Doorgaande reizigers door J. Bernlef

Biografische gegevens van de auteur: J. Bernlef is het pseudoniem voor Hendrik Jan Marsman, geboren in 1936 in het Noord-Hollandse Sint-Pancras en opgegroeid in Amsterdam en Haarlem. Na zijn H.B.S. is hij een half jaar lang student aan de Politiek-sociale Faculteit van de Universiteit van Amsterdam. Gelijktijdig werkt hij in een boekwinkel. Tijdens zijn militaire dienst debuteert hij met het korte verhaal Mijn zusje Olga. Tussen 1958 en 1960 reist hij heen en weer tussen Zweden en Nederland. Hij schrijft Stenen Spoelen en Kokkels, voor beide werken krijgt hij de Reina Prinsen Geerligsprijs (1959). Samen met G. Brands en K. Schippers richt hij het tijdschrift Barbarber op. Voor zijn dichtbundel Morene (1961) krijgt hij in 1962 de Poëzieprijs van de gemeente Amsterdam. Vanaf 1970 is Bernlef betrokken bij het toneel en worden er enkele toneelstukken van hem opgevoerd (Sterf de moord 1973, In verwachting 1974). In 1977 is hij een van de oprichters van het tijdschrift Raster. Hij publiceert nog enige romans: Sneeuw (1973), Meeuwen (1975), De Man in het Midden (1976), Onder IJsbergen (1981) en Hersenschimmen (1984). Voor zijn totale oeuvre tot dan krijgt Bernlef in 1984 de Constantijn Huygensprijs. Hierna schrijft hij nog de volgende romans: Publiek geheim (1987) waar hij ook in 1987 de AKO literatuurprijs voor krijgt, Eclips (1993), Verloren zoon (1997) en Boy (2000). Van zijn romans zijn Hersenschimmen en Publiek geheim het bekendst geworden. Bron: Internet Titelverklaring: Deze verhalenbundel bevat verhalen die situaties beschrijven die zich in het dagelijkse leven voor kunnen doen, deze situaties beleef je vanuit de personen die hun reis door het leven voortzetten. Het leven wordt dus als een reis neergezet.
Genre: roman Motto: geen Hoofdpersonen: • Gladys; Erik is een gevoelige man die nog veel denkt aan zijn overleden vrouw Edith. Hij denkt veel na over het leven, de dood en situaties. • Het algemene leven; Een fotograaf die voor een weekblad foto’s maakt en er van houdt om naar mensen te kijken en over hen na te denken. • Bevrijding; Een oudere vrouw die de Tweede oorlog heeft meegemaakt. • De verrekijker; Een man die in opdracht van Binnenlandse Zaken in het geheim een schrijver moet bespioneren en na ontslag toch hiermee doorgaat, omdat hij het leuk is gaat vinden. • De storm; Een kamermeisje in een hotel. • Vervroegde uittreding; Walter Loonmans is een wat oudere man die als beroep boeken importeert. Hij is “in het verleden blijven hangen” en voelt zich door de samenleving niet geaccepteerd als ouder persoon. • Stemmen; Een mevrouw die constant aan haar vriend denkt en stemmen hoort ( is mij niet helemaal duidelijk ). • Koffie verkeerd; Esther de Leeuw is een dikke vrouw die zeker van zichzelf overkomt en erg impulsief handelt. • Een stille avond; Wim is barman en maakt zich zorgen over zijn toekomst door een toenemende pijn in zijn buik. • Een eigen kamer; Nelly Donkers heeft kinderen en een partner Gerard. Ze is van plan om theaterwetenschappen te gaan studeren. Ze is niet tevreden over de huidige manier van leven en wil het gevoel hebben dat ze iets met haar leven doet. • Eindspel; Jacob houdt erg van vreemde landen en is geïnteresseerd in kunst en bouw. Plot: De verhalen in dit boek gaan allemaal over situaties die zich in het dagelijkse leven voor kunnen doen, ieder verhaal staat totaal los van de anderen. Deze verhalen zijn afzonderlijk van elkaar niet indrukwekkend. Ook lijken ze geen speciale boodschap of betekenis te hebben, maar na alle verhalen gelezen te hebben denk ik toch een verband te zien tussen deze verhalen: ze beschrijven allemaal het gedrag van mensen in bepaalde situaties, dus de manier waarop ze zich aanpassen aan omstandigheden, hoe mensen in een rol vallen en hoe het verleden invloed heeft op het heden. Ik zal de verhalen die de meeste indruk op mij hebben gemaakt bespreken. Gladys: Erik gaat werken in het Marhaba hotel in Tunesië. Hij moet de mensen die daar in het hotel verblijven amuseren door moppen te vertellen, toneelstukjes op te voeren en alles te doen wat het publiek leuk kan vinden.Dit met het doel dat de toeristen hun geld niet of minder elders uitgeven, maar in het hotel zelf. De mensen die hij moet amuseren lijken totaal geen zorgen te hebben en doen eigenlijk helemaal niets nuttigs op een dag. Hij lijkt zich hierbij niet op zijn plaats te voelen, maar tegelijkertijd gaat hij zich echt als een echte Gladys gedragen: gewild en soms wat onvatbaar voor emoties (hij ontmoet een leuke en aantrekkelijke vrouw die hij vervolgens alweer lijkt te vergeten) terwijl hij nog vaak denkt aan zijn overleden vrouw Edith. Hij heeft het idee dat hij daar buiten het leven staat, dat hij in een droomwereld leeft en dat iedereen alleen maar doet alsof ze geen zorgen hebben, dus dat ze zich alleen maar op die manier gedragen, omdat ze nou eenmaal op vakantie zijn. Het algemene leven: Een fotograaf maakt foto’s van mensen in het dagelijkse leven. Allerlei soorten mensen met gezichten waarop voor hem en de lezer van het weekblad niets viel af te lezen. Hij lijkt gefascineerd te zijn door de manier waarop mensen zich gedragen in verschillende situaties. Hij bekijkt een kledingverkoopster die zich lijkt te vervelen als er geen klanten in de winkel te bekennen zijn. Ze maakt dan steeds dezelfde rondjes door de winkel, waarmee ze waarschijnlijk de indruk wil maken dat ze genoeg te doen heeft, en maakt een chagrijnige indruk. Maar op het moment dat er wel iemand de winkel binnenloopt, verschijnt er een brede vriendelijke glimlach op haar gezicht. Mensen die staan te wachtten in de rij voor de kassa worden door de fotograaf op dat moment gezien als “even buiten de dagelijkse bedrijven om vervolgens de reis weer te hervatten”. Ook fotografeert hij mensen in lounges die er wat betrapt bij zitten, even zonder doel, met alleen tijd die overbrugd moet worden. De fotograaf denkt veel na over situaties (en de mensen die daarin voorkomen) die voor de meeste mensen als de normaalste zaak van de wereld worden beschouwd. Vervroegde uittreding: Walter Loonmans is boekenimporteur en beklaagd zich over het feit dat het tegenwoordig net lijkt alsof de inhoud en de gedachtegang van boeken steeds minder belangrijk worden. Hij lijkt terug te willen naar de tijd dat boeken niet door bestelwagens werden geleverd, dat boeken niet in grote opslagruimtes op industrieterreinen werden bewaard, dat er niet over tekorten hoeften worden gepraat en dat alles niet maar met behulp van de computer werd gedaan. Hij wil dat er weer Franse boeken worden gelezen en niet alleen maar Engelse en Amerikaanse “bestsellers” en pocketboeken. Zijn vrouw Josje is overleden en hij heeft het idee dat de oudere generatie als onbelangrijk word gezien door de samenleving, mensen lijken hem niet te zien of niet te willen zien. Hij heeft een videocamera waar hij jonge vrouwen mee filmt, thuis bekijkt hij de banden om toch wat aandacht van de jongere vrouwen te krijgen.Daarbij denkt hij na over hoe je eigen verleden jouw beeld op de aspecten van het heden beïnvloedt. Hij vindt dat je de snelheid van het leven zelf moet kunnen bepalen net zoals dat je de videoband in slowmotion kan afspelen en naar voren kan spoelen. Een eigen kamer: Nelly Donkers gaat theaterwetenschappen studeren ook al is ze er niet helemaal zeker van of ze dat nou eigenlijk wil. Ze heeft kinderen die al lang het huis uit zijn en een partner Gerard, maar toch heeft ze het gevoel dat ze meer uit het leven zou moeten halen. Ze voelt zich een spin zonder web. Nelly gaat een halve woning huren om die als studeerruimte te gebruiken. Gerard weet hier niets van af. Ze geeft zich een nieuwe naam: Jane Roberts. Ze gaat spullen voor haar nieuwe ruimte kopen en haar nieuwe buurt verkennen. Ze koopt nieuwe kleren die ze anders nooit zou dragen en een bril die ze niet nodig heeft om haar gezichtsvermogen te verbeteren. Ze voelt zich een compleet ander mens die alles aankan en volop in het leven staat. Ze haalt spullen van straat om in haar nieuwe studieruimte te gebruiken, over het algemeen spullen die bij de vuilnis staan. Ze voelt zich erg gelukkig met haar nieuwe identiteit, maar voordat ze naar huis gaat kleed ze zich altijd even om. Wanneer ze thuis is (bij Gerard) kan ze niet wachten om weer naar haar plekje kan gaan. Haar huis staat vol met onbelangrijke spullen, maar eindelijk heeft ze het gevoel dat ze iets met haar leven doet waar ze zich gelukkig bij voelt. Tijd en tijdvolgorde: over het algemeen zijn de verhalen chronologisch verteld met in het hoofdstuk “Bevrijding” enkele flashbacks.
Thema: Het leven Eigen mening: Omdat dit de eerste keer is dat ik een verhalenbundel heb gelezen wist ik achteraf niet meteen wat ik ervan moest denken en vind ik het moeilijk om een algemene beoordeling te geven over wat ik heb gelezen in dit boek. Sommige verhalen spraken mij meer aan de anderen, maar wat mij in het gehele boek zeer is bevallen is de schrijfstijl van J.Bernlef. In alle verhalen is een psychologisch of sociologisch aspect te vinden wat mij motiveerde om verder te lezen. Ik denk dat ik liever een boek lees waar 1 verhaal centraal staat, omdat ik me dan dieper kan inleven in de personen en het verhaal een duidelijkere rode draad krijgt.