Auteur: Tessa de Loo (pseudoniem voor Tineke Duyvené de Wit)
Titel: De tweeling
Uitgever: De arbeiderspers, Amsterdam
Druk: 2e druk, 1993
Pagina’s: 436 pagina’s
Genre: Roman, psychologische oorlogsroman

Eigen mening: (3 beoordelingswoorden)
-spannend. Het verhaal wordt erg levendig neergezet, en ik krijg een spannend maar vreselijk beeld van de WO2. De emoties zijn erg goed beschreven, en de gebeurtenissen zijn af en toe zo snijdend, dat ik me echt afvroeg: ‘hoe moet dit nu in hemelsnaam verder?”.

-langdradig. De gebeurtenissen werden behoorlijk gedetailleerd neergezet, waardoor ik af en toe de neiging had om het boek opzij te leggen, omdat het me te saai werd. Ook is het een erg dik boek, waardoor het niet makkelijk lezen was, er was veel sprake van flashbacks en door elkaar vloeiende gedachtes van beide hoofdpersonen, soms wist ik niet van wie welke herinnering was. Het levensverhaal werd wel heel erg uitgebreid verteld.


-heeft me aan het denken gezet.Ik vond het boek spannend en aangrijpend. Het was spannend, omdat er in de oorlog van alles gebeurde. Ik vond het aangrijpend, omdat je ook merkt hoe erg de oorlog voor de Duitsers is geweest. Ik heb in dit boek de visie van een Duitser en een Nederlander gezien in de oorlog, en ik heb veel medeleven gevoeld met het Duitse meisje. Alle schuld werd door de Nederlandse op haar afgeschoven, en ten onrechte, want ze was wel Duits, maar dat betekent niet dat ze het eens was met de ideeën van Hitler.
Ik ben me wel meer bewust geworden van het feit dat ik ook eigenlijk altijd al vooroordelen tegen de Duitsers heb, terwijl ik de oorlog niet eens mee heb gemaakt. Je gaat dat met zo’n boek wel beseffen, maar ik heb dankzij het boek wel veel meer begrip voor de Duitsers. Of dit de intentie van Tessa de Loo was toen ze dit boek schreef weet ik niet, het is echter wel wat ik van het boek ervaren heb.

-Ontroerend. Het verhaal van deze meisjes die van elkaar gescheiden zijn en na tientallen jaren elkaar weerzien, maar vreemden voor elkaar zijn vind ik vreselijk. Het boek is erg ontroerend, toen het einde naderde kon ik mijn ogen niet droog houden!

-Droevig. Dat aan het eind van het verhaal Anna, één van de twee hoofdpersonen overlijdt, vind ik vreselijk. Het is zowel een droevig einde als een mooi en opwekkend einde, want ze accepteren elkaar als zusters. Het is zo prachtig, dat je zowel kunt huilen als glimlachen.

Toevoeging:
Dit boek heeft denk ik een aantal duidelijke lessen die het de lezer wil leren. Daarvan is natuurlijk de belangrijkste dat je je vijanden lief moet hebben en zelfs voor de mensen waar je eigenlijk het meeste onbegrip voor hebt, moet proberen te begrijpen. Daarbij komt dat je een volk nooit over een kam moet scheren, want niet alle Duitsers waren Nazi’s. ieder mens heeft zijn eigen verhaal en pas op grond daarvan mag je iemand beoordelen.
De laatste levensles die ik uit dit boek haalde was Carpe Diem (Pluk de dag). Iedere dag kan de laatste zijn, dat zag je wel bij Anna en als je dan niet gezegd of gedaan hebt wat je eigenlijk zou willen, baal je flink. Nadat ze alles heeft verteld aan haar tweeling zus, die eindelijk begrip toont, is ze bereid om te sterven.

Samenvatting inhoud van het boek: De tweeling
Vooraf: het boek bestaat uit 3 delen.
-Interbellum
-Oorlog
-Vrede (Aprés le déluge encore nous)

Deel 1, Interbellum
De vierenzeventigjarige Lotte bevindt zich in het Thermaal Instituut in Spa voor een kuur tegen artrose. Tijdens de middag rust wordt ze wakker van een stevige Duits dame van haar eigen leeftijd. Ze antwoordt de vrouw in het Duits - dat zij heel goed spreekt omdat ze in Duitsland geboren is. Het blijkt dat de dames tweelingzussen zijn die op hun 6e jaar uit elkaar zijn gehaald. Anna vindt het heel leuk om haar zus weer eens te zien, maar Lotte vindt het niet bepaald fantastisch. Ze reageert met verwijten over de Duitsers die zes miljoen joden vermoord hebben en de oorlog begonnen zijn. Anna daarin tegen vertelt van de vernederingen en armoede van de Duitsers na de Eerste Wereldoorlog en herinnert Lotte er aan dat ook zij als Duitse geboren is.
De herinneringen van hun jeugd in Keulen komen weer boven. Hun moeder stierf aan borstkanker toen de meisjes 3 waren. Hun vader had toen al tbc en stierf 3 jaar later.

Lotte, ook besmet met tbc, ging met tante Elisabeth naar Nederland om in het Gooi te gaan wonen bij het gezin van de zoon van tante Elisabeth, de familie Rockanje. Haar nieuwe vader had een moeilijk karakter. Hij hield van klassieke muziek en was aanhanger van het communisme. Ze heeft herhaaldelijk hem een pijnlijke dood toegewenst tijdens één van zijn vele woede-uitbarstingen. Tijdens de tijd toen ze moest genezen van tbc, schreef ze veel brieven naar Anna, maar die kreeg die nooit te zien. Na haar genezing groeide Lotte op als een echt Nederlands meisje. Tijdens een winter kwam ze onder het ijs terecht en werd ze met veel moeite weer tot leven gewekt. Sinds toen had ze moeite met praten. Ze kon wel goed zingen en zong in het radiokinderkoor. Ze kreeg zangles en een piano. Haar stiefvader belette haar het spelen door tijdens haar spel zijn beroemde grammofoon aan te zetten. Ook tegenover zijn vrouw en zijn andere kinderen gedroeg hij zich erg vervelend. Na een ongeluk was hij een tijd op de rand van leven en dood.
Hij herstelde toen de spanningen tussen de staten onderling toe nam. Lotte was van plan om Anna in Duitsland te bezoeken, maar door de oorlog ging dit aanvankelijk niet.
Anna werd door haar grootvader meegenomen naar zijn boerderij aan de Lippe. Ook woonde daar oom Heinrich en tante Liesl. Anna vond de overgang van stad naar platteland erg zwaar. Ze moest naar de rooms-katholieke kerk, waar Jacobsmeter pastoor was.(hij speelt overigens een zeer belangrijke rol in haar leven) Een paar jaar later stierf haar grootvader. Anna was gewend aan het boerenleven en dacht dat Lotte haar vergeten was. Oom Heinrich trouwde met Martha Honnekop, een baarbaarse vrouw. Martha was lui en bracht veel kinderen ter wereld. Het werk kwam op Anna neer, waardoor ze niet naar het gymnasium kon. Toen Anna 16 was zag ze bij een smid een foto van Hitler in de krant. Er ontstond een vriendschap tussen Anna en de smid die lid was van de NSDAP.
Oom Heinrich was tegen Hitler en tegen de vriendschap en mishandelde Anna daarom vreselijk. Zo erg zelfs dat Anna naar de dokter moest die constateerde dat haar baarmoeder was gedraaid. Pastoor Jacobsmeyer zorgde ervoor dat Anna naar een klooster kon. Daar herstelde ze helemaal, en ook met de ideeën van Hitler kon ze het absoluut niet meer vinden.
Omdat ze zo’n mooi meisje met blond haar en blauwe ogen was, werd ze gevraagd om in een toneelstuk van de Hitler-Jugend te spelen. Ze was een van de weinigen in het dorp die een goede Duitse uitspraak had. Toen Anna terug kwam in haar dorp was Hitler aan de macht gekomen en waren veel mensen in het dorp lid van een nazi-club. Kort daarna kon ze via de pastoor een opleiding als dienstmeisje voor de betere stand volgen.
Toen ze 21 jaar werd moest ze een document ondertekenen over het voogdijschap van oom Heinrich, ze tekende het zonder het te lezen. Maar in het document stond dat oom Heinrich jaarlijks verklaard had dat ze zwakzinnig was. Ook wam ze erachter dat ze onvruchtbaar was, door de afranseling door oom Heinrich. Later mocht ze in dienst bij een adellijke familie, als dienstmeisje. Ze had een erg armoedig en eenvoudig leven, ze kon niet liefhebben, en wantrouwde mensen door haar vreselijke jeugd.

Deel 2, Oorlog
Lotte ging op bezoek bij Anna om daar de jaarwisseling door te brengen. Lotte verwachte veel van de ontmoeting maar het werd een grote teleurstelling.
Anna verweet zich zelf na het vertrek van Lotte dat ze zo koel tegen Lotte had gedaan. Ze kon gewoonweg niet tegen het feit dat er iemand voor haar was, er had nooit iemand van haar gehouden, en ze dacht dat het ook nooit zou gebeuren. Het bezoek was dus één grote ramp…
Tijdens een dans avond ontmoette Anna een soldaat uit Wenen, Martin Grosalie. Er ontstond een relatie die zich in het begin zou uiten in het sturen van brieven aan elkaar, omdat Martin naar het front ging. Na de Duitse aanval op Polen genoten ze samen van een vakantie. Toen Keulen werd gebombardeerd vertrok de familie waar ze werkte naar Oost-Pruisen. Anna ging de familie achter na in de winter van 1940/1941.

Eind 1941 had Martin verlof en vroeg haar met hem te trouwen. Het trouwen kon niet door gaan, maar Anna maakte wel kennis met de enigszins gestoorde moeder van Martin en zijn vader.
Toen ze terug bij haar werkgever was moest ze meeverhuizen naar een landgoed bij Berlijn. Een jaar later trouwde ze als nog met Martin. Anna was getuige van een samenzwering tegen Hitler in 1944. Martin kwam bij de Waffen-SS en adviseerde Anna naar Wenen te gaan; de Russen zouden spoedig in Pruisen zijn. In Wenen kreeg ze een bericht dat Martin was gesneuveld in de Eifel. Na een periode van depressies hielp de sociale dienst van de SS haar er weer een beetje boven op en zorgde voor werk.

Lotte leerde in de eerste maanden van de oorlog David de Vries kennen, die haar op de piano begeleidde. Een tijdje later werd David door de Duitse politie opgepakt en naar het kamp Buchenwald gestuurd. Ze hield veel van David, en ze waren al verloofd. Ze zocht haar steun bij zijn oudere broer: Ernst. Zijn familie dook bij de ouders van Lotte onder. Daarna kwamen meerdere onderduikers. Haar moeder werd ziek en ging naar het ziekenhuis. Na haar operatie kreeg ze extra voedselbonnen, maar die werden door Lotte's vader achtergehouden. Toen Lotte dit ontdekte kreeg ze de bonnen wel van hem, maar hij wist haar diep te kwetsen door te zeggen: "na al die jaren... nog steeds een echte moffin.". Toen ze een tekort aan voedsel kregen deed ook Lotte mee aan de voedseltochten, met alle avonturen vandien. Vlak voor het einde van de oorlog trouwde ze met de vioolbouwer Ernst Goudriaan. Eigenlijk hield ze nog steeds veel van David, maar dat heeft ze altijd weten te verbergen.
Ernst en Lotte kregen samen een kindje.

Deel 3, Vrede (Aprés le déluge encore nous)
De komst van de Amerikanen maakte een einde aan de oorlog voor Anna.
Na een korte tijd gevangen te hebben gezeten, werd Anna in september 1945 vrij gelaten. Ze wilde nu bij de kinderbescherming gaan werken. Ze vond het erg dat ze geen kinderen kon krijgen, maar dat lag ook behoorlijk kritiek, omdat ze kinderen had willen krijgen met haar overleden man. (toen ze nog niet wist dat ze onvruchtbaar was)
Voordat ze aan de opleiding begon bezoekt ze eerst het graf van Martin. Ze kwam te weten hoe Martin gesneuveld was. Hij had zijn vrachtwagen gestopt toen zijn vrienden appels wilden gaan plukken en werd getroffen door een verdwaalde granaat.
Ze ging daarna naar Nederland om Lotte te bezoeken, maar die wilde geen Duits met Anna praten. Het bezoek werd weer een grote teleurstelling.

Lotte beleefde de komst van de geallieerden en zag hoe de Duitsers werden afgevoerd. De onderduikers verlieten het huis en haar moeder kwam opnieuw in het ziekenhuis terecht. De opgebouwde spanningen van de afgelopen jaren eisten hun tol. Ernst kreeg een baan in Den Haag, waar hij en Lotte gingen wonen.
Lotte was er eenzaam zonder alle drukte van de onderduikers. Ook was haar mooie zangstem verdwenen. Ze leefde vooral voor de zorg voor haar kinderen.

Zo zijn de jaren verstreken, waarna ze elkaar, tegenkwamen in de kuurbaden van Spa. Eerst wilde Lotte helemaal niets te maken hebben met Anna, die haar elke keer toch weer overrompelde. Anna en Lotte hebben beide veel herinneringen naar boven gehaald. Zo weer een avond, Anna verteld over haar rouwperiode na het overlijden van haar man Martin(al heel lang geleden!)
Na samen te hebben gegeten zoals altijd gaat de tweeling naar bed, met de verwachting elkaar de volgende dag weer te zien.
Als Lotte de volgende dag naar haar modderbad gaat, wordt haar door iemand van het personeel verteld dat de vrouw met wie ze de laatste tijd optrok was overleden aan een hartaanval. Met pijn in haar hart beseft Lotte op dat moment dat haar erkenning met haar Duitse wederhelft te laat is gekomen. Dan vraagt de vrouw haar: "Weet U of ze familie had?... U was tenslotte haar vriendin..." " Nee..." zei Lotte "Ik ben... ze is mijn zuster."

Mijn grondige beschrijving van mijn leeservaring

Onderwerp
Het onderwerp van de tekst is het leven van de gewone man/vrouw in de Tweede Wereldoorlog en ik vind dit een interessant onderwerp omdat ik geïnteresseerd ben in de Tweede Wereldoorlog en hoe de gewone mensen deze hebben beleefd/overleefd.. Ik had voordat ik dit boek las eigenlijk nog steeds het idee:’het zijn toch die duitsers die het hebben veroorzaakt’. Maar door dit boek ben ik gaan beseffen dat er veel meer achter deze oorlog zat, en dat niet alle Duitsers hetzelfde zijn. Dat wist ik natuurlijk ook wel, maar nu dringt het op een of andere manier beter tot me door. Het boek heeft me nieuwe kanten van de Oorlog laten zien, hoe iedereen als het ware gehypnotiseerd was, dat men een “blinddoek” omkreeg. Ik heb veel geleerd van dit boek, maar dat heb ik op een eerdere pagina beschreven, onder het kopje toevoeging. Dat vond ik belangrijk omdat je ziet welke levenslessen ik eruit heb gehaald voordat je de samenvatting leest. Ik ben zeker anders over dit onderwerp gaan denken. Ik zou me graag eens meer hierin gaan verdiepen.
Ik zie in dit boek 2 verschillende meningen die Tessa de Loo verbazingwekkend goed neerzet. Ze belicht de mening van een vrouw die onder het bewind van Hitler was, en van een vrouw die daar geheel buiten stond en niet meer met Duitsers wilde communiceren. Zo zie je maar; in de WO2 is er heel wat mis gegaan betreft communicatie.
Beide meningen werden goed uitgelicht, en kregen allebei het recht van spreken. Zo kun je als lezer een goed overwogen mening maken doordat je beide kanten van het verhaal kent. Ik vond het goed meerdere kanten van dit verhaal te lezen, ik krijg een eerlijker beeld van de oorlog, en ik kan me identificeren met beide hoofdrolspeelsters, want ze hebben allebei goede argumenten.(Naar mijn mening is Anna, de Duitse iets beter in haar argumenten, die van Lotte bestaan veelal uit vooroordelen.)

Gebeurtenissen
Het boek heeft veel gebeurtenissen, dus het bleef me zeker boeien, maar omdat het een erg dik boek was, met veel dialogen en herinneringen waar je je volste aandacht bij moest houden, ging het me enigszins vermoeien.

Soms wist ik niet of het een herinnering van Anna of Lotte was.
Ik vond de gebeurtenissen boeiend. Ik kreeg vele aspecten van de oorlog te zien, en het verraste me elke keer weer. Het waren stuk voor stuk heftige gebeurtenissen, waardoor het me onmogelijk lijkt dit boek saai te vinden!(het is wel iets te langdradig)
De gebeurtenissen hebben me zeer zeker aan het denken gezet, en ik merk dat ik erg geïnteresseerd in de WO2 ben. Ik voel nu niet meer alleen mee met de Nederlandse slachtoffers van de oorlog, maar ook denk ik aan het leed van de Duitsers. Terwijl ze nog steeds minachtend aangekeken worden, omdat ze Duits zijn. Ik ben gaan nadenken over rassendiscriminatie, mishandeling, en dictators. Erg interessant!

Personages
Hoofdpersonen:
De hoofdpersonen in het verhaal zijn Anna en Lotte. De personen die zij in het kuuroord ontmoeten zijn van geen betekenis, ook niet voor hen, ze zijn constant met het verleden bezig.
-Lotte Rockanje-Goudriaan (officieel Bamberg) is bijna 76. Ze heeft donker, steil haar en lijdt aan artrose. Ze is weduwe, muzikaal, rustig en nuchter. Ze probeert Anna een beetje op afstand te houden. Ze heeft maar een paar overheersende karaktertrekken en ze heeft niets voorspelbaars.
Enkele personen uit de verhalen van Lotte zijn: haar vader en moeder in Nederland, haar zusjes in Nederland, de Joodse onderduikers in het gezin, David, haar begeleider bij de zangstudie(waar ze verloofd mee was), en vioolbouwer en Ernst Goudriaan haar echtgenoot, één van de onderduikers met wie ze vlak voor het eind van de oorlog trouwt.
-Anna Grosalie (officieel Bamberg) is ook bijna 76. Ook lijdt zij aan artrose en is ze weduwe. Ze wil Lotte leren kennen en haar alles proberen uit te leggen nu het nog kan. Ze is druk, altijd haantje de voorste, intelligent, vastberaden en ze heeft een goed geheugen. Ze heeft hele verrassende kanten, ze is heel dynamisch en je ontdekt steeds iets nieuws bij haar.
Enkele personen uit de verhalen van Anna zijn: haar grootvader, oom Heinrich, gravin von Garlitz en Martin, haar echtgenoot.

Ik heb geen voorkeur voor een personage, al moet ik zeggen dat Anna me het meest aansprak, door haar gedrevenheid en monterheid. De hoofdpersonen in dit verhaal zijn in zekere zin heldinnen te noemen, ze hebben beiden hun leven gewaagd om toch mensen te helpen die volgens hen in grotere problemen zaten als zijzelf.

Zoals ik al eerder heb geschreven; Anna heeft goede eigenschappen, die van Lotte zijn niet zo duidelijk, alleen koppigheid voert een duidelijke boventoon. Anna zet door, ze is monter, ze leeft zich in, ze is nuchter en kan goed relativeren, ze is overtuigend en abnormaal vitaal voor haar leeftijd. (en ook op basis van haar verleden is dat bewonderenswaardig)
Ik begrijp het gedrag van beide personages goed, dat is goed uitgelegd.
Ze reageren niet voorspelbaar, wat het verhaal verschillende malen interessante wendingen geeft.
De beslissingen die de personages in de loop van het boek gemaakt hebben, vind ik weloverwogen en goed, ik zou het niet beter gedaan hebben. Ik vond Lotte af en toe wat naïef, maar ik denk dat dat komt doordat ze een minder zware jeugd dan Anna had, en dat het bij de leeftijd hoort.

De leefregels van de verhaalpersonen zijn totaal verschillend: bij Anna gaat het vooral om overleven, haar opdrachtgevers dienen en de Hitler-Jugend het dorp uit te krijgen. De eerste twee zijn primaire leefregels/behoeften. De laatste doet ze in opdracht van Pastoor Jacobsmeijer. Ze is het overigens met hem eens. Ze ziet niets in Hitler en zijn strenge aanpak van zijn ideeën. Ze vindt het oneerlijk dat rijkere mensen haar aankijken alsof ze zwakbegaafd is, alleen omdat ze de varkensstal uitmest. Doordat ze een zware jeugd heeft, is ze erg begaan met kinderen die in hetzelfde schuitje zitten. Ze is erg gelovig. Ze vindt dat je mensen niet kunt afrekenen op diens status of huidskleur, of geloof..
Lotte houdt zich bezig met de muziek die ze maakt. Ze heeft het redelijk goed, kan een studie volgen. Ze vindt dat je de Joden op alle mogelijke manieren moet helpen. Ze zou nooit meedoen met Hitler, maar ze heeft verder ook geen idee hou het er in Duitsland aan toe gaat.

Opbouw
Alles hangt met elkaar samen, ik kan verschillende gebeurtenissen met elkaar in verband brengen. De terugblikken vormen het verhaal, in elke terugblik ga je weer een stukje verder de oorlog in (of uit. Je volgt zo de oorlog, en tegelijkertijd het heden. In het heden gebeurt alleen niet zo veel, daar praten ze alleen maar over hun ervaringen. Het echte verhaal speelt zich af in de flashbacks.
Het einde is best zielig, maar wel duidelijk. Het is duidelijk het echte einde van een leven samen. Het is best jammer als een boek niet goed afloopt, maar hier vond ik het wel mooi. Het was een gesloten einde.
Er is sprake van een constante spanning in het verhaal. Ik wilde weten of Anna en Lotte hun wederzijdse verwijten aan de kant konden schuiven en elkaar konden vergeven. Ik zat steeds op dat moment te wachten. Ook in de flashbacks worden spannende dingen verteld, vooral de stukjes van Anna vond ik erg interessant en als er een flashback over Lotte’s leven kwam las ik snel door om erachter te komen hoe het verder zou gaan met Anna. Die afwisseling tussen het vertelheden en de flashbacks zorgde voor meer leesaandacht.


Taalgebruik
Het taalgebruik is niet moeilijk. Er komen wel wat Franse en Duitse zinnen in voor, wat het verhaal net dat beetje extra geeft. Meestal zijn deze aparte stukjes tekst opmerkingen of gezegdes, waardoor het meestal snel duidelijk wordt wat ze bedoelen.
Het taalgebruik past goed bij de personages, het zijn relatief simpele personen en die hebben een simpel taalgebruik. Het verhaal bevat in verhouding weinig dialogen omdat het boek is opgebouwd uit verhalen over het verleden, hoofdstuk na hoofdstuk.

Motto(extraJ)

‘Die Welt ist weit, die
Welt ist schon, wer
weiss ob wir uns wiedersehen.’

Het motto slaat op de situatie van Lotte en Anna, omdat zij heel lang van elkaar gescheiden waren en het was altijd maar de vraag of zij elkaar weer terug zouden zien, omdat de oorlog eigenlijk tussen hen in was komen te staan. De wereld is groot, maar toch zijn ze elkaar door toeval weer tegengekomen.

Spanning in het verhaal
Er zit een goede spanning in het boek. Je leest over de tweeling en hun verblijf in Spa, maar tegelijkertijd ook over het verleden. Doordat je elke keer teruggehaald wordt naar Spa, als je midden in het verleden zit, blijft de spanning groot. Je wilt elke keer weten hoe het afloopt.
Ik vind persoonlijk dat de spanning rond Anna groter is. Misschien omdat Anna meer meemaakt, maar het komt vooral door Martin Grosalie. Dit is een man die Anna ontmoet en waar ze later ook mee trouwt. Hij is soldaat in het leger en is altijd in het oorlogsgebied. Dit zorgt ervoor dat Anna altijd gespannen zit te wachten op een brief van Martin. Dat deel van het boek vond ik het best. Ik wilde toch elke keer doorlezen en eigenlik zit je gewoon te wachten op het moment dat Martin overlijdt. Ik kon me erg goed inleven in de situatie van Anna in dit gedeelte van het boek.


Fabel en sujet
Fabel = de gebeurtenissen in de logisch-chronologische volgorde.
Sujet = het verhaal zoals de schrijver het vertelt.
Als je dit verhaal in de logisch-chronologische volgorde schrijft krijg je eigenlijk 2 verhalen. Het verhaal begint voor Lotte en Anna hetzelfde, maar als ze op 6 jarige leeftijd van elkaar gescheiden worden volgen er twee verschillende verhalen.
Daarom heeft de schrijfster van de fabel het sujet gemaakt. Ze heeft ervoor gezorgd dat Lotte en Anna elkaar weer ontmoeten als ze 74 zijn en laat ze dan vertellen over hun leven nadat ze van elkaar gescheiden zijn.

Het verschil tussen fabel en sujet zorgt er in dit boek voor dat je de levensverhalen van Lotte en Anna ‘samen’ leest en dat je niet eerst dat van de een en dan dat van de ander leest. Het zorgt er ook voor dat het boek spannender wordt, want omdat je steeds een stukje van hun belevenissen leest word je geprikkeld om verder te lezen omdat je erachter wilt komen hoe het verder gaat.
Ik denk dat het een saai boek zou zijn geweest als het verhaal was weergegeven in de logisch-chronologische volgorde (fabel). Maar omdat de schrijfster ervoor gezorgd heeft dat je steeds maar een klein stukje van de belevenissen van Lotte en Anna te weten komt, word je gestimuleerd om verder te lezen omdat je erachter wilt komen wat ze verder nog beleven. Dat de schrijfster het verhaal in deze vorm heeft opgeschreven maakt het verhaal dus spannender.

Anna en Lotte ontmoeten elkaar weer als ze 74 zijn en vertellen elkaar dan wat ze in hun leven beleeft hebben nadat ze van elkaar gescheiden waren. Tussendoor lees je dat de 2 vrouwen wandelingen maken, modderbaden nemen in het Thermaal Instituut en dat ze uit eten gaan in verschillende restaurants. In het boek komen veel flashbacks voor en de gebeurtenissen worden dus niet weergegeven in chronologische volgorde.
Het verhaal wordt niet-continu verteld. Een voorbeeld daarvan vind je op de bladzijdes 423 en 424. Aan het einde van bladzijde 423 lees je over

Anna’s gedachten wanneer die ’s avonds niet in slaap kan komen. Aan het begin van bladzijde 424 lees je over Lotte die de volgende ochtend net haar veenturf- en koolzuurbad heeft gehad en nu aan het rusten is. De schrijfster heeft hier een stuk tijd overgeslagen. Een ander voorbeeld begint op bladzijde 108. Daar zitten Lotte en Anna in een restaurant te eten. Op de bladzijdes 109 tot en met 137 vertellen Anna en Lotte elkaar een stukje over hun leven en op bladzijde 138 is het opeens de volgende ochtend.

Verwerkingsopdracht

Kies verschillende stukken muziek uit die passen bij dit verhaal, schrijf de songteksten op en leg precies uit waarom deze songtekst/muziek er goed bij past.
(Ik heb ervoor gekozen om alleen het belangrijkste stukje eruit te nemen, omdat dat overzichtelijk werkt, en het gelijk de essentie van het liedje pakt.)

Joe~I’m missing you

Like a cold summer afternoon
Like the snow coming down the dune
Like a wedding without a groom
I’m missing you…
I’m the desert without the sand
You’re the woman without a man
I’m the rain without an N
I’m missing you…

Dit liedje gaat over iemand missen. Anna en Lotte missen elkaar (vooral in het begin) heel erg. Dit vond ik een mooie tekst omdat het lijkt alsof deze songwriter het over haar wederhelft heeft. “I’m the desert without the sand” bijvoorbeeld. Ik ben de woestijn zonder zand, kan ik vergelijken met de situatie van Lotte en Anna. Ze zijn onvolledig zonder elkaar, maar weten niet goed wat ze missen. Het lied zelf is ook heel mooi, omdat het gezongen word door een vrouw, met een mooie warme stem.
Lotte kon ook heel mooi zingen, als ik hier naar luister heb ik het gevoel dat Lotte dit over haar eigen leven zingt.


Three doors down~Here without you

A hundred days had made me older since the last time that I saw your pretty face
A thousand lights had made me colder and I don’t think I can look at this the same
But all the miles had separate
They disappeared now when I’m dreaming of your face

I’m here without you baby but your still on my lonely mind
I think about you baby and I dream about you all the time
I’m here without you baby but your still with me in my dreams

Dit is een prachtig, breekbaar lied over... missen. Ze zullen elkaar later ooit eens tegenkomen, dat gevoel heb ik gedurende het hele boek gehad. Het is een bijna poëtische tekst, wat erg goed bij de verhaalstijl past. De tijd vervliegt in dit lied, wat in het verhaal ook gebeurt. Het gaat over ergens zijn, degene die bij je hoort is er niet. Herhaaldelijk lees je dat Anna en Lotte in hun dromen herenigd zijn, al moet ik wel zeggen dat dat vooral voorkomt in het begin van het boek.

Marco Borsato~Vrij zijn


Vrij zijn
Ze wil alleen maar vrij zijn
Vrij zijn
Liefde komt ooit, ze wil nu alleen maar
Vrij zijn
Onbezorgd en vrij zijn
Liefde, liefde komt ooit als ze niet meer vrij wil zijn.

Soms is ze bang en eenzaam en verlangt ze terug naar toen.
Geborgenheid en warmte, en een vaderlijke zoen.
Maar ze wil het leven proeven zonder regels of gezag, juist al die dingen doen die bijna niemand anders mag.

Marco Borsato zou hier over Anna kunnen zingen. Wanneer Anna bij haar oom is, wil ze maar een ding, en dat is vrij zijn. Het is prachtig wat tekst betreft, want er staast: soms verlangt ze naar een vaderlijke zoen. En dan te bedenken dat het zo in het boek voorkwam, ze dacht namelijk vaak aan haar overleden vader. (in dit lied is de vaderlijke zoen beeldend)

Hind~Weak


I can't stop the rain from falling
Or hold the sunshine in my hand
Just as I can't stop this beating of my heart
And I could not resist you from the start..
When I saw you for the first time
Felt like the eart began to move
The only man I saw in the massive crowd
I'm lost here in the shadow of a doubt

I am weak…
I am weak, cause the feeling gets too strong
I am flying so high, still I could be wrong
I am weak

Chances are, in the morning there'll be lies
But right now, baby, I get weak
As I look into our eyes
I can't stop the wind from blowing
Or take the moon out of the sky
Just as I can't stop the way you make me feel
Is this an illusion, or is it real…

Ze zingt over iemand waarop ze verliefd is, diegene is de enige op de hele wereld die haar gelukkig kan maken. Anna en Lotte worden beiden verliefd, maar hun grote liefde wordt hen ook weer afgenomen. Lotte vindt later een nieuwe man, maar Anna blijft de rest van haar leven alleen.

Je zou het ook anders kunnen opvatten. Namelijk in de zin van: Je betekent heel veel voor me, al kan ik je dat niet vertellen. Ze zijn niet sterk genoeg om dat elkaar te vertellen, pas na 60 jaar is Anna de enige die verteld dat ze van haar zus houdt. Ze kunnen niet erkennen dat ze eigenlijk zielsveel van elkaar houden, maar door het lot, door de nationaliteit en de oorlog zijn ze uit elkaar gegroeid, maar ze voelen dat ze nog steeds van elkaar houden.

Motivatie en eindoordeel. Evaluatie

Dit boek draait eigenlijk om vergeving. De twee zussen Anna en Lotte staan volgens mij voor de twee landen Nederland en Duitsland. (Anna staat dan voor Duitsland en Lotte voor Nederland). Eigenlijk zijn we met elkaar dicht verbonden, maar toch is het voor de Nederlanders moeilijk om de daden van de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog te vergeven.
Ik denk dat de schrijfster dit boek heeft geschreven om de lezer de oorlog ook eens mee te laten maken vanuit de Duitse zijde en om de lezer aan te sporen tot vergeving van de fouten van de Duitsers. Niet voor niets eindigt het boek ook met vergeving, Lotte vergeeft Anna na al die jaren de fouten die zij, maar ook volk gemaakt heeft.

Ik vond het boek ‘De tweeling’ van Tessa de Loo een erg mooi en indrukwekkend, maar vooral ook leerzaam boek. Door het lezen van dit boek krijg je meer begrip voor de verschrikkelijke dingen die de Duitsers hebben gedaan in de Tweede Wereldoorlog. Ik vind het boek ook een aanrader en dan vooral voor jongeren. Jongeren hebben namelijk weinig begrip voor de daden van de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog, hoewel ze deze niet eens zelf hebben meegemaakt.

Het is wel een gesloten eind, maar omdat ik altijd nieuwsgierig ben, en omdat ik alles in detail wil weten, zit ik toch met enkele vragen na het lezen van dit mooie boek.

- Wat is er gebeurt met de oom van Anna tijdens de oorlog. Als Anna van huis wegloopt is hij nog een sterke gezonde kerel, maar wanneer ze hem na de oorlog ziet is er niets meer over van zijn levenslust.
Misschien kan de oom in een krijgsgevangenenkamp hebben gezeten, of misschien wel in een concentratiekamp. We zullen het waarschijnlijk nooit weten.

-Waarom wordt Anna bij haar oom en haar tante zo verschrikkelijk uitgebuit? Wat is voor hun de reden om haar zo slecht te behandelen? Zijn het wraakgevoelens of is het jaloezie?
- Waarom verklaart haar oom tegenover de voogdijraad dat Anna lichamelijk zwak en zwakzinnig is?

Wat ik wat minder vond was dat het lezen van het boek zoveel tijd kostte. Ik kon het boek niet zomaar in een dagje even uitlezen. Maar de hoeveelheid tijd die ik eraan kwijt was werd ruimschoots gecompenseerd door de inhoud van het boek. Het boek was zeker de moeite waard om te lezen. De verwerkingsopdracht vond ik wel verhelderend. Zo kon ik voor mezelf de inhoud en de betere maar ook de mindere van het boek eens op een rijtje zetten.


Interessante citaten die ik tijdens het lezen van dit boek tegengekomen ben. (opvulling van lege pagina J)

-'Wir haben es nicht gewusst, wir hatten etwas anderes zu tun', smaalde Lotte. 'Ja... nee...' zei Anna geprikkeld, 'in het leven van alledag hoorde je niets over joden, ik herinner me niet dat iemand er ooit iets over zei'.

-'De onontkoombare familieband bleef zijn rechten opeisen, of ze wilden of niet. Iets dwong ze steeds maar tegen de stroom in te blijven roeien, in elkaars richting- de een in actieve veroveringszucht, de ander als willoos slachtoffer van een ergerlijk soort aantrekkingskracht waaraan ze geen weerstand kon bieden."

Deze fragmenten geven aan waar het boek eigenlijk om draait: het verschil in normen en waarden tussen de verschillende landen en het feit dat ondanks een heel verschillende opvoeding zussen blijven.

The end!!