Dood van een non door Maria Rosseels

Zakelijke gegevens: A Maria Rosseels
B Dood van een non Eerste reactie: A Ik heb dit boek gekozen, omdat het een zeer aparte titel heeft en ik nieuwsgierig was, wat dit voor boek was
B Het is een erg mooi boek, alleen is het soms iets te langdradig Samenvatting: De roman heeft een inleiding en een slot. Hier gaat het niet om de hoofdpersoon, maar om haar broer. Het gaat over Nicolas Arnauld. Hij leest de levensbiecht van zijn jongste zuster Sabine. Na die lezing is er wat met hem gebeurd. Was hij, de jonge bisschop, eerst van plan zijn ambt neer te leggen, dan verscheurt hij, na Sabines geschiedenis te hebben gelezen, zijn ontslagbrief. Hij weet nu dat zijn zuster in de laatste dagen van haar leven onbewust het doel heeft bereikt, waar ze zo smartelijk naar verlangd heeft. Aanvaarden tegen angst en twijfel, dat deed Sabine. Nevelen bedekken nu nog Gods gezicht, maar ze zullen eens verdwijnen. Wanneer? Dat doet er niet toe. De roman zelf, de levensbiecht van Sabine, begint met de geschiedenis van de Arnaulds, die indirect zijn verwant aan het beroemde geslacht van de Jansenisten, de Arnaulds van het 17e eeuwse klooster Port Royal. Gevlucht voor de Revolutie vinden ze in de Zuidelijke Nederlanden een toevlucht. Het gezin woont op het vervallen voorvaderlijk kasteel, is arm, maar draagt die armoede met waardigheid. De vader is burgemeester; trots op zijn afstamming houdt hij tradities in ere. Het gezin telt zes kinderen. Daniël, de oudste en de erfgenaam, Marie-Anne, die droomt van weelde en avontuur, Simon, de toekomstige militair, Gertrude zijn tweelingzus die droomt van een leven in het klooster, Nicolas, de toekomstige priester en Sabine. Op haar negende jaar wordt Sabine ziek. Men vreest voor hersenvliesontsteking, maar men meent later dat het kinderverlamming is geweest – een toen nog weinig bekende ziekte. Sabine komt er door heen, maar ze voor haar leven aan beide benen verlamd blijven. Als ze dat weet, wordt ze vervuld met zelfmedelijden en pas Simon een beroep op haar doet om zich te gedragen als een echte Arnaulds, staakt ze haar klachten voorgoed. Maar daarmee is haar open en eerlijke jeugd voorbij. En als ze met mensen praat – zelfs met haar liefste broer Nicolas – dan is het toch niet over haar diepste innerlijk. Daniël trouwt met de dochter van een rijk geworden sigarenfabrikant. Er is immers geld nodig: Sabines ziekte kost veel. Marie-Anne is allang uit huis, getrouwd met een rijke diplomaat. Simon is naar de krijgschool. Gertrude gaat naar het klooster van de Zusters van Boetvaardigheid, een heel gewone orde, waar echte armoede is, de armoede van de geest. Dat is tegen de zin van haar vader, die haar in een aristocratische orde had willen zien treden. Nicolas is op het seminarie. Tijdens een kerstvakantie brengt Simon een vriend mee, de journalist Joris Marion. Sabine realiseert zich hoeveel ze van hem houdt én dat ze hem nooit zal kunnen toebehoren. Tijdens een preek over wonderen raakt ze ervan overtuigd, dat als ze maar gelooft, God haar kan genezen. En ze belooft Hem, als ze geneest, dat ze haar leven aan Hem zal wijden. Joris ontmoet een poliospecialist en brengt hem naar Trois Fontaines. Die stelt vast, dat Sabine nooit kinderverlamming heeft gehad. Onder zijn strenge toezicht begint dan het revalidatieproces. Sabine wordt helemaal beter. En als dan Joris Marion vertelt dat hij van haar houdt, kan ze niet anders dan met hem trouwen. Alleen klaagt haar geweten haar aan, dat ze de belofte tegenover God niet gehouden heeft. Als Joris naar het nog rustige Frans-Duitse front is gegaan – de 2e wereldoorlog is een feit – wordt een zoontje geboren dat maar een paar uur leeft. Sabine denkt nu dat dit de straf is, omdat ze haar belofte, indertijd gedaan, niet hield. Iedereen van wie ze houdt, brengt ze dus in levensgevaar: God zal die personen van haar afnemen. Ze stoot daarom Joris van zich af, wat tot conflicten aanleiding geeft die des te erger zijn omdat ze zich niet kan uiten. Het oorlogsgeweld breekt los. Simon sneuvelt door een verdwaalde Belgische kogel. Dat betekent de dood voor zijn vader. Maar Sabine die kort voor haar vaders sterven een gesprek met hem had, weet hoe groot zijn op het Jansenisme geënte geloof is. Nicolas gaat met zijn moeder naar Rome voor zijn studies. Sabine wordt door wanhoop geplaagd, maar uiteindelijk slaagt Joris erin door de barrière heen te breken en dan wordt alles weer goed. Enkele maanden later echter schieten verzetstrijders hem per ongeluk dood. Sabines weerstand is gebroken. Ze gaat – ondanks het verzet van haar familie – in het klooster der Zusters van Boetvaardigheid waar Gertrude allang non is. Het ergste van het leven in het klooster is voor Sabine niet de armoede, de boetedoening, of de beperktheid van de samenleving, maar de plicht de diepste gedachten en gevoelens uit te spreken. Het geeft haar het gevoel van hulpeloze naaktheid. De novicemeesteres beschouwt dit onvermogen om zich te uiten als een bewijs van hoogmoed. Die trots moet gebroken worden als ze in het klooster wil blijven. Zij is niet meer dan een ander omdat ze een Arnaulds is! De Moeder-overste, een tijdelijke, is wel in staat een sfeer van vertrouwelijkheid te scheppen, waarin Sabine zich kan en durft uitspreken. Het wordt de novice duidelijk dat ze God met haar wil en verstand zoekt, maar dat ze niet van Hem houdt met haar hele hart. Van alle novices trekt Zuster Maria Callixta Sabine het meest aan. De anderen zijn allemaal gefrustreerd en dweepziek. Maria Callixta denkt over allerlei dingen precies als zij. En het is nu net deze novice die Sabine in de nacht vertelt dat ze weggaat, wat tegen de regels is. Maria krijgt als straf dat haar professie een jaar wordt uitgesteld. Na de oorlog komt Nicolas terug zonder zijn moeder. Die is gestorven. De novicemeesteres Zuster Mathilde wordt Moeder-overste. Sabine wordt geprofest, waarbij Nicolas een preek houdt over de onbegrijpelijke wil van God. Sabine denkt nu dat de dood van haar geliefden geen straf, maar een uitnodiging van God was om tot Hem te komen. Onder Moeder Mathilde gaan de nonnen tot het uiterste wat betreft hun ascese. Daardoor richt Gertrude haar gezondheid te gronde en sterft aan tbc. Na haar dood leeft Sabine in een soort verdoving, waaruit ze pas ontwaakt wanneer Johanna visioenen krijgt over Gertrude. Fel keert ze zich tegen haar. In de weken van vastentijd ontwaakt de hoop dat God zich aan haar zal openbaren. Vier weken lang leeft ze in een paradijs van geloof. Maar dan wordt ze door de moeder-overste aan zichzelf ontdekt: haar vroomheid is niet echt. Ze wordt hierom nog niet toegelaten tot de orde. Ze krijgt een tweede kans, maar die weigert ze. Ze gaat uit het klooster. Nicolas haalt haar af. Eenendertig jaar is Sabine en ze moet haar leven opnieuw beginnen. Ze woont voorlopig bij Nicolas in. Als ze leest dat Maria Callixta een vrouwencongregatie heeft opgericht, wil ze daar ook deel van uitmaken, maar de kardinaal-bisschop verbiedt de congregatie. Zijne Eminentie wil Sabine inschakelen maar ze vraagt uitstel. Ze weet ook dat als ze direct ja zegt, ze net als haar broer, aan zijn wil is overgeleverd. Ze geeft aan de uitnodiging van Marie-Anne gehoor. Paul, haar man, is cultureel attaché bij de ambassade in New Delhi. En zo gaat Sabine naar India. En als ze eens een crematie meemaakt, valt de zekerheid in haar ziel dat God niet bestaat. De mens heeft hem gemaakt om de dood niet het einde te laten zijn. Er is wel een kracht die aan het begin van alles staat, maar hij is onpersoonlijk zoals Brahma. Van de wanhoop die bezit van haar neemt, geneest ze niet, ook niet als ze na vier jaar weer terug is op Trois Fontaines en met Nicolas praat over haar uitzichtloos bestaan. Dan is ze weer in het Oosten als journaliste reist ze naar Japan. Daar leert ze de journalist Nahajama Ichiro kennen. Voor hem is God zo groot dat een mens Hem niet kan begrijpen, tenzij na de dood, dan aanschouwt hij de waarheid moeiteloos. Door Ichiro leert ze de bisschop uit China, Lin-Yat-Sen kennen. Later als zij in Kyoto bij Franse nonnen logeert, komt ze door Ichiro’s toedoen weer met hem in contact. Van de bisschop leert ze hoe haar hoogmoed altijd tussen God en haarzelf heeft gestaan. God kan niets in haar scheppen en daarom kan ze de mensen ook niet liefhebben. Ze barst tijdens haar laatste onderhoud in snikken uit. En dan geeft hij haar zijn zegen. Sabine is ontzaglijk moe. Ze weet dat ze God niet kent, maar vanuit de diepte kan ze nu roepen: kom Heer Jezus! Ruimte: Het verhaal gaat over ongeveer drieëndertig jaar. Dit is namelijk het leven van Sabine, de hoofdpersoon. Het vindt op een aantal locaties plaats. Eerst bij het ouderlijke huis van Sabine, wat ook Trois Fontaines wordt genoemd. Hier vindt een belangrijk deel plaats. Daarna in het eigen huis van Joris en Sabine, wat heel dicht bij haar ouderlijk huis staat. De volgende locatie is het klooster van de Zusters van Boetvaardigheid. Op deze plaats maakt Sabine een aantal ellendige jaren door, waarin ze haar moeder en zus Gertrude moet missen.
Vertelstijl: Dit verhaal is helemaal, behalve dan het voor- en nawoord, in de ikvorm geschreven. Dat is natuurlijk erg logisch want het is een levensverhaal van Sabine. Zij heeft het verhaal zo geschreven over haarzelf, dus is het in de ikvorm gedaan. Het boek heeft een vrij ingewikkeld en ouderwets taalgebruik, maar het is wel redelijk te lezen. Wat erg opvallend is, is dat er heel veel gesprekken worden weergegeven in het boek. Dit is waarschijnlijk gedaan, omdat de schrijfster zelf heeft gezegd dat zij het thema van het boek heel belangrijk vindt. In het boek komen heel erg veel flashbacks voor, maar dat is alleen om de achtergronden van Sabines gedachten te begrijpen. Personages: In dit boek komen heel veel personages voor, maar ik beperk me in deze bespreking alleen tot de drie belangrijkste. Ten eerste Sabine. Zij is een eerlijk type, die veel problemen en vragen in haar leven heeft gekend, maar daar toch mee heeft leren leven. Zij is haar leven een type geweest dat gezocht heeft naar echte vrede en rust en dat aan het eind ook gevonden heeft in de verzoening met Christus. De volgende persoon is Sabines broer Nicolas. Hij is degene die Sabines levensverhaal in handen krijgt. Nicolas is altijd Sabines favoriete broer geweest en gebleven. Zij heeft haar hele leven steun bij hem gezocht en die heeft ze voor een groot deel ook gekregen. De laatste persoon is Sabines zus Gertrude. Ook zij heeft, zij het meer op de achtergrond, een belangrijke rol gespeeld in Sabines leven. Zij heeft namelijk gekozen voor een leven in een streng klooster, wat Sabine haar heeft nagedaan. Bij haar sterven toont zij ook iets van de liefde van Christus en daardoor krijgen Sabines leven en gedachten een wending. Thema: Het centrale thema is de zoektocht van een mens naar God. Het hele boek gaat over de pogingen van Sabine om God te vinden. Ook wordt hier duidelijk dat de hoogmoed en de eigendunk van de mens tussen God en die mens in kan staan. Mijn eigen mening: Nu komt het persoonlijke gedeelte van dit verslag. Ik wil bij voorbaat zeggen dat ik dit een heel mooi boek vind, wat echt de moeite waard is om te lezen. Het mooiste en interessantste gedeelte uit dit boek vind ik het leven van Sabine in het klooster. Dit laat namelijk heel duidelijk zien hoe dat in zijn werk ging en wat er dan allemaal gebeurde. Ook zie je in dit gedeelte een aantal duidelijke karakterontwikkelingen. Zelf vind ik deze ontwikkelingen erg interessant, want dan zie je dus wat bepaalde gebeurtenissen met mensen doen. Nog een interessant gedeelte is het gedeelte, waarbij Sabine in India is. Dit is een erg leerzaam gedeelte en hier wordt het christelijk geloof op een erg goede manier uitgelegd en uitgedragen. Een wat minder interessant gedeelte uit het boek vind ik het gedeelte over Sabines voorgeslacht. Hierin worden er veel te veel details verteld, terwijl het helemaal geen belangrijke informatie voor het verloop van het verhaal bevat. Ook is het allemaal een beetje voorspelbaar, je weet al precies wat er allemaal gaat komen. Nu is dit extra jammer aan het begin van een boek. Het gevaar is dan vrij groot dat de mensen niet verder lezen, maar het boek weer wegleggen. Dat is erg jammer, want ze missen dan ook de schitterende boodschap van dit boek. Dit boek is absoluut niet te vergelijken met een ander boek dat ik gelezen, of met een film die ik gezien heb. Het is namelijk een boek met een mooi thema dat al eens in andere boeken is voorgekomen, maar nog nooit op deze manier is uitgewerkt door te beginnen met een meisje uit een koppig geslacht, die daarna uit een soort schuldgevoel naar het klooster gaat, daar ook de ware vrede en rust voor haar ziel niet vindt en tenslotte door een oude bisschop de echte vrede vindt door de overgave aan Christus. Dit is op zo’n manier beschreven, dat het met geen enkel boek of film te vergelijken is. Ik zou iedereen aanraden om dit boek te lezen en zou eigenlijk willen voorstellen om het verplicht door school te laten lezen en dan met elkaar erover te praten. Dit boek bevat namelijk een erg schitterende en zeer belangrijke boodschap die niemand naast zich neer mag leggen. Extra opdracht: interview met Sabine - Wat is de reden geweest voor de familie om naar de Zuidelijke Nederlanden te gaan? Er was in Frankrijk waar wij vandaan komen een ernstige Revolutie, waarbij de gehele adellijke stand werd uitgemoord, omdat het volk gelijkheid wilde. In de Zuidelijke Nederlanden speelde dit probleem niet en daarom zijn wij daarheen gevlucht. - Hoe verliep het contact met de burgers daar? Eerlijk gezegd hadden wij geen of nauwelijks contact met de mensen om ons heen. We deden onze uiterste best om adellijk te lijken en onze armoede te verbergen. Daarom was het natuurlijk niet gewenst dat er mensen bij ons over de vloer kwamen en daarom hielden we ze maar wat op een afstand. - Wat vond jij van deze houding? Ik had er soms best moeite mee, maar op zich vond ik het niet zo erg. Soms vond ik het juist wel prettig om alleen met ons gezin te zijn. Daardoor heb je namelijk veel sneller een hele hechte band onderling. - Met welk gezinslid kon jij het best opschieten en waarom? Met Nicolas. Hij heeft veel oog voor mij, omdat hij maar een paar jaartjes ouder is, dan ik. Hij kan daarom mij het best aanvoelen en ik hem. Ook heeft hij een heel vriendelijk karakter en luistert hij graag en ook echt naar alles wat ik vertel en probeert hij te helpen. - Hoe voelde jij je toen je hoorde dat je nooit meer kon lopen? Ik voelde me vreselijk wanhopig en wilde dat ik maar nooit geboren was, want ik had nu helemaal niets meer aan mijn leven. Ik had dus heel erg veel zelfmedelijden en had veel aandacht nodig. - Wat dacht je toen je de reden van Daniëls huwelijk hoorde? Ik was eerst heel blij en dankbaar dat mijn broer dat voor mij wilde doen, zodat ik op een redelijke manier kon verder leven. Na een tijdje voelde ik me steeds meer schuldig, omdat ik zoveel zelfmedelijden had gehad en alleen maar aan mijzelf heb gedacht, terwijl de rest van mijn familie er alles aan deed om voor mij te zorgen en daarom zelfs een huwelijk wilde sluiten, wat toch voor het hele leven was. - Waarom heb je niet verteld tegen Joris van je belofte aan God? Ik was heel bang, dat als hij het zou weten, hij me in een klooster liet opnemen en dat ik hem dan nooit meer zou zien, terwijl ik echt niet zonder hem kon en in een klooster de hele dag aan hem zou moeten denken en daar van verdriet zou wegkwijnen. - Waarom wilde je in de orde der Zusters der Boetvaardigheid? Dit was een hele strenge orde die heel ver ging in het boete doen en ik dacht dat de beste manier was om het weer goed te maken met God en mijn belofte als nog in te lossen. - Wat vond je het ergste van het kloosterleven en waarom? Het ergste vond ik om mijn diepste gevoelens te moeten uiten. Ik kon dat niet, omdat wij dat absoluut niet gewend waren van thuis en ik dat dus nooit gedaan had. De nonnen in het klooster dachten dat dit was uit een soort hoogmoed en daardoor was ik erg gekwetst - Waardoor ben je veranderd van gedachten over de dood van je geliefden? Ik ben gaan zien door de preek van mijn broer Nicolas toen ik geprofest werd dat het Gods wil is dat alle mensen tot hem vluchtenmet een verbroken hart en daarom gebruikt hij wel eens onbegrijpelijke middelen, zoals de dood van geliefden. - Waarom verliet je het klooster toen je voor de eerste keer geweigerd werd om toe te treden tot de orde? Ik was er van overtuigd dat als mijn vroomheid nu niet echt genoeg is, het de volgende keer vast ook niet echt genoeg zou zijn en ging daarom maar weg. Ook moet ik toegeven dat ik na mijn afwijzing heel sterk begon te twijfelen aan het bestaan van God. - Waarom werd je journaliste? Ik was er van overtuigd dat dit bestaan toch uiterst zinloos was en wilde daarom gewoon zo veel mogelijk van de wereld zien - Hoe kwam je weer tot het geloof in het bestaan van God? Door mijn collega Ichiro. Hij heeft mij geleerd dat God zo groot is dat een mens Hem niet kan begrijpen. Ook leerde hij mij dat God ondanks al ons ongeloof voor ons zorgen wil. Ichiro bracht mij ook in contact met bisschop Lin-Yat-Sen. - Wat leerde die bisschop je dan? Om mijn hele leven aan de Heere toe te vertrouwen. Hij vertelde me dat mijn hoogmoed en eigendunk altijd tussen mij en Christus heeft ingestaan. Hij heeft mij geleerd om mijn hoogmoed opzij te zetten en mij helemaal toe te vertrouwen aan Christus.