Dooi door Rascha Peper

Samenvatting van de inhoud: Ruben Saarloos, een vertaler van achtenvijftig jaar is op tweede kerstdag samen met zijn vrouw Ina en hun woonboot, de Harnasman, het IJsselmeer opgevaren om een nieuwe motor te testen. Ze leggen aan bij een klein verlaten eilandje, met de bedoeling daar een of twee nachten te blijven. Ze worden hier door strenge vorst overvallen en komen niet meer van het eiland weg. Zijn vrouw vertrekt wegens werkverplichtingen van de boot, voordat de dooi is ingevallen. Hijzelf blijft alleen achter op het schip omdat Ruben bang is dat zijn schip door het kruien van het ijs zal zinken. Bovendien wil hij niet bij anderen logeren. In volstrekte eenzaamheid brengt hij hier zijn dagen door. Ruben heeft nauwelijks contact met de buitenwereld. Hij brengt de tijd door met het verkennen van het eiland en het vertalen van een vissenboek. Zijn eenzaamheid stelt hem in staat om zich op dit vissenboek te concentreren. Het boek wat Ruben aan het vertalen is gaat over vissen. Onder andere over de Coelacanth. Dat wekt bij hem herinneringen op aan zijn vader. 's Nachts droomt hij over zijn vader. Zijn vader heeft zijn hele leven gewijd aan een vergeefse onderneming: het vinden van een coelacanth, een raadselachtige vis. Door deze onderneming heeft Ruben's vader zijn gezin verwaarloosd. Bovendien heeft het overlijden van zijn nichtje Mady hem diep getroffen. Ruben heeft hiervan geleerd zich te pantseren tegen wat het leven tegen je kan doen. Hij wantrouwt mensen en hij is mensenschuw. Slechts zijn boot de Harnasman bemint hij nog met hartstocht. Hij heeft een saai en prikkeloos bestaan. Hij is een harnasman geworden. Door de afzondering op het ijs kan hij eens ernstig over zichzelf en zijn leven nadenken. Als de dooi invalt krijgt Ruben steeds meer last van eenzaamheid. Hij kan zich niet meer concentreren op zijn boek. Bovendien komen er geen schaatsers meer in de buurt van zijn boot en hij wordt ook niet meer bevoorraad.Met wassen nam Ruben het ook niet zo nauw. Voor wie zou hij het doen? Dan komt de dood hem opzoeken. Aangekondigd door opdringerige aanwezigheid van kraaien, vlaamse gaaien en dode konijnen. Bovendien is er telefoon voor meneer Omshof (bargoens voor dood), die zich op zijn boot zou bevinden en hij ziet een spookschip. Dan komt de dood op schaatsen. Juist nu er door geen mens meer geschaatst wordt, duikt er een schaatsster op. Het blijkt hier om een roodharig meisje te gaan dat in Amsterdam het verband onderzoekt tussen prikkels en de ziekte van Alzheimer. Het valt Ruben op dat zij luchtig gekleed is en dat zij er smal en bleek uitziet. Hij vindt het vreemd dat zij het niet koud heeft. Deze roodharige schaatsster brengt weer kleur in het leven van Ruben, zij ontdooit de harnasman. De schaatsster belooft de volgende dag terug te komen. Zij zal dan ook de door hem gewenste sigaren meebrengen. Deze schaatsster bezoekt Ruben drie keer. Het leven is voor hem nu best aangenaam. Bij de tweede ontmoeting leest hij in de schaatsen van de schaatsster de naam Bente Nerwanen. Hij vermoedt dat zij zo heet. Op de derde dag neemt zij hem lucifers mee en de Daily Mirror. In de Daily Mirror staat een artikel over de Coelacanth. Bovendien bedrijven ze tijdens deze derde ontmoeting de liefde. Na deze drie ontmoetingen wordt het ijs rondom de harnasman door de kustwacht doorbroken. Iedereen is enthousiast dat Ruben door de kustwacht ontzet wordt, behalve Ruben, hij beseft dat hij Bente voorlopig niet meer zal zien. Terug in de bewoonde wereld start Ruben een zoektocht naar Bente, net zoals zijn vader dat bij de Coelacanth deed. Bij de VU, waar Bente werkzaam zou zijn, vertellen ze Ruben dat Bente al bijna een jaar dood is. Ruben bezoekt voorts het graf van Bente. Hij beseft dat hij Bente nooit meer zal zien en hij staakt zijn zoektocht. Op het einde van het verhaal heeft Ruben een dialoog met de dood die Ruben komt halen. Dankzij Bente heeft Ruben zijn jeugdtrauma's verwerkt en is hij weer een mens geworden. Ruben is klaar voor de dood. Hij is rijp om te sterven, want hij heeft vrede met zijn leven. Hij vindt het best dat de dood spoedig zal komen. Ruben koopt uiteindelijk nog een antieke scheepslantaarn. Hij ziet dus weer licht in de Duisternis. Misschien heeft Bente hem toch nog de kracht gegeven om verder te leven. In als hij zal sterven, dan sterft Ruben tenminste met vrede. Thema: In dit boek worden diverse thema’s behandelt, zoals onmogelijke liefde, eenzaamheid en de dood. Maar ook jeugdleed wordt in dit boek behandelt. Onmogelijke liefde: Ruben Saarloos is getrouwd met Ina. Hij is 58 jaar en verwacht nietdat hij nog een keer echte hartsocht en verliefdheid zou voelen. Als hij echter Bente Nerwanen ontmoet, wekt zij gevoelens bij hem op waarvan hij dacht ze niet meer te hebben. Ze wekt een gevoel van gemis en verlangen bij hem op. Hij wordt hopeloos verliefd op haar, terwijl hij al getrouwd was. “hij hield toch van Ina? Wat gebeurde er dan nu met hem? Wat sloeg hem zo uit het lood? Was hij verliefd? Het woord alleen alwekte een hevige irritatie. Misschien was het maar beter als dat meisje morgen niet meer kwam” (blz.95).Tijdens de derde ontmoeting bedrijven ze de liefde. Na die dag verdwijnt ze uit zijn leven. Terug in de bewoonde wereld denkt hij nog vaak aan haar en gaat hij naar haar opzoek. Ze is echter in het niets verdwenen, maar wat wilde hij nu eigenlijk als hij haar wel gevonden had, zijn vrouw bedriegen? Hij beseft dat het een onmogelijke liefde geweest zou zijn. Eenzaamheid: Tijdens zijn verblijf op de boot heeft Ruben het erg moeilijk met de eenzaamheid. Na het vertrek van zijn vrouw had hij zelfs even een inzinking. Het isolement heeft een afstompende werking, hij verliest zijn concentratie en zijn vertaalwerk lijdt er onder. Hij beschrijft zichzelf als een mensenhater, maar na zes weken isolement verlangt hij toch weer naar mensen. “Hij zette de radio aan: het was wel geen tijd voor nieuws of weerbericht, maar je wilde wel weleens een menselijke stem horen” (blz.18). Nadat Bente op een dag naar hem toe schaatst en een praatje met hem maakt is “de onafzienbare monotonie van de dagen doorbroken” (blz.65). Ze belooft hem de volgende dag weer langs te komen, maar “ook dagen met een belofte kunnen traag verlopen” (blz.73). De dood speelt ook een belangrijke rol in het boek. Ruben heeft angst voor de dood, maar nadat hij terug komt in de bewoonde wereld is deze angst verdwenen. Als hij een bezoek van de dood krijgt, gebeurt het volgende: “Ja ik kom, zei hij zonder zich om te draaien. Nou, je werkt sportief mee, zei de dood. Dat is prettig” (blz.155). Op dat moment vraagt hij de dood: “Kan het zijn dat je een halfjaar geleden op het IJsselmeer was?Toen heb je me bang gemaakt. ’t Is mogelijk. Maar nu ben ik niet wanhopig en ook niet bang”. Ruben heeft het vertrek van zijn vader nooit verwerkt. Tijdens zijn verblijf op de boot op het IJsselmeer ziet hij de grootsheid van zijn vaders obsessie voor de coelecanth in en kan hij zich hier enigszins bij neerleggen. Ik denk dat de onachterhaalbaarheid van de waarheid ook een rol speelt in dit boek, want Ruben begint te twijfelen of de schaatster net zoals de Chinese jonk misschien ook wel een zinsbegoocheling was. Als lezer ga je hier ook aan twijfelen, maar er zijn bewijzen dat ze wel degelijk bij hem langsgekomen is.
Motieven: Er zijn verschillende motieven. Voorbeelden hier van zijn: - Pantsering tegen een moderne en kille maatschappij. Ten gevolge van deze pantsering is Ruben mensenschuw geworden. - Schuldgevoel: Ruben voelt zich schuldig tegenover zijn vrouw Ina als hij met Bente de liefde bedrijfd. Bovendien voelt hij zich schuldig als hij hoort dat Bente dood is. Hij dekt dat Bente door hem zijn schuld op het gevaarlijke ijs is omgekomen. - Het oproken van een sigaar: Als Ruben de laatste sigaar, die Bente hem gegeven heeft, opgerookt heeft, is het hoofdstuk Bente voor hem afgesloten. Verband titel-thema: De titel Dooi kun je uitleggen op verschillende manieren. De letterlijke betekenis is dat het ijs rond boot van Bram aan het dooien was zodat Bram weer terug kon naar de bewoonde wereld. De andere manier waarop je de titel kan uitleggen is dat de dooi van het ijs een symbool is voor het dooien van het harnas wat Bram heeft ten opzichte van de maatschappij. Belangrijkste plaatsen : Belangrijkste ruimte: een klein eilandje in het bevroren IJsselmeer, waar Ruben met zijn boot is vast komen te zitten. Andere plaatsen: -Amsterdam: Dit is de thuishaven van Ina, Ruben en hun boot de Harnasman. -Het universiteitscomplex van de VU: Hier gaat Ruben naar toe om Bente te zoeken. -Nibbixwoud: De wooplaats van Bente. Ruben zoekt hier het graf van Bente op. De functie van de ruimtebeschrijvingen: De plaatsen worden beschreven zodat ze een bepaalde Sfeer oproepen: Het verlaten eiland op het IJsselmeer wekt gevoeles van isolement op. Bovendien zorgt dit isolement voor spanning in het verhaal omdat de dood altijd nadrukkelijk aanwezig is. Hans Warren:"Op een eiland zijn dingen mogelijk die op het platteland ongeloofwaardig zouden zijn". Het is dan ook de ideale plaats voor Ruben om eens goed over zichzelf na te denken. Op deze verlaten plaats kan het "harnas"van Ruben ontdooien. Het ijs heeft dus een symbolische functie, omdat er meer ontdooit dan het ijs alleen. Amsterdam roept gevoelens op van een omgeving, waarin alles in het teken staat van geld en waarin Ruben zich niet thuisvoelt. Het uiversiteitscomplex van de VU geeft een sfeer van teleurstelling, als Ruben ontdekt dat Bente al bijna een jaar dood is. Het kerkhof van Nibbixwoud geeft een trieste maar verlossende sfeer. Een trieste sfeer omdat Ruben weet dat hij Bente nooit meer zal zien en een verlossende sfeer omdat het lijkt dat hij het feit verwerkt heeft, dat hij Bente nooit meer zal zien. Blz. 153: "Toen gebeurde er iets bijzonders. De tranen begonnen te stromen en vielen niet meer te stuiten". "Toen de trein Purmerend naderde en er geloop kwam was het over". Het verband tussen de plaats en thematiek is groot. De verschillende sferen die ruimtes oproepen hangen nauw samen met de thematiek: -isolement - dood - verlossend enz.