Een ijzersterke jeugd door Tomas Lieske

Mensen proberen altijd macht over elkaar uit te oefenen. Dat geldt in dit boek voor de mannen die het onderzoek komen  doen in het bergdorp. De Partij wil macht over de bewoners uitoefenen en daarvoor moet ze informatie krijgen. Dr. S. schakelt daarbij de hulp in van Augustine die als een soort infiltrante werkt. Omdat ze tot de arme kaste in het dorp behoort, ziet ze er geen bezwaar in om die informatie te verstrekken. Ze wordt immers door de  burgemeestersvrouw met de nek aangekeken.

Maar ook in de kinderwereld worden er machtsppelletjes gespeeld. Er is een duidelijke hiërarchie  onder de kinderen. De kleine kinderen spelen bij de rivier, de oudere bij het meer. Daar worden ook de seksuele spelletjes georganiseerd. Louise neukt er voor geld en is de ongekroonde koningin van het bergdorp. Wanneer ze met Augustine wil zoenen, draagt ze dat op. Het is de seksuele initiatie van Augustine.  Joachim en Augustine daarentegen oefenen macht uit op de kleine Leopold. Hij moet van hen een stuk het meer in zwemmen tot bij de gevaarlijke situatie met de gezonken brugdelen. Wanneer hij het niet overleeft, moffelen ze het lichaam op een symbolische plek (het beeld van het slapende kind) weg.

Wellust is bovendien een tweede belangrijk motief in deze novelle. Zowel de onderzoekers (Scheden, Bril, Snor en Golfslag)  als Augustine en Louise zijn uit op het bevredigen van hun lust. In het eerste hoofdstuk wordt dat al duidelijk wanneer de partijleden aan het zuipen slaan en daarna de dienstertjes onder de rokken grijpen (al of niet gewenste intimiteit). Dat doen ze ook wanneer ze in het dorp komen en hun zinnen hebben gezet op Augustine die in hun huis zal overnachten. Augustine wordt dan met recht een meisje voor “dag en nacht.”  Vooral Golfslag lijkt zijn zinnen op haar gezet te hebben. Maar aan het eind geeft ook Dr. S. (chedel) aan dat hij haar mee wil nemen naar zijn woning in de hoofdstad (als beloning voor het feit dat hij haar niet zal beschuldigen van medeplichtigheid) waar hij met volle teugen van haar lijf zal genieten.. Ook hij zal dan met een veel jongere vrouw omgaan, net als de burgemeester van het bergdop.

Maar ook Augustine geniet volop van haar seksuele neigingen. Ze loopt vaak heel kort gekleed, met weinig ondergoed. Ze laat met zich spelen door de jongens bij het meer, waardoor ze een zekere reputatie heeft opgedaan. Wanneer ze met Joachim is, probeert ze die ook te verleiden en zelf is ze ook niet vies van contacten met de oudere mannen. Zo  wordt de geilheid ook als machtsmiddel gebruikt.

De wrede kinderwereld is ook nog een motief in deze novelle. De kinderwereld die zo onschuldig in het begin van de novelle wordt voorgesteld, blijkt een wreed achtergronddecor te zijn. Joachim en Augustine zijn schuldig aan de dood van Leopold en verbergen het lijk op de mooie maar niet te vinden plaats in het standbeeld. Augustine deinst er bovendien niet voor terug om de andere kinderen te “verraden”aan de partijleden. Met die informatie kan de Partij namelijk een beroep doen op de kinderen wanneer hun kwaliteiten van pas kunnen komen.

Beoordeling scholieren.com
Een klein, maar mooi meesterwerkje van de rasverteller Tomas Lieske. Door de heldere structuur met twee vertellers die dezelfde gebeurtenissen op een andere manier vertellen, wordt duidelijk hoe de geschiedenis in het bergdorp in elkaar steekt. Augustine verraadt stukje bij beetje de geschiedenis van het verdwenen jongetje. Dat noopt zelfs een enkele keer tot teruglezen, want dan zie je ook goed hoe Lieske details prijsgeeft (bijvoorbeeld over het beeld van het slapende jongetje en de binten van de spoorbrug) die later in het verhaal weer een rol spelen.

Zo wordt het een aantrekkelijk boekje voor de leeslijst: dun, een goed verhaal, een heldere structuur en een vernuftig spel met vooruitwijzingen en terugverwijzingen.
De literaire waarde voor de lijst is 2 punten. Maar het literaire niveau is wel een drie sterrenboekje
De amusementswaarde voor scholieren zal ongetwijfeld een ruime voldoende inhouden.

Relevante recensies
In De Volkskrant van 20 februari 2009 schrijft Daniëlle Serdijn een interessante recensie, die ook positief gestemd is. Die spanning geeft de novelle een broeierige, ongrijpbare sfeer. Onafgebroken heerst er achterdocht, op het allerergste ben je voorbereid. Dat er een kind is verdwenen, en dat er twee pubers zijn die dat op hun geweten hebben, komt dan ook niet als een enorme verrassing. Lieske schrijft eerder al over de vermissing van een kind, een meisje Sophie.
Het lugubere in deze vooruitwijzing zit ’m in de minimalistische, sterk suggestieve benadering: het enige wat Augustine over het verdwenen meisje opmerkt is dat ‘sommige oerstomme kinderen haast hebben om volwassen te worden’, en, dat Sophie ‘geen vrienden’ had.

Ook met de andere wetten maakt zij ons vertrouwd, en dan blijkt er een voor volwassenen onzichtbaar gebied te bestaan: ‘Er zijn twee werelden. Dat zegt mijn vader ook, maar hij bedoelt de wereld van de rijken en de wereld van de armen. Maar daar ligt de scheiding niet. De twee werelden zijn de wereld van de kinderen en de wereld van de volwassenen. Kinderen en volwassenen verschillen veel en veel meer dan armen en rijken. Daar gaat het om.’
Die scheiding mag er dan wezen, dat de ene wereld in wreedheid niet voor de ander onderdoet, hoeft geen betoog. James Bulger, de Baarnse moordzaak, Werther Nieland; kinderen zijn geen engelen, Lieske wijst ons er nog eens op. Hoogstens weerspiegelen ze ons eigen gedrag. En dat geeft te denken: met al die kinderen en pubers en hun afschrikwekkende bezigheden is het dan ineens alsof Lieske de garageboxcultuur naar een bergdorp in het midden van Europa heeft verplaatst. Het zijn vergelijkbare mores en verhoudingen.

Daarmee kwinkslaat deze krachtige novelle niet alleen naar de actualiteit, maar laat zij ook zien dat de jeugd in moreel opzicht gedijt bij ijzersterke volwassenen. Bepaald geen kinderachtig thema.

In Het Parool van 11 februari 2009 schrijft Arie Storm zijn oordeel : Ik vind Lieske, die al de Libris Literatuur Prijs en de VSB Poëzieprijs op zak heeft (wat op zichzelf natuurlijk niets zegt), een fascinerende, een rare, een slechte en een goede schrijver. Dat verwarrende oordeel is door deze novelle niet veranderd.

Enerzijds schrijft Lieske in een stijl die op een krakkemikkige manier iets gezelligs heeft. Dat geldt eveneens voor de decors die hij oproept. Al lezend waan je je niet zelden met Swiebertje in de keuken bij Saar; we stappen met Lieske in de wereld van het boerenbont, sierborden hangen aan de muur en op het fornuis staat iets lekkers te geuren.

Anderzijds schrijft Lieske over zaken waar Swiebertje zich niet mee bezighield, in elk geval niet op een opvallende manier. Die zaken betreffen datgene wat zich onder de gordel of in de duistere uithoeken van het brein afspeelt. Want als dr. S. uiteindelijk zegt dat hij tot beminnen in staat is, klinkt dat met de kennis die we dan over hem hebben, bepaald griezelig.[…]

Lieske heeft zijn novelle gesitueerd in een fictief dorp in Midden-Europa. Daar is een jongetje verdwenen. Dr. S. is een vooraanstaand lid van een erg foute partij, die het grootste deel van het land controleert, een partij met een duidelijk fascistische signatuur.

Dr. S. komt met enkelen van zijn kameraden de verdwijning van het jongetje onderzoeken. Tegelijkertijd gebruiken zij de gelegenheid om het dorp administratief op orde te krijgen - altijd belangrijk voor dictatoriale regimes. Er wordt een huis gevorderd, waar de partijleden intrekken. De zeer jonge en aantrekkelijke Augustine wordt de bediende van de heren. Van begin af aan is duidelijk dat die bediening wel iets meer kan betekenen dan het omspoelen van een kopje of het opmaken van een bed.

Maar zoals al is geconstateerd: Augustine is zeker geen onschuldig wichtje. Naïef van haar is wel dat ze de aantekeningen die ze over de verdwijning van het jongetje heeft gemaakt, niet goed in het huis verstopt. Dr. S. heeft ze al snel te pakken en weet er vervolgens wel raad mee.

Iedereen, van kind tot volwassene, is tot rottigheid in staat. Dat is een duidelijke boodschap waarmee je verder kunt. En waarmee Tomas Lieske memorabele passages weet te creëren.

Over de schrijver en eerder gepubliceerde werk
Bron: website uitgever
Lieske (1943) studeerde Nederlands en theaterwetenschappen. Hij debuteerde met gedichten in de literaire tijdschriften Tirade en De Revisor. Met Oorlogstuinen (1992), zijn prozadebuut, won hij de Geert-Jan Lubberhuizenprijs. De romans die hij vervolgens schreef - Nachtkwartier (1995), Franklin (2000) en Gran Café Boulevard (2003) - werden alle drie genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs, die hij met Franklin daadwerkelijk won. Voor zijn dichtbundel Hoe je geliefde te herkennen (2006) werd hem de VSB Poëzieprijs toegekend. In 2007 verscheen zijn veelgeprezen roman Dünya. De novelle Mijn soevereine liefde (2005) werd onlangs opgevolgd door Een ijzersterke jeugd (2009).
De boeken van Tomas Lieske worden vertaald in het Duits, Frans, Tsjechisch en Turks.

'Lieske is een van de meest stijlvaste stilisten van het ogenblik' Ons Erfdeel
Bij Lieske 'sprankelt de taal van levenslust, hij is geestig en kruipt in de huid van de vreemdste personages.' de Volkskrant

romans, novellen en verhalen:
Oorlogstuinen (verhalen, 1992)
Nachtkwartier (1995)
Gods eigen kleinzoon (verhalen, 1996)
De achterste kamer (verhalen, 1997)
Franklin (2000)
Gran Café Boulevard (2003)
Mijn soevereine liefde (2005)
Dünya (2007)
Een ijzersterke jeugd (2009)

poëzie:
De ijsgeneraals (1987)
Een tijger onderweg (1989)
Grondheer (1993)
Stripping & andere sterke verhalen (2002)
Hoe je geliefde te herkennen (2006)

Beoordeling scholieren.com
Een klein, maar mooi meesterwerkje van de rasverteller Tomas Lieske. Door de heldere structuur met twee vertellers die dezelfde gebeurtenissen op een andere manier vertellen, wordt duidelijk hoe de geschiedenis in het bergdorp in elkaar steekt. Augustine verraadt stukje bij beetje de geschiedenis van het verdwenen jongetje. Dat noopt zelfs een enkele keer tot teruglezen, want dan zie je ook goed hoe Lieske details prijsgeeft (bijvoorbeeld over het beeld van het slapende jongetje en de binten van de spoorbrug) die later in het verhaal weer een rol spelen.

Zo wordt het een aantrekkelijk boekje voor de leeslijst: dun, een goed verhaal, een heldere structuur en een vernuftig spel met vooruitwijzingen en terugverwijzingen.
De literaire waarde voor de lijst is 2 punten. Maar het literaire niveau is wel een drie sterrenboekje
De amusementswaarde voor scholieren zal ongetwijfeld een ruime voldoende inhouden.

Relevante recensies
In De Volkskrant van 20 februari 2009 schrijft Daniëlle Serdijn een interessante recensie, die ook positief gestemd is. Die spanning geeft de novelle een broeierige, ongrijpbare sfeer. Onafgebroken heerst er achterdocht, op het allerergste ben je voorbereid. Dat er een kind is verdwenen, en dat er twee pubers zijn die dat op hun geweten hebben, komt dan ook niet als een enorme verrassing. Lieske schrijft eerder al over de vermissing van een kind, een meisje Sophie.
Het lugubere in deze vooruitwijzing zit ’m in de minimalistische, sterk suggestieve benadering: het enige wat Augustine over het verdwenen meisje opmerkt is dat ‘sommige oerstomme kinderen haast hebben om volwassen te worden’, en, dat Sophie ‘geen vrienden’ had.

Ook met de andere wetten maakt zij ons vertrouwd, en dan blijkt er een voor volwassenen onzichtbaar gebied te bestaan: ‘Er zijn twee werelden. Dat zegt mijn vader ook, maar hij bedoelt de wereld van de rijken en de wereld van de armen. Maar daar ligt de scheiding niet. De twee werelden zijn de wereld van de kinderen en de wereld van de volwassenen. Kinderen en volwassenen verschillen veel en veel meer dan armen en rijken. Daar gaat het om.’
Die scheiding mag er dan wezen, dat de ene wereld in wreedheid niet voor de ander onderdoet, hoeft geen betoog. James Bulger, de Baarnse moordzaak, Werther Nieland; kinderen zijn geen engelen, Lieske wijst ons er nog eens op. Hoogstens weerspiegelen ze ons eigen gedrag. En dat geeft te denken: met al die kinderen en pubers en hun afschrikwekkende bezigheden is het dan ineens alsof Lieske de garageboxcultuur naar een bergdorp in het midden van Europa heeft verplaatst. Het zijn vergelijkbare mores en verhoudingen.

Daarmee kwinkslaat deze krachtige novelle niet alleen naar de actualiteit, maar laat zij ook zien dat de jeugd in moreel opzicht gedijt bij ijzersterke volwassenen. Bepaald geen kinderachtig thema.

In Het Parool van 11 februari 2009 schrijft Arie Storm zijn oordeel : Ik vind Lieske, die al de Libris Literatuur Prijs en de VSB Poëzieprijs op zak heeft (wat op zichzelf natuurlijk niets zegt), een fascinerende, een rare, een slechte en een goede schrijver. Dat verwarrende oordeel is door deze novelle niet veranderd.

Enerzijds schrijft Lieske in een stijl die op een krakkemikkige manier iets gezelligs heeft. Dat geldt eveneens voor de decors die hij oproept. Al lezend waan je je niet zelden met Swiebertje in de keuken bij Saar; we stappen met Lieske in de wereld van het boerenbont, sierborden hangen aan de muur en op het fornuis staat iets lekkers te geuren.

Anderzijds schrijft Lieske over zaken waar Swiebertje zich niet mee bezighield, in elk geval niet op een opvallende manier. Die zaken betreffen datgene wat zich onder de gordel of in de duistere uithoeken van het brein afspeelt. Want als dr. S. uiteindelijk zegt dat hij tot beminnen in staat is, klinkt dat met de kennis die we dan over hem hebben, bepaald griezelig.[…]

Lieske heeft zijn novelle gesitueerd in een fictief dorp in Midden-Europa. Daar is een jongetje verdwenen. Dr. S. is een vooraanstaand lid van een erg foute partij, die het grootste deel van het land controleert, een partij met een duidelijk fascistische signatuur.

Dr. S. komt met enkelen van zijn kameraden de verdwijning van het jongetje onderzoeken. Tegelijkertijd gebruiken zij de gelegenheid om het dorp administratief op orde te krijgen - altijd belangrijk voor dictatoriale regimes. Er wordt een huis gevorderd, waar de partijleden intrekken. De zeer jonge en aantrekkelijke Augustine wordt de bediende van de heren. Van begin af aan is duidelijk dat die bediening wel iets meer kan betekenen dan het omspoelen van een kopje of het opmaken van een bed.

Maar zoals al is geconstateerd: Augustine is zeker geen onschuldig wichtje. Naïef van haar is wel dat ze de aantekeningen die ze over de verdwijning van het jongetje heeft gemaakt, niet goed in het huis verstopt. Dr. S. heeft ze al snel te pakken en weet er vervolgens wel raad mee.

Iedereen, van kind tot volwassene, is tot rottigheid in staat. Dat is een duidelijke boodschap waarmee je verder kunt. En waarmee Tomas Lieske memorabele passages weet te creëren.

Over de schrijver en eerder gepubliceerde werk
Bron: website uitgever
Lieske (1943) studeerde Nederlands en theaterwetenschappen. Hij debuteerde met gedichten in de literaire tijdschriften Tirade en De Revisor. Met Oorlogstuinen (1992), zijn prozadebuut, won hij de Geert-Jan Lubberhuizenprijs. De romans die hij vervolgens schreef - Nachtkwartier (1995), Franklin (2000) en Gran Café Boulevard (2003) - werden alle drie genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs, die hij met Franklin daadwerkelijk won. Voor zijn dichtbundel Hoe je geliefde te herkennen (2006) werd hem de VSB Poëzieprijs toegekend. In 2007 verscheen zijn veelgeprezen roman Dünya. De novelle Mijn soevereine liefde (2005) werd onlangs opgevolgd door Een ijzersterke jeugd (2009).
De boeken van Tomas Lieske worden vertaald in het Duits, Frans, Tsjechisch en Turks.

'Lieske is een van de meest stijlvaste stilisten van het ogenblik' Ons Erfdeel
Bij Lieske 'sprankelt de taal van levenslust, hij is geestig en kruipt in de huid van de vreemdste personages.' de Volkskrant

romans, novellen en verhalen:
Oorlogstuinen (verhalen, 1992)
Nachtkwartier (1995)
Gods eigen kleinzoon (verhalen, 1996)
De achterste kamer (verhalen, 1997)
Franklin (2000)
Gran Café Boulevard (2003)
Mijn soevereine liefde (2005)
Dünya (2007)
Een ijzersterke jeugd (2009)

poëzie:
De ijsgeneraals (1987)
Een tijger onderweg (1989)
Grondheer (1993)
Stripping & andere sterke verhalen (2002)
Hoe je geliefde te herkennen (2006)