Leo, haar vriend die naar Amerika was gegaan daar getrouwd is met iemand anders. Ze heeft erg veel verdriet, maar Sepha heeft geen zin om het aan te horen, want ze herkent er veel in aan haar eigen leven. Yona, die bang is voor treinen omdat ze er een keer bijna is uitgevallen, stapt dezelfde avond in de trein. Ze valt eruit en is sterft.
Verdiepingsopdracht 1: Vertelsituatie: het is een ik-vertelsituatie, je ziet alles door de ogen van Sepha. Je leest wat ze denkt en doet. Doordat je haar gedachten en gevoelens weet kan je goed met haar meeleven. Van de andere personen kom je niet meer te weten dan wat de ik-persoon weet. Van de anderen personen kom je wel dingen te weten, maar alleen hun buitenkant, namelijk wat ze zeggen en doen. Omdat hun gedachten onbekend zijn kan het gedrag van deze personages heel verrassend zijn. Voorbeeld van Yona: ze praat niet zo vaak over haar man in Amerika, maar ze houdt wel heel veel van hem. Als Leo, haar vriend dan weer in Amsterdam komt en zegt dat hij is getrouwd met iemand anders wordt Yona helemaal depressief en hysterisch. Ook kun je niet weten of Yona uit de trein is gesprongen of dat het echt een ongeluk was. Thematiek: een belangrijk thema in het boek vind ik vriendschap. Vooral de vriendschap tussen Yona en Sepha is speciaal. Ze ontmoeten elkaar als ze aan het liften zijn naar Amsterdam en komen erachter dat ze veel hetzelfde hebben meegemaakt. Ook de vriendschap van Sepha en Mark is belangrijk, want hun huwelijk gaat slecht, maar uiteindelijk kiezen ze toch voor elkaar. Een ander thema is vervreemding die Sepha en Yona na de oorlog ervaren, de huizen waatin ze zijn opgegroeid staan symbool voor hun innerlijk. Als Sepha in een nieuw huis gaat wonen dat leeg is betekent dat dat ze opnieuw wil beginnen in haar leven en het verleden achter zich laten. Yona kan dat niet. Ruimte: het verhaal speelt zich het meeste af in Amsterdam, maar ook voor een deel in Frankrijk. Belangrijke ruimtes zijn de huizen waarin ze wonen of gewoond hebben. De huizen zeggen iets over het innerlijk van de personen. Als Sepha in en nieuw leeg huis wil gaan wonen met Mark betekent dat dat ze opnieuw wil beginnen en het verleden achter haar wil laten. Daarom laat ze Yona in de steek. Verdiepingsopdracht 2: De tekst bevat wel autobiografische elementen. Marga Minco schrijft veel over de oorlog en over Joden. Zelf heeft ze al haar familieleden verloren in de oorlog. Biografie van Marga Minco: (dikgedrukt staan de belangrijke zinnen) Marga Minco is van Joodse afkomst. Ze was het derde kind in het gezin. Ze is, met een oom,de enige van haar familie die de Tweede Wereldoorlog overleefde. Ze is geboren in Ginneken. Toen ze 5 jaar was, verhuisde het gezin naar Breda, waar haar vader een vooraanstaande positie in de joodse gemeenschap had. Marga bezocht daar de Nutsschool voor meisjes bij het Valkenberg. In haar jeugd liet ze zich Selma noemen. In 1938 gaat ze bij de 'Bredasche Courant' werken. Ze ontmoet Bert Voeten, werkzaam bij een concurrerende krant. Als er (meer dan) vriendschap ontstaat tussen Marga en de niet-joodse Voeten, mag ze hem van haar ouders niet meer ontmoeten. In het begin van de Tweede Wereldoorlog moeten bij de krant, op last van de Duitsers, alle joodse werknemers ontslagen worden. Haar ouders sturen Marga naar een tante in Assen, in de hoop dat ze Bert Voeten zal vergeten. In de eerste jaren van de oorlog woont ze o.a. in Delft, Assen en Amsterdam (waar ze tekenlessen geeft aan de joodse lagere school). Ze krijgt tuberculose en ligt in ziekenhuizen in Utrecht en Amersfoort. Haar ouders worden door de Duitsers opgepakt. Op het moment dat haar ouders door de Duitsers werden opgepakt, wist ze via het tuinpoortje te ontsnappen (ze beschrijft dit moment in 'Het bittere kruid'). Zij weet onder te duiken.Haar haar wordt geblondeerd en ze verblijft op verschillende onderduikadressen. Via de gemeentesecretaris van Tietjerksteradeel kreeg ze een vervalst persoonsbewijs op naam van Fimkje Kooi. Het pseudoniem Marga heeft ze overgenomen van een andere onderduikersnaam in de oorlog: Marga Faes. Marga Minco is met een broer van haar vader de enige van haar familie die de oorlog overleeft. Ze trouwde in 1945 met de auteur Bert Voeten. Ze kenden elkaar uit Breda en ontmoetten elkaar weer in 1944 op een onderduikadres in Heemstede (bij een pottenbakker). In de hongerwinter (december 1944) werd hun dochter Bettie geboren. In 1956 werd hun tweede dochter - Jessica - geboren. Marga Minco debuteerde in 1957 met 'Het bittere kruid'. Hiervan zijn nu ruim 400.000 stuks verkocht. De Tweede Wereldoorlog en haar ervaringen daarin spelen een overheersende rol in haar werk. Thema's zijn daarnaast: eenzaamheid en isolement. Haar stijl is sober en zorgvuldig. In 'De andere kant' werd in latere drukken het verhaal 'Het dorp van mijn moeder' opgenomen. De novelle 'Het huis hiernaast' (1965) is het (omgewerkte) eerste hoofdstuk van 'Een leeg huis' (1966). Marga Minco woonde in Amsterdam aan de Kloveniersburgwal 49 en Oosterpark 82. De Echte Nederlandse Fietsers Bond, afdeling Breda, ontwierp een speciale Marga Minco-route (route 16). O.a. haar boek 'Terugkeer' ligt hieraan ten grondslag. Marga Minco maakt ook schilderijen. Marga Minco noemt zelf 'De val' (1983) als haar favoriete boek. In december 1992 overleed Bert Voeten. Ze woont sindsdien samen met haar oudste dochter, Bettie. Citaat: `Door te schrijven over mijn leven, heb ik aan mijn leven een bepaalde vorm gegeven. Ik houd mij nu aan die vorm. Ik zie mezelf door de ogen van de schrijver die ik ben geworden.’ (Libelle, 28-11-1997)
Uitgebreide persoonlijke reactie Onderwerp: - Is het een onderwerp waarover je al eens vaker hebt nagedacht? Ja, zelf heb ik de oorlog natuurlijk niet meegemaakt, maar er zijn veel boeken over geschreven en op school hebben we veel over de jodenvervolging en de tweede wereldoorlog geleerd. - Heb je wel eens een boek gelezen of film gezien over hetzelfde onderwerp? Wat vond je beter? Ja, ik heb vaak films gezien over dit onderwerp. De films vind ik meestal beter, want dan kan ik me beter inleven, omdat ze dan al een beeld geven. Bij een boek vind ik het wel mooi dat je de gedachten kan lezen. Dat kan bij een film niet. De gebeurtenissen: - Bevat het verhaal voldoende gebeurtenissen om te blijven boeien? Nee, ik vond het steeds weer saai worden, omdat het dan nergens over ging, er staan mee gesprekken in dan gebeurtenissen. - Hebben bepaalde gebeurtenissen je aan het denken gezet? Waarover? Ja, de gebeurtenis dat Yona uit de trein is gesprongen of gevallen heeft me aan het denken gezet. Zou het niet gebeurd zijn als Sepha niet alleen aan haar zelf had gedacht, maar ook aan Yona? Als Sepha met haar gepraat had, was Yona dan niet gesprongen? Personages: - Kun je je goed verplaatsen in de personages? Waarom (niet)? Ja, je kan je heel goed verplaatsen in Sepha, omdat het in de ik-vertelsituatie is vertelt. Hierdoor kom je al haar gedachten te weten. Van Yona en Mark kom je niet zoveel te weten alleen maar door wat ze doen en wat de anderen over hen zeggen. - Van welk personage kom je genoeg te weten om hun gedrag te begrijpen? Van Sepha, je ziet alles wat ze denkt en doet, want zei is het ik-persoon. Bouw: - Vind je de bouw ingewikkeld? Wat vind je lastige stukken? Ja ik vind het wel ingewikkeld, dat komt omdat er soms opeens flashbacks worden gebruikt. Ik wist dan opeens niet meer wat ik nou aan het lezen was en moest weer opnieuw beginnen. - Zitten er veel terugblikken of herinneringen in? Wat vind je daarvan? Ja, er zitten veel terugblikken en herinneringen in. Dit vind ik moeilijk en minder leuk, want het verhaal loopt dan minder vloeiend en is minder makkelijk te volgen. Taalgebruik: - vind je de tekst lastig om te lezen? Hoe komt dat? Ja, ik vind het een moeilijke tekst. Er worden lastige woorden gebruikt, maar de zinnen zijn niet lang. - Bevat de tekst veel beeldspraak en / of symbolische verwijzingen? Nee, ik ben geen beeldspraak tegengekomen.