De vierde man door Gerard Reve

Algemene gegevens Auteur: Gerard Reve Titel: De vierde man Verschenen in: 1981 Aantal bladzijden: 138 Leestijd: 5 uur Uitgelezen op: 2000-11-05 Verantwoording keuze Net voor het weekendje Trier wilde ik een boek gaan halen in de bieb in Valkenswaard, echter waren daar nog maar enkele boeken uit de lijst aanwezig en heb ik Rituelen mee naar huis genomen, dit boek vond ik echter totaal niet leuk. Dus de volgende woensdag zijn we in een sneltreinvaart naar Eindhoven gegaan om daar in de bieb een ander boek te halen. Na er wat rondgedwaald te hebben, heb ik de volgende boeken mee naar huis genomen, de vierde man, de virtuoos en het noodlot. Thuisgekomen moest ik toch maar eens een begin gaan maken aan mijn boek en verkoos de vierde man boven de andere boeken, omdat het een leuke paarse kaft had, die achteraf erg toepasselijk bleek te zijn. Verwachtingen Vooraf Zoals bovengenoemd was het gewoon een kwestie van tijd, en geen kwestie van rationeel denken waarop ik mijn boekkeuze heb gebaseerd, mijn verwachtingen waren dan ook niet zo heel groot. Ik verwachtte namelijk alleen dat het op de een of andere manier wat met Romantiek te maken zou hebben, omdat het een vervolgopdracht van da thema was.
Eerste reactie achteraf Dit werk heeft mij niet aan het denken gezet, het was gewoon leuk om te lezen, en om je nu af te gaan vragen of het verhaal ook werkelijk gebeurt zou kunnen zijn, niet echt. Ik heb iets aan dit werk gehad, ik houd wel van films, en het zou best een leuk verhaal zijn om te verfilmen, er kunnen wat griezelelementen in, wat liefdesscènes en een strak slot, waarin het oh ja gevoel veel naar boven komt en alles op zijn goede plek valt. Tijd en Ruimte Er worden in het verhaal geen exacte data genoemd maar wel komt verschillende keren  196* voor, dus het zal in de jaren 60 geweest zijn. En het seizoen zal lente/ zomer moeten zijn, want het is verschillende dagen achtereen weer om naar het strand te kunnen. De verteltijd is ongeveer een uur of 4 á 5, hierin vertelt Gerard een nog belevenis, die hij nog niet eerder met iemand heeft gedeeld. Deze vertelde tijd is vanaf de dag van de lezing, die Gerard houdt om zijn boeken te promoten, tot de dag dat hij het huis van Christine uitvlucht. Dit is ongeveer een week en 2 dagen. Het hele verhaal is dus één grote flashback, maar het leuke is dat er in deze flashbacks ook weer terugblikken zitten, het verhaal is dus niet chronologisch. Echter de gang van zaken is wel gewoon verteld zoals het is gebeurt. De ruimte waarin het verhaal zich afspeelt is in de ruime waar Gerard zijn verhaal verteld, de woonplaats van Gerard, de grote stad A., de Zuid-Nederlandse stad V. , hier vindt het verhaal zich voornamelijk plaats in het riante huis van Christine. De wijze van vertellen Het verhaal wordt verteld vanuit eigen beleving en gedachtegang, het is dus geheel verteld vanuit de ikpersoon.  Daarbij is het leuk om te vermelden dat het een autobiografisch verhaal zou moeten lijken, want de hoofdpersoon is Gerard Reve, het beroep, de belevenissen en de belevingswereld zijn dus zoals die van de schrijver. Spanning Er zitten een aantal spannende momenten in, waaronder de droom die Gerard had, hij was kort, en vertelde niet alles wat je wilde weten, dit wekte dus spanning op. Eveneens waren de spookverschijningen tijdens de telepathie sessie van Gerard wel aardig en onafgerond, maar het toppunt ligt toch wel bij het einde, daar komen een kistje en een sleutel aan bod, maar omdat de scène nog niet helemaal is afgelopen, richt de schrijver de aandacht weer op de gebeurtenissen die gaande zijn, een moment later komt hij erop terug en al snel wordt de spanning nog groter, want op het eerste moment stelt het niks voor, totdat hij drie documenten ontdekt, de link legt met zijn droom en het geheel duidelijk wordt. Dan wordt het een kwestie van leven of dood (ietwat overdreven geschreven) waarin Gerard zonder argwaan te wekken  het huis van Christine moet ontvluchten. Thema en Motieven Het thema is nadrukkelijk liefde, voor het ander en hetzelfde geslacht. Het gaat namelijk telkens over fantasieën en relaties tussen bepaalde mensen, die op dat moment aan de orde zijn. De motieven zijn onder andere: De dromen (in de trein en die van de oude man, de sleutel en de deur/ kist) De spookverschijning van de man die één oog dicht had. De fantasie die Gerard heeft om 'zijn' Herman te beminnen, het liefst met Christine. Ook de jongen van de Kamperfoeliestraat komt geregeld aan bod. De mannen/ lovers van Christine die zijn omgekomen. De Bioscoop met bijbehorende film De haven waardoor je elke keer kwam als je naar Christine ging of weer terug naar het station. Hilda, de vriendin, tijdelijke compagnon van Christine
De personages Er zijn eigenlijk maar 3 personages die wat uitgebreider aan bod komen en daarbij ook van belang zijn in het verhaal, namelijk Gerard, Christine en Herman. De overige personen als Ronald (gesprekspartner), de jongen van de Kamperfoeliestraat (leuke knul die Gerard wel zag zitten), Hilda, Laurens (de mooie jongen van bij de bioscoop), de mannen van Christine (Gerrit Lunderts, Gerard Verdonk, en Johan), de dames in de kapsalon en de heren van stand tijdens de lezing spelen alleen een opvullende rol, of een te korte rol om er iets over te kunnen vertellen. Gerard Reve: Hij is tegen de 40, schrijver van beroep, homoseksueel (maar niet verlegen om zich in te laten met vrouwen), een dromer, sympathiek, een twijfelaar, nieuwsgierig, snel jaloers, zocht overal wat achter en had een IQ zo hoog, dat de testen het niet konden bepalen. Christine Overdijk: Ze is hoogstens 30 jaar, penningmeesteres, heeft halflang, blond haar, een onloochenbaar zeer goed gebouwd lichaam, is net zo lang als Gerard, vriendelijk, bezorgd, ruikt lekker, heeft een riant huis, en heeft een vloek op haar hangen wat mannen betreft. Herman (is overigens nooit in levende lijve in het verhaal geweest): Hij woont in Düsseldorf, en had alles wat een man moest hebben, meer had je niet nodig (aldus Gerard), had een ernstig ongeluk gehad tijdens zijn reis van Christine weer terug naar huis, waarbij hij een oog had verloren, hij was dus de man die zijn oog steeds dicht hield in de droom en spookverschijning van Gerard. Titel en motto Titel Tierelierelier, Wie is nummer 4 Dit is wat de oude man (met de sleutel en de deur/ kist) in Gerard zijn droom zong. De sleutel bleek te verwijzen naar de sleutel van het kistje wat Gerard bij toeval had ontdekt, hierin lagen drie documenten waarin de lovers van Christine zaten, die allen zijn overleden door plotselinge en noodlottige ongevallen. Wie is nummer 4,verwijst dus naar degene die het volgende slachtoffer (De vierde man) van de 'vloek' ,die Christine met zich meebrengt, zal zijn. En gelukkig voor Gerard is hij oplettend genoeg om zijn verlangen naar Herman te verwisselen voor de voortzetting van zijn eigen leven. En het hazenpad te kiezen. Motto Voor Perkin Walker. De persoonlijke beoordeling He boek trok me toch meer aan dan ik in eerste instantie had verwacht. Het onderwerp liefde met daarin de homoseksualiteit sprak me namelijk wel aan, en vandaar ook de paarse kaft bedacht ik achteraf. Ook zag ik in dit boek een vergelijking met de film 'Final Destination' hierin wordt namelijk een gedroomde voorspelling werkelijkheid, toen hij zich dit realiseerde, haastte de hoofdfiguur zich uit het vliegtuig en ging daar rustig naar het vertrekkende vliegtuig kijken, wat een moment later ontplofte. Beide hebben dus de dood ontsprongen. De gebeurtenissen waren op zich afwisselend genoeg, maar hadden af en toe inhoudelijk niet veel in te brengen. Er was bijvoorbeeld een hele affaire nodig om per ongeluk een kistje met bijbehorende sleutel te vinden. Het karakter van de gebeurtenissen vond ik ook wat overdreven, want alles leek en gebeurde zo makkelijk, net of dat niets te gek was en dat alles kon. De personen waren beperkt gehouden, wat ik altijd wel fijn vind, omdat ik al snel gek word van alle verschillende namen die in een verhaal voor zouden kunnen komen. Ook was de manier waarop de hoofdfiguur alles beleefde leuk en goed uitgewerkt, met niet overdreven veel literaire hoogstandjes. Maar om nu goed in te kunnen leven in de denkwereld van de hoofdpersoon. Dat kon ik niet echt zeggen, zijn visie op het leven is toch wel wat extraordinairder dan die van mij. Wat ik erg leuk vond was dat er eens wat positieve punten van een man aan bod kwamen. Waar ik me dan weer wel aan ergerde was dat Gerard in elke man wel iets zag wat hem aansprak. De opbouw van het verhaal vond ik geweldig, alle losse onderdelen die je gedurende het lezen verzamelde werden uiteindelijk samengeplakt tot één geheel. Dit was echt erg goed en boeiend uitgedokterd. Bovendien was het absoluut niet moeilijk om te lezen, want het taalgebruik was duidelijk, verhelderend en soms zelfs grappig. De woorden die toen nog sterk waren, waren wel irritant om te lezen, want dan moest je weer even nadenken wat er zou kunnen staan, maar gelukkig werd dat in zinsverband altijd duidelijk. Wat er niet althans nauwelijks in voorkwamen waren echte dialogen, het was meer alleen de denkwereld van de hoofdpersoon. Het was al met al een boek wat niet verruimend werkt, maar wel leuk was om te lezen.