De wintertuin door Joke Verweerd

1. Zakelijke gegevens
a. Auteur: Joke Verweerd
b. De wintertuin, Boekencentrum, Zoetermeer, 1998-5 (1e druk 1995), 175 blz.
c. Genre: Psychologische roman

2. Eerste reactie
a. Dit boek heb ik eigenlijk gekozen bij gebrek aan beter. Dat kwam omdat ik heel snel een boek moest uitzoeken, dus toen raadde een vriendin mij dit boek aan.
b. Op zich vond ik het nog best een mooi boek, maar toch vind ik het ook tegenvallen. Het is misschien wat te langdradig ofzo.

3. Verdieping
a. Samenvatting
Ikabod Boerema, de hoofdpersoon van dit boek, is tuinontwerpster. Ze werkt voor Bergers Groenarrangementen en haar werkgeefster heet Simone Berger. Op een dag krijgt Ika een brief van haar zus Nelly, waarin staat dat hun moeder ongeneeslijk ziek is en of Ika maar snel wil komen. Ika vindt dit heel moeilijk, omdat ze al ruim 15 jaar geen contact meer gehad heeft met thuis, ze woont namelijk al sinds haar 18e op kamers. Dit is gekomen door haar moeilijke jeugd haar ‘vader’ en moeder hebben altijd meer van haar vijf jaar jongere zusje Nelly gehouden, en zij was maar het buitenechtelijk kind. Door middel van flash-backs die in het hele boek steeds weer terug komen blijkt hoe moeilijk Ika het nog steeds heeft met het verleden. Na overleg met Simone, die ook haar vriendin is, belt ze dokter Spaan, de huisarts van haar moeder. Hij vertelt haar dat het niet lang meer gaat duren met haar moeder. Ika besluit om naar huis te gaan, als ze thuiskomt, is haar zus buiten en vindt ze haar moeder in de voorkamer op bed. Ze kijken elkaar alleen maar aan en hierdoor komen er zoveel herinneringen op Ika af, dat ze wegvlucht. Drie dagen later gaat Ika weer terug, om haar moeder tot het einde toe te verzorgen. Hier heeft ze ook nog een andere reden voor: ze wil namelijk weten wie haar vader is. Ika neemt wel een werkopdracht mee: het ontwerpen van een wintertuin voor een hotel. Bij thuiskomst is de eerste die ze ontmoet haar zwager Willem. Hij doet hartelijk tegen haar en het valt haar nog best mee. Als Willem vertrokken is, gaat Ika eerst kijken of de duif er nog is. Haar duif. De duif zit nog precies in het zelfde kooitje in de keuken. Als de wijkverpleegster geweest is, spreken moeder en Ika voor het eerst met elkaar, dit gesprek verloopt pijnlijk. De ontmoeting tussen Ika en Nelly is beter, er is zelfs sprake van een soort omhelzing. Als Ika in de tuin gaat kijken, vindt ze tot haar verbazing haar eigen tuintje keurig onderhouden. Dit blijkt Abe, de oudste zoon van Nelly, te hebben gedaan. Als Ika Abe ontmoet, sluit ze hem gelijk in haar hart. Een paar dagen later krijgt moeder hoge koorts, de dokter zegt dat als de koorts aanhoudt, het niet lang meer duurt voor moeder sterft. Als Ika een keer alleen is met haar moeder, krijgt ze zo’n driftbui dat ze moeder hard door elkaar schudt en schreeuwt of ze nu eindelijk eens wil vertellen wie haar vader is. Maar als ze haar moeders slappe lichaam ziet, krijgt ze spijt. Moeder gaat steeds verder achteruit en dokter Spaan zegt dat het gauw afgelopen zal zijn. ‘s Avonds komt Willem met zijn zoons: Abe en Dirk-Willem. Ze komen afscheid nemen, maar moeder reageert bijna niet meer. Als Nelly haar zoons wegbrengt en Willem een sigaret rookt, sterft moeder in Ika’s armen. Die nacht maakt Ika de wintertuin af, de wintertuin die ook in moeders hart was. In haar zonloze leven. Moeders testament gaat alleen maar over Ika en dit is een grote teleurstelling voor Nelly. Een paar dagen voor de begrafenis gaat Ika terug naar haar flat, en dan staat Simone ineens op de stoep. Ze heeft een fijne avond met Simone maar hoort ook dat er een geduchte concurrent is opgedoken: Hoveniersbedrijf ‘De Morgenster’. Het hotel wil opzich wel het ontwerp van de wintertuin, maar het onderhoud is voor het hoveniersbedrijf. Op de begrafenis zelf gaat het meeste langs Ika heen, maar ze is wel blij dat Simone er ook is. Na de begrafenis gaat Ika met Abe bij het graf kijken. Ze ontmoet daar meester Molenaar, haar vroegere schoolmeester. Hij nodigt haar uit om eens langs te komen. Ika hoort van Simone wie de concurrent is, en dat blijkt het bedrijf van Bart Hogerveer te zijn: Ika’s jeugdvriendje! De volgende dag gaat Ika op bezoek bij meester Molenaar en daar krijgt ze het hele verhaal van haar afkomst te horen. Het blijkt dat haar vader toch ook haar biologische vader is geweest. Voor Ika is het een ondraaglijk gevoel dat de man die haar het leven zo onmogelijk had gemaakt toch haar vader was. Als Ika op de parkeerplaats in haar auto wil stappen, stopt er net een auto van ‘De Morgenster’. Als Ika de man die uitstapt herkent, loopt ze op hem toe en zegt: “Hallo……Bart!”


b. Verhaaltechniek
Schrijfstijl: Het boek leest makkelijk, doordat er geen moeilijke woorden en/of zinnen in staan. Het taalgebruik is gewoon modern Nederlands.
Tijd: In ieder stukje verhaal krijgt Ika wel een flashback, het verhaal zelf speelt zich in een paar weken tijd af.
Verhaalfiguren:
- Ikabod: hoofdpersoon
- Simone: vriendin en werkgever van Ika
- Nelly: 5 jaar jongere zus van Ika
- Willem: man van Nelly
- Abe: zoon van Nelly
- Dirk-Willem: zoon van Nelly
- Meester Molenaar: Ika’s vroegere meester
- Grootvader: vader van Ika’s vader
- Vader: vader van Ika
- Moeder: moeder van Ika
- Bart: Ika’s jeugdvriendje
En nog wat bijfiguren zijn:
- Machteld: jong gestorven vriendin van moeder
- Grootva: vader van Ika’s moeder
- Grootmoe: moeder van Ika’s moeder
Situaties: In veel gevallen is het winterweer, wat ook weer op Ika’s binnenste slaat.

c. Thematiek
1,2. De thema’s zijn:

- de problemen met het gezin/huwelijk (buitenechtelijk kind)
- een moeilijke jeugd en de nasleep ervan (Ika heeft nog steeds moeite met haar jeugd)
3. Ika ontwerpt een wintertuin, dit wijst weer op de kou en de kou wijst op de liefdeloosheid en de problemen thuis.

d. Plaats in de literatuurgeschiedenis
1. Het boek werd voor het eerst gepubliceerd in 1995
2. Joke Verweerd werd geboren in 1954 te Krimpen aan den IJssel. Na de middelbare school ging ze de opleiding Middelbare Sociale Arbeid doen, omdat ze graag met mensen wilde werken en benieuwd was naar wat zij kon betekenen in de samenleving. In 1975 is ze getrouwd en ze heeft twee kinderen gekregen: een zoon en een dochter. Het schrijven begon langzamerhand een grote rol in haar leven te spelen, en inmiddels heeft ze al een aantal boeken en gedichten op haar naam staan. Haar eerste echte roman was ‘De wintertuin’.
3. Het hoort bij ‘literatuur van 1950 tot heden’, daar zijn niet echt typische kenmerken van te noemen.
4. Ze heeft meerdere psychologische romans op haar naam staan, en dus zal het ook wel te vergelijken zijn met haar andere romans.
5. zie 3

4. Beoordeling
1. De flashbacks van Ika, zo kom je meer te weten over haar verleden.
2. Het stuk waar Ika erachter komt dat ze een buitenechtelijk kind is, terwijl ze dat eigenlijk ook al wist, omdat ze al langer voelde dat ze niet gewenst is.
3. Sommige stukken vind ik te uitgebreid. Eigenlijk wacht je vanaf de eerste bladzijden al op de ontknoping.
4. Ik denk dat de film door middel van de beelden en de achtergrondmuziek iets beter weer kan geven, hoe Ika zich voelt.

5. Het probleem is herkenbaar, maar toch is dit waarschijnlijk voor veel mensen te ‘privé’.
6. Het taalgebruik is gewoon normaal Nederlands, niet ouderwets en/of moeilijk.
7. Het is een mooi boek, het is ook wel de moeite waard om te lezen, maar toch moet je wel van zo’n soort boek houden.
8. Ja, dat wel, maar niet van harte denk ik.