Dubbelspel door Frank Martinus Arion

1. Inhoud

Vier mannen spelen domino. De vier vrienden Boeboe, Manchi, Chamon en Janchi komen hiervoor elke zondag bij elkaar bij de taxichauffeur Boeboe. Boeboe heeft zijn geld verloren met een kaartspel en de nacht doorgebracht met de hoer Micha in Campo Alegre. Hij wordt waarschijnlijk gekozen tot voorzitter van de Curaçaose Vakbond van Taxichauffeurs omdat hij heeft voorkomen dat bussen de taxiritten op het eiland over zouden nemen. Door het verlies kan zijn vrouw Nora geen nieuwe schoenen kopen voor hun kind. Nora zal nu het geld van Chamon, waar zij in het geheim mee naar bed gaat, moeten lenen. Manchi, een neger die 50 jaar oud is, wil graag toetreden tot de loge van Vrijmetselaars. Om dat te doen kan hij de traditionele dominospellen met zijn vrienden niet meer spelen. Op een zondag in november komen de vrienden weer bij elkaar om te spelen. Om de score bij te houden worden de punten geteld in damesschoenen. Degene die het eerste tien punten heeft en meer dan vijf punten voorligt op de tegenpartij, geeft de verliezers een paar schoenen. Eigenlijk stamt dit gebruik uit de slaventijd, maar voor de grap wordt dit gebruik vandaag letterlijk uitgevoerd. Voor dit doel verft Manchi tien paar schoenen van zijn vrouw, Solema, zwart. Al vier jaar lang herinnert hij zijn vrouw aan haar overspel met een jonge rechter. Manchi betrapte hen en eiste dat de rechter vijf gulden aan hem betaalde; het normale loon van een inlandse hoer. Daarna moet Solema hem elke dag vijf gulden betalen. Manchi is eigenijk wel trots op zijn vrouw maar op deze manier probeert hij haar toch klein te houden. Solema is al een paar weken verliefd op de visser Janchi en na een vrijpartij vraagt hij of ze bij hem wil intrekken. Solema krijgt mede hierdoor haar zelfrespect weer terug. De twee duo's Manchi/Boeboe en Janchi/Chamon zijn goed tegen elkaar opgewassen. Echter deze keer is Boeboe erg moe van zijn avontuurtje met Micha. Hierdoor winnen Chamon en Janchi ronde na ronde. Eén ronde wordt zelfs gewonnen met vier dubbelspelen wat een topprestatie is. Tijdens het spel wordt vooral gepraat over vrouwen en politiek. Janchi denkt niet dat er ooit een zwarte een belangrijke positie zal bekleden op het eiland. Boeboe ontgaat intussen niets van het vreemde gedrag van zijn vrouw. Nora probeert steeds de aandacht van Chamon te trekken. Chamon besluit echter om zijn relatie met Nora af te kappen, omdat hij bang is dat Boeboe erachterkomt. Chamon en Janchi gaan beter en sneller spelen. Boeboe en Manchi verliezen alles. Boeboe verdenkt de tegenpartij van verraad, omdat ze ook geen rum meer willen drinken. Nora gaat vervolgens naar Solema om vijf gulden te lenen. Solema neemt daarna het besluit om bij Janchi te gaan wonen. Als Nora naar het huis van Solema gaat, beseft Boeboe dat hij zijn vrouw niet kan missen. Solema geeft Nora de vijf gulden, die ze eerder die dag niet aan haar man had gegeven. Als Nora terug komt ziet ze de enorme toeloop bij het spel. Er komt zelfs een man van de radio die bericht gaat doenover de vier dubbelspelen. Nora deelt weer rum rond onder de bezoekers. Helaas is er te weinig en is moet ze Ostrik naar het dorp sturen om van zijn schoenengeld rum te gaan halen. Het dominospel eindigt in tien-nul. Nora krijgt de kans om Chamon te spreken. Door de aanschaf van de rum, heeft ze geld nodig. Chamon weigert haar geld te lenen. Boeboe luistert het gesprek af en wordt kwaad over de manier waarop Chamon zijn vrouw laat vallen. Boeboe gaat daarom in zijn opwinding Chamon met een krik te lijf. Uit zelfverdediging steekt Chamon hem vervolgens met een mes in de borst. Boeboe is op slag dood. Later vindt Manchi thuis de afscheidsbrief van Solema. De dubbele nederlaag, bij het spel en zijn vrouw, is de aanleiding tot zijn zelfmoord. Hij schiet zich, aan zijn piano, een kogel door het hoofd. In het laatste hoofdstuk duikt plotseling een onbekend personage op. Deze persoon meldt dat hij, de oorzaak van de moord op Boeboe moet onderzoeken.

2. Interpretatie

Tijd

De gebeurtenissen van het verhaal spelen zich zo'n 30 jaar geleden af in een grotendeels chronologische volgorde. De vertelde tijd van het boek bederaagt twee dagen en de verteltijd was ongeveer vijf uur verspreid over een week, dus ik las het boek over een langere periode dan de periode van de vertelde tijd. Het boek bevat weinig vertragingen en versnellingen. Op bladzijde 80 tot en met 83 staat de belangrijkste vertraging, waarin wordt verteld hoe domino gespeeld wordt, de geschreven en ongeschreven wetten worden uitgelegd, ook staat er hoe zwaar de mannen dit spel opvatten. Deze uitleg is erg belangrijk om te weten als je de emoties die de mannen later drijven goed wilt begrijpen. Het dominospel is tenslotte de basis voor het verhaal; de basis voor de mannen om hun emoties te uiten. Het boek bevat eigenlijk geen versnellingen, maar er zijn wel flashbacks. De grootste flashback bevindt zich op bladzijde 65 tot 76. Deze flashback is van Manchi en is verspreid over elf betreffende bladzijden. Hij is namelijk aan het eten en denkt steeds terug aan de gebeurtenis van een paar weken geleden. Hierbij vertelde hij aan zijn vrienden het verhaal over het overspel van Solema. Deze flashback is ook een vertraging (het eten van een snelle maaltijd vertraagt enorm, dankzij de flashbacks) en is belangrijk omdat het karakter van Manchi duidelijk naar voren komt.


Perspectief

Sommige dingen in het verhaal zijn gebaseerd op tradities en gewoontes uit Curaçao (bijvoorbeeld het domino spelen dat zoveel invloed op de mannen heeft), maar Dubbelspel is verder grotendeels verzonnen door de schrijver. Hierdoor kun je vaststellen dat er sprake van een onbetrouwbare verteller. Het verhaal bevat grotendeels een alwetende vertelsituatie, waarin kleine gedeeltes in de ikvertelsituatie verteld worden. Het laatste hoofdstuk is helemaal verteld in de ikvertelsituatie. Waarschijnlijk is het ik-personage een rechter of detective, want hij moet de aanleiding van de moord op Boeboe onderzoek. Omdat het boek twee vertelsituaties bevat, is er sprake van een meervoudige vertelsituatie.

Thematiek

Het belangrijkste thema van Dubbelspel is de verdraagzaamheid tussen vrienden. De verhaallaag van het boek draait om vier vrienden die allerlei conflicten krijgen door geld, domino en vrouwen. De thematische laag gaat over het oplichten van vrienden en het slechte gedrag tegenover vrienden. Het motto van Dubbelspel luidt: 'Wees je vrienden trouw in voor- en tegenspoed en vertel ze altijd de waarheid.'

Motieven

De verhaalmotieven van Dubbelspel zijn: het bedrog van vrienden en het verliezen van vrienden (met domino en het letterlijk verliezen van vrienden). Het beok bevat ook veel leidmotieven. Het belangrijkste leidmotief is de dominosteen; de dominosteen beïnvloedt namelijk vaak de stemming van de personages (bij winst zijn ze vrolijk, bij verlies droevig en soms kwaad). Een ander belangrijk leidmotief is Curaçao, dit komt gedurende het verhaal vaak voor, maar het heeft niet echt een betekenis.

Taalgebruik

Het boek bevat een redelijk normaal taalgebruik; er worden weinig moeilijke woorden gebruikt en de zinnen zijn afwisselend kort en lang. Het enige opvallende aan het taalgebruik van dit boek is het gebruik van Engelse woorden en soms komt het voor dat er woorden, die men alleen in Curaçao kent, worden gebruikt.

Ruimte

De plaats waar alles gebeurt, heet Wokota. Wokota is een bestaand dorpje in Curaçao. Curaçao is een eilandje in Zuid-Amerika dat tot 1954 onder gezag van Nederland stond.

Symboliek

Dubbelspel bevat redelijk weinig symboliek. De opvallendste vorm van symboliek is de titel. De mannen doen namelijk domino in de dubbelspelvorm en ze plegen dubbelspel door middel van relaties met elkaars vrouwen aan te gaan. Ook de het dominospel bevat een soort symboliek; als het slecht bij het dominospelen gaat met een bepaalde persoon, dan gaat het in de werkelijkheid ook slecht met hem.


3. Verdieping; personages

Dubbelspel bevat zeven personages waarvan de vier mannen het belangrijkste zijn in het verhaal, de twee vrouwen zijn ook belangrijk bij de conflicten en relaties in het verhaal, maar hun problemen en gedachten komen minder vaak in de belangstelling. Het laatste personage is ook belangrijk, maar dan in het vervolg van het verhaal, wat niet in het boek staat. Bij het laatste personage wordt de naam niet genoemd en er wordt ook verder niks van hem beschreven, maar hij is waarschijnlijk een rechter of een detective. Dat is te herkennen aan de taak die hij krijgt opgelegd: de aanleiding tot de moord op Boeboe onderzoeken. Dubbelspel is een boek waarin de personages eigenlijk de hele tijd beschreven worden waaardoor je je bij elk personage een goed beeld kunt vormen. De personages hebben eigenlijk allemaal een opvallend en bijzonder karakter.

Karakters van de hoofdpersonages

Boeboe Fiel

Boeboe is een sterke taxichauffeur. Hij is getrouwd met Nora en heeft in totaal zestien kinderen. Zeven van hen wonen nog thuis, drie zijn al uit huis en de overige zes kinderen zijn overleden. Bovendien heeft hij ook nog een paar buitenkinderen. Hij is lui, zorgeloos en mist elk verantwoordelijkheidsgevoel. Hij doet wat hij zelf wil, vandaar ook zijn beroep. Hij gaat ook vaak vreemd en neemt het met het huwelijk niet zo nauw. Doordat hij veel geld kwijt raakt moet Nora zich regelmatig als hoer verkopen. Boeboe heeft veel respect voor de succesvolle Manchi, die een mooi huis en hoogopgeleide vrouw heeft. Ondanks zijn avontuurtjes realiseert hij zich dat hij zijn vrouw niet kan missen. Hij verdedigt haar zelfs al haar minnaar, Chamon, haar afwijst. Bij de vechtpartij die hierop volgt wordt Boeboe vermoordt. Boeboe zou toch moeten stoppen met het spel, omdat hij hoofd van de vakbond van Taxichauffeurs zou worden.

Nora Fiel

Nora Fiel is al jaren getrouwd met Boeboe. Ze is een moeidige en zelfstandige vrouw en heeft een scherp mondje. Ondanks alle vernederingen en slippertjes van haar man, blijft ze bij hem. Sinds vier jaar heeft ze zelf een buitenechtelijk verhouding met Chamon. Om geld te verdienen, moet ze zelf prostitueren. Ze heeft een dillema: ze wil haar man niet kwijt, maar ook Chamon kan ze niet missen. Financieel gezien is ze afhankelijk van het hoereren, anders kan ze haar zoon Osterik ook niet naar school laten gaan. Doordat Chamon Boeboe heeft vermoord moet hij naar de gevangenis. Ze is nu alleen en heeft alleen nog de kinderen als troost.

Manchi Sanantonio

Manchi Sanantonio is een zelfingenomen deurwaarder, die sterk overtuigd is van zijn mening dat zwarten net zoveel kunnen bereiken als blanken. Hij is getrouwd met Solema. Deze heeft hij echter betrapt op overspel met een jonge rechter. Hij eistte van de rechter vijf gulden voor het gebruik van zijn vrouw. Dit is het loon van een goedkope hoer. Dit moest Solema dan ook aan hem betalen. Hiermee onderdrukt hij zijn vrouw. Hij is ervan overtuigd dat hij ook rechter kan worden, als rechters zich zo gedragen. Manchi haat godsdienst en haat eigenlijk alles wat zijn vrouw wel heeft en kan en wat hij niet heeft en kan. Hij verzet zich hier ook tegen. Eigenlijk gaat hij hieraan onderdoor. Mede door het verlies van het dominospel en het verlaten worden door zijn vrouw pleegt hij zelfmoord. Eigenlijk is hij dus niet zo sterk als hij doet overkomen. Hij zou uiteindelijk ook moeten stoppen met het dominospel, vanwege zijn lidmaatschap van de Vrijmetselaars.

Solema Sanantonio

Solema heeft gestudeerd in Europa en is uiteindelijk lerares geworden. Ze heeft al eens geprobeerd om een politieke partij op te richten, dit was een conservatieve partij, deze is echter geflopt. Ze heeft veel aanzien en is een redelijk sterke vrouw. Ze is getrouwd met Manchi, omdat hij zo conservatief leek. Ze gaat echter vreemd en ze wordt betrapt door haar man. Deze behandelt haar vervolgens als hoer. Haar verhouding met Janchi maakt dat ze zichzelf meer gaat respecteren. Hij geeft haar immers niet het predikaat hoer. Samen met Janchi begint ze een nieuw leven in de eigen meubelfabriek. Solema is zelfs weer bezig met de oprichting van een nieuwe politieke partij om haar socialistische ideeën te realiseren.


Janchi Pau

Janchi was zeeman en staat bekend als een vrouwenjager. Sinds kort heeft hij een relatie met Manchi’s vrouw Solema. Samen hebben ze de grootste toekomst plannen. Hij wil werken aan de toekomst van zijn land en samen met Solema kan hij zijn idealen realiseren. Janchi leeft in een onafgebouwd huis. Hij wilde dit eigenlijk bouwen voor zijn moeder, maar toen deze stierf had hij er geen zin meer in. Voor Solema wil hij het echter wel afmaken. Hij is de beste dominospeler van de vier mannen.

Chamon Nicolas

Chamon Nicolas is geboren op het bovenwindse eiland Saba. Hij woont sinds twintig jaar op Curaçao. Hij leeft van de verhuuropbrengsten van twee kleine huisjes. Een inkomen waar alleen een paar mensen van afweten, waaronder de vrouw van Boeboe. Hij heeft in de gevangenis gezeten omdat hij iemand vermoord had uit zelfverdediging. Chamon is een lafaard en wil niet dat Boeboe achter zijn relatie met Nora komt. Daarom besluit hij te stoppen met het domino spel en zo met Nora te stoppen. In zijn verweer om Boeboe van zich af te slaan, doodt hij Boeboe en moet hij weer een gevangenisstraf uitzitten.