Een kwestie van tijd door Tupla Mourits

Gebruikte editie Eerste druk: februari 2007
Gebruikte druk: 1e
Aantal bladzijden: 422
Uitgever: De Arbeiderspers, Amsterdam Gegevens voorkant Op de voorkant staat een afbeelding van een roofvogel. ( een havik?) Genre “Een kwestie van tijd” is een literaire thriller, een populair genre in de Nederlandse literatuur van de 21e eeuw (vgl. Saskia Noort, Esther Verhoef, Simone van der Vlugt, Manon Drift) De flaptekst Een brute straatroof. Een inbraak. Bedreigende teksten, geklad op de muur van de kinderkamer. Voor de Amsterdamse Hjørdis (Jur, voor vrienden) is dit het teken aan de wand dat haar man Camiel het leven van hun dochtertje Puck in gevaar brengt. Met het kind ontvlucht ze de stad, adres onbekend. Ze is vastbesloten een nieuw bestaan op te bouwen in de anonimiteit van een dorp. Veilig en onbereikbaar. Maar de rust van het platteland is bedrieglijk en het onbekende vooral beangstigend. Hoe kan ze Puck beschermen in dit eenzame landschap? Wie is die man met de verrekijker, wie doorzoekt het huisvuil, gebruikt haar schuur? Waar komt die kruipende figuur voor haar auto ineens vandaan, en de zwerver aan de deur? Met vallen en opstaan leert ze omgaan met hun nieuwe leven, de ritmes van het platteland en de spoken uit het verleden. Maar net als ze denkt haar leven weer onder controle te hebben, voltrekt zich een drama en wordt haar ergste nachtmerrie werkelijkheid. Een kwestie van tijd is een beklemmende thriller over de angst van elke ouder Motto en opdracht Er is geen motto en geen opdracht.
Structuur en verhaalopbouw Er is een soort proloog, daarna volgen er 51 hoofdstukken en vervolgens is er een soort epiloog. De 51 hoofdstukken worden wel onderverdeeld in een aantal maanden. Ho 1-11 betreft de maand januari
Ho 12 -15 betreft de maand februari
Ho 16- 19 gaat over de maand maart
Ho 20 en 21 gaat over de maand april. Ho 22-27 betreft de maand mei. Ho 28-31 gaat over de maand juni
Ho 31-34 betreft de maand juli
De laatste hoofdstukkenreeks 35 -51 gaat over de maand augustus. In de epiloog wordt de draad van de proloog en de treinmachinist weer opgepakt. Eigenlijk wordt een gedeelte van de hoofdstukken 1-51 weer in vogelvlucht herhaald. Perspectief Het perspectief in de hoofdstukken ligt bij de ikvertelster Jur. Ze vertelt in de verleden tijd (o.v.t.) over haar vertrek van thuis naar een dorp in de polder. Het verhaal wordt verteld van januari tot en met augustus. In de proloog en epiloog is sprake van een personaal verteld gedeelte. De lezer ziet de gebeurtenissen door de ogen van een treinmachinist. Tijd en decor In het eerste hoofdstuk geeft de vertelster aan dat het januari is wanneer ze haar huis en man in Amsterdam verlaat. De gebeurtenissen lopen tot en met augustus, zodat de vertelde tijd op acht maanden komt. Er is wel sprake van een situatie in de 21e eeuw, waarschijnlijk in de periode 2004-2006. Er wordt gesproken over actuele begrippen als het tv-programma “Spoorloos” en chips in een koker (Pringles) Het decor is van Amsterdam verschoven naar Nieuwenhoek, een dorpje in de polder. In de beslotenheid van het dorp moet Jur zich veilig voelen. Het is niet duidelijk waar het dorp Nieuwenhoek ligt (het is een fictief dorp) maar van daaruit kun je in een uur Amsterdam bereiken. Is het een IJsselmeerpolder? Op blz. 365 staat dat Amsterdam ongeveer 100 kilometer weg is. Samenvatting van de inhoud In de proloog wordt gesproken over een treinmachinist die voor de eerste keer een zelfmoordgeval meemaakt. Daarna maakt hij het nog enkele keren mee. Aan het einde van die eerste deel komt er opnieuw een meisje op de rails voor zijn trein. Ze heeft een rood jasje aan. De inhoud van de hoofdstukken. De ikfiguur is een vrouw Hjordis (voor vrienden Jur) die haar 8-jarige dochter Puck meeneemt van huis in Amsterdam en haar man heeft verlaten. Ze heeft een briefje op de koelkast achtergelaten en Camiel meegedeeld dat ze weggaat. Ze neemt haar intrek in een boerderij in het plaatsje Nieuwenhoek: het is een boerengehucht in de polder. Ze is geheel alleen met haar dochtertje. De eerste dag gaan ze samen boodschappen doen en Puck hoeft nog niet naar school, want het is weekend. Ze wil er een anoniem bestaan opbouwen en veiligheid voor haar en haar dochter creëren. Ze heeft 15 jaar met hem gewoond. (blz.23) Het wordt stukje voor beetje duidelijk waarom ze haar man verlaten heeft. Deze Camiel Hendrikx heeft te maken met de criminaliteit. Jur is op straat overvallen en bij hen thuis is ingebroken. De poppen van Puck waren allemaal onthoofd en er stond een bedreiging op de muur geschreven. Daarom is Jur weggegaan. In het suffige dorp Nieuwenhoek leert ze de buren beter kennen, maar ook de buurjongens die er horrorpraktijken met muizen ratten op na houden. Verder wordt er gerommeld met de huivuilcontainers van Jur en ze voelt zich toch niet helemaal safe. Aangezien Camiel enkele keren op haar mobiele telefoon heeft ingesproken en gezegd heeft dat hij Puck zal willen terughalen, heeft ze ook een nieuwe prepaid telefoon aangeschaft, maar toch wordt ze er na een paar dagen op gebeld door een man, terwijl ze het nummer alleen aan haar moeder Meike en haar vriendin Aukelien heeft gegeven. Dat is toch opmerkelijk. Haar buurman Stef Beekman is een beetje een vreemde vogelaar en ze gaan op een zaterdag een keer in zijn vogelhut zitten om vogels te bestuderen. Het dorp is eigenlijk saai en verlaten, maar toch kun je wel zien dat Jur zich er niet helemaal veilig voelt. Van alles wat maar even afwijkt, schrikt ze. Ze heeft paranoïde neigingen en kijkt eigenlijk steeds achterom. Puck komt bij de vlotte juffrouw Patty in de klas. Die licht op een zeker moment Jur in dat Puck briefjes schrijft naar de ideeënbus waarin ze om aandacht van haar vader vraagt. Jur wil een briefje schrijven namens Camiel, maar Patty is daar niet van gecharmeerd. Jur geeft daarop meer informatie aan de juf. Onderweg naar huis pikt Jur een zwerfhond op die ze Beluga noemt en die daarna bij hen blijft. Moeder Meike komt ook onverwacht op bezoek, maar ze werkt steeds meer op Jurs zenuwen. Er gebeuren natuurlijk allerlei dingen , maar eigenlijk is het deel niet spannend. Ook al omdat de structuur van de vertelwijze niet spannend is. Aan het einde van een hoofdstuk wordt vermeld dat Jur een auto-ongeluk krijgt doordat ze bijna bovenop een trekker knalt, maar in het volgende hoofdstuk wordt dan verteld dat ze autokerkhof bezoekt opzoek naar nieuwe banden. Eigenlijk is de spanning daarvan dan weg. Op het sloop bedrijf ontmoet ze de leuke man Looman. Ze ziet ook portieren die ze als kunstenaar wel kan gebruiken voor het maken van producten. Willem Looman belooft die een keer bij haar af te zetten. Hij vindt haar wel leuk. Intussen heeft ook een stel Polen zijn intrek genomen in et huis van de buren. Ze knappen allerlei karweitjes op. Looman komt de portieren brengen maar dan opgeknapt wat niet precies de bedoeling was. Ook heeft ze nog steeds niet betaald voor de banden, maar dat wordt dubbel en dwars goed gemaakt doordat ze bij elkaar in bed belanden. Van de vreemde vogelaar Stef die wel een beetje jaloers lijkt op Looman hoort ze dat hij in het verleden bij fraudezaakjes betrokken is geweest en zelfs daarvoor gezeten heeft. Van hem mag ze trouwens ook een bestelbusje lenen dat ze kan gebruiken om de door haar gemaakte kunstwerken af te leveren bij Aukelien. Dat doet ze en Aukelien vindt wat ze gemaakt heeft prachtig. Jur kan echter haar nieuwsgierigheid niet bedwingen en gaat langs haar oude eigen huis. Ze gaat de woning binnen en treft daar onverwacht Camiel in bed aan. Die denkt aan een nieuwe inbraak en vuurt daar met een pistool op haar. Ze vlucht weg en beseft later dat ze het bestelbusje nog moet ophalen. Ze komt later toch weer thuis. (weer zo’n spanningwekkend element dat door de eigen vertelling te niet wordt gedaan.) Stef heeft haar dochter opgevangen. Ze vertelt aan hem wat er is voorgevallen. Stef stelt haar enigszins gerust en helpt haar weer de realiteit onder ogen te zien. De gebeurtenissen worden wat spannender vanaf hoofdstuk 28. Zo bezoekt Puck een verjaardagsfeestje van haar vriendje Walter. Wanneer Jur zelf poolshoogte neemt, hoort ze van Walters zusje dat ze de vervelende kinderen naar buiten heeft gestuurd. Ze zijn langs het spoor gevaarlijke spelletjes aan het spelen. Jur vraagt Steef Beekman om mee te gaan naar die plek en ze spelen inderdaad een gevaarlijk spel vlak voor een aanstormende trein. Beekman weet Walter op tijd vast te pakken en gaat daarna helemaal door het lint. Aan het einde blijkt waarom dat is. Jur neemt de andere kinderen mee, maar Walter wil niet. De volgende dag blijkt dat hij omgekomen is door een ongeluk met de trein. Jur krijgt van het dorp de schuld en heeft het daarna een tijd erg moeilijk. Van Puck hoort ze echter dat Walter wel eens over zelfmoord nadacht vanwege de thuissituatie: gescheiden ouders. Het is ineens niet meer zo leuk in het dorp. In juli doet Jur mee aan de autocross in het dorp. Daarvoor moet ze enkele pesterijen ondergaan die zij aan het verleden toeschrijft, (graffiti op de woning) maar Willem Loomans geeft aan dat dit heel normaal is voorafgaande aan de autocross. Het is namelijk heel belangrijk wie er wint en de deelnemers doen alles om elkaar het leven zuur te maken. Jur wint mee, doet het goed en dapper, maar wint niet. In de maand
augustus (10 augustus) is het erg heet. Puck die gaan zwemmen is, komt aan het einde van de dag niet terug. De altijd al angstige Jur raakt snel in paniek. Ze denkt eerst dat ze verdronken is, later ontvoerd door criminelen die achter haar vader aanzaten en misschien heeft haar vader ook nog wel een rol gespeeld, denkt ze. De hele volgende dag zijn ze aan het zoeken. Een verrassing in het verhaal is dat Camiel bij de woning van Jur komt. Hij heeft een buddy (Barry) bij zich, want hij is tijdelijk opgenomen in een kliniek om van zijn drugsverslaving af te komen. Hij doet het goed, maar hij moet nog wat langer. De politie heeft hem opgespoord en hij wordt nu geconfronteerd met Jur. Die is helemaal niet blij met de situatie. Maar Camiel is gek op zijn dochter en dat was ook omgekeerd zo. De volgende dag gaat het hele dorp mee zoeken naar Puck: een heleboel vrijwilligers hebben zich aangemeld en de aanvankelijke tegen Jur lijkt over. Er zijn wel drie concurrenten van elkaar: Camiel, Willem en Steef: alle drie willen ze wel iets met Jur. De omgeving wordt afgezocht o.a het vogeleiland. Eerst wordt het rugtasje van Puck gevonden en lang daarna zien Camiel en Jur Stef lopen met in zijn handen het slappe lichaam van Puck. Hij heeft haar, zegt hij, in een oude eendenkooi aangetroffen. Puck wordt onderzocht: haar is niets overkomen: ze is ook niet seksueel misbruikt. Ze mag ook weer mee naar huis. Camiel vertelt aan Jur iets over zijn drugsverslaving. Het keerpunt voor hem was gekomen toen hij een afbeelding van Jur in zijn slaapkamer zeg waarop hij geschoten had. Hij dacht dat een hallucinatie van de drugs was en Jur haalt hem niet uit de bizarre droom. Puck weet zich niets te herinneren van de verdwijning en zegt niets daar over. Ze is toch wel wat getraumatiseerd. Camiel wordt ondervraagd door de politie, maar hem kan niets worden verweten. Het wordt zo langzamerhand ook duidelijk dat de inbraak in Amsterdam niets met criminelen te maken had die hem zochten wegens schulden, maar eigenlijk een toevallige inbraak was. Toch wil Jur niets met hem beginnen. Van Aukelien krijgt ze een boos sms-je waarin staat dat ze haar broer het telefoonnummer zal geven wanneer ze niet snel reageert, want er zijn veel opdrachten voor kunstschermen binnen. Jur is verbaasd: heeft ze een broertje. Wanneer ze haar halfbroer belt, hoort ze dat haar echte vader Kjelt overleden is en dat er een kleine erfenis wacht o.a. het vakantiehuis in Denemarken. Meike vertelt over haar liefdesrelatie met Kjelt. Elk jaar kwamen ze toch nog een keer bij elkaar en hadden ze seks. Totdat Kjelt met een andere vrouw ging. Jur had haar vader heel erg gemist, wat dat betreft is er een spiegeling in de verhouding Puck-Camiel. Puck mist haar vader ook heel erg. Ter ere van Steef Beekman wordt een feest georganiseerd. Aukelien komt ook evenals veel dorpsgenoten, maar de pret is gauw over wanneer de politie Stef Beekman komt arresteren wegens mishandeling. Het feest is bedorven. Die wordt enkele dagen vastgehouden en intussen blijven zowel Jur als Puck heel angstig. Meike weet een oplossing: maak vier dozen en daar gaan ze ’s avonds alle foute, nare en negatieve gedachten in stoppen. Vervolgens worden de dozen verbrand. Het lijkt inderdaad wat te helpen bij Puck. Intussen krijgt Jur informatie van de politie. Stef heeft ruzie gekregen met een journalist over diens reportage op het vogeleiland Hij had hem in een gevecht toegetakeld. Maar de journalist had nog iets anders gedaan. Hij had een camera bevestigd op het vogeleiland die voortdurend beelden naar zijn computer zond. Op een van de afbeeldingen van 10 augustus is te zien dat Stef Beekman met een slappe Puck in zijn armen loopt. Een dag later had hij haar weer opgehaald. Het is dus Beekman die Puck heeft ontvoerden teruggebracht, waarschijnlijk om indruk te maken op Jur. Hij was immers verliefd op haar en kon het niet hebben dat Willem Looman haar benaderde. Daarom was hij zo goed voor Puck geweest. In de epiloog gaat de verhaaldraad verder die in de proloog begonnen is met de machinist. Hij loopt langs de rails waarop een figuurtje van een meisje is geplakt. Hij gaat weer helemaal door het lint : het is echter geen meisje maar een anorexia patiënt die een rood jackje aan had. Zijn huwelijk was steeds slechter geworden omdat hij zijn trauma’s van de zelfmoord niet de baas kon. Hij was gescheiden en alleen gaan wonen in Nieuwenhoek. Zijn hobby was vogels bekijken geworden en daar had hij zich flink voor ingezet. Alles was steeds beter gegaan totdat Jur en Puck in het dorp kwamen wonen. Hij had gezien hoe bang ze waren en hij had hen willen beschermen. Het was weer fout gegaan in de situatie langs de spoorlijn met Walter. De therapeute had hem ooit verteld dat hij misschien in de toekomst beter zou kunnen worden wanneer het omgekeerde zou kunnen plaatsvinden: niet schuldig aan een sterfgeval van een mens, maar juist het redden van het leven van een mens. Alle omstandigheden hadden erop gewezen dat hij de man was om Puck te redden. Daarom had hij de ontvoering in scène gezet. De stemmen in zijn hoofd waren nu tot rust gekomen en hij had het goed in de volledige afzondering. Hij hoopte wel dat zijn moeder op bezoek zou komen. Thematiek In een goede thriller zit natuurlijk de spanning van een “whodunit.” Vaak ook komt in een literaire thriller de whydunit- vraag ook om de hoek kijken. In de eerste 200 pagina’s van de roman zit eigenlijk niet veel spanning. Je vraagt je alles lezer misschien alleen maar af van wat er in het verleden nu echt aan de hand is, maar er lijkt geen echte spanning aanwezig. Immers alles gaat op het platteland zijn gangetje. Jur heeft belangstelling van mannen om haar heen : Stef en Willem Looman. Met de laatste heeft ze zelfs seks. Af en toe komt er iets uit het verleden boven water. Daarna komen er enkele spannende elementen in de roman, maar dat neemt m.i. niet weg dat de inleiding daardoor veel te langdradig is. Je bent niet geneigd om snel verder te lezen, mede omdat de cliffhangers aan het einde van de hoofdstukken door de vertelstructuur in het nieuwe hoofdstuk te snel worden ingevuld. De spanningwekkende gebeurtenissen zijn dan - de terugkeer van Jur naar Amsterdam waar ze Camiel ontmoet die op haar schiet - de dood eventueel de zelfmoord van Pucks vriendje Walter - de nieuwe positie van Jur in het dorp - de verdwijning van Puck met de whodunit-vraag - de whydunit-kwestie wordt aan het einde in de epiloog pas opgelost. Eigenlijk zit er toch te weinig spanning in deze literaire thriller. Ik vraag me zelfs af of beide elementen van het genre wel tot hun recht komen. Is het een thriller en is het literair? In een van de laatste hoofdstukken komt expliciet naar voren dat “de angst “in het mensenleven het belangrijkste is. Angst is wat Jur wegdrijft uit Amsterdam: ze heeft een overval en een inbraak meegemaakt en ze denkt dat haar dochtertje Puck op het punt staat ontvoerd te worden. Ook in het rustige dorp Nieuwenhoek kijkt ze voortdurend om zich heen en achterom: letterlijk en figuurlijk. Ze is eigenlijk een beetje paranoïde. In buurvrouwen ziet ze vijanden, in vreemde mannen een gevaar en gewone gebeurtenissen interpreteert ze als ongewoon. Pas na lange tijd komt er wat meer rust in haar leven en dan heeft ze ook oog voor nieuwe mannen. Met Willem Looman heeft ze daarna zelfs seks wat haar zelfvertrouwen sterkt en ze gaat ook weer kunstwerken maken. Maar de onmacht slaat weer toe als ze in Amsterdam beschoten wordt door Camiel en ze Willem Looman niet helemaal vertrouwt. Is hij wel echt van zijn ex-vriendin verlost. De dood van Walter doet haar ook geen goed, omdat nu het dorp zich tegen haar keert. Ook daarvoor wil ze eigenlijk weer vluchten. En dan gebeurt natuurlijk altijd het onvermijdelijke: de vermissing van Puck, waarvoor ze altijd zo bang is geweest. Puck komt gelukkig weer boven water, ’t is een kwestie van tijd geweest voor de echte dader. Maar de angst van Jur blijft: misschien is hij veroorzaakt door de situatie van vroeger toen ze door haar Deense vader was verlaten. En is haar angst niets anders dan als verlatingsangst te verklaren. In de thriller komen (kort samengevat) de volgende motieven voor: - de angst (voor het leven van Puck) - het verlaten van de vertrouwde omgeving - de (on)gelukkige liefde van Jur voor Camiel - de drugsverslaving van Camiel - de invloed van de criminaliteit - de dood van Walter // zelfmoord - het oplopen van een trauma (Stef, Jur, Puck) - Beroepsproblemen bij Stef (machinist die zelfmoorden moet verwerken) - Vader-dochterverhouding ( Puck t.ov. Camiel en Jur t.o.v. Kjelt) - De spiegeling van het verleden ( Jur en Meike in hun liefdesrelatie) Titelverklaring De titel is als volgt te verklaren: wanneer gebeurde dingen moeten slijten, is er sprake van een “kwestie van tijd.” De titel komt op blz. 382 letterlijk in de roman voor, wanneer wordt gesproken over het verwerken van het trauma door Puck. “Het is een kwestie van tijd.” Maar dat geldt uiteraard niet alleen voor Puck. Het verwerken van een trauma is ook van belang voor Stef Beekman: ook voor hem geldt dat de oplossing voor zijn problemen een kwestie van tijd is. Dat heeft de psychotherapeute tegen hem verteld. Ook voor de vertelster Jur is de oplossing van haar problemen een kwestie van tijd. Het verwerken van haar angsten uit het verleden. Je zou ook nog kunnen zeggen dat Jur vanaf het begin zo bezeten is door angst dat het maar “een kwestie van tijd “ is om als lezer te constateren dat de verdwijning van Puck waarvoor Jur zo bang is natuurlijk wel moet gebeuren. Recensies Vooral op sites op het internet wordt aandacht besteed aan de literaire thriller van Tupa Mourits. Zo is er een positieve recensie te lezen op
www.crimezone.nl en een heel wat minder positieve op www.recensieweb.nl. (Lotte Brugman zegt op de laatste site : “Al met al beantwoordt “Een kwestie van tijd” niet bepaald aan de gewekte verwachtingen. Het boek staat bol van de overdreven weloverwogen en daardoor onnatuurlijke feitjes, onnavolgbare gevolgtrekkingen en te ver uitgesponnen gedachtespinsels. Daarbij is het boek, onder andere door het soort overgangen waarvan ik hierboven een voorbeeld gaf, niet half zo spannend als het had kunnen zijn. In de landelijke dagbladen is tot nu toe nog niet veel aandacht besteed aan de verschijning van deze tweede thriller. Over de schrijfsters Tupla Mourits, pseudoniem van Wendela de Vos en Atie Vogelenzang, Nederlandse auteurs van Vrouwelijk naakt (2005) . Hiermee wonnen ze de Schaduwprijs 2006. Wendela de Vos (Amsterdam, 1947) was tot 1990 werkzaam als actrice/regisseuse. In 1992 rondde zij haar studie Nederlands Recht af om na drie jaar heimwee terug te keren naar het theater. Tegenwoordig is zij werkzaam als productieleider bij DansWerkplaats Amsterdam. Zij bewerkte eerder teksten en poëzie voor toneel, schreef enkele eenakters en onlangs de tekst voor het soloprogramma Sneeuw van Joy Wielkens. Atie Vogelenzang (Krimpen aan de Lek, 1955) is sinds 1990 werkzaam bij de Universiteit van Amsterdam. Atie schreef voor toneel, een scenario voor televisie en een reeks korte verhalen. Een aantal van deze verhalen werden gepubliceerd in de literaire tijdschriften De Tweede Ronde en het Hollands Maandblad. Voor de verhalen Laudanum (2003) en Veelvraat (2004), werd zij genomineerd voor de Nieuwe Prozaprijs (voorheen de Rabobank Lenteprijs). Bibliografie 2005 Vrouwelijk naakt (literaire thriller) 2006 Een kwestie van tijd (literaire thriller)
Bijlage interview met de schrijfsters Bron: op www.crimezone.nl (van Kees de Bree en Jörgen Joosten) We willen alleen doen wat we zelf interessant vinden." Veel gebeurt er niet in hun boeken. Het is acrobatiek op de vierkante centimeter, maar wat zij schrijven en beschrijven is verbluffend van schoonheid. Verenigd onder het pseudoniem Tupla Mourits hebben Wendela de Vos (1947) en Atie Vogelenzang (1955) inmiddels twee literaire thrillers op hun naam staan: Vrouwelijk naakt en Een kwestie van tijd. Hooglijk gewaardeerd door de pers. Psychologische en taalkundige hoogstandjes waarin de hoofdrol is weggelegd voor verlies en angst. Dames
Onze afspraak met de beide schrijfsters in de Bonneterie in Amsterdam, roept herinneringen op aan een ver verleden waarin de Amsterdamse theesalon Formosa het trefpunt was van echte dames die onder het genot van een kop thee met moorkop de laatste nieuwtjes uitwisselden. Gelukkig ademt de Bonneterie een ruimdenkender geest uit, al heeft de moderne tijd zich hier nog niet ten volle aangediend. Beschaafd van sfeer, zacht donkerrood pluche, blinkend gepoetst koper en een weldadige stilte. Het royale uitzicht op het zondagse Rokin waar toeristen zich een weg banen door de bouwput van de Noord-Zuid lijn wijst ons op de realiteit. Je kunt sommige dingen tijdelijk buitensluiten, maar je kunt ze niet constant ontlopen. Angst
Dingen proberen te ontlopen is precies waar de nieuwste thriller van Tupla Mourits, Een kwestie van tijd, over gaat: een vrouw verhuist samen met haar 7-jarige dochtertje naar het platteland om de dreiging van haar gevaarlijke man te ontlopen. Tevergeefs, want de angst voor hem blijft en wat erger is, op het ogenschijnlijk onschuldige platteland dient zich nu ook de wurgende ‘angst om de angst’ aan. Geen ogenblik vindt zij rust. Het is een beklemmend boek waarin de menselijke geest volstrekt op hol slaat. Gedetailleerd beschreven, want detail is het handelsmerk van de dames Tupla Mourits. Vrouwelijk naakt
Wendela de Vos en Atie Vogelenzang leerden elkaar kennen in de jaren tachtig tijdens een theater workshop. Wendela (nu productieleider bij Danswerkplaats in Amsterdam) had al een heel theaterleven achter zich en Atie (nu werkzaam bij de Universiteit van Amsterdam), die de hoop op een leven als toneelspeelster inwisselde voor het schrijven van toneelstukken, scenario’s en korte verhalen, vonden elkaar in de vage belofte ooit eens iets samen te gaan doen. Pas in 2003 zou die gedachte ook vorm krijgen. Het idee voor de plot van een boek was afkomstig van Atie. “Het kwam door een voorval in mijn omgeving. Er was iemand van mijn werk met vakantie gegaan en vervolgens niet meer teruggekomen. Niemand wist waar deze persoon was gebleven. Toen ontstond het idee bij mij: wat zou er gebeurd zijn en hoe zou je er zelf op reageren als het in je familiekring gebeurde? Een personeelsfunctionaris is in het huis gaan kijken van de vermiste. En het was leeg. Luguber. Een ander idee, dat vrijwel tegelijkertijd opkwam, had betrekking tot het onderzoeken van Kunst op echtheid. Ik had in de krant gelezen dat er een soort stralingsmethode was waarmee je kon zien of Kunst echt is of niet. Dat zijn eigenlijk de twee verhaallijnen die in ons eerste boek Vrouwelijk Naakt door elkaar zijn geweven. Wendela: “De een is dus een hele emotionele lijn en de andere is een meer zakelijke lijn. We hebben er toen een hele tijd over gedaan om de dingen zorgvuldig in elkaar te zetten. We hebben heel nauwkeurig hoofdstuk voor hoofdstuk opgezet. Als we aan een boek beginnen weten we van tevoren het begin en het einde. We maken een hoofdstukindeling per locatie en per eenheid en we zetten zorgvuldig alle levens van de karakters op papier. Natuurlijk veranderen er wel dingen, maar in principe hebben we alles van tevoren uitgedokterd.” Samenwerking
Hoewel Wendela en Atie niet willen zeggen wie het meeste schrijft of wie het meeste stof aanlevert, is het duidelijk dat zij nauw samenwerken. Atie: “Voordat we met Vrouwelijk naakt begonnen, hebben we samen om te oefenen eerst veel aan e-mail uitwisseling gedaan. We hebben een aantal maanden over alles nagedacht. We schrijven niets voordat we alles weten. Dan pas gaan we echt zitten schrijven. We doen zoveel mogelijk onderzoek om alles correct te hebben.” Wendela knikt instemmend: “Maar voor we zover waren hebben we heel lang gesproken over de uitgangspunten. Je moet precies weten waar je staat en waar de ander staat. Samen bedenken we het plot. Het is een kwestie van eindeloos brainstormen. En wat het schrijven betreft….” Wendela en Atie laten hier beiden een stilte vallen. Zij hebben geen zin het geheim van de smid te onthullen. “Laten we het zo zeggen,”gaat Wendela verder, “we hebben een methode ontwikkeld waardoor we een volstrekte eenheid van stijl hebben. Ons aandeel in de boeken is echt fifty-fifty.” Literatuur of thriller? De twee thrillers van Tupla Mourits worden alom geprezen vanwege hun weloverwogen taalgebruik, de mooie beeldspraak, de scherpe observaties. Kritiek betreft soms alleen het ontbreken van snerpende spanning. Wendela: “We schrijven wat we zelf mooi vinden. Ons debuut Vrouwelijk naakt hebben we aan de uitgever aangeboden als een roman. Dat is het ook, een roman waarin spannende dingen voorkomen. De uitgever heeft er het etiket “literaire thriller” op geplakt. We hebben daar lang over gediscussieerd. Voor de uitgever was de benaming gemakkelijk naar de boekhandel toe. Kijk, de ambitie van Atie en mij is literair met extra lagen. Spannende elementen, maar met diepgang. Wat er nu allemaal als ‘literaire thriller’ op de markt komt helpt mee aan een zekere vervuiling. Mensen die deze boeken als thriller kopen, zijn vaak teleurgesteld. Maar tot op heden hebben we geen beter etiket. Uitgeverij De Geus heeft alleen ‘spanning’ op de cover. Daar kan van alles onder vallen. We zijn benieuwd wie er met een oplossing komt.” Constructie
In de literatuur geldt het adagio dat er geen mus van het dak mag vallen zonder dat het een functie heeft. De beide schrijfsters kunnen zich daar helemaal in vinden. Atie: “Ja, daar heb ik wel wat mee. Juist voor een thriller. We denken daar veel over na. Je ziet dat bij ons allerlei kleine dingen of handelingen vooruit wijzen of terug wijzen. Ook de details moeten een functie hebben.” Wendela: “ We letten ook heel goed op de continuïteit. Je introduceert iets, je doet er iets mee en je maakt het af. Eigenlijk net zoals een komiek het doet. Je vertelt een verhaal in drie stappen.” Over de valkuil van de voorspelbaarheid van thrillers zijn Atie en Wendela helder. Atie: “Ten dele kan dat niet anders dan dat je voorspelbaar bent. Iemand moet iets gedaan hebben. Maar het is niet erg om als schrijver al in een vroeg stadium iets te verklappen over de identiteit van de dader. Dan gaat de vraag spelen “waarom” heeft die persoon iets gedaan en dan heb je het over de psychologische aspecten die natuurlijk veel interessanter zijn dan de vraag “wie” de dader is. Maar, Literatuur is ook experimenteren met vorm.” Voorbeelden

Over de vraag welke schrijvers Tupla Mourits mooi vindt, hoeft niet lang te worden nagedacht. Afwisselend noemen Wendela en Atie de door hun bewonderende auteurs, goedkeurend knikkend bij elkaars keuzes. Atie noemt Karin Fossum, Ruth Rendell, Donna Tart en Wendela is een liefhebster van Patricia Cornwell, Patricia Highsmith en Liza Marklund met de opmerking dat het altijd gaat om schrijvers die net iets meer maken van hun verhaal dan de doorsnee schrijver. Zowel Atie als Wendela hebben een grote bewondering voor de Scandinavische roman. Het woord fascinatie valt zelfs. Wendela: “De Scandinavische landen zijn zo mooi. Niet alleen voor de vakanties, maar ook wat betreft boeken.” Atie vult aan: “Er is daar een soort dramatiek. Het weer en het land zijn extreem. Ze spreken tot de verbeelding. Het is natuurlijk ook niet toevallig dat de hoofdpersoon in ons eerste boek Riita Kekkonen heet, en de hoofdpersoon in ons tweede boek Hjordis. Om het gemakkelijk te houden, Jur voor vrienden. Scandinavische namen zijn mooi en veel herkenbaarder dan Loes of Lies. Kwestie van tijd
In een Kwestie van tijd verhuist de hoofdpersoon Jur met haar dochtertje naar het platteland. De polder, de modder, het weer ze zijn allesomvattend. Het verhaal krijgt door deze boerderijgebonden locatie plotseling een erg toneelmatige setting. Wendela: “Wij wilden weten wat er met iemand gebeurt die ergens helemaal opnieuw moet beginnen. Maar, we hebben ons er een beetje op verkeken. Het is erg statisch als je iemand op een plek in de polder neerzet. Het was weldoordacht, maar niet doorvoeld. Het is allemaal goed afgelopen, maar we hebben het onszelf er behoorlijk moeilijk mee gemaakt. Overigens sloot de locatie wel goed aan bij het gevoel dat we over wilden brengen. Vrouwelijk naakt ging over verlies. Een kwestie van tijd gaat over angst. Iemand is bang en gaat naar een plek waar ze denkt dat ze veilig is. Dan doen zich allerlei grote en kleine dingen voor die haar bang maken. Het is angst om de angst.” Emotiegericht
Het is geen vreemde gedachte dat Atie en Wendela met hun lange ervaring in het schrijven van toneelstukken ook op een toneelmatige wijze scènes indelen of locatiegericht schrijven. Toch overvalt de suggestie hen enigszins. Ze hebben er nooit bewust over nagedacht. Wendela: “We denken in beelden. We denken na over situaties. Scenarioschrijven is het denken in beelden. Het heel erg verplaatsen in iemand. Je zou kunnen zeggen dat we emotiegericht schrijven. Hoe zou iemand handelen en wat zou er in iemands hoofd omgaan als er iets specifieks gebeurt? Je moet je inleven. Atie: “En verder zoek je altijd naar contrasten. Als iemand een mondain leven gewend is, is het heel boeiend om hem of haar in een volstrekt tegenovergestelde situatie te plaatsen. De locatie waar we Jur hebben neergezet, midden in de polder is op zich al bedreigend genoeg, zonder dat er iets gebeurt. Als ze dan ook nog geconfronteerd wordt met deuren die open staan, doodgemartelde ratten, vreemde buren, dan is het contrast met haar oorspronkelijke leefomgeving groot. Angstig ook. Omdat we ons altijd enorm proberen in te leven, hebben we een polderlandschap gefantaseerd. Ik kom uit de buurt van Rotterdam en Wendela uit Amsterdam. De locatie is natuurgetrouw beschreven, we zijn er geweest, maar met de nodige dichterlijke vrijheid. Ieder lezer kan zich er zijn eigen locatie bij voorstellen.” Feuilleton
De dames Tupla hebben niet alleen toneelstukken, korte verhalen en scenario’s geschreven, maar sinds kort hebben zij zich ook op het aanstekelijke pad van de briefwisseling begeven. Het staat momenteel op hun site. Wendela: “Het is een soort improvisatie. Geheel tegen onze natuur in, geschreven zonder vooropgezet plan. Oorspronkelijk was het een e-mail briefwisseling tussen Atie en mij. Het leverde leuk materiaal op dat we geestig hebben bewerkt. Het is al met al te kort om een boekje van te maken. We zouden er de tijd voor moeten nemen. Maar we moeten ook nog gewoon werken. Van boeken schrijven kunnen we niet leven. Dat hindert niet, want het schrijven geeft ons een boel terug. Niet schrijven is altijd onwennig. Tussen twee boeken in zijn we met van alles en nog wat bezig, maar het zijn lapmiddelen. Wat we eigenlijk willen, is gewoon schrijven.” Erkenning
Wie goed schrijft krijgt over het algemeen ook waardering. Dat gebeurde ook met Tupla Mourits die in 2006 voor Vrouwelijk naakt de Schaduwprijs kreeg, zijnde het beste thrillerdebuut. Atie: “Zo’n prijs geeft wel voldoening. Het is leuk en betekent dat je uit vakkringen waardering krijgt. Het directe gevolg is dat je een heleboel mensen ontmoet. Het nadeel van in de belangstelling staan is dat je werk in veel bladen gerecenseerd wordt. Het gekke is dat goede recensies net zo ontregelend zijn als slechte recensies. Je bent heel kwetsbaar als een boek net uit is. Het schept verwachtingen.” Wendela: “De mensen vragen zich af: kunnen ze het nog een keer? En je wilt zelf steeds beter worden. We leggen de lat zelf steeds hoger. Maar iedere keer beter worden kan natuurlijk niet. Maar misschien is het een goede stimulans. We zoeken de uitdaging erin. Atie: “Maar het moet geen kunstje worden.” Wendela: “Daarom zullen we nooit eenzelfde hoofdpersoon gebruiken. Dat is niet wat we zelf interessant vinden. En we willen allen maar doen wat we zelf interessant vinden.”