Titel De Vierde Man Jaar van eerste publicatie 1981 Korte inhoud Het verhaal start met een gesprek tussen Gerard Reve en Ronald. Gerard gaat aan hem een verhaal vertellen en zegt dat hij vroeger een relatie heeft gehad met een weduwe. Gerard houdt een lezing over zijn werk als schrijver. Hij heeft een hekel aan hotels en nadat een vrouw hem vroeg bij haar te overnachten zei hij dus ook ja. Ze gingen met elkaar naar bed. Toen Gerard in slaap was gevallen droomde hij over een lange hotelgang. Er was een oud mager mannetje met een sleutel die een zwarte kast opende. Hij zong de volgende tekst: tierelierelier, ben jij de nummer vier? Gerard werd wakker en dacht er verder niet echt meer over na. De volgende ochtend was het zaterdag en Christine kreeg een telefoontje van een zekere Herman. Gerard kon toen spieken in het kantoortje van Christine en daar zag hij een brief van Herman met een foto erbij. Hij hoorde Christine een afspraak maken met Herman. Christine vroeg aan Gerard of hij de volgende week op haar huis wilde passen waarop Gerard wederom ja antwoordde. Toen Gerard de volgende week bij haar kwam, zei ze dat ze die nacht toch nog thuis bleef en de volgende morgen zou vertrekken. Toen ze met elkaar aan het praten waren ging Gerard zich voordoen als waarzegger. Hij wilde meer te weten komen over die Herman. Op een gegeven moment zag Gerard Herman echt voor zich, hij stond voor de boeg van een schip met een oog gesloten. Christine vertelde nadat Gerard was uitgesproken haar hele verhaal. Herman was haar minnaar en had allang willen trouwen. Nog niet zo lang geleden was haar man –Johan- overleden. Gerard had een oogje op Herman. Ze spraken met elkaar af dat zij gewoon naar haar afspraak met Herman ging en dat ze dan samen terug zouden komen naar haar huis. Dan zou Gerard een relatie met Herman kunnen starten. Toen Christine weg was had Gerard al weer een zekere Laurens versierd. Toen ze samen in bed lagen viel er een boek op Laurens. Toen Gerard het boek terug wilde zetten op de plek waar het vandaan kwam, zag hij een zwart kistje staan met een sleutel erop. De volgende dag was Laurens weer weg. Gerard besloot het kistje te pakken om te kijken wat erin zit. De sleutel en het kistje deden hem aan iets denken. Namelijk aan de droom. De sleutel had de man in zijn hand gehad en het kistje was een schaalmodel van de kast die de man had geopend. Gerard vond in het kistje drie enveloppen, met in elk van de enveloppen een herinnering en rouwbericht van een man. Elke man leek een klein beetje op Gerard en een droeg dezelfde naam. Het waren allemaal geliefden van Christine. Johan zat er ook bij. Gerard kreeg ineens een raar gevoel en belde naar Christine om te zeggen dat hij ineens weg moest. Ronald had geluisterd en zat over het verhaal na te denken. Gerard vertelde ook nog dat Christine haar later had opgebeld. Herman was in de auto naar het strand gereden, maar hij reed veel te hard. Hij was op de boeg van een schip gebotst en had daarbij een oog verloren. Als er iemand naast hem had gezeten was die dood geweest. Als Gerard niet weg was gegaan, had hij naast Herman in de auto gezeten. Personen De hoofdpersoon zijn Christine en natuurlijk Gerard Reve zelf. Bij Christine komt het karakter minder goed naar boven, maar bij Gerard des te meer.
Gerard Reve Gerard is een homoseksueel van in de veertig jaar. Hij is alleen maar uit op plezier en het is een echte materialist. Christine kon hem niet veel schelen en toen bleek dat ze niet zoveel geld had als dat hij had gedacht, ging hij achter Herman aan. Hij denkt aan allerlei gruwelijke dingen en heeft met niemand medelijden. Alleen hijzelf is belangrijk voor hem. Gerard is alcoholist en denkt snel door in zichzelf. Christine Christine is een lieve vrouw die een veel te goed vertrouwen heeft. Ze is van beroep kapster en is rond de dertig jaar oud. Al haar geliefden gaan snel en plotseling dood door een onverklaarbare reden. Ze gelooft Gerard helemaal, terwijl hij voor negentig procent een leugen is. Tijd Het verhaal speelt zich af rond de jagen zestig – zeventig. Het is een verhaal wat niet chronologisch verloopt. Het begint in een kamer en eindigt diezelfde dag nog, maar intussen is er een verhaal verteld was al een tijd daarvoor zich heeft afgespeeld. Ruimte Er is in dit boek sprake van een belangenruimte. Het dure huis van Christine trok als het ware Gerard naar haar toe. Hij dacht dat zij een rijke vrouw was. Perspectief Het gaat hier duidelijk om een ik verhaal, maar zo'n soort ik verhaal heb is nog nooit gezien, want de schrijver is de 'ik' en speelt ook de hoofdrol in het boek. Thema Het thema is: Alle geliefden van die vrouw overkomen onverklaarbare dingen en komen allemaal om het leven. Ik heb voor dit thema gekozen omdat dat het centrale probleem van het boek is. De dromen van Gerard, het mysterieuze waarzeggen van Gerard en het uitkomen daarvan is een belangrijk deel van het boek. Daar komt nog bij de dood van de geliefden. Motieven Een algemeen motief van het verhaal is het raadselachtige. Een verhaalmotief is Herman. Herman verwijst naar het uitkomen van de voorspellingen.
Titelverklaring De titel is te verklaren aan de hand van dat hij 'de vierde man' was geweest die door haar om het leven was gekomen. De man in de droom zong het liedje. Gerard was de vierde geweest die op een vreemde wijze was doodgegaan. Dat is ook gelijk het verband met het thema. Structuur Het verhaal is onderverdeeld in hoofdstukken. In het eerste en laatste hoofdstuk zit hij ergens met Ronald. Daartussenin vertelt hij het verhaal. Stijl Hij schrijft moeilijke vaak lange zinnen. Hij gebruikt formele en niet veel voorkomende woorden. Verder wijkt het weinig af van het normale, behalve dan dat hij zelf de hoofdpersoon is. Genre Het is een autobiografisch verhaal. Auteur In het najaar van 1947 verscheen een boek dat in brede kring opschudding verwekte: de roman 'De avonden' van de schrijver Simon van het Reve (geb. 1923), die zich later Gerard Kornelis van het Reve en vanaf 1973 kortweg Gerard Reve zou noemen. Sommige critici, die getroffen werden door de levensechtheid waarmee in 'De avonden' de mentaliteit van de hoofdpersoon, de kantoorbediende Frits van Egters, was verbeeld, noemden de roman zelfs 'hét boek van de jonge generatie', terwijl anderen zich juist weer mateloos ergerden aan 'de somberheid en grauwheid van dit cynische verhaal'. De schrijver, die met zijn roman zulke uiteenlopende reacties wist op te roepen, was afkomstig uit Amsterdam, waar hij in een communistisch milieu opgroeide. De armoede van de crisisjaren, die hij meemaakte in het zogenaamde 'betondorp' in de Amsterdamse Watergraafsmeer, moet een diepe indruk op hem hebben gemaakt. Graag schiep hij zich als kind een eigen wereld, waarin zijn fantasieën zich zo vrij mogelijk konden uitleven. De weerslag hiervan is te vinden in het ontroerende verhaal 'Werther Nieland', dat in 1949 verscheen. Ook in 'De ondergang van de familie Boslowits', dat al in I946 in een tijdschrift werd gepubliceerd, maar pas in 1950 in boekvorm werd uitgegeven, zijn herinneringen uit deze periode verwerkt. Overigens valt in dit verhaal het hoofdaccent op de bezettingstijd: de tragische lotgevallen van een bevriende joodse familie worden er aangrijpend in beschreven. Ook de roman 'De avonden', die Reve in vier maanden tijd schreef, is sterk autobiografisch. Typerend voor dit boek is de kritische houding waarmee de hoofdpersoon het gedrag van de volwassenen om zich heen gadeslaat. Daarnaast blijkt hij steeds weer geobsedeerd te worden door alles wat wijst op verval, ondergang en dood. Zijn onlustgevoelens hierover reageert hij meestal af door pesterige commentaren te leveren, maar ook is hij vooral in de beslotenheid van zijn eigen kamer uiterst kwetsbaar. Intussen is 'De avonden' met zoveel humor geschreven, dat de sfeer van troosteloosheid daardoor steeds weer gerelativeerd wordt. Nadat Reve zich in de hierna volgende jaren in het bijzonder had toegelegd op het schrijven van korte verhalen, die verzameld werden in de bundels 'Tien vrolijke verhalen' (1961) en 'Vier wintervertellingen' (1963), begon hij in 1962 een serie brieven te schrijven - gepubliceerd in 'Op weg naar het einde' (1963) en 'Nader tot u' (1966) -, waarin hij zich op een gepassioneerde manier uitsprak over wat hem bezighield. Vooral over z'n homoseksualiteit schreef hij hierin met een openhartigheid, zoals in Nederland tot dan toe ongekend was. Ook zijn mystieke opvattingen nemen een belangrijke plaats in deze brieven in. De schrijver, die in 1966 in de katholieke kerk werd opgenomen, heeft later zijn religieuze worsteling in deze jaren beschreven in het boek 'Moeder en zoon' (1980). Reve, die door het schrijven van zijn brieven een proces van geestelijke bevrijding doormaakte, publiceerde in de jaren daarna een reeks boeken, waarin hij zich ongeremd over zijn verlangens en obsessies kon uiten: 'De taal der liefde' (1972), 'Lieve jongens' (1973), 'Het lieve leven' (1974), 'Ik had hem lief' (I975) en 'Een circusjongen' (I975). In deze boeken, waarin Prijsdieren en jongensprinsen, Slaapvosjes en Knobbelherten opgewekt over de pagina's ronddartelen, staan vooral liefdeservaringen centraal. Een spannend verhaal is daarnaast 'De vierde man' (1981), waarin de auteur, die sinds Jaren in een afgelegen dorp in Frankrijk woont, zichzelf met aanstekelijke humor beschrijft. Later verschenen nog de romans 'Wolf (1983), 'De stille vriend' (1984) en 'Bezorgde ouders' (1988) en de bundel 'Verzamelde gedichten' (1987). Waardeoordeel Ik vond het een goed geschreven boek met af en toe een beetje humor en spanning, maar het verhaal zelf vond ik niet echt leuk. Hij spreekt de hele tijd over vreemde vieze dingen die mij niet echt interesseren. (Hij had het aan de ene kant beter kunnen noemen 'de vieze man'.) Het is dus wel spannend, maar toch hou ik niet van dit soort verhalen.