Titel: De tweeling Auteur: Tessa de Loo Uitgeverij: De Arbeiderspers Eerste druk: Oktober 1993 Gelezen druk: 47e druk Jaar van gelezen uitgave: November 2002 Aantal bladzijden: 405 Genre: Psychologische roman. Titelverklaring. De titel slaat op de twee zussen Anna en Lotte, die een tweeling zijn. Het verhaal gaat helemaal over deze tweeling. Motto. Die Welt ist weit, die Welt ist schön, wer weiss ob wir uns wiedersehen. Vertaling: De wereld is groot, de wereld is mooi, wie weet of we elkaar ooit nog zien. De zussen wisten niet of ze elkaar ooit nog zouden zien, toen ze als 6-jarig kind uit elkaar werden gehaald.
Thema en motieven. Het boek gaat over de band tussen twee familieleden, Anna en Lotte. Ze worden uit elkaar gehaald doordat hun vader sterft, maar ze blijven toch een band voelen. Ze denken veel aan elkaar, schrijven elkaar brieven en Lotte gaat een keer naar Anna toe. Door de oorlog groeien ze uit elkaar, omdat ze de oorlog allebei anders beleven. Anna als Duitse en Lotte als Nederlandse. Anna houdt niet van de oorlog en Hitler, maar ze heeft wel begrip voor de Duitse soldaten. Volgens haar volgden die alleen maar orders op. De Duitse bevolking wist volgens haar niet wat er gebeurde. Ze zegt dat de Duitsers ook slachtoffer waren toen de Amerikanen grote delen van Duitsland hebben gebombardeerd. De Duitse bevolking had toen ook honger en veel Duitsers werden gedood. Ze haat daarom de Amerikanen. Lotte heeft de oorlog meegemaakt in Nederland en gezien wat de Duitsers allemaal hebben gedaan met de Joden en andere mensen in Nederland. Haar verloofde David is door de Duitsers vergast. Zij haat alles wat Duits is. Toch blijven ze een band voelen. Lotte heeft spijt, dat ze haar zus, voordat ze stierf, niet heeft laten merken, dat ze begrip voor haar had en sympathie voor haar voelde. Samenvatting. Het verhaal gaat over de tweeling Anna en Lotte Bamberg. Ze zijn geboren in Duitsland en als ze zes jaar zijn, sterft hun vader. Hun moeder was al eerder gestorven. Anna komt dan in huis bij haar grootvader en haar oom Heinrich en tante Martha. Ze wonen ergens op een boerderij op het platteland in Duitsland in de buurt van Keulen. Ze zijn katholiek. Lotte komt, omdat ze tuberculose heeft in huis bij een oom en tante en gaat in Nederland wonen. Ze zien elkaar daarna nog maar een paar keer heel kort en die ontmoetingen zijn niet echt goed. Ze schrijven elkaar wel brieven, maar die krijgen ze nooit, omdat hun familie die nooit verzenden. Aan het begin van het boek ontmoeten ze elkaar onverwacht weer in een kuuroord in Spa in België. Ze zijn dan 76 jaar, hebben allebei artrose en zijn daarom in het kuuroord. Anna herkent Lotte en begint een gesprek met haar. Lotte heeft hier helmaal geen zin in, maar toch ontwikkelt zich een gesprek. Ze kijken terug op hoe hun leven is verlopen, nadat ze uit elkaar zijn gehaald. Anna heeft een moeilijke tijd gehad tijdens haar jeugd. Ze moet heel erg hard werken op de boerderij en mag niet het gymnasium, terwijl ze dat wel graag wil. Jaren later ontdekt ze dat oom Heinrich een akte heeft ondertekend, waarin staat, dat ze zwakzinnig is. Ze hoeft dan niet meer naar school en kan op de boerderij werken, als goedkope kracht. Ze mag ook niet in bad. Tante Martha is altijd erg gemeen tegen haar. Oom Heinrich slaat haar een keer zo erg, dat de pastoor haar door de kinderbescherming laat weghalen. Ze gaat dan naar een klooster om weer op te knappen. Later gaat ze dan terug naar de boerderij. Als Hitler aan de macht komt, leert ze Martin Grosalie kennen, een jonge SS-officier. Hij houdt eigenlijk helemaal niet van oorlog en van Hitler. Ze trouwen, maar hij moet gaan vechten in de oorlog. Ze zien elkaar maar weinig. Anna gaat voor een familie van adel werken. Dat gezin is helemaal afhankelijk van haar. Ze zorgt overal voor. Als de oorlog bijna afgelopen is, zien Anna en Martin elkaar weer en Anna moet Martin dan beloven dat ze in een lazaret (een soort van ziekenhuis) zal gaan werken als er iets met hem gebeurt. Later hoort ze dat hij is gestorven toen hij in een auto zat, waar een granaat insloeg. Eerst is ze alleen maar verdrietig en ze denkt er zelfs over om zelfmoord te plegen, maar ze gaat toch in een lazaret werken, zoals ze heeft beloofd. Ze wil altijd maar weer mensen helpen. Ze ziet dan ook wat de oorlog betekent voor de Duitsers. Veel soldaten zijn zwaar gewond. Sommigen hebben zelfs geen armen en benen meer. Als de oorlog afgelopen is, gaat ze bij de kinderbescherming werken in de buurt van het huis van oom Heinrich en tante Martha. Ze gaat ook op zoek naar Lotte. Als ze in Nederland is, merkt ze dat de mensen daar een grote hekel hebben aan de Duitsers. Ook Lotte heeft een hekel aan de Duitsers en ze doet rot tegen Anna. Anna gaat weer terug naar Duitsland. Lotte heeft het in Nederland heel erg goed. Ze wonen in een mooi huis en ze gaat naar een goede school. Ze houdt van muziek en gaat ook naar zangles. Haar vader houdt ook veel van muziek. Hij is een communist. Hij heeft vaak ruzie met haar moeder, omdat hij zo egoïstisch is. Haar moeder zorgt graag voor mensen. Aan het begin van de oorlog hoort Lotte van haar oma waar Anna woont. Ze is dan ineens bang, dat ze elkaar nooit meer zullen zien en ze gaat op oudejaarsavond naar Keulen om Anna op te zoeken. Anna wil dan eigenlijk niets met Lotte te maken hebben. Ze is alleen maar bezig met haar werk. Teleurgesteld gaat Lotte terug naar Nederland. Ze leert David Goudriaan kennen, een jood. Ze worden verliefd op elkaar. David wil een keer afspreken met Lotte in het weekeind, maar zij wil dat niet. Tijdens dat weekend wordt hij opgepakt door de Duitsers en weggevoerd naar Buchenwald, een arbeidskamp. Lotte voelt zich daar dan schuldig over. Als zij met hem had afgesproken was dat misschien niet gebeurt. Later wordt David naar een concentratiekamp gebracht en vergast. Lotte’s familie neemt tijdens de oorlog joodse onderduikers in huis. Ook de ouders van David en zijn broer Ernst komen bij hen in huis. Na de oorlog trouwt Lotte met hem, maar ze kan David nooit vergeten. Lotte haat de Duitsers, omdat zij haar grote liefde David hebben vermoord. Sinds die tijd haat ze alles wat Duits is. Na de oorlog stort Lotte’s moeder in. Ze weet niet meer hoe ze een normaal leven moet leiden als alle onderduikers verdwenen zijn. Haar kinderen zijn ook allemaal het huis uitgegaan. Haar vader heeft een hekel aan de Amerikanen, omdat hij communist is. Ook Anna heeft een hekel aan alles wat Amerikaans is, omdat de Amerikanen haar man hebben vermoord. Tussen alle terugblikken naar hun vroegere leven in, probeert Anna aan Lotte duidelijk te maken, dat niet alle Duitsers slecht waren. Ze zegt steeds: “Wir haben es nicht gewußt”, maar Lotte wil dat niet geloven. Anna wil, dat Lotte begrip heeft voor de Duitsers, maar Lotte wil geen begrip hebben voor ze hebben. Ze begrijpt ook niet waarom Anna de Amerikanen haat. De Amerikanen hebben de Duitsers toch ook bevrijd van Hitler. Ze hebben dus allebei een hekel aan de moordenaars van hun mannen. Anna aan de Amerikanen en Lotte aan de Duitsers. Aan het eind van het boek sterft Anna in een turfbad in het kuuroord. Lotte krijgt dan spijt, dat ze al die tijd zo lelijk heeft gedaan tegen Anna en dat ze niet heeft laten merken, dat ze het goed wilde maken met Anna. In het kuuroord dachten de mensen, dat Anna en Lotte vriendinnen waren, maar het verhaal eindigt als Lotte zegt, dat Anna haar zus is. Zij heeft haar dus toch nog geaccepteerd. Hoofdpersonen. De hoofdpersonen zijn Anna en Lotte Bamberg. Ze zijn een Duitse tweeling, die uit elkaar worden gehaald als ze 6 jaar zijn. Anna (76 jaar). Anna is een drukke, luidruchtige vrouw, die heel graag praat. Ze is heel intelligent en ze zorgt graag voor andere mensen. Ze is niet bang, want ze gaat vaak tegen mensen in, die het haar moeilijk kunnen maken, maar als ze vindt, dat mensen slecht worden behandeld, neemt ze het toch voor hen op. Ze is niet geïnteresseerd in politiek. Ze ontdekt pas jaren na de oorlog wat de Duitsers allemaal hebben gedaan tijdens de oorlog. Lotte (76 jaar). Lotte is wat rustiger dan Anna. Ze is heel muzikaal. Ze schaamt zich vaak voor haar zus, omdat die zo luidruchtig is. Ze is ook wel een beetje koppig.
Perspectief. Het boek is geschreven in een alwetend (auctoriaal) vertelperspectief. De schrijver vertelt dus het verhaal. Waar speelt het verhaal zich af? Het verhaal speelt zich af in een kuuroord in Spa. Daar kijken twee zussen terug op hun leven. Het leven van de een speelde zich af in Duitsland en van de ander in Nederland. Het begint ongeveer in 1922 in Duitsland, als de twee zussen gescheiden worden. Het verhaal gaat dan heen en weer tussen Anna, die op het platteland in Duitsland opgroeit en Lotte die in Nederland opgroeit. Anna heeft een ongelukkige jeugd in Duitsland en Lotte heeft het erg goed in Nederland. Wanneer speelt het verhaal zich af? Het verhaal speelt zich af tussen ongeveer 1922 en 1992. In 1922 wordt de tweeling van elkaar gescheiden en in 1992 ontmoeten ze elkaar weer in het kuuroord. De belangrijkste periode is de Tweede Wereldoorlog. De tijd dat de tweeling in het kuuroord is, is ongeveer een week. In deze week wordt verteld over 70 jaar. Opbouw van het verhaal. Het verhaal wordt in chronologische volgorde vertelt. In het kuuroord is dat zo, maar ook in het terugkijken naar hun leven. Er worden ook nog flashbacks gebruikt, als de vrouwen zich in het kuuroord ineens dingen herinneren over hun jeugd toen hun vader en moeder nog leefden. De woorden die de schrijfster gebruikt zijn niet moeilijk, maar in het begin vind ik het boek wel lastig te lezen, omdat je dan iedere keer heel goed moet opletten over wie het nu gaat en in welke tijd het speelt. Dat komt doordat de schrijfster heen en weer gaat tussen het kuuroord en het vroegere leven van de twee vrouwen en dan ook nog eens tussen de twee vrouwen. Ze is soms wel een beetje langdradig in het vertellen. Ze maakt dan heel lange zinnen, die niet zo belangrijk zijn voor het verhaal. Het verhaal had waarschijnlijk veel korter gekund. Het boek heeft een gesloten eind door de dood van Anna en doordat je merkt, dat Lotte zich eigenlijk wel had willen verzoenen met haar zus. Eigen mening. Ik vond het boek heel interessant om te lezen. Het is eigenlijk zielig, zoals Anna probeert aan Lotte duidelijk te maken, dat niet alle Duitsers in de oorlog slecht waren en dat de meeste Duitsers niet wisten wat er gebeurde. Je krijgt op die manier een beetje medelijden met Anna. Je gaat wel in de loop van het verhaal merken, dat Lotte toch een beetje naar Anna toegroeit. Lotte heeft zoveel haat tegen de Duitsers en alles wat Duits is, dat zij haar zus niet wil laten blijken, dat zij haar toch wel een beetje begrijpt. Ze heeft nooit leren vergeven. Ik vind het boek soms wel moeilijk te volgen, doordat de schrijfster zo vaak veranderde van Anna naar Lotte en van het kuuroord naar het verleden, maar het boek boeide mij wel erg. Het was ook jammer, dat ze zoveel lange zinnen gebruikte. Soms sloeg ik wel eens een stukje over om te weten hoe het verder ging. Ik wilde graag weten hoe het afliep en of het goed kwam tussen de twee zussen.
Recensie. Ik heb in de bibliotheek een recensie gekregen van Theodor Holman uit het Parool van 03-12-1993 (bijgevoegd). Ik ben het ermee eens, dat het boek best wat minder dik had mogen zijn en dat de schrijfster heel veel lange zinnen gebruikt, die niet nodig zijn. De recensietitel is: “Wie is er fout?” Het klopt wel dat het boek daar over gaat, omdat Anna steeds probeert om Lotte te vertellen, dat de meeste Duitsers niet wisten wat er in de oorlog gebeurde en dat je dus niet alle Duitsers kan haten om wat er in de oorlog is gebeurd. Je krijgt als je het boek leest wel begrip voor Anna. Anna kon er ook niets aan doen, dat zij in Duitsland opgroeide en Lotte niet en dat Lotte haar daardoor aan de slechte kant zette.