Complete titelbeschrijving Auteur: Tessa de Loo
Titel : de Tweeling
Ondertitel : - Uitgeverij : De Arbeiderspers
Jaar van uitgave druk: 46e druk 2001
ISBN-nummer: 9029530844 / NUGI 300
Aantal bladzijdes: 480
Hoofdstuktitels: Het boek bestaat uit 3 delen: - Deel 1: Interbellum - Deel 2: Oorlog - Deel 3: Vrede, Après le déluge encore nous Motto Die Welt ist weit, die Welt ist schön, wer weiss ob wir uns wiedersehen. Samenvatting Twee bejaarde vrouwen, een Nederlandse en een Duitse, ontmoeten elkaar bij toeval in het Thermaal Instituut van het fameuze kuuroord Spa. Ze herkennen in de ander hun verloren gewaande tweelingzuster. Gedurende hun kuur - beiden lijden aan artrose - vertellen ze hun levensverhaal: het wordt de laatste kans om een kloof van bijna zeventig jaar verwijdering te overbruggen. Geboren in Keulen, in 1919, zijn ze na het overlijden van hun ouders door familieleden bruusk van elkaar gescheiden. Anna groeit op bij haar grootvader, in een primitief boers en katholiek milieu aan de rand van het Teutoburgerwald. Lotte belandt vanwege haar tbc in Nederland, bij een oom met sterk socialistische sympathieën. Door de slechte verhouding tussen de families raakt ook het contact tussen de beide zusjes verbroken. De volstrekt verhollandste Lotte, die tijdens de oorlog joodse onderduikers heeft beschermd, staat aanvankelijk uiterst wantrouwig tegenover haar hervonden tweelingzus, maar wordt door de aangrijpende verhalen van Anna geconfronteerd met de keerzijde van haar eigen werkelijkheid: het lijden van gewone Duitsers in oorlogstijd. Bron:
http://www.boekboek.nl/show Titel en ondertitelverklaring De titel ‘De tweeling’ slaat op de twee hoofdpersonages van het boek, Anna en Lotte, de tweelingzussen die na een lange tijd weer herenigd worden. Het boek heeft geen ondertitel. Motto ‘Die Welt is weit, die
Welt ist schön, wer
weiss ob wir uns wiedersehen.’ Het motto slaat op de situatie van Lotte en Anna, omdat zij heel lang van elkaar gescheiden waren en het was altijd maar de vraag of zij elkaar weer terug zouden zien, omdat de oorlog eigenlijk tussen hen in was komen te staan. De wereld is groot, maar toch zijn ze elkaar door toeval weer tegengekomen. Genre Het hoofdgenre is epiek, het subgenre is een oorlogsroman, omdat de oorlog een belangrijke rol in dit boek speelt, de oorlog zorgt ervoor dat de zussen vijandig tegenover elkaar komen te staan en dat hun contact helemaal verloren gaat. Thema en Idee Het thema van het boek is een hereniging tussen de twee zussen die door allerlei factoren onmogelijk wordt gemaakt. Anna wil wel een hereniging met haar zus, maar Lotte geeft pas toe als het al te laat is, als Anna al is overleden. Het thema wordt duidelijk door bijvoorbeeld: “ De onontkoombare familieband bleef zijn rechten opeisen, of ze wilden of niet. Iets dwong ze steeds maar tegen de stroom in te blijven roeien, in elkaars richting – de een in actieve veroveringszucht, de ander als willoos slachtoffer van een ergerlijk soort aantrekkingskracht waaraan ze geen weerstand kon bieden.” (blz. 444) “Alles was als altijd, alleen ontbrak er nu iets wezenlijks. Veertien dagen geleden bestond ze nog niet voor me, dacht Lotte, en nu zou ik haar missen? Ja, brulde de stilte in de Salle de Repos, geef het maar toe! ‘Morgen, dat beloof ik, zal ik je mijn rustige kant laten zien’ had Anna gezegd. Die luchtige belofte kwam nu in een wrang, omineus daglicht te staan. Of ze haar ogen open of dicht had, steeds zag Lotte dat ene bevroren beeld voor zich. Ze had niet eens afscheid kunnen nemen. Ik had haar nog zoveel willen zeggen, dacht ze, in een langzaam aanzwellend gevoel van wroeging. O ja, wat dan, riep een cynisch stemmetje, wat had je haar willen zeggen als je geweten had wat er ging gebeuren?Zou je haar ooit hebben kunnen zeggen wat ze eigenlijk wilde horen, datgene waar het haar allemaal om te doen is geweest? Zou je er werkelijk in zijn geslaagd die drie woorden naar buiten te persen…:’Ik begrijp het…?’ “ (blz. 478-479) Motieven ~ Schuld

Lotte wil de schuld van de oorlog op heel Duitsland schuiven en daarmee vooral op Anna. Ze heeft soms het idee dat Anna haar, door het maken van bepaale uitspraken beschuldigd. “’Ik geloof niet’, Lotte kwam langzaam uit haar stoel overiend, ‘dat ik de behoefte heb om het te begrijpen. Eerst hebben jullie de wereld in brand gezet en nu willen jullie ook nog dat we ons in jullie beweegredenen verdiepen.’”(blz. 40) ~ de Dood
De dood komt steeds terug in het verhaal, eerst gaan de ouders van Lotte en Anna dood, dan een vriend van Lotte, de man van Anna, de man van Lotte en tot slot Anna zelf. Ook sterven er natuurlijk een heleboel mensen door de oorlog. “Nu vraag ik je, Anna was onverstoorbaar, waarom geloven we eigenlijk dat de geestelijke existentie van de overledene nog gebonden zou zijn aan die ene plek? Waarom gaan we erheen? Uit nostalgie? En wie verdienen er aan? De bloemenhanderlaren, de tuinlieden, zij die grafstenen maken, er is een hele industrie aan verbonden.”(blz. 420) ~ Generalisering
Anna en Lotte hebben een steeds terugkerend meningsverschil over de oorlog, Lotte vindt dat alle Duitsers schuld hebben aan de oorlog, ze waren allemaal fout. “Ik heb niets met dat volk te maken, riep lotte vol afkeer. Zichzelf tot kalmte manend liet ze er hooghartig op volgen: Ik ben een Hollandse in hart en nieren. Schemerde er iets van medelijden door in de blik die Anna haar toewierp?’Meine Liebe, zei ze sussend, ‘zes jaar lang zaten we op schoot bij dezelfde vader, jij op de ene knie, ik op de andere… Dat kun je toch niet zomaar uitvlakken?’” (blz. 40) ~ Teleurstelling
Lotte had zich er zeer op verheugd Anna weer te zien, maar dat bleek helemaal niks te worden. Ook als ze elkaar deze laatste keer weer ontmoeten loopt het niet soepel tussen de twee, wat steeds weer voor teleurstellingen zorgt. Ook heel Anna’s leven heeft uit teleurstellingen bestaan, omdat ze steeds heel hard heeft moeten werken en haar man verloor. Lotte had ook aan hun eerdere ontmoetingen hoge verwachtingen, maar die bleken tegen te vallen. “Traag draaide ze zich om, tussen de winterjassen lichtte een bleek gezicht op… een rond en tegelijk spits gezicht waarin de tegenstellingen elkaar leken op te heffen. In een reflex stak Lotte haar het zakdoekje toe, de ander nam het aarzelend aan. ‘Anna? De vrouw tegenover haar sloot ter bevestiging heel even haar ogen. Op het poëzieplaatje in Lottes hoofd vielen de twee zusters elkaar in de armen, op het perron in Keulen gaven ze elkaar stijfjes een hand en glimlachten wolkjes in de bevroren lucht.” (blz. 192) ~ Herinneringen
Het hele verhaal bestaat uit herinneringen, ze gaan elkaar hun levensverhaal vertellen, wat totaal verschilt en hun paden kruisen zich maar een paar keer, dus voor de rest zijn het alleen de herinneringen aan hun leven die ze elkaar nog kunnen vertellen. “Herinner je je nog onze badkuip in Keulen? Op leeuwenpotjes? In de keuken?’ Lotte fronste haar wenkbrauwen. Haar schoot een ander bad te binnen. Peinzend keek ze naar buiten, waar een winterse zon de gebouwen een naakt aanzien gaf. Elke zaterdagavond waste mijn vader ons om de beurt in een teil.’ ‘Je vader?’ ‘Mijn Hollandse vader.’ Lotte glimlachte ongemakkelijk. ‘Hoe was hij.. ik bedoel, wat waren het voor mensen… Als kind heb ik me allerlei voorstellingen gemaakt…’ (blz. 33) ~ De tegenstelling eenzaamheid/verbondenheid
Ondanks de verbondenheid omdat ze tweeling zijn voelen Lotte en Anna zich beiden alleen en slachtoffer. De enige manier waarop ze kunnen praten is tijdens het eten. Pas na Anna’s dood kan Lotte zich met haar verzoenen. Verder zijn Anna en Lotte Duitsland en Nederland, die zich ook moeilijk met elkaar verzoenen. ”Hoewel ze allengs meer begrip voor Anna had gekregen, en sympathie, was ze moedwillig, halsstarrig blijven steken in ongenaakbaarheid.” (blz. 479) “Vervelende dingen kun je maar het beste meteen zeggen…Jij komt hier vol verwachtingen naartoe maar ik.. ik zeg het je eerlijk… ik weet helemaal niet wat dat is… familie… of een speciaal familiegevoel. Entschuldigung, maar nu je op eens als een vrouwelijke Lazarus teruggekomen bent weet ik niet wat ik met je moet geinnen.. Ik heb me er al zo lang geleden mee verzoend dat het mijn lot is alleen te zijn op deze aardbol.. ik hoor bij niemand, niemand hoort bij mij, dat zijn de feiten, ik heb je niets te bieden.” (blz. 195) Structuur De auteur heeft het boek ingedeeld in 3 delen. De delen zelf zijn gestructureerd met regels wit, die vaak een tijdsprong aangeven, het is dus fragmentarisch tijdverloop. Fabel en sujet zijn dus ook niet gelijk, door de tijdsprongen en terugblikken. Er zijn 3 verhaallijnen in het boek: - Lotte en Anna die elkaar weer ontmoeten in Spa - Lotte’s verhaal - Anna’s verhaal
Het begin van het verhaal is in medias res, want het verhaal begint dat de zussen elkaar ontmoeten in Spa, ze hebben dus nog heel wat te gaan, ze zijn daar nog een paar weken samen en vertellen nog heel hun geschiedenis van wat ze allemaal hebben meegemaakt. Het einde is gesloten, alles over hun levens is verteld, Anna is overleden en Lotte geeft toe dat ze zussen zijn. Personages Lotte: Lotte is 74 jaar oud. Ze lijdt aan artrose en is weduwe. Ze heeft een rustig karakter en is erg nuchter. Ze wil Anna het liefst een beetje op afstand houden. Lotte heeft maar een paar duidelijke karaktertrekken, ze is daardoor meer voorspelbaar. Ze is een flat karakter. Anna: Anna (ook 74 jaar oud) lijdt ook aan artrose en is ook weduwe. Ze heeft een druk karakter en wil altijd haantje de voorste zijn. Ze is intelligent, vastberaden en heeft een goed geheugen. Ze wil Lotte graag leren kennen en haar alles vertellen wat haar dwars zit, zolang het nog kan. Anna is dynamisch en heeft veel verrassende kanten. Ze is een round karakter. De andere figuren in het boek zijn bijfiguren, alleen Anna en Lotte zijn de protagonisten.
Tijd Het handelingsdeel is veertien dagen, de tijd dat de zussen in het kuuroord zijn en veel met elkaar omgaan en elkaar hun levensloop vertellen. De vertelde tijd is 74 jaar, vanaf de geboorte van de tweeling tot de dood (van Anna). Het tijdsperspectief is vision par derrière, alles is al voorbij en hun verhaal en het is dus een grote terugblik waarin steeds even terug wordt gegaan naar het heden. Het boek is dus niet chronologisch, omdat er ontzettend veel terugblikken zijn. Perspectief/vertelsituatie Het is een alwetende vertelsituatie, de verteller heeft geen rol in het verhaal, ze weet wel alle gedachten en herinneringen van de hoofdpersonen. "De geschiedenis die volgt was er waarschijnlijk niet geweest als Lotte ook in het Frans had geantwoord. Maar in een opwelling van roekeloosheid zei ze: ‘Ja, das Wasser können Sie trinken.’" (blz. 13) Ruimte Het verhaal in het heden speelt zich af in een kuuroord in/bij Spa, in de konditorei, een restaurant en de nabije omgeving. De herinneringen spelen zich af in Keulen, Wenen, Duitsland, Oostenrijk en Nederland. Dit is dan op het platteland, in de stad, in ziekenhuizen, kazernes etc. Voor Anna is het leven op het platteland geen leuke tijd, als ze naar de stad teruggaat wil ze er niet meer weg. Anna blijft in landhuizen, ziekenhuizen en veldhospitalen zorgen voor anderen of het huishouden. Lotte is vaak in het huis, waar ze de meeste dingen beleeft. De ruimte is erg belangrijk voor het verhaal. Tijdens de oorlog is de een in Nederland, de ander in Duitsland/Wenen. Daar beleef je de oorlog heel anders. Het kuuroord had ook niet ergens anders kunnen liggen omdat Lotte nooit naar Duitsland zou toegaan en in Spa is tijdens allebei de wereldoorlogen gevochten, het stikt er dus van de monumenten. Alle ruimtes behalve het kuuroord zelf zijn dus subjectieve ruimtes, omdat ze er hun eigen herinneringen aan hebben die bij die bepaalde ruimte uit hun verleden horen.