Volledige titel: De tweeling.
Naam van de schrijfster: Tessa de Loo (pseudoniem).
Echte naam van de schrijfster: Tineke Duyvené de Wit.
Soort boek: (Monumentale) roman.
Plaats van uitgave: Amsterdam
Jaar van uitgave: Oktober 1993.
Gelezen druk: 21e druk
Jaar van gelezen druk: Juli 1995.

Motto:
Die Welt ist weit, die
Welt ist schön, wer
weiss ob wir uns wiedersehen.

Opdracht:
‘Voor mijn moeder en Maria Hesse’.

Eerste zin:
'Meine Güte, wat is dit hier, een sterfhuis?'


Laatste zin:
‘Nee…’ herhaalde ze, de vrouw uitdagend aankijkend, ‘ik ben… ze is mijn zuster.’

Aantal hoofdstukken:
23 hoofdstukken.

Andere indeling:
Deel 1 (Interbellum): 10 hoofdstukken
Deel 2 (oorlog): 10 hoofdstukken
Deel 3 (vrede, Après le déluge encore nous): 3 hoofdstukken

Waarom heb ik het boek gekozen:
Ik heb dit boek gekozen omdat ik ook de film heb gezien, en deze heel erg mooi en ontroerend vond en omdat ik graag oorlogsboeken lees. Ik heb expres niet de filmeditie gelezen omdat ik graag wilde weten of het boek anders was dan de film, dit was wel het geval omdat Anna in het boek anders overlijdt. Er zijn ook nog andere kleine verschillen, maar die zijn niet zo opvallend en belangrijk.
In dit boek trekt mij de verschillen tussen de twee zussen heel erg aan. Ik had nooit gedacht dat een tweeling (ook al is het een twee-eiige tweeling) zo verschillend kon zijn. Ook vind ik het heel mooi dat Anna op het laatst Lotte toch overtuigd, maar dat het met veel moeite gaat. Ik denk dat dat in het echte leven tussen een Nederlander en een Duitser ook zo zou gaan.


Wat vind ik ervan in de eerste instantie:
In de eerste instantie vind ik dit verhaal erg mooi omdat het heel erg op de werkelijkheid lijkt. Het laat goed zien hoe het was in de oorlog en je ziet ook dat het Duitse volk net zo te lijden had als het Nederlandse volk.

Korte inhoud:
Het boek gaat over een Duitse tweeling die elkaar na 70 jaar weer ontmoetten in het kuuroord Spa. Beiden vertellen ze hun levensverhaal aan elkaar. De verhollandste Lotte staat eerst erg wantrouwig tegen over de Duitse Anna, maar wordt door de aangrijpende verhalen van Anna geconfronteerd met de keerzijde van haar eigen werkelijkheid: het lijden van de gewonen Duitsers. Hierdoor gaat Lotte Anna weer als haar zuster zien, maar een definitieve verzoening zit er niet in: aan het eind van het boek overlijd Anna tijdens een bad in het kuuroord Spa.

Lange inhoud:
De bejaarde Anna Grosalie zoekt toenadering tot de even oude Lotte Goudriaan in een kuuroord in Spa, in het Thermaal Instituut. Lotte is door het luidruchtige gedrag van de Duitse vrouw (Anna) geïrriteerd en probeert haar te mijden. Al snel blijkt dat Anna en Lotte tweelingzussen zijn, die in 1922 op zesjarige leeftijd van elkaar gescheiden werden. Ze vertellen allebei over hun verleden, waarin de Tweede Wereldoorlog centraal staat. Lotte is aanvankelijk onwillig, terwijl Anna zeer enthousiast is.
De tweeling is geboren in Keulen. Omdat hun moeder aan tbc overleden is, wonen ze bij hun vader en tante Kathe. Maar als vader ook aan tbc overlijdt, worden de zusjes van elkaar gescheiden. Lotte komt terecht bij een Nederlandse familie in het Gooi, een gezin dat nog drie dochters heeft en waarin muziek centraal staat. Anna wordt meegenomen door haar opa naar een boerderij in het Teutoburgerwoud. Ze groeit op in een slecht milieu, een milieu waaruit haar vader destijds wist te ontsnappen. De gezonde, sterke Anna wordt door haar pleeggezin als goedkope arbeidskracht gebruikt en wordt ook zo behandeld. Lotte is hieraan ontsnapt doordat ze een slechte gezondheid had. Anna wordt herhaaldelijk door haar oom en tante mishandeld.
Een jonge pastoor ontfermt zich over haar en zorgt ervoor dat ze door de kinderbescherming wordt opgevangen. Later wordt ze in een nonnenschool geplaatst.
Lotte heeft veel minder problemen: ze heeft het goed bij de Nederlandse familie. Ze kan naar hartelust zingen en geeft zelfs voorstellingen. Het is thuis meestal gezellig omdat er veel mensen over de vloer komen om te luisteren naar de zelfgebouwde geluidsinstallatie van haar ‘nieuwe’ vader. Haar zorgeloze leventje wordt verstoord door de huwelijksproblemen van haar pleegouders. Daarnaast krijgt haar vader een ongeluk en wordt ernstig ziek.
In Duitsland is Hitler aan de macht gekomen. Anna ziet dat haar omgeving veranderd is. Bijna iedereen staat achter deze dictator die het Duitse volk zoveel beloftes doet. Ze is voorgoed van haar familie verlost als pastoor Jacobsmeyer ervoor zorgt dat ze de huishoudschool kan volgen in Keulen. Na deze school komt ze in dienst bij de familie Stolz, een veeleisende baan. Ze vindt troost in de ruime bibliotheek. Vanwege het getreiter en de bekrompenheid van Frau Stoltz neemt ze ontslag. Hierna komt ze bij de Grafin van Falkenau (vrouw von Garlitz) te werken, die veel vriendelijker is.

In deze tijd gaat Lotte bij haar zus Anna op bezoek, maar de oudejaarsavond wordt een mislukking, omdat de meisjes van elkaar vervreemd zijn. Als de oorlog uitbreekt, leert Anna de Oostenrijkse soldaat Martin Grosalie kennen, die ook zijn bedenkingen over Hitler en het Derde Rijk heeft. In Nederland wordt Lotte’s verloofde David opgepakt bij een razzia (hij is joods): zij zal hem nooit weer terugzien. Lotte’s leven bestaat verder uit het luisteren naar illegale zenders, het lezen van verboden kranten en het smokkelen van vluchtelingen.
Anna renoveert samen met Poolse en Russische dwangarbeiders een vervallen kasteel in Pruisen. Ze trouwt met Martin. Hij houdt zijn mond over de verschrikkingen van de oorlog. Op verzoek van Martin vertrekt Anna naar Wenen. Vlak na hun laatste ontmoeting verneemt zij dat Martin dood is. Nadat ze van de inzinking hersteld is, gaat ze aan het werk als verpleegster.
Als de oorlog is afgelopen, ontmoeten de dames elkaar weer. Anna komt naar Nederland, maar nu wil Lotte geen contact hebben.
Aan het einde van het verhaal overlijdt Anna tijdens het nemen van een bad in het kuuroord in Spa. Een definitieve verzoening is dus onmogelijk. (www.google.nl)

De personages:
Lotte:
Lotte is 76 jaar oud. Ze lijdt aan artrose en is weduwe. Ze heeft een rustig karakter en is erg nuchter. Ze wil Anna het liefst een beetje op afstand houden. Lotte heeft maar een paar duidelijke karaktertrekken en heeft weinig onvoorspelbaars in zich. Ze is een ‘flat character’.

Anna:
Anna (ook 76 jaar oud) lijdt ook aan artrose en is ook weduwe. Ze heeft een druk karakter en wil altijd haantje de voorste zijn. Ze is intelligent, vastberaden en heeft een goed geheugen. Ze wil Lotte graag leren kennen en haar alles vertellen wat haar dwars zit, zolang het nog kan. Anna is onvoorspelbaar en heeft veel verrassende kanten. Ze is een ‘round character’.

Martin Grosalie
Dit is een Oostenrijkse soldaat. Hij heeft zijn bedenkingen over Hitler en het derde rijk, en hoopt dat de oorlog snel is afgelopen. Hij trouwt met Anna en doet alles om haar te beschermen. Hij is een type.


David:
Dit is Lotte’s joodse verloofde. Hij wordt meegenomen door de razzia omdat hij joods is. Hij is een type.

Ernst Goudriaan:
Dit is een ondergedoken vioolbouwer, hij trouwt met Lotte. Hij is een type.

Vader Bamberg:
Hij is de vader van Anna en Lotte. Hij is op zijn 19e weggevlucht uit het conservatieve, katholieke milieu en naar Keulen verhuisd waar hij socialist werd. Als Anna en Lotte 6 zijn overlijdt hij aan tbc. Hij is een type.

Tante Kathe:
Zij is de tante van Anna en Lotte. Toen hun moeder overleed is zij bij hun ingetrokken om voor hun te zorgen. Zij is een type.

Oom Heinrich:
De oom van Anna en Lotte. Toen ze uit elkaar werden gehaald moest Anna bij hem gaan wonen. Hij was altijd best aardig voor haar, totdat hij trouwt. Zijn vrouw tiranniseert het hele gezin en dan begint hij haar te mishandelen. Hij is een type.

Martha Höhnekop:
Dit is de vrouw die met oom Heinrich trouwt, zij tiranniseert het hele gezin. Ze was lui en deed niks op de boerderij waardoor Anna steeds meer moest gaan helpen op de boerderij.


Tante Elisabeth (de Hollandse moeder van Lotte):
Dit is de tante van Anna en Lotte. Zij neemt Lotte mee naar Nederland. Ze leerde Lotte Nederlands en tegelijk zorgde ze ervoor dat ze haar moedertaal niet verleerde. Ze is een type.

De Hollandse vader van Lotte:
Dit is de man van tante Elisabeth en de oom van Anna en Lotte. Hij heeft communistische ideeën en houdt veel van muziek. Hij heeft ook zijn eigen muziekinstallatie gebouwd. Hij is een type.

Pastoor Jacobsmeyer:
Dit is een jonge pastoor die zich over Anna ontfermd en er voor zorgt dat ze naar een nonnenschool kan. Ook hij is een type.

Vrouw von Garlitz:
Dit is de vrouw waar Anna in dienst komt. Anna betekend veel voor vrouw von Garlitz, ze is haar steun en toeverlaat. Zij is ook een type.

Tijd in het verhaal:
Het boek is niet chronologisch verteld doordat er ontzettend veel flashbacks in zitten en er grote tijdsprongen worden gemaakt: van het heden (de badplaats Spa) naar het verleden, (zo’n 70 jaar terug). Zie de tijdbalk hieronder:

(flashbacks)
13-15 431- 435


Ontmoeting in Spa
Vertellen over het verleden
De dood van Anna
Het hele verhaal bestaat uit flashbacks en daarom kan ik ze niet allemaal vernoemen. Ik noem er een paar: de dood van de vader van Anna en Lotte, De grote schoonmaak die Anna maakt in het kasteel van mevrouw von Garlitz, de dood van Martin Grosalie, de tijd dat Anna Rode Kruis Zuster is. Enz.
Het verhaal speelt zich af in een tijd van een paar weken, maar de flashbacks spelen zich af over een tijd van ongeveer 70 jaar. De verteltijd is dus een paar weken, maar de vertelde tijd is ongeveer 70 jaar!

Ruimte:
De gebeurtenissen in het boek spelen zich voornamelijk af in Spa en rondom de bosrijke omgeving van Spa. Ook speelt het verhaal zich af in de geboortestad van Anna en Lotte: Keulen.
Lotte’s ervaringen spelen zich in een beperkte ruimte af. Als zesjarige komt zij in Holland terecht en daar blijft ze ook. Ze maakt geen grote reizen. In het huis waar Lotte woont klinkt bijna altijd muziek en er komt veel bezoek. De sfeer is er erg wisselend doordat haar pleegouders huwelijksproblemen hebben.
Anna’s ervaringen spelen zich in een grotere ruimte af; vanuit de stad Keulen komt zij op het platteland terecht bij haar oom. In het huis ruik je bijna altijd een zurige lucht. Daarna komt ze bij de familie Von Garlitz. Hier heeft ze het erg naar haar zin en de sfeer is goed. Ook de relatie tussen vrouw von Garlitz en het personeel is erg goed. Deze rijke familie stelt haar in staat om in Duitsland en naar Oostenrijk te reizen.

Perspectief:
In het verhaal heb je te maken met een auctorieel perspectief, een alwetende verteller. “Ze keek haar vrijmoedig aan: ‘Waar komt u vandaan, als ik vragen mag?’ Lotte probeerde haar impulsiviteit ongedaan te maken: ‘Uit Nederland.’ ‘Maar uw Duits is vlekkeloos!’… (blz. 13.)


Thema:
De tweeling kan elkaar niet bereiken, en de dood van Anna maakt een verzoening van de twee zusters definitief onmogelijk. Tessa de Loo lijkt ook Nederland en Duitsland te zien als een ‘tweeling’ die aan verzoening toe is.

Schrijfstijl:
Tessa de Loo wordt nog al eens ‘beschuldigd’ van slecht taalgebruik en hantering van een verkeerde stijl. Ik heb daar echter niks van gemerkt, dit boek was fijn om te lezen en er waren niet veel moeilijke woorden. De zinnen niet te lang waardoor het niet moeilijk was om te lezen. Wel waren er veel flashbacks, maar daar ging het hele boek ook over. Ook werden er veel gevoelens beschreven en dat vond ik erg mooi.

Bijzondere dingen:
Ik vond het raar dat de tweeling niet blij was toen ze elkaar weerzagen op die oudejaarsavond. Ze hadden er beide zo naar toe geleefd en toen ze elkaar eindelijk weer zagen viel het allemaal erg tegen, ze waren vreemden voor elkaar geworden.
Ook vond ik het jammer dat Anna sterft aan het eind van het verhaal, ze hadden samen nog zo veel mee kunnen maken, eigenlijk waren al die verhalen nu dus voor niks verteld.

Definitieve mening over het boek:
In dit boek wordt erg goed verteld over de relatie tussen de Duitsers en de Nederlanders. Het is erg apart doordat je met beide kanten meekijkt. Meestal kijk je met één kant mee en daardoor krijg je dus eigenlijk een verdraaid beeld van de werkelijkheid. Met dit boek is dat niet het geval.
Het boek zelf vind ik beter dan de film, omdat ik me hier meer kan inleven. Je merkt veel beter wat de gevoelens zijn van Anna en Lotte en daardoor lijkt het nog echter. Ik zag het boek als een film in m’n hoofd.
Dit boek vind ik erg goed geschreven, dat komt dus vooral doordat je meekijkt met beide kanten. Ik zelf dacht altijd dat de Duitsers niet moesten zeuren omdat ze Hitler zelf hadden gekozen, maar nu zie ik dat ze er eigenlijk ook niet veel aan konden doen: Hitler zorgde ervoor dat de Duitsers weer zelfvertrouwen kregen en ook zorgde hij ervoor dat het land weer werd opgebouwd.

Ik kan me erg goed in beide personen verplaatsen doordat het boek erg realistisch is en je veel te weten komt van beide personen. Van de ene kant kan ik Lotte begrijpen omdat ze altijd heeft gedacht dat alle Duitsers verschrikkelijk zijn. En nu moet ze in een keer begrip opbrengen voor deze mensen. Ik kan me voorstellen dat ze dat niet goed kan.
Ook begrijp ik Anna wel, zij is zo blij dat ze eindelijk haar verloren zus weer heeft terug gevonden en ze wil door Lotte begrepen worden zodat het niet weer mis zou gaan zoals op de oudejaarsnacht.
Doordat er veel flashbacks zijn in het verhaal is het in het begin lastig om te begrijpen. Je weet niet goed wie er nou aan het vertellen is, maar naar mate je verder leest en je Anna en Lotte beter leert kennen maakt het op het laatst niet veel meer uit.
Dit vind ik een erg mooi stukje uit het boek: “Bij het cynische ‘jullie bevrijders’ hield Lotte op met kauwen. Hoeveel moeite ze ook deed zich het brandende Berlijn voor te stellen, steeds schoof Rotterdam ervoor, of Londen. Berlijn bleef abstract, een stip op een landkaart.” (blz. 272) Hieraan kun je zien hoeveel indruk een oorlog maakt op de mens.
Het boek is niet echt spannend, maar toch wilde ik het uitlezen. Ik wilde weten hoe het afliep met Anna en Lotte, en of Martin de oorlog zou overleven (dit was niet het geval). Ik heb er dus ook niet lang over gedaan om het boek uit te krijgen. Het is een heel erg mooi en aangrijpend boek. Ik heb meerdere boeken over de oorlog gelezen maar deze vond ik toch wel heb mooist omdat je echt een realistisch beeld krijgt.
Ook was het taalgebruik niet te moeilijk zodat je het boek vlot kunt lezen en je goed kunt inleven. Hierdoor krijg je meer zin om het boek uit te lezen, en dat is natuurlijk altijd goed.
Het eindoordeel over dit boek is dus, zoals u hierboven hebt kunnen lezen erg positief. Dit boek is echt leuk om te lezen en je wilt weten hoe het afloopt. Ik vind sommige dingen wel shockerend, maar daardoor besef je goed hoe het echt was in de oorlog. Ook heeft het een historische kant doordat je veel over de 2e wereldoorlog leert.
Ik raad iedereen aan om het te gaan lezen omdat je veel te weten komt over de oorlog en je ook ziet hoe de Duitsers leefden in de oorlogstijd.

Iets over de schrijfster
Tessa de Loo is het pseudoniem van Tineke Duyvené de Wit. Zij wordt geboren op 15 oktober 1946 te Bussum. Haar pseudoniem is ontleend aan de Texelse achternaam van haar grootmoeder.
De tweeling, de roman die in 1993 verschijnt, wordt een enorm verkoopsucces. Binnen een jaar worden meer dan 130.000 exemplaren verkocht van deze roman, waarin de relatie tussen Nederlanders en Duitsers na de oorlog centraal ligt. De Loo ontvangt hiervoor de Publieksprijs voor het Nederlandse boek en de internationale Otto von der Gablentz-prijs. Deze laatste prijs wordt uitgereikt aan mensen die zich verdienstelijk maken op het gebied van objectieve informatievoorziening over de Bondsrepubliek Duitsland. (www.google.nl)


Bronvermelding
Gedeelte van het boek:
‘de tweeling’ van Tessa de Loo. (Blz. 13 & 272.)