Een hart van steen A 1. Algemeen/oriënterend Het boek Een hart van steen is geschreven door Renate Dorrestein, geboren op 12 januari 1954 te Amsterdam. Toen ze klein was had ze de droom om een schrijver te worden, en die droom kwam uit, nadat ze ervaring had opgedaan met een loopbaan in de tijdschrift journalistiek. Ze wou toch liever boeken schrijven, en nadat ze eindeloos geprobeerd had haar boeken gepubliceerd te krijgen, vond ze eindelijk een uitgever voor haar eerste boek, Buitenstaanders. Dat werd een enorm succes, en haar naam als schrijver was gevestigd. Het boek Een hart van Steen is voor het eerst uitgegeven in 1998, dit boek werd net zoals vele anderen boeken die op haar naam staan een groot succes. Het boek heeft 205 pagina’s, inclusief de epiloog. Overigens vond ik op het internet dat dit boek 240 pagina’s zou hebben, de lijsterversie zal dus waarschijnlijk ingekort zijn. Ik ben er afgelopen zondag in begonnen, en ik heb het boek vandaag uitgelezen. In totaal denk ik dat ik er ongeveer 6 uur over gedaan heb voordat het boek uit was. Ik vond het een interessant boek, van tevoren verwachtte ik er niet te veel van, want het leek me zo’n typisch literatuurboek dat geen enkel spannend aspect zou bevatten. Dit was echter niet waar, dit boek kwam nog het meest in de buurt van een thriller/drama boek, iets dat in mijn ogen toch wel opvallend is voor nederlandse literatuur. Een motto kon ik niet echt vinden, het was een boek waar de gebeurtenissen plaatsvonden op basis van iets dat niet uit vrije wil is gedaan, namelijk dat Margje kraamvrouwenpsychose kreeg. Dit is anders dan dat het boek over een gebeurtenis ging die het gevolg was van een keuze, iets dat bewust gedaan is, want dan zou er nog een motto zijn aan te wijzen. 2. Samenvatting Gezin Van Bemmel woont in een groot huis, dat deels gebruik wordt voor een familie bedrijf, knipselarchief Van Bemmel. Frits en Margje van Bemmel hebben 5 kinderen, Sybille(ook wel Billie genoemd), Kester, Ellen, Michiel(meestal Carlos genoemd) en de kleine Ida, het begin van alle problemen. Nadat Ida geboren is wordt de indruk gewekt dat ze een ongelukskind is. Billie en Kester protesteren, Carlos loopt ernstige brandwonden op, de pas geboren Ida heeft allerlei mankementen, en boven alles, Margje wordt overbezorgd. Ze verschijnt niet meer op kantoor en houdt zich alleen nog maar met Ida bezig, waarvan volgens margje de duivel bezit van heeft genomen. Ze mishandelt de baby ernstig om de duivel uit te drijven. De relatie met Frits en de kinderen verslechtert door haar gedrag (wat uiteindelijk kraamvrouwpsychose bleek te zijn). Nadat het weer een tijdje goed ging met de baby (Margje had haar “lot” aanvaard) voltrok zich een verschrikkelijk drama, ze vermoorde iedereen uit het gezin behalve Ellen en Carlos. Ellen was over het hoofd gezien en zij heeft vervolgens Carlos gered. Vijfentwintig jaar later probeert ze erachter te komen wat zich er precies heeft afgespeeld.
B Belevingsvragen, 3. Eerste reactie Dit boek sprak me best wel aan, ik vond het een behoorlijk spannend en boeiend boek. Het is een erg aansprekend boek over een drama dat echt gebeurd *zou kunnen zijn*, hoewel ik het aan de andere kant toch wel een beetje onrealistisch vond, hoeveel vrouwen worden er nou gek van een bevalling, en vermoorden hun hele gezin? Wat dat betreft zou de kans erg groot zijn dat iemand haar gestopt zou hebben. De gebeurtenis die me het meest bijgebleven is, is wanneer Ida net naar het ziekenhuis is gebracht omdat ze een maagvernauwing had, waarop Margje voor het eerst raar verdrag vertoont. Ze komt vanuit haar bed de trap afzwalken, en roept wie haar baby gestolen heeft. Ze loopt naar de keuken en bedreigt Billie met een mes, omdat die ook in een complot zou zitten. Even later laat ze het mes uit haar handen vallen, en komt ze weer bij haar volle bewustzijn. C Verdieping, 4. Tijd, ruimte en personen Het verhaal speelt zich vanaf 1956 of 1957 tot ongeveer 1990, dus verspreid over ongeveer 35 jaar. Dit heb ik opgemaakt uit de titels van de hoofdstukken, en dat er in het verhaal gezegd wordt “25 jaar later denk ze terug aan” dus het ‘heden’ in het boek is ongeveer 25 jaar nadat het drama zich afspeelde. Het verhaal wordt verteld doormiddel van flash-backs, er wordt voortdurend tussen 2 tijdlijnen gewisseld, namelijk het verhaal als Ellen ouder is, en haar terugblikken op haar jeugd. Op deze manier kom je steeds een beetje meer te weten over wat zich er vroeger heeft afgespeeld, en waardoor Ellen getraumatiseerd is. Wat zich er daadwerkelijk heeft afgespeeld op de avond van het drama, wordt pas op het laatst verteld, de spanning wordt langzaam opgebouwd. De plaatsen waar het verhaal zich afspeelt zijn natuurlijk het ouderlijk huis, weeshuis de Eekhoorn, bij de rector thuis en in de Intratuin. Dit alles bevindt zich in de omgeving van Haarlem. De plaats speelt niet echt een rol in dit boek, het zou zich overal kunnen afspelen. De hoofdpersonages uit het boek zijn Ellen (uit wiens perspectief het verhaal verteld wordt), een 11/12 jarig meisje dat op het Gymnasium zit en het daar erg naar haar zin heeft, Sybille(Billie) die16 jaar is en in de pubertijd is, Kester, de oudere broer van Ellen die erg technisch is, maar een probleem heeft met rekenen, Michiel (Carlos) die een kleine dreumes is die over alles vragen stelde (“Wat is dat, waarom dit...”), en Ida die nog een baby is, en die een maagvernauwing had gehad, en nog steeds andere aandoeningen (sommigen veroorzaakt door haar moeder). Margje, de moeder, krijgt na de bevalling van Ida kraampsychose en wordt gek, uiteindelijk vermoordt ze het hele gezin. Frits, haar man, is een aardige man die veel begrip heeft. 5. Vertelwijze De verteller is Ellen, tevens de hoofdpersoon van het verhaal, het verhaal wordt dus in de ik-vorm verteld. Omdat het in de ik-vorm geschreven is, worden alle gevoelens en gedachtes van Ellen er ook bij betrokken, hoewel dit nog wel redelijk meevalt, het meeste wordt objectief verteld. 6. Thematiek en interpretatie De titel, Een hart van steen, slaat op de grafsteen waaronder Margje, Frits, Sybille, Kester en Ida begraven liggen. Dit is namelijk een hartvormige steen, waarin de namen van de onderliggenden zijn gegraveerd, en er zijn plaatsen opengelaten voor Ellen en Carlos. De motieven die steeds terugkomen, zijn onder andere het feit dat Ida’s naam de verkeerde is, en dat ze daarom vervloekt zou zijn (volgens Ellen). Ook is een belangrijk motief dat de duivel bezit genomen zou hebben van kleine Ida, en dat ze daarom vermoord moet worden(volgens Margje). Deze rare opvatting blijkt uiteindelijk te komen door de kraamvrouwpsychose, een hormoonziekte die je kan krijgen na een bevalling. Het thema van dit verhaal is in mijn ogen kraamvrouwpsychose, en natuurlijk het drama dat erop volgde. Ik denk dat Renate Dorrestein probeerde uit te leggen dat dit soort verschrikkelijke drama’s ook kunnen plaatsvinden als niemand eigenlijk schuldig is, het drama is veroorzaakt door een onberekenbare factor. D Reflectie, 7. persoonlijke waardering Het boek sprak me erg aan, het drama was natuurlijk vreselijk, maar wel een tikje onrealistisch. Als het al dan niet veel voorkomt dat moeders aan kraampsychose lijden, dan is dit in waarschijnlijk geen enkel geval een oorzaak om het hele gezin uit te moorden. En als zo’n moeder eventueel toch op het idee zou komen, zou ze waarschijnlijk gestopt worden door iemand in haar naaste omgeving. Wat dat betreft vraag ik me ook af waarom Frits niet wat meer heeft ondernomen dan 1 keer de dokter proberen te bereiken, want Margjes gedrag was wel heel uitzonderlijk. Waarschijnlijk was hij toch te weinig bij de gebeurtenissen betrokken, hij hielt zich na de verkrachting ook te veel afzijdig om nog goed door te hebben wat er aan de hand was. Ook zouden de kinderen natuurlijk wat ondernemen, desnoods naar hun vader gaan… De eerste 15 bladzijdes vond ik het nogal saai, het ging over niets en het werd niet interessant gebracht. Daarna begint het pas spannnend te worden. Ellen, de hoofdpersoon houdt er opzich nogal rare denkbeelden opna, zoals bijvoorbeeld die naamgeving, dat als iemand een verkeerde naam zou hebben dat zijn/haar leven in de soep zou lopen. Dit komt nogal bijgelovig op me over. Ook viel me op dat ze toen ze nog in groep 8 zat dacht ‘Zou het begrip privacy ook van toepassing zijn op de oude grieken?’ , terwijl ze er toen nog niet eens achter was het ‘privacy’ betekende, kortom ze zei iets raars om interessant te doen. Dat vond ik nogal raar. In het begin dacht ik dat zij degene was waar iets geestelijk mis mee was, maar blijkbaar was het dus de moeder die relatief nog het meest gestoord was(En deze mét een goede rede).
Bronnen: Een hart van steen
http://www.renatedorrestein.nl