Titel: De wetten Auteur: Connie Palmen Eerste druk: januari ‘91 Tweede tot en met vierde druk: februari 1991 Vijfde tot en met zevende druk: maart 1991 Achtste druk (gebonden): juni 1991 Omslag ontwerp: Marten Jongema Typografie: Dingeman Kuilman, ISBN paperback: 90 5333 028 3 ISBN gebonden: 90 5333 089 5 Motivatie: Mijn motivatie waarom ik dit boek ben gaan lezen is vrij duidelijk. Ik heb hier een aantal redenen voor die na elkaar komen. Ten eerste moest ik een boek lezen voor mijn boek verslag. En omdat we groepspresentaties moesten houden, waaraan de boeken aan de waarde moesten voldoen dat ze allemaal iets gemeen hadden, hadden wij besloten het allemaal van de zelfde auteur te doen. In de mediatheek konden we geen enkele schrijver/schrijfster vinden waarvan er drie boeken waren die ons alle drie aansprak. De ene koos ‘Vriendschap’, de ander ‘I.M.’ en ik ‘Geheel de uwe’. Maar toen ik eenmaal een paar hoofdstukken uit ‘Geheel de uwe’ had gelezen, drong het tot me door dat ik dit boek echt niet optijd uit kon lezen, omdat het mij gewoon helemaal niet aansprak. Toen heeft mijn docent mij dit boek aangeraden, ‘De Wetten’. Deze wilde ik gaan lezen omdat het enige andere boek wat overbleef, die trouwens lekker dun was, over dodelijke ziekten ging, en daar houd ik niet zo van, aangezien mijn ervaringen daarmee. Eigenlijk dus een beetje een negatieve keus, maarja, het leek me ook geen oninteressant boek, omdat het over verschillende soorten relaties ging. Korte samenvatting van de inhoud: Het boek beschrijft een aantal jaren uit het leven van Marie Deniet, een studente filosofie aan de universiteit van Amsterdam. Het boek bestaat uit zeven hoofdstukken, elk hoofdstuk gaat over een andere man, die een belangrijke rol in haar leven speelt. De astroloog leert zij kennen in het Antiquariaat waar zij werkt. De man maakt een ietwat verstrooide indruk en lijkt op het eerste gezicht iemand te zijn die zij niet graag zou willen leren kennen. Na een tijdje door de winkel gesnuffeld te hebben, komt de man naar haar toe en zegt hij: “Boogschutter-Schorpioen”. Dit sterrenbeeld klopt en hij geeft haar vervolgens een uitgebreide beschrijving van haar persoonlijkheid. Wat hij zegt ligt akelig dicht bij de werkelijkheid. De astroloog is afhankelijk van het leven en heeft het getal 33 nodig om houvast aan te kunnen ontlenen. Zij is onafhankelijk en beschrijft zichzelf meer als iemand waarvan het leven afhankelijk is. De astroloog verdwijnt uit haar leven als zij meer omgaat met de epilepticus en de astroloog vertrekt naar Frankrijk. De epilepticus leert zij toevallig kennen bij een college op de universiteit. Hij zit naast haar en maakt zich behoorlijk kwaad om de spreker. Later blijkt hij Daniël Daalmeyer te heten en een epilepticus te zijn. Hij is gek op ziekten, ook op haar huidziekten. En hij is mooi, maar dat valt haar pas op als zij zijn avances al in de lucht heeft geslagen. Ze eet bij hem, maar komt dan terecht bij vrienden van hem, omdat hij te laat komt op hun afspraakje. De vrienden zijn vreselijk en het is geen leuke ervaring. Ook het etentje is niet erg interessant. Hij adviseert haar naar een college van een bekende filosoof te gaan luisteren. Zo komt zij terecht bij de filosoof. Eigenlijk is deze man een verwijzing naar haar verleden. In het verleden heeft zij een relatie gehad met haar maatschappijleer docent. Deze man was veel ouder dan haar en zij voelde zich aangetrokken tot zijn intelligentie en zijn verhalen. Maar hij vond dat hij haar niet genoeg kon bieden en is uiteindelijk de reden van haar filosofie studie. De filosoof is ook oud en opnieuw voelt zij zich aangetrokken. Het is iets in zijn gezicht wat haar trekt. Een hele tijd houdt zij het vol om het spannend te houden en blijft zij op afstand. Maar als het lokaal van de lezingen wordt veranderd komt zij pal voor zijn neus te zitten en krijgt zij contact met hem. Hij helpt haar met haar scriptie, maar vindt op een gegeven moment ook dat hij haar niets meer te bieden heeft. Hij geeft haar het adres van de priester, waar zij haar scriptie naar op kan sturen. De priester is erg onder de indruk van haar filosofie en nodigt haar door middel van een brief uit bij hem thuis. Zij voelt zich gevleid, dat deze belangrijke priester-filosoof haar bij hem thuis uitnodigt. Zij heeft alleen al snel door dat zijn aandacht voor haar van seksuele aard is. Tijdens een diner vertelt hij haar dat hij elke week andere vrouwen op bezoek krijgt. Zij walgt van hem en hij is de lelijkste man die ze ooit gezien heeft. En toch gaat zij in op zijn seksuele lusten. Dat is dan ook meteen de laatste keer dat zij intiem met hem omgaat, want na deze seksuele uitspatting speelt hij alleen nog maar een rol bij haar scriptie en einddoctoraal. Als zij thuis aan het bijkomen is van haar misschien ietwat verkeerde keuze ten opzichte van de priester, krijgt zij een brief. In deze brief staat dat haar goede vriend, de astroloog is overleden. Hij is in een kloof gevallen in Frankrijk. De brief is van een goede vriend van de astroloog, Hugo Morland. Deze man is fysicus en komt vanuit Frankrijk naar Nederland om de begrafenis bij te wonen. Ze spreken af en meteen merkt ze dat ze zich seksueel aangetrokken voelt tot het slome karakter van Hugo. Ze gaan een strandwandeling maken en van het een komt het ander. In de dagen die volgen voordat de begrafenis plaats vindt, slapen zij bij elkaar en hebben ze seks. Maar na de begrafenis moet hij weer terug naar zijn vrouw en verlaat hij haar. Zij is verdrietig, maar weet wel dat de relatie puur fysiek was en niet veel voorstelde. Naast haar studie houdt zij ervan kunst te bekijken. Zo ook een beeld van de beroemde kunstenaar Lucas Asbeek. Het is een raar beeld, het is bedoeld om af te schrikken, maar daardoor trekt het haar juist erg aan. Zij weet meteen dat ze verliefd is op de kunstenaar en dat hij haar levensdoel is. Wat zij niet weet is dat zij de man al eerder ontmoet heeft, in het antiquariaat, op haar laatste werkdag. Ze besluit haar einddoctoraal drastisch te veranderen en niet te schrijven over tekst, over dat wat alle studenten aanhangen. Ze besluit te schrijven over hem, over Lucas Asbeek, de kunstenaar. Ze schrijft lang achterelkaar en belt dan de filosoof op, om hem te vertellen dat zij haar doctoraalscriptie afheeft. Ze heeft geschreven over de angst voor publicatie, de angst om in het openbaar te treden. Ze haalt haar studie en dan is hij er ineens. Hij staat zomaar in de hal en ze stapt op hem af. Ze vertelt hem alles, over dat zij altijd al van hem houdt en dat zij haar scriptie over hem geschreven heeft. Ze spreken af en worden verliefd. Maar zij vergeet zichzelf en denkt teveel aan hem. In plaats van voor zichzelf te leven, leeft zij voor hem. Ze eet slecht, vermagert en hiermee vergooit zij hun relatie. Uiteindelijk kan Lucas de relatie niet meer aan en maakt hij er een einde aan. Dat is het tijdstip waarop ze naar de psychiater toe stapt. Ze vertelt hem in een aantal brieven alles wat er gebeurd is, van astroloog tot kunstenaar en trekt een hele hoop conclusie’s ten opzichte van haar eigen leven. Ze concludeert dat ze zich zelf uit het oog verloren heeft en in die tijd te veel voor anderen is gaan leven dan voor zich zelf. Terwijl zij aan de andere kant ook erg voor zich zelf leefde en niet in de gaten had wat anderen voor haar voelde. Ze is erg in de war, gebeurtenissen uit het verleden komen weer naar boven. Maar haar verhaal moet ze kwijt en als ze alles eruit gestort heeft, voelt ze zich beter en heeft ze ook de psychiater niet meer nodig. Dat is het punt waarop het boek eindigt.
Eerste reactie op het boek: Mijn eerste reactie was vrij positief. Het las vrij gemakkelijk en ik wist, voor het eerst sinds vele boeken, meteen een beetje waar de schrijfster het nou over had. En als ik dat gevoel meteen al heb, begin ik ook optimistisch en vol goede moed aan het boek, en moet er best wat gebeuren om mijn ‘eerste impressie’ te veranderen. Ook was het niet meteen langdradig, er waren veel gedachte gangen, maar het verhaal liep wel vlot verder, gelukkig. Mening over het boek: Mijn mening over dit boek is erg positief. Het is een duidelijk, overzichtelijk, begrijpelijk en leuk verhaal, erg origineel. Maar niet echt mijn type boek wat ik zou uitkiezen als ik in een grote bibliotheek was, waar ze honderdduizenden boeken. Teneerste vind ik het een duidelijk en overzichtelijk boek, omdat alles netjes geordend staat in zeven hoofstukken, gelijk aan het aantal mannen die zij ontmoet. Hierdoor kan je makkelijk iets opzoeken, als je even het spoor bijster bent, in een van de vorrige hoofdstukken, afhangend van van wie je informatie wil hebben. Ten tweede vind ik het boek heel begrijpelijk, in de zin van, dat je kunt meeleven met de hoofdpersoon. Dit komt, denk ik, door dat je de hele tijd bij haar bent, je bent geen alwetende. Je weet net zo veel, of in de meeste gevallen, net zo weinig, als Marie Deniet. Verder vind ik het een leuk verhaal, origineel. Ik heb nog nooit zo’n boek gelezen wat over iemand ging die achter de zin van het leven wilde komen door, zakelijke of seksuele, relaties met een aantal mannen. Daarom vind ik het origineel. Maarja, dat kan ook komen doordat ik niet veel lees. Tenslotte vind ik dat het niet echt mijn type boek is. Als ik in zo’n vette bibliotheek was, die zo super groot is, mat huizenhoge boekenkasten met ladders en alle boeken van de wereld, zou ik dit boek echt niet uitzoeken. Het zou zelfs niet op mijn top-100. Ik lees liever boeken over de middeleeuwen (over hekserij en heksenvervolging ), over dansen (verhalen over wat mensen daar hebben meegemaakt, in die wereld) of een romantisch verhaal. En het liefst deze drie gecombineerd! Die zou op mijn eerste plaats staan, als hij lekker dik was. Daarna zouden waarschijnlijk een authentiek ‘Book of Shadows’ staan. En daarna boeken met duidelijke eigenschappen van mijn eerder genoemde wensen. ‘De Wetten’ komt daar niet eens van in de buurt! Het is niet romantisch, gaat niet over dansen of ook maar iets wat er mee te maken heeft en er komt al helemaal geen hekserij of heksenvervolging in voor, laat staan dat het in de middel eeuwen afspeelt! Dus vind ik het over het algemeen wel heel leuk boek, duidelijk, overzichtelijk en origineel. Maar het boek voldoet niet aan mijn eisen van een ‘perfect boek’(mocht dat bestaan). Daarom zou ik het geen tweede keer lezen, maar wel aan anderen aanraden, omdat zij niet de zelfde eisen hebben als mij, en het, laten we maar even zeggen, ‘algemene deel’ is leuk. Het is over het algemeen een leuk boek. Mening over de hoofdpersonen: Ik vind het heel knap dat Marie de studie filosofie volgt, ik denk namelijk dat dat heel moeilijk is. Het lijkt me namelijk heel saai. En het interresseert mij niet zo. Niet dat ik filosofie in het algemeen dom vind ofzo, maar ik vind het voor mij zelf niet zo nodig om over levensvragen te filosoferen, ik kom namelijk toch nooit achter het antwoord, en hoe meer ik er over weet (ja dit heb ik ooit eens geleerd met godsdienst), hoe meer vragen ik er over krijg. En ik word helemaal gek als ik iets niet begrijp, dus houd ik me het liefst er niet echt mee bezig. Verder vind ik deze Marie best wel slim, ze ziet dingen in die mannen, waar ik nooit echt aan gedacht zou hebben. Een beetje empatisch. Ze voelt heel goed die mannen aan en ze weet na een paar seconden al, hoe ze zich moet gedragen in zijn gezelschap. Daar heb ik wel bewondering voor, want dat is een hele handige eigenschap. Ik vind ook Marie niet te veel met zich zelf bezig is, niet zo veel van die langdradige nutteloze gedachten enzo. Dit is ook wel prettig. Tenslotte vind ik het wel super ranzig wat ze met die priester doet! Ik vind het echt te abnormaal voor woorden als ze eerst loopt te zeggen dat hij de lelijkste man is die ze ooit heeft gezien, en dat ze vindt dat hij vies eet en dat hij naar de hoeren gaat, en dan vervolgens met hem naar bed gaat. En, nee, niet zomaar met hem naar bed, ze likt zijn voeten schoon!!! Te ranzig!!! Ik vind dat wel erg dom van haar, en toen ik dat las werd mijn hele beeld van haar weer best negatief. Personages: Er komen in dit boek acht personages voor, inclusief de hoofdpersoon. De hoofdpersoon in uiteraard een round-character. Maar over de zeven mannen twijfel ik. Ze zijn in mijn ogen levens echt, maar je komt een beetje achter hun eigenschappen door hun gedragingen en eigenaardig heden en verdere implicite informatie, niet door in hun hoofd te kijken. Een beetje twijfel achtig maar ik denk dat ik toch voor de flat character ga. De geschiedenis van de hoofdpersoon leer je kennen door flash-backs, vooral als ze bij de psychiater is. Er wordt in dit boek geen gebruik gemaakt van speaking names. Perspectief: Het wordt geschrijven vanuit het ik-perspectief. Het is een vertellende ik.
Verschillen tussen fabel en sujet: Er is in De Wetten zeker sprake van verschil tussen fabel en sujet. Zo wordt per hoofdstuk een logisch-chronologisch weergave verteld over de man die in dat hoofdstuk centraal staat en die hoofdpersonage Marie Deniet ontmoet en leert kennen. Maar deze hoofdstukken sluiten niet logisch-chronologisch aan op elkaar. Je kunt zeggen dat dit niet geldt voor hoofdstukken II & III, omdat hoofdstuk III verder gaat waar het bij het begin van hoofdstuk II was overgegaan in een terugblik waarin de ontmoeting en kennismaking met Daniel Daalmeyer beschreven wordt. Het verhaal begint ab ovo. Het verhaal begint bij de ontmoeting met de astroloog Miel van Eysden. Hij is de eerste in de reeks van mannen die Marie Deniet zal tegenkomen in de rest van het verhaal. Het einde is een redelijk gesloten einde. Marie Deniet is op het einde van het verhaal bij een psychiater geweest, de vader van de Daniel Daalmeyer. Daar blikte ze terug op haar leven vanaf dat ze de astroloog tegenkwam. Na afloop van de sessies is ze er weer bovenop en is ze van har writersblock af. Een open plek blijft wel wat er met haar gebeurt nadat ze van haar depressie is verlost, maar het is geen belangrijke openstaande vraag, omdat deze een nieuwe fase, een nieuw boek betekent. De sessies waren een goed einde van haar leven tot dan toe. Ze heeft de turbulente fase in haar leven, zoals die beschreven is in de voorafgaande hoofdstukken, afgesloten, wat als een gesloten einde kan vertaald worden. Er zijn niet echt neven intriges, je volgt gewoon de hele tijd de hoofdpersoon in haar ontmoetingen met de zeven mannen. Tijd: Verteltijd. De Wetten begint op blz. 9 met het verhaal en eindigt op blz. 193. De verteltijd is dus 184 bladzijden.Vertelde tijd. Deze is vrij eenvoudig vast te stellen. De Wetten begint in de zomer van 1980 en eindigt met de laatste sessie bij de psychiater op maandag 6 oktober 1986. De verteltijd is dus zes jaar en een paar maanden. Plaats: Het meeste speelt zich af in Amsterdam, op verschillende plekker zoals bijvoorbeeld de college zaal. Maar ook soms buiten Amsterdam, maar dan weet je vaak niet echt waar, welke plaats, alleen maar ‘het noorden’ ofzo. Het speelt zich af in de jaren tachtig. Spanning: Omdat het in de ik-vorm staat, kan je heel erg mee leven met de hoofdpersoon. Je weet niet meer dan haar en komt er op de zelfde manier achter als zij achter bepaalde dingen komt. Ik vind het een beetje vaag wat nou het plot is. Het gaat in dit boek om de vraag over de zin van het bestaan, maar hier gaat niet echt een conflict over. Stijl: De toon is een beetje wisselvallig. Het is soms een beetje ironisch en komisch, maar ook ernstig en bedachtzaam. Er is geen moeilijk taalgebruik. Er komt ook niet erg veel beeldspraak in voor en de zinnen zijn niet super lang. Motief: ‘De vraag naar de zin van het bestaan’
Titelverklaring: De wetten. Dit boek heet zo, denk ik, omdat de hoofdpersoon op zoek is naar de wetten van het bestaan. Ze leeft de hele tijd volgens haar wetten, en telkens als ze weer iets nieuws ondervind, veranderen haar wetten weer. Ze leert van de kijk op het leven van de mannen die ze ontmoet. Thema: Dit is volgens mij ‘ Marie zoekt naar de zin van het leven, hiervoor ontmoet ze zeven mannen die haar telkens een andere kijk op het leven geven.’ Manier van schrijven: Ik vind dat Connie een prettige manier heeft van schrijven heeft. Vaak irriteer ik me aan de manier waarop schrijvers schrijven, maar dat heb ik bij dit boek niet. Het leest lekker, het is vlot verteld. Informatie over de auteur: Connie Palmen
Geboren: 25 november 1955
Debuut: De wetten (1991, roman) Genres: Roman, non-fictie
Bijzonderheid: Op 14 februari 1998 verscheen de roman I.M. die ze schreef over haar relatie met de in 1995 overleden Ischa Meijer. Die dag is behalve Valentijnsdag de verjaardag én sterfdag van Ischa Meijer. Citaat: 'Tot afgrijzen van menige vrouw schrijf ik in De wetten dat ik schrijven een mannelijk beroep vind. Dat vind ik ook. Alleen mannen hebben daar de tijd voor. Vrouwen moeten kinderen krijgen, veel bij hen zijn, lekker koken. Het ís ook het mooiste wat er is, het dragen, het baren en het zorgen voor kinderen. Maar al zal ik zelf het woordelijke baren nooit boven het vleselijke baren stellen, ik vind het prachtig dat je aan zo'n natuurdrift geen gehoor meer hoeft te geven.' (Geletterde vrouwen, 1996) Recent werk: De vriendschap (1995, roman), I.M. (1998, roman), De erfenis (1999, Boekenweekgeschenk), Echt contact is niet de bedoeling (2000) Slotevaluatie: Wat mij het meest zal bij blijven uit dit boek is dat de hoofdpersoon de voeten gaat likken van die priester, vlak voordat ze met hem naar bed gaat. Ik vind dat namelijk echt ongelovelijk ranzig. Zeker omdat ze hem zo lelijk vind! Toen ik het las, werd ik helemaal misselijk. Als verwerkingsopdracht moesten wij een presentatie houden. Wat mij het meest bij gebleven is, is dat iedereen uit de hele klas veel moeite had om zijn boek optijd uit te krijgen. Dus eigenlijk een beetje de voorbereidingen voor de presentatie. Dat was heel lastig. Ik vond het boek makkelijk te lezen, ik hoefde gelukkig niet elke regel honderd keer te lezen voor ik er achter kwam wat er eigenlijk stond. Ik vond het ook fijn dat al die ontmoetingen allemaal in verschillende hoofdstukken stonden. Dat was lekker overzichtelijk voor als je weer even een stukje moest opzoeken, en je had een handig schema in je hoofd. Wel was het vaak een beetje onduidelijk waar we nou opeens waren. Vaak was het zo dat we vanaf de ene op de andere alinea geheel ergens anders waren op de wereld, zonder waarschuwing. Je moest het dan maar uit de tekst opmaken waar we waren. Maar dit was ook weer niet heel moeilijk. Ik heb denk ik niet echt iets van dit boek geleerd. Ik ken nu wel een aantal filosofische gedachten over het leven, en ik weet dat ik niet te veel moet wegkwijnen bij andere mensen en mijzelf moet vergeten. Maar dat was ik toch al niet van plan.