Gebruikte editie voor het boekverslag
Gebruikte druk: eerste
Verschijningsdatum eerste druk: 7 september 2008
Aantal bladzijden: 214
Uitgegeven bij: Querido te Amsterdam

Beschrijving voorkant
Op de cover staat een afbeelding van een jonge vrouw met sproeten en rode lippen.
Aangezien Dana de protagoniste van het verhaal is, zal dit wel een afbeelding zijn die op haar slaat.

Genre van het boek
“Die zomer”is een psychologische roman die over een opgroeiend meisje gaat. Een dergelijke roman noemen we ook wel een coming-of age-roman. Maar de roman geeft ook een beeld van de roerige jaren ’70.

De aangeleverde flaptekst
Dana Davidson is net zeventien. In de zomer van 1970 is ze alleen in het statige huis aan het Vondelpark. Haar moeder is een paar maanden op vakantie met de tweeling, haar vader heeft een verhouding met het meisje van de boodschappendienst en haar broer Daaf neemt steeds de telefoon maar niet op... Het is een warme, nieuwe zomer. Maar het is niet alleen een veranderende tijd, ook in Dana zelf raakt alles op drift.
Als Dana met haar vriendin Tessa naar Parijs gaat, wordt ze op de proef gesteld. De zachte muren van haar veilige wereld beginnen te verschuiven.
Heen en weer geslingerd tussen de wil tot overgave en de angst zichzelf te verliezen, probeert zij zich staande te houden tussen de talloze verleidingen. Terug kan ze niet. Het echte leven krabt aan de deur.

Titelverklaring
“Die zomer… “ is een aanduiding voor de zomer van 1970 wanneer Dana Davidson de echte wereld/ seksualiteit leert ontdekken. Het gebeurt allemaal tijdens “die zomer.”


Structuur en/of verhaalopbouw
De roman kent acht met Romeinse cijfers aangeduide en getitelde hoofdstukken. Het laatste hoofdstuk heet net als de roman zelf “Die zomer.”
De volgorde van de hoofdstukken is chronologisch geordend. In een enkel hoofdstuk bijv. Dokters trip wordt een beeld van het verleden opgeroepen. Het betreft dan vrijwel altijd een soort flashback waarin Dana’s vader Benno een rol speelt.

De vertelde tijd omvat de periode van een zomer waarin Dana zichzelf en de echte wereld leert ontdekken.

Gebruikt perspectief
Dana Davidson is de 17-jarige personale vertelster (zijvertelster) van het verhaal. Ze zit nog op de middelbare school, woont in Amsterdam en komt in aanraking met het fenomeen seks.

De tijd van het verhaal
Het is duidelijk dat het verhaal zich in de zomer van 1970 afspeelt. Met verwijzing van de muziekstijlen in die tijd, de protestbeweging tegen Vietnam, de krakerbeweging, het roken van stickies etc. geeft de schrijfster een tijdbeeld van de zeventiger jaren.

De plaats van handeling
Dana Davidson woont in een groot huis dichtbij het Vondelpark in Amsterdam. Via de achtertuin staat ze zo in het park en dat doet ze wel eens. Samen met haar vriendin Tessa gaat ze in die zomer ook naar Parijs, waar ze maar kort verblijft, omdat Tessa zich vermaakt met een Tunesische jongen met wie ze seks heeft. Dana keert dan weer terug naar Amsterdam.

Opdracht
Het boek heeft een opdracht:”Voor Wim”.:


Motto
Het boek heeft een Engelstalig motto:
“ Without love most of life remains concealed.
Nothing is as fascinating as love, unfortunately
Dit motto is afkomstig uit de roman “Intimacy” van Hanif Kureishi

De letterlijke vertaling van het motto is:
“Zonder liefde blijft het meeste van het leven verborgen. Niets is zo fascinerend als liefde, ongelukkigerwijze. “
Het verwijst derhalve naar de allesoverheersende positie die de liefde in het leven van een mens inneemt. Vaak in positieve zin, soms in negatieve zin. Liefde kan immers ook pijn doen.

Samenvatting van de inhoud
I Voorspel
Dana Davidson is 16 jaar en ligt met een vriendje van school Arthur op bed. Ze tongzoenen wat Arthur al eens eerder op een schoolfeest had gedaan. Later op de avond hoort ze dat hij haar wil “overdoen” aan een vriendje, omdat er toch weinig met haar te beginnen valt. Dana hoort dat, trekt haar kleren van het bed en verdwijnt naar huis.

II Haar summer of love
Dit hoofdstuk geeft een tijdsbeeld van de zeventiger jaren in Amsterdam. Joints roken, flink drinken, veel vrijen, after party’s en losse vrijheid op het gebied van de zeden. (vgl. de tijd van Turks Fruit van Jan Wolkers. Op school is er een los contact met leraren met wie flink getongd kan worden. Dana brengt weer een nachtje door met Arthur, maar echt seks heeft ze niet met hem.


III Zaadvragende ogen
Dana en haar vriendin Tessa willen naar Parijs. Haar vader Benno (die psychiater is) geeft haar toestemming door middel van een briefje dat ze onderweg zou kunnen tonen.. Ze gaan liften en het lukt vrij aardig om snel in Parijs te komen. Tessa is op seksgebied heel wat verder dan Dana: ze heeft veel ervaring o.a. met orale seks. Ze durft dingen te doen waaraan Dana nog niet toe is. Ze heeft vindt Dana “zaadvragende ogen” (een populaire uitdrukking in die tijd.) Ondanks die tegenstelling zijn het wel goede vriendinnen. Al direct in Parijs ontmoeten ze twee Tunesische jongens met wie ze later afspreken. Tijdens het diner met hen ontsnapt Tessa met Karim, een pokdalige jongen naar de wc om hem te pijpen. Dana blijft met de andere jongen op haar wachten. Tessa wil de volgende dag echt seks met de (besneden) Tunesiër en maakt een nieuwe afspraak. Daardoor loopt Dana moederziel alleen in de Lichtstad. Ze denkt dan terug aan het versieren van leraren op school, een grote rage blijkbaar in die tijd. Ze laat zich ook wel zoenen door leraren. Toch voelt ze zich enigszins verraden door Tessa. Vlak bij Gare du Nord ziet ze een vechtpartij, waarschijnlijk met doodslag tot gevolg, maar ze grijpt niet in. In een donker cafeetje ontmoet ze nog een oude fotograaf, die haar wel wil (fotograferen) maar ze heeft al een besluit genomen: ze gaat terug naar Amsterdam. Ze haalt de bagage op in de kamer waar Tessa met Karim ligt te seksen en neemt de trein terug, zonder Tessa te informeren.

IV Huis aan het park.
Haar moeder is met de tweeling op vakantie. Haar ouders hebben een progressief huwelijk: ze mag hen bij de voornaam noemen. In totaal zijn er vijf kinderen, want ze heeft ook nog een oudere broer Daaf en zus. Los daarvan mag ze heel erg veel. In het grote huis is plenty plek om feestjes en afterparty’s te vieren.
Ze moet wat geld verdienen om de Parijse reis te kunnen bekostigen en laat zich via de oppascentrale een avondje ringeloren door twee verwende Amerikaanse pestventjes in een hotelkamer. Als ze later alle avonturen aan de ouders van de mannetjes vertelt, krijgt ze 100 dollar als schadevergoeding. Dat is lekker meegenomen.
Beneden bij de balie van het hotel ziet ze haar vader Benno die met een vreemde vrouw in het hotel is geweest. Hij pleegt blijkbaar overspel maar schaamt zich helemaal niet tegenover zijn dochter. Hij stelt haar zelfs voor aan de mooie vrouw. Ze gaat met hen mee in de taxi. ’s Avonds glipt ze nog even naar het Vondelpark. De volgende dag verveelt ze zich (Tessa zit nog in Parijs) en ze gaat langs bij een leraar biologie van haar school. Deze Ted heeft orale seks met zijn leerlinge en zij vindt het wel een prettig gevoel dat voor herhaling vatbaar is. Hij dringt ook wel aan op echte seks, maar daar is Dana nog net niet aan toe. Ted zegt dat het er ooit toch van zal komen.

V Dokters trip
Dana heeft een feestje bij een andere vriendin Mercedes, maar daar gaat vanwege drank en drugs het een en ander mis. Mercedes vraagt haar wat valium of zo te halen bij haar vader die immers arts (psychiater) is. Ze gaat op een brommertje naar huis en betrapt daar haar vader met Nicolette in bed, maar die hebben opnieuw geen schaamte. Ook geeft hij haar het middeltje mee . Dana heeft geen schuldgevoel t.o.v. van haar vader of moeder.
Het is de plek om een soort flashback in te lassen over haar vaders experiment met LSD en kunstenaars. Samen met haar vader bezoekt Dana ook tentoonstellingen: ze heeft wel een bijzondere band met hem.

Later belt haar moeder uit Israël maar ze vertelt niets. Weer een dag later gaat ze met haar broer Daaf, haar vader en Nicolette Japans eten. Ook haar broer doet heel gewoon: die vindt het normaal dat een echtpaar op elkaar is uitgekeken. Ze gaat ook met Daaf naar een experimenteel concert met fietsbellen ed. Tenslotte vergezelt hem naar een feest, waar ze verder niemand kent.

VI Tessa, a ticket tot ride
Ze krijgt via Nicolette bericht dat Tessa thuis gekomen is uit Parijs. Ze lijkt erg terneergeslagen en Dana gaat bij haar langs. Tessa vertelt haar lotgevallen in Parijs. Na Karim had ze een andere knappe Fransman ontmoet (een soort musketier) en ze was met enkele stelletjes naar zijn huis gegaan. Daar was het onvermijdelijke gebeurd en onder invloed van LSD (het beruchte suikerklontje) was ze verkracht door de jonge man en daarna gedumpt. Wanneer Tessa in slaap valt, krijgt Dana de wind van voren van de moeder van Tessa die van mening is dat ze niet uit Parijs zonder Tessa had mogen weggaan.

Ze zoekt daarna uit een soort eenzaamheid contact met leraar Fred die op het punt staat naar een experimentele “voelsessie” te gaan. Dana gaat mee, maar schrikt van de contacten die ze van ongewenste personen krijgt. Het is allemaal wat vunzig. Ze verlaat het “feestje” zonder dat ze Ted waarschuwt. Die belt de volgende dag op om haar uit te nodigen voor wat seks. Achterop de motor brengt hij Dana naar Bloemendaal waar hij in de duinen seks met haar wil bedrijven. Maar Dana smeekt hem opnieuw haar niet te penetreren. Ted maakt zichzelf klaar en zegt dat het de volgende keer echt raak zal zijn. Hij adviseert haar aan de pil te gaan. Bij dokter Janus gaat ze te rade en ze vraagt hem haar ook even te onderzoeken. Plotseling stoot hij een kunstpenis in haar: dat varkentje is nu meteen gewassen. Ze hoeft dus niet bang te zijn dat ….
In feite is ze kunstmatig ontmaagd. Wanneer ze die avond met een vriendje Martin in de open lucht ligt, komt de gedachte in haar op om het dan de eerste keer maar met hem te doen. Maar ook nu gebeurt het niet. Weer een gemiste kans.

VII Wilhelmina Gasthuis
Dana wordt gewaarschuwd door de politie dat haar broer Daaf in het ziekenhuis ligt. Hij is met zijn brommer in een put gereden en de doktoren houden hem vanwege een aanstaande kaakoperatie in coma. Ze gaat meteen naar het ziekenhuis, waarschuwt haar vader die natuurlijk bij Nicolette is. Ze vindt dat ook haar moeder moet worden gewaarschuwd. Tessa komt ook naar het ziekenhuis, wat ze op zich wel vreemd vindt. Ze weet wel dat Tessa Daaf vroeger leuk vond. In het begin ziet het er niet zo best uit en Dana praat steeds tegen Daaf in de hoop dat hij uit zijn coma komt. Tessa loopt ook nog met wat wroeging rond nl. ze heeft verzwegen dat ze door Karim is bestolen en verkracht en niet door de verzonnen “musketier.” Dat deed ze om het commentaar van haar ouders te ontlopen. Dana voelt zich verraden door Tessa.
In het laatste deel van dit hoofdstuk gaat ze met een oudere man (50 jaar) naar een hotel. Die heeft nog nooit iets met een vrouw gehad en ze liggen bij elkaar, maar het komt niet tot seks.

VIII Die zomer
Broer Daaf komt na zeven dagen bij uit de coma, maar kan zich niets herinneren van zijn familie. Dana probeert hem met oude foto’s weer op het rechte spoor te brengen. Wanneer hij mee mag naar huis, moet ze hem ook van alles laten herinneren. Foto’s en films en bepaalde voorwerpen brengen zijn herinnering beetje voor beetje terug. Op een geheime plaats vinden ze weer een briefje waarin een liefdesverklaring van Tessa voor Daaf staat. Ze heeft nooit geweten dat die twee samen iets hadden.
Daaf is moe en wil slapen. Dana kruipt later bij hem in bed nadat ze d’r kleren heeft afgedaan. Hij pakt haar beet en allerlei herinneringen komen bij Dana boven (Parijs, de vrijpartij in de duinen met Ted) Ze wordt eigenlijk erg geil en stelt zich van alles voor. En dan gebeurt het: hoewel niet direct verteld, is het de eerste keer dat ze echt seks heeft met een man. Het is alleen haar eigen broer. (“Dit moet je je herinneren, zussie.”zegt hij onder de gebruikelijke sigaret) Voor het eerst heeft Dana het gevoel dat ze de hoofdpersoon in haar eigen leven is en ze hoopt dat dit gevoel nog heel lang zal blijven.


Thema, motieven en interpretatie
Seks met je leraar. In de 21e eeuw kom je als docent in gevangenis of krijg je toch in ieder geval een Halt-straf en een ontslagbrief, in de zeventiger jaren lijkt het schering en inslag wanneer je Dana Davidson en Tessa Aalbers (beiden personages in de nieuwste roman van Wanda Reisel) mag geloven. De tieners zijn erop uit om leraren het hoofd op hol te brengen en ook zelf laten die (o.a. Ted, leraar biologie) zich niet onbetuigd. Tessa is de verst gevorderde van de twee vriendinnen en wanneer ze in Parijs is, stort ze zich in de armen van mannen die wel wat in haar lichaam zien. Onder invloed van LSD moet ze wel een flinke prijs betalen. Ze wordt verkracht en beroofd door de Tunesiër Karim, die zich mooi voordoet maar in werkelijkheid een roofdier is.
Dana is wel wat voorzichtiger: waar Tessa vanaf haar 13e neukt, is Dana nog op haar 17e maagd in feitelijke zin dus. Ergens wil ze wel mee in de vaart van de tijd, aan de andere kant wil ze ook volledige vrijheid. Dat maakt haar leven gecompliceerd, terwijl het om haar heen vrijheid blijheid is. De ouders van Dana doen daar trouwens lekker aan mee: terwijl moeder zich in Israël uitleeft, haalt vader Benno (die de oorlog en de “onderduik als Jood “ heeft meegemaakt) zijn minnares Nicolette zonder enige schaamte in zijn huis. Hoe moeilijk kan je het dan juist hebben als zeventienjarige waarin alles mag en dus eigenlijk weer moet, omdat je anders in een isolement komt. Van je ouders hoef je het in die tijd blijkbaar niet te hebben. Die geven alles behalve het goede voorbeeld.

“Die zomer “” is dan ook een echte coming-of-ageroman, waarin de tiener Dana zich een moeilijke weg naar de volwassenheid moet banen. Ze komt met diverse mensen in aanraking die wel seks met haar willen hebben. De meest opdringerige is haar biologieleraar Ted, maar ze weet hem steeds van haar af te houden voor de echte daad. Dat Dana in die verhaal toch een keer echte seks zal hebben, ligt in de lijn der verwachting. Na de comateuze toestand van haar broer die ook iets met Tessa heeft gehad, is het in ieder geval niet erg onwaarschijnlijk dat de twee echt seks met elkaar hebben. Natuurlijk is er wel sprake van incest, maar de manier waarop Dana zich veilig in de armen van haar broer stort, is toch wel geloofwaardig. In hem ziet ze andere mannen met wie ze omgaat en het is een veilige manier om met de seksualiteit in aanraking te komen. Eigenlijk was ze altijd bang voor die grote stap en met haar grote broer die haar altijd beschermde, is het niet bedreigend. Ze voelt na die eerste keer dan ook alsof ze voor de eerste keer in haar leven de hoofdpersoon in haar eigen verhaal is. Dat wil eigenlijk zeggen dat ze de wereld van de volwassenheid is binnengetreden. Dat zal toch wel het belangrijkste thema van het verhaal zijn, dat Wanda Reisel aan de lezer presenteert tegen de achtergrond van de jaren zeventig.

Op zich worden die jaren wel geloofwaardig neergezet door het vermelden van de seksuele vrijheden, de muziek uit die jaren (Janis Joplin, Bob Dylan). Hoewel opgegroeid in dezelfde periode kan ik me echter niet meer zo goed herinneren of de jonge generatie in die tijd de woorden “shit, kut en kek “ gebruikte. Mijn geheugen laat me daarbij in de steek, maar mijn taalgevoel zegt dat ze iets te modern zijn voor de jaren ’70.
(In een reactie op deze opmerking geeft Wanda Reisel aan dat die woorden wel degelijk in de zeventiger jaren in Amsterdam werden gebruikt. Dat zal het misschien meer met mijn Rotterdamse verleden te maken hebben. )

Dana is een meisje dat als product van een generatie het gevoel krijgt alsof ze mee moet doen aan die wedloop (bijvoorbeeld naar seks, drank en drugs) omdat de omgeving dat van haar vraagt. Juist in die tijd van vrijheid /blijheid (vgl. de verfilming van Turks Fruit) zit er tegelijk de dwang van het “moeten meedoen.” En het lijkt alsof ze zich daartegen verzet. Ze doet niet mee met Tessa (sinds haar 13e al seksueel actief en een meisje dat in Parijs meteen losgaat) maar distantieert zich van de Tunesische loverboys van het Parijs uit die jaren. Eenzaam zwerft ze door de stad (ook nog getuige van een moordaanslag) en besluit diezelfde nacht terug te gaan. Een zelfde reactie heeft ze als ze met haar leraar naar de Noord-Hollandse duinen gaat om eindelijk ontmaagd te worden; op het kritieke moment haakt ze af. Ook bij andere mannen/ jongens durft ze de stap niet te wagen. Alleen in het vertrouwde bed van haar broer durft ze zich over te geven: lichamelijk bevrijd met haar broer terwijl ze in gedachten de potentiële minaars heeft. Dat moment in Die Beroemde Zomer zal ze zich later ongetwijfeld herinneren, zoals haar broer Daaf op de laatste bladzijde zegt.

De motieven voor je leesdossier:

- de drang naar vrijheid
- de initiatie in de wereld der volwassenen (coming of age)
- drank en drugs
- de jaren zeventig
- vader-dochterrelatie
- broer- zusrelatie
- seksualiteit
- incest
- Vriendschap
- Verraad
- desillusie

Mijn mening
Mooi beschreven verhaal (Reisel is een begaafd stiliste) over een opgroeiend meisje. Toch is Dana volgens mij van een andere generatie dan de jeugd van tegenwoordig. Niettemin juist daarom wel een aardige roman voor de literatuurlijst van havo en vwo.
De structuur is niet al te lastig (eigenlijk en recht-toe-recht-aan verteld verhaal) over één grote zomer in het leven van een jonge meid. Daarom zal het boek meer meisjes dan jongens aanspreken.
De amusementswaarde voor de meisjes van het voortgezet onderwijs zal zeker ruim voldoende zijn. Mijn waardering voor de literatuurlijst is 2 punten.


Belangrijke recensies
In het NRC van vrijdag 5 september 2008 verscheen een bespreking van ruime omvang van Arjen Fortuin. Hij besluit met : Zo is er – afgezien van een nogal plotseling verkeersongeluk met comateuze gevolgen aan het eind van de roman – weinig op Die zomer aan te merken. Misschien wel iets te weinig. Ik las het met stijgende bewondering voor de schrijfster, maar ook met een steeds sterkere indruk dat er iets ontbreekt aan deze roman, een soort vitaliteit, een passie die in staat is je bij de lurven te grijpen. Dat is opmerkelijk omdat Reisel bewezen heeft in staat te zijn een dergelijk gevoel op te roepen. In haar voor de Libris Literatuurprijs genomineerde Baby Storm (1996) vertelt ze het verhaal van een meisje dat veel met Dana Davidson gemeen heeft, dat óók moeite heeft de wereld in haar leven toe te laten. Maar dat boek wordt voortgestuwd door een intrinsieke boosheid die je niet meer loslaat.
Zo’n bindende kracht ontbreekt aan Die zomer. Maar dat is ook wel weer te verklaren: een hardere toon had niet goed gepast bij Dana Davidson, het meisje dat ‘als zeventienjarige de hartenklop van haar eigen tijd niet wilde missen, maar ze kon ook weer niet onvoorwaardelijk en blind op de langsrazende bus springen.’ Het onbedoelde gevolg daarvan is dat je als lezer tegenover dit boek komt te staan zoals Dana Davidson tegenover haar tijd: het is aantrekkelijk en interessant, maar ondanks alles niet verleidelijk genoeg.
In Het Parool van donderdag 11 september 2008 is Arie Storm vrij lyrisch over de
roman uit de jaren ’70. Het zal wel een geval van nostalgie of romantisering zijn, vermoedt hij. Dana is, en daar blijkt de vaardigheid van Reisel uit, voor deze roman de ideale hoofdpersoon: enerzijds maakt ze deel uit van de gebeurtenissen - ze is erbij betrokken - anderzijds houdt ze voortdurend een zekere afstand. En in die positie verkeert ook de lezer. Door de precieze beelden die Reisel aanbiedt, lijk je op te gaan in die tijd, maar tegelijkertijd kijk je er met een zekere verbazing naar. Het verleden blijft toch altijd een vreemd land, zoals L.P. Hartley eens schreef; ze doen de dingen daar anders. In de jaren zeventig deden de mensen de dingen werkelijk anders en Reisel laat dat door de ogen van die een tikkeltje afstandelijke hoofdpersoon fraai zien.

Rode draad in de roman, die het verder niet echt moet hebben van een adembenemende plot, is de vraag wanneer en door wie Dana zich zal laten ontmaagden. Dat lijkt een triviale kwestie in een wereld die van de onbekommerde seks aan elkaar hangt, maar in Die zomer voert die vraag via enkele omwegen (idealistische vriendjes, oversekste docenten) naar een enigmatisch slothoofdstuk.

Dana zoekt het erotische geluk uiteindelijk heel erg dicht bij huis in een onmogelijke, incestueuze liefde. Dat levert een ontroerend slot op. Het is alsof Reisel wil zeggen dat het verleden wellicht dichtbij en tastbaar lijkt te zijn, maar dat het onmogelijk en zelfs bijna verboden is er helemaal in op te gaan. Zoiets. Waarmee dit boek veel méér is dan een nostalgische trip; al moet ik toegeven dat ik geregeld het gevoel had er (weer) werkelijk te zijn, daar, in die zomer, in 1970. Dat is prachtig, maar je voelt je er inderdaad ook enigszins ongemakkelijk onder. (ARIE STORM)

In
De Volkskrant van vrijdag 19 september 2008 bespreekt de doorgaans kritische Daniëlle Serdijn deze nieuwe roman van Wanda Reisel. Ze waardeert de roman slechts met 2 (van d emogelijke 5) sterren.
Ze vindt in de eerste plaasts het verhaal te clichématig naar de zeventiger jaren ruiken.
In de tweede plaats vindt ze enkele gegevens ongeloofwaardig: waarom een Joodse psychiater opvoeren wanneer je er als vertelster verder niets mee doet ? Een derde kritiekpunt is dat ze het eveneens ongeloofwaardig vindt dat Dana de overspelsituatie van haar vader klakkeloos accepteert.   Ook is het ongeloofwaardig dat de vader zijn twee kinderen zonder slag of stoot opgeeft.
Kortom: Het blijft te gezellig, pijnloos en peaceful, deze voorstelling van 1970. Helaas is gezellige kunst niet altijd de beste.


Over de schrijfster
Wanda Reisel (Willemstad, Curaçao, 1955) groeide op in Amsterdam. Ze ging geschiedenis studeren, maar stapte over naar de regieopleiding van de Theaterschool in Amsterdam. Aanvankelijk begon ze met schrijven voor het toneel, vanaf 1986 debuteerde zij daarnaast als prozaschrijver met Jacobi's tocht, dat uit twee novellen bestaat. In 1988 verscheen haar eerste roman, Het blauwe uur, en al snel volgden meer romans: Het beloofde leven (1993), Baby Storm (1996, genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs), Een man een man (2000, eveneens genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs) en Witte liefde (2004). De laatstgenoemde leverde haar niet alleen een nominatie op voor de AKO Literatuurprijs, maar ze won er ook de Anna Bijnsprijs 2007 mee.

biografie
romans:

Jacobi's tocht (twee novellen, 1986)
Het blauwe uur (1988)
Het beloofde leven (1993)
Baby Storm (1996)
Een man een man (2000)
Witte liefde (2004)
Die zomer (2008)

toneel:
Tien stuks (2006)