Zakelijke gegevens: Uitgever: Uitgeverij Contact
Plaats van uitgave: Amsterdam/ Antwerpen
Jaar van uitgave en druk: 1998 derde druk
Aantal bladzijden: 238 blz. Jaar van eerste uitgave: 1998
Genre: psychologische roman
Eerste reactie: Keuze: Mijn spreekbeurt in de vierde ging over dit boek, mijn moeder had het me toen aangeraden, want zij vond het een heel goed boek en dacht dat ik dat ook wel zou vinden. In de vierde heb ik het toen dus gelezen voor mijn spreekbeurt en nu heb ik het nog een keer gelezen om het ook in mijn lijst op te kunnen
nemen. Inhoud: Na het lezen van dit boek was ik eerst wel een beetje geschokt, dat dit verhaal zich ook in het echt heeft afgespeeld, in Hoofddorp. Dat geloof je toch niet. Maar het is echt waar. Het boek vond ik heel goed geschreven. Het greep me echt aan. Het was heel spannend om langzaam Ellens levensverhaal te weten te komen en ook heel aangrijpend, omdat het dus niet alleen maar fantasie is. Auteur: Renate Maria Dorrestein is geboren op 25 januari 1954 in Amsterdam. Op jonge leeftijd verhuisde ze naar Amstelveen. Als klein kind schreef ze al veel. Op de basisschool schreef ze bijvoorbeeld het jaarboek. Na de basisschool ging ze naar het Keizer Karel College waarna ze gelijk begon met werken en schrijven. Zo was ze in 1981 hoofdredacteur van “Mensen van nu”. In dat jaar pleegde haar zusje ook zelfmoord waarover ze in 1988 het boek “Het perpetuum mobile van de liefde” schreef. Van 1982 tot 1987 schreef ze voor het tijdschrift “Opzij”. In die periode werd ME bij haar geconstateerd, waarover het boek “Heden ik” gaat om aandacht te krijgen voor het ME-fonds. In 1997 schreef ze het boekenweekgeschenk “Want dit is mijn lichaam”. En dit boek “Een hart van steen” verscheen in 1998 naar aanleiding van het Hoofddorpse echtpaar dat het jaar daarvoor een familiemoord pleegde. Deze boeken die hier boven genoemd zijn, zijn slechts een kleine selectie uit de vele boeken die ze geschreven heeft. Inhoud: Het verhaal wordt verteld vanuit de ik-persoon, Ellen van Bemmel, en soms verschuift het perspectief naar een verborgen verteller, als er bijvoorbeeld gebeurtenissen beschreven worden, die Ellen helemaal niet kan weten. Dingen die gebeurden toen zij op school zat. Ellen is de middelste van het gezin van Bemmel. Dat bestaat uit vader Frits, moeder Margje en de vijf kinderen Billie, Ellens oudste zus, Kester, oudste zoon, Ellen zelf, haar jongste broertje Carlos en tot slot de baby Ida. Tot de geboorte van het vijfde kind is het een heel gezellig gezin, maar als Ida geboren wordt, draait Margje, Ellens moeder, helemaal door. Ze wordt steeds gekker. Ze denkt namelijk dat Ida bezeten is door de duivel. Uiteindelijk leidt de gekheid van Margje ertoe dat ze haar hele gezin vermoordt. Dan is iedereen volgens haar veel gelukkiger dan als ze blijven leven op aarde. In de hemel is het immers geweldig en zal iedereen het eeuwige leven hebben. Alleen Ellen en haar jongste broertje Carlos weten te ontsnappen. Die moord heeft natuurlijk een grote invloed op het verdere leven van Ellen. Ellen en haar broertje komen na het drama in een tehuis terecht, De Eenhoorn. In het begin vindt ze het daar alleen maar leuk, maar later komt haar geheugen terug en begint ze het zich allemaal te herinneren. Na een paar maanden komt er een echtpaar langs dat Carlos wil adopteren. Iedereen vindt het een geweldige kans voor hem, maar Ellen is bang om nu ook nog haar broertje te verliezen. Ze doet er van alles aan om het tegen te houden, maar een paar weken later gaat Carlos weg met zijn nieuwe ouders. Vanaf dat moment is Ellen de enige nog levende Van Bemmel, want haar broertje heet nu Michiel Kemphuis. Als Ellen achttien is, verlaat ze De Eenhoorn en gaat van psychiater naar psychiater om het te proberen te begrijpen. Die gebeurtenis heeft nog steeds een enorme invloed op haar verdere leven. Ze voert gesprekken met haar overleden broer en zus, Billie en Kester, waaruit blijkt dat ze zich schuldig voelt tegenover hen, omdat zij nog leeft en Billie en Kester niet. Ook kiest ze voor een studie pathalogie-anatomie, omdat ze dan definitief de kant van de doden heeft gekozen en omdat de doden niet praten. Ze durft zich aan niemand te binden vanwege de angst om Billie en Kester kwijt te raken als ze van iemand anders gaat houden. Gedurende haar hele leven probeert ze voortdurend te verklaren waarom nu juist hun gezin zoiets overkomen was en waarom zij heeft kunnen ontsnappen. Ze geeft haar ouders de schuld van alles. Maar tijdens haar studie medicijnen ontdekt ze dat haar moeder na de geboorte van Ida aan een kraamvrouwenpsychose leedt. Die aandoening komt voor bij vrouwen tijdens de zwangerschap en na de bevalling door een hormonale stoornis. De patiente kan daar zelf niets aan doen en het enige middel om het te genezen is een progesteronbehandeling. In die tijd echter was deze aandoening nog niet ontdekt en daarom kon men het ook niet vaststellen en genezen. Daaruit blijkt dus dat Margje er helemaal niets aan kon doen. Haar gedrag ging buiten haar om. Zo kan ze haar moeder dus vergeven, maar de vraag blijft nog steeds waarom haar vader het gedaan had. Voor hem was er geen excuus volgens Ellen en de haat jegens haar vader wordt alleen maar groter. Hij had immers haar moeder kunnen stoppen. Als Ellen tegen de veertig wordt, wordt ze zwanger. Ze denkt dat haar kind een wisselkind is voor haar overleden zusje Ida en als ze in de krant ziet dat haar ouderlijk huis te koop staat, aarzelt ze geen moment en trekt ze er meteen in. Dit alles kan volgens haar namelijk geen toeval zijn. Doordat een miskraam dreigt, moet ze van de dokter in bed blijven en dat geeft haar alle tijd om na te denken. Zich voorbereidend op de vragen die haar kind haar later zal stellen, bladert ze door het fotoboek met een verhaal bij elke foto. Als ze net in haar oude huis getrokken is en nog niet in bed hoeft te blijven, komt ze een bekende van vroeger tegen, Bas, die vroeger voor haar ouders werkte. Hij laat haar een briefje zien van haar vader waarop hij aan Bas vraagt of hij voor hem en zijn vrouw Margje een reisje naar Amerika wil boeken. Dat briefje was geschreven op de dag op de avond waarvan het allemaal gebeurde. Daaruit blijkt dus dat Ellens vader er ook niets aan kon doen en ook nergens iets van af wist. Hij was ook verdoofd net als de rest van het gezin. Daardoor kan Ellen haar vader ook vergeven. Maar de vraag blijft waarom Ellen als enige niet geprobeerd is te vermoorden. Het antwoord op die vraag vindt ze in de kelder van haar ouderlijk huis. Na de ontdekking over haar vader gaat ze daarheen, de enige plek die ze tot dan toe doelbewust had vermeden. Daar was zij namelijk met Carlos die avond van het drama naar toe gevlucht. Ze daalt het trapje af en gaat in haar gedachten terug naar het moment dat zij hier met Carlos gezeten had. En ineens begrijpt ze het. Haar moeder was haar gewoon vergeten, ze had teveel aan haar hoofd gehad. Dan kan ze eindelijk afsluiten wat haar leven de afgelopen vijfentwintig jaar beheerst had. Ze heeft haar ouders vergeven, ze weet nu waarom dit hun gezin overkwam en waarom zij als enige niet geprobeerd is te vermoorden. Billie en Kester hebben afscheid van haar genomen, omdat Ellen het verleden heeft afgesloten met hen erbij. En Ellen begint een nieuw leven met haar baby, die ze niet meer als wisselkind ziet, en Bas in een nieuw huis, want ook het huis verkoopt ze weer om helemaal het verleden af te sluiten. Thema: Hoe de hoofdpersoon verwerkt dat haar hele familie vermoord is door haar moeder. Titelverklaring: De titel van dit boek is “Een hart van steen”. Dat is waarschijnlijk zo gekozen, omdat Ellen ergens in het boek met twee mensen van het tehuis naar het graf van haar ouders en haar broer en zussen gaat. De grafsteen waaronder ze begraven liggen is dan een hart van steen. Dat is niet de enige reden voor de keuze van deze titel. Ellen denkt ook dat haar ouders wel een hart van steen moeten hebben, omdat ze anders nooit hun kinderen hadden kunnen vermoorden. Motto: Noem mij, noem mij, spreek mij aan

o, noem mij bij mijn diepste naam. Neeltje Maria Min
Mijn moeder is mijn naam vergeten. Ellen denkt dat iemands diepste wezen in iemands naam ligt. Het is dan ook heel belangrijk dat je de goede naam hebt, anders kan het lot je niet vinden als je het nodig hebt en ben je overgeleverd aan het noodlot. Bijna iedereen in het gezin van Bemmel heeft dan ook een andere naam gekregen. Ellens oudste zus Billie heet eigenlijk Sybille, haar oudste broer Kester eigenlijk Kes. Carlos, de jongste zoon heette oorspronkelijk Michiel, maar hij heette vanaf zijn geboorte Carlos, omdat hij, toen hij net geboren was, zo op prins Charles had geleken. En Ida… Ellen dacht heel lang dat het haar schuld was dat haar zusje zo vaak ziek was en onder de blauwe plekken zat, omdat zij haar zusje Ida had genoemd, wat volgens haar de lelijkste naam was die er bestond. Als ze een andere naam had gehad, was dat nooit gebeurd. Ida wordt dus na een tijdje ook door iedereen Sophie genoemd, want dat was volgens Ellen haar echte naam. Personages: De hoofdpersoon van dit verhaal is zonder twijfel Ellen. Door haar ogen wordt het hele verhaal beleefd. Verder speelde de hele familie van Bemmel een grote rol. Frits en Margje van Bemmel runnen samen een knipselbureau gespecialiseerd in Amerika. De middelste twee verdiepingen van hun huis worden daar dus ook door in beslag genomen. De kinderen slapen op zolder en Ida bij haar ouders op de kamer. Billie is een zestienjarige puber. Ellen kijkt ontzettend tegen haar op. Billie is namelijk ontzettend knap en heeft twee vriendjes tegelijk. Ze is echt Ellens droombeeld en grote voorbeeld. Kester is veertien en ontzettend handig met zijn handen. Wat zijn ogen zien, kunnen zijn handen maken. Hij is echter wel cijferblind en daar helpt Ellen hem weer mee. Ellen is de middelste van het gezin Van Bemmel en volgens haar vader het cement van het gezin. Ze is ontzettend slim en gaat naar het gymnasium. Carlos is de jongste zoon en hij is drie. Hij blijft onophoudelijk waarom-vragen stellen tot grote ergenis van iedereen. Ida is het allerjongst en nog maar een baby. Margje is ontzettend bezorgd over haar. Tot grote verbazing van iedereen, omdat ze daarvoor nooit zo moeilijk deed. Bas, die op het knipselbureau van Ellens ouders werkte, is ook belangrijk voor het verhaal. Hij was de concierge van het bureau en zorgde ervoor dat alles goed liep. Hij is de enige nog levende volwassene die Ellen in haar jeugd heeft meegemaakt, wat voor een sterke band zorgt tussen die twee als ze elkaar later weer ontmoeten. Bas is ook degene die Billie, Kester, Sophie en
Frits en Margje de ochtend na het drama dood in huis aantreft en de politie waarschuwt. Personen die niet zo’n grote rol in het verhaal spelen, maar wel erin voorkomen, zijn de mensen van het tehuis waar Ellen van haar twaalfde tot haar achttiende zat. Alle psychiaters die ze daarna afging. De nieuwe ouders van Carlos, vader en moeder Kemphuis, Ellens ex-man, Thijs en de werkstudenten die vroeger op het knipselbureau van Ellens ouders werkten. Ruimte: Het verhaal speelt zich voornamelijk af in het ouderlijk huis, waar Ellens jeugd zich heeft afgespeeld en ze weer naar teruggaat als ze zwanger is. Verder speelt het zich ook nog af in het tehuis waar Ellen zes jaar van haar leven heeft gezeten en op nog een paar verschillende plaatsen, zoals het strand en een aantal terrasjes. Tijd: Het verhaal wat Ellen vertelt is eigenlijk haar levensgeschiedenis die ze aan haar baby uitlegt. En speelt zich dus af vanaf het moment dat Ellen haar ouderlijk huis weer intrekt tot ze het weer verlaat, het grootste gedeelte van haar zwangerschap (ongeveer vijf maanden.) De tijd waarover ze vertelt is wel wat langer, namelijk haar hele leven, maar vooral vertelt ze over haar leven na haar twaalfde, de leeftijd waarop het drama zich voltrok. Waardering: Ik vond het heel leuk om dit boek te lezen. Het was heel spannend, want in het begin weet je niet waar Ellen het over heeft, maar langzaam maar zeker kom je er achter wat er is gebeurd. Dat gebeurt door allerlei terugblikken, waardoor je allemaal kleine hints krijgt. Pas op ongeveer de helft van het boek zegt Ellen wat er gebeurd is, tot die tijd is het een beetje raden. Maar wel heel leuk, omdat je steeds meer informatie krijgt en steeds meer snapt waar ze het over heeft. Soms is het echter wel iets te springerig in de tijd en weet je niet precies wanneer het zich nu afspeelt. Toch kan ik dit boek zeker aan iedereen aanraden.