Titel: De Turkenflat Auteur: Henk Apotheker Uitgeverij: Wolters-Noordhoff Plaats van uitgave: Amsterdam Jaar van uitgave: 2000 Druk: Eerste druk Aantal bladzijden: 311 bladzijden De motivering voor de keuze van mijn boek: Op dit moment wordt er veel over ‘Turken’ gesproken. Van alle kanten hoor je er iets over. Vaak komen deze mensen negatief in beeld. Dat het hetzelfde is in dit boek, las ik in de flaptekst: Niemand vertrouwt Ibrahim, een Turkse jongen. Ook zag ik hierop dat er een verdwijning had plaatsgevonden. Vaak gaat men dan uitzoeken wie het gedaan heeft en hoe. Dit maakte me nieuwsgierig en daarom wilde ik het graag lezen. Mijn eerste reacties: Ik heb het boek met veel plezier gelezen. Het was wel even wennen aan de manier van schrijven. Het boek had twee verhaallijnen. De verhaallijn begint telkens weer opnieuw in een nieuw hoofdstuk. Zo heb je steeds een stop bij een spannend stuk en gaan ze verder op de andere verhaallijn. Mijn verwachtingen kwamen wel ongeveer met de situaties in het boek overeen. Ik vermoedde al dat er grote Turkse families in voor zouden komen die onderling veel problemen hadden. Dat klopte. Ook had ik verwacht dat het vermiste meisje teruggevonden zou worden. En ook dat gebeurde. Maar wat niet klopte met mijn verwachtingen, was dat Ibrahim, uit een andere verhaallijn, ook iets te maken zou hebben met de verdwijning. Omdat ik totaal niet had verwacht dat Ibrahim iets met de verdwijning te maken zou hebben, werd het boek nog spannender.
Korte samenvatting van de gebeurtenissen: de fabel Er zijn twee verhaallijnen die op het einde bij elkaar komen. Dit is de eerste: - Er wordt op het politiebureau gebeld dat er een meisje, Ayse, is verdwenen. De rechercheurs Kressen en Klein Drienen gaan de zaak onder handen nemen. - De rechercheurs vinden heroïne in de garage van een oom van Ayse door een tip van de overbuurvrouw. Ze denken dat Bayram Amca, een andere oom, hier achter zit. -Ayse wordt gevonden door brandweermannen die de sloot aan het doorzoeken waren. Ze is verdronken. Haar ouders zijn erg blij dat ze eindelijk gevonden is. -De vader van Ayse, Hilkmet, wordt opgepakt wegens drugshandel. Hij draait er voor op terwijl Bayram Amca de schuldige is. Dit is de tweede: - Dennis en zijn hulpje Ibrahim zijn een bus voor de apk-keuring aan het opknappen. Niemand vertrouwt Ibrahim, maar Dennis wil hem helpen zodat hij niet de verkeerde weg inslaat. - Als Dennis thuiskomt van een gezellige avond in de kroeg hoort hij een geluid in het trappenhuis. Hij gaat kijken, maar wordt bewusteloos geslagen door de vader van Ibrahim. - Dennis gaat in zijn kelderbox kijken. Ibrahim is er. Hij en zijn zus leggen Dennis uit dat ze worden geslagen en gestraft als ze te laat komen of vies worden. - Elena wordt ontvoerd, wanneer haar weeën al begonnen zijn, door de rij-instructeur van Dennis, Bert Goossens, de man achter de pornobladeren. Hier komen ze samen: - In de schuur van Dennis worden pornobladeren gevonden. In het park zijn die dag daarvoor ook pornobladeren gevonden en de rechercheurs brengen dit in verband met de verdwijning van Ayse. -Dennis steekt de auto van de vader van Ayse in brand, omdat dat de auto was waar Elena, zijn vriendin, altijd bang voor was. De eigenaars zouden daarvoor moeten boeten. - Een getuige heeft Ayse gezien op de dag van haar verdwijning samen met twee Turkse meisjes. Kressen denkt dat de zussen van Ibrahim het zijn. Hij verhoort de zusjes. - Het lichaam van het meisje dat twee jaar geleden verdwenen is, wordt gevonden door de bekentenis van Bert Goossens. Persoonsbeschrijving met behulp van de navertelling Peter Kressen beginpunt: Peter Kressen is een van de rechercheurs die bezig is met de verdwijning van Ayse. Hij is 36 jaar en een Nederlander. Hij woont in een appartement in Arnhem. Peter heeft een erg nette kledingstijl. Hij staat er dan ook om bekend dat hij altijd in pak op zijn werk aankomt. Veel mensen denken, omdat Peter zo ijdel is, dat hij homo is. Hij is geen homo, maar heeft ook geen relatie.
Ontwikkeling: Er wordt op het politiebureau gebeld dat er een meisje, Ayse, is verdwenen. De rechercheurs Kressen en Klein Drienen gaan de zaak onder handen nemen. Kressen is een erg gedreven agent. Twee jaar eerder had hij eenzelfde zaak. Ook een vermist Turks meisje. Toen heeft hij gefaald en wil zich nu bewijzen. Hij denkt altijd iets verder door dan andere mensen. Zo heeft hij zijn baan ook gekregen. De rechercheurs vinden heroïne in de garage van een oom van Ayse door een tip van de overbuurvrouw. Ze denken dat Bayram Amca, een andere oom, hier achter zit. Kressen weet zeker dat Amca erachter zit, omdat twee jaar geleden Amca ook bij de zaak betrokken was geweest. Toen had hij geen bewijzen om Amca te laten arresteren. Hij voelde zich tegenover de ouders van het meisje dat toen verdwenen was erg schuldig. Ayse wordt gevonden door brandweermannen die de sloot aan het nakijken waren. Ze is verdronken. Haar ouders zijn erg blij dat ze eindelijk gevonden is. Kressen is erg geschrokken, maar tegelijkertijd erg opgelucht dat het lichaam van Ayse is gevonden. Toen hij geroepen werd om Ayse uit de sloot te halen, deed hij dat meteen. Hij heeft, met haar in zijn handen, op de oever gehuild. Je kunt zien dat hij erg geraakt is door de vondst van Ayse en leeft erg mee met de ouders. Hij wil het daarom zelf aan de ouders vertellen. De vader van Ayse wordt opgepakt wegens drugshandel. Hij draait er voor op terwijl Bayram Amca de schuldige is. Amca wordt niet gezien of betrapt met heroïne, omdat hij het op laat slaan in de garage van zijn broer en in een bakkerij in de wijk. De garage van zijn broer wordt onderzocht door Kressen. Hij vindt heroïne is de gootsteen. Kressen weet zeker dat Amca achter deze heroïne zit, maar kan niks doen en zal toch Hilkmet, Ayse’s vader, moeten arresteren. In de schuur van Dennis worden pornobladeren gevonden. In het park zijn de dag daarvoor ook pornobladeren gevonden en de rechercheurs brengen dit in verband met de verdwijning van Ayse. Ook omdat Ayses’ fietsje in het park is gevonden. Hij verdenkt Ibrahim van de daad, omdat hij zo afwezig is. Hij kan er erg boos om worden als mensen zoiets vreselijks doen. Dennis steekt de auto van de vader van Ayse in brand, omdat dat de auto was waar Elena, zijn vriendin, altijd bang voor was. De eigenaars zouden daarvoor moeten boeten. Kressen reageert erg rustig op de autobrand. Hij gaat meteen naar de ouders van Ayse. Hij laat de auto onderzoeken en komt erachter dat er heroïne in heeft gezeten. De dader van de brand wordt niet gevonden door Kressen. Hij wil zich richten op de verdwijning. Een getuige heeft Ayse gezien op de dag van haar verdwijning samen met twee Turkse meisjes. Kressen denkt dat de zussen van Ibrahim het zijn. Hij verhoort de zusjes. Kressen gaat naar school en kijkt welke meisjes met hoofddoekjes in de buurt van Ayse wonen. Dat zijn inderdaad de zusjes van Ibrahim. Een van de zussen moet huilen. Kressen troost haar en vraagt haar om haar verhaal. Ayse is van schrik in de sloot gevallen, maar de meisjes konden haar niet helpen, omdat hun kleren anders vies zouden worden. Als dat zou gebeuren zouden ze straf krijgen. Kressen was blij dat hij wist wat er met Ayse was gebeurd, maar maakt zich wel erg boos over de vader van de meisjes. Het lichaam van het meisje dat twee jaar geleden verdwenen is, wordt gevonden door de bekentenis en tip van Bert Goossens. Kressen heeft er twee jaar last van gehad. Hij kon maar geen bewijzen vinden. Hij is erg boos op Goossens, omdat hij nu pas zegt dat híj degene was die twee jaar geleden dat meisje had ontvoerd. Wel is Kressen blij voor de ouders van het meisje. Zij hebben eindelijk zekerheid, ook al is ze dan overleden. Interpretatie: Kressen weet vaak goed om te gaan met situaties. Hij denkt overal goed over na en blijft er rustig onder. Toen de vader en moeder van Ayse ruzie kregen, bleef hij rustig en zei er niets over tot ze klaar waren en ging weer verder met waar hij gebleven was. Ik zou dat niet kunnen. Ik zou niet weten wat ik moest doen; Toekijken? Weglopen? Ik vind dat erg knap van Kressen. Kressen ‘zoekt’ overal iets achter, dus je moet goed onthouden waar hij allemaal aan denkt of wat hij allemaal zegt, anders snap je niet waar hij later mee bezig is. Ik zou minder snel iets zien wat hij zou zien, maar daar is hij ook politieagent voor. Dennis Hiemstra beginpunt: Dennis Hiemstra is een Nederlandse man van een jaar of 30. Hij woont samen met zijn vriendin Elena uit Kroatië, die hoogzwanger is, in een flat in Arnhem-Zuid. Dennis was vroeger kraker, maar wil nu op het rechte pad blijven. Hij werkt daarom bij Rene die samen met hem een reisorganisatie wil oprichten. Overdag werkt hij aan een bus die klaar moet voor de keuring. Als hij de keuring achter de rug heeft, kan hij met zijn vakantiegangers op pad. Maar natuurlijk is daar ook een grootrijbewijs voor nodig, daarom krijgt hij ’s avonds rijlessen. Ontwikkeling: Dennis en zijn hulpje Ibrahim zijn een bus voor de apk-keuring aan het opknappen. Niemand vertrouwt Ibrahim, maar Dennis wil hem helpen, zodat hij niet de verkeerde weg inslaat. Het wantrouwen in Ibrahim is bij vele zo sterk, vooral bij Elena, dat iedereen aan hem vraagt waarom ‘die turk’ nog bij hem werkt. Dennis vertrouwt Ibrahim ook niet voor de volle honderd procent, maar toch wil hij helpen. Dat betekend dat hij een groot hart heeft. Dat zie je ook als hij voor Elena moet zorgen. Hij gaat door weer en wind om boodschappen voor haar te doen, haar eten klaar te maken, geld te verdienen voor haar en haar te troosten wanneer ze weer herinneringen aan vroeger heeft. Hij heeft alles voor haar over. Ook wil Dennis het beste voor zijn klanten. Hij is dag en nacht met de reisbus bezig. Als Dennis thuiskomt van een gezellige avond in de kroeg hoort hij een geluid in het trappenhuis. Hij gaat kijken, maar wordt bewusteloos geslagen door de vader van Ibrahim. Dennis houdt wel van een gezellige avond met zijn vrienden. Meestal drinkt hij iets te veel. Hij is erg bezorgd, omdat hij denkt dat het geluid een huilende baby is. Zelf heeft hij een vrouw die hoogzwanger is. Hij denkt daarom vaak aan baby’s. Nadat hij bewusteloos is geslagen wordt hij wakker in de kamer van de bovenbuurvrouw. Hij is erg geschrokken en heeft veel pijn aan zijn hoofd. Maar erger is dat hij nu bang is om in het trappenhuis te lopen. Hij denkt elke keer dat hij iets ziet of hoort, maar dat is vaak helemaal niets. Elena stelt hem gerust. Dennis gaat in zijn kelderbox kijken. Ibrahim is er. Hij en zijn zus leggen Dennis uit dat ze worden geslagen en gestraft als ze te laat komen of vies worden. Dennis wil ermee naar de politie gaan, maar beseft dat zij dan nog meer in de problemen komen. Hij komt er ook achter dat het geluid in de goederenlift het zusje van Ibrahim is. Ze had straf, omdat haar kleren vies waren geworden. Ze moest de hele nacht op de lift blijven staan. Dennis vindt het erg moeilijk te begrijpen en vraagt nog meer uitleg aan Ibrahim. Elena wordt ontvoerd, wanneer haar weeën al begonnen zijn, door de rijinstructeur van Dennis, Bert Goossens, de man achter de pornobladeren. Bert belt Dennis op terwijl hij in de auto zit. Hij is erg boos op Bert. Hij vond hem al raar, maar dacht altijd maar: ‘Ik moet toch leren rijden!’ Na het telefoontje vliegt Dennis samen met Ibrahim de bus in en rijdt snel naar Elena. Hij rijdt erg hard. Het enige wat hij wil is zo snel mogelijk naar Elena. Als ze Elena vinden in de auto van Bert, is Dennis erg opgelucht. Ze rijden snel naar het ziekenhuis om voor de bevalling. Hij is hartstikke trots op z’n dochtertje. In de schuur van Dennis worden pornobladeren gevonden. In het park zijn die dag daarvoor ook pornobladeren gevonden en de rechercheurs brengen dit in verband met de verdwijning van Ayse. Dennis is erg van streek. Wie zou dat gedaan hebben? Dennis weet niet goed wat hij er mee aan moet. Hij wil Rene en Ibrahim spreken, omdat hij perse wil weten wie die bladeren daar heeft neergelegd. Hij windt zich hierdoor erg op, maar blijft rustig tegen alle twee. Dennis steekt de auto van de vader van Ayse in brand, omdat dat de auto was waar Elena, zijn vriendin, altijd bang voor was. Elena krijgt een herinnering en slaat Dennis. Dennis snapt er niks van en wordt een beetje boos. Als hij hoort dat Elena dit heeft gedaan, omdat ze altijd erg bang was voor een witte mercedes, schiet hem iets te binnen. In de Turken wijk staat zo’n auto. Hij vindt het wel eng om te doen, maar vindt toch dat het moet. Als hij later op de avond aan het autorijlessen is, zegt Goossens iets over een ontplofte auto. Het zweet breekt hem uit, maar denkt: ze vinden me toch niet. En rijdt gespannen door. Interpretatie: Dennis weet vaak goed waar hij iets mee moet doen en waarmee niets. Bijvoorbeeld wat hij met Ibrahim moet doen. Hij laat hem meer voor zich werken dan kan hij hem ook in de gaten houden. Dat is erg slim van Dennis, want Ibrahim brengt anders ‘pakjes’ rond. Dennis bedenkt altijd wel een oplossing. Ik zou geloof ik geen raad weten met zo iemand als Ibrahim. Dennis is helemaal verliefd op Elena. Hij doet alles voor haar. Misschien wel iets te veel. Als ze graag friet wil eten of iets anders wat niet in huis is, rent hij in het slechte weer naar de winkel. Ik zou iets pakken wat wel in huis is. Ik zou niet in het slechte weer ergens naar toe gaan, omdat mijn vriendin perse iets anders wil eten. Ik begrijp wel waarom hij dat doet. Elena is zwanger van zijn kind. Hij wil goed voor haar zorgen. Ik had ook niet van hem verwacht dat hij die auto in vlammen op zou laten gaan. Dat vind ik niks voor hem.Ik zou geen auto in brand durven steken. Veel te bang om gepakt te worden. Ik zou alleen veel met Elena praten. Een auto in brand steken heeft helemaal geen zin.
Thematiek: 1) Het thema van dit boek is de omgang met elkaar in een Turkse familie na een verdwijning. In het verhaal staan veel stukken beschreven over ruzies, bijeenkomsten en dingen wat een Turkse familie doet als hun dochter is verdwenen. Voor Nederlanders is dit heel moeilijk te begrijpen. Zij verwerken zoiets meestal individueel. Iedereen mag het op z’n eigen manier verwerken. In Turkse families moet je het op de manier doen hoe het je is opgedragen. 2) Als de hoofdpersoon bij de ouders van het verdwenen meisje komt is de hele familie in huis. Ooms, tantes, neefjes en nichtjes. De vader van Ayse, het verdwenen meisje, heeft hen opgetrommeld om mee te zoeken naar zijn dochtertje. Zelfs familie uit Duitsland is gekomen. Nederlands families zouden dit gewoon aan de politie overlaten, maar Turkse families vertrouwen de politie meestal niet erg goed dus gaan ze zelf zoeken. Ik begrijp de reactie van de familie wel, maar ik denk dat je dit beter aan de politie over kunt laten. Je kunt de politie alleen maar in de weg lopen. Als de hoofdpersoon bij de ouders van Ayse is, krijgen de ouders ruzie. Het was een hele hevige ruzie, maar Peter kon er niks van verstaan. Het is typisch dat deze mensen dat niet in het Nederlands doen, maar in hun eigen taal. Niemand hoort wat ze zeggen en ze kunnen hun gang gaan. Peter dacht wel te weten waar het over ging. De moeder van Ayse mocht niks over de verdwijning zeggen anders zou haar man haar iets aandoen. Ik vind dat als er iemand bij is je ook zo moet praten dat iedereen je verstaat. Het gaat hier om een vreselijke gebeurtenis, Peter zou ook moeten weten wat er gezegd wordt. Er zou maar eens informatie over de verdwijning worden uitgewisseld. Een nichtje van het gezin van Ayse praat met Peter, maar de vader van Ayse komt er aan en ze mag niks meer zeggen. In Turkse families is het de gewoonte dat de vader het woord doet. Als de man niet thuis is, wordt de voordeur niet opengemaakt of gepraat tegen andere mensen. Dat is erg moeilijk voor de rechercheurs, omdat ze dan vaak voor gesloten deur staan. Ze kunnen alleen naar de mensen als het etenstijd is, omdat ze dan zeker weten dat de man wel thuis is. Ik vind dit erg raar. Waarom zouden vrouwen niet met andere mensen mogen praten? Mannen kunnen net zo goed als vrouwen iets verkeerds zeggen. Als Ayse is gevonden, willen de ouders haar zo snel mogelijk zien. Dat is begrijpelijk, maar de ouders willen haar niet alleen zo snel mogelijk zien, maar ze willen haar ook zo snel mogelijk hebben. Ze willen haar meenemen naar Turkije en haar daar begraven. De meeste Turken worden in hun geboorteland begraven. Ze willen niet in Nederland begraven worden, omdat dit niet hun thuis is. Ik denk dat je dan ook beter niet in Nederland kunt gaan wonen. Je voelt je hier niet thuis en daar wel, maar ze zullen toch wel hun redenen hebben. Zoals vluchtelingen of mensen die hier hun geld verdienen. Verdiepingsopdracht: Tijd en structuur Het boek ‘De Turkenflat’ is een grote open plek. Er is een meisje verdwenen en wie heeft het gedaan? Aan het einde word deze vraag pas ingevuld. Door getuigen of verdachten die worden verhoord, komen nieuwe vragen boven. Veel van die vragen blijven het hele verhaal spelen. Dan wordt de zaak pas opgelost. Flashbacks hadden in dit verhaal de functie de zaak op te lossen van het verdwenen meisje. Je kreeg vaak flashbacks in het verhaal wanneer iemand in het verhoorkamertje zat met een van de rechercheurs. De rechercheurs vragen zich af hoe iets is gebeurd en bedenken een verhaal. Ze vertellen dit tegen de verdachte en die kunnen hiervan zeggen of het waar is of niet. Als de verdachte zijn of haar verhaal verteld krijg je ook een flashback. Hij of zij kijkt terug op gebeurtenissen van vroeger. Zou dat wel iets met de verdwijning te maken hebben of niet? Met flashbacks kwam meestal niks over de hoofdpersoon aan het licht. Vaak was het iets over bijfiguren. Wel lees je in het verhaal veel flashbacks bij Dennis. Hij denkt over alles na en blikt terug op zijn dag. Wat waren vandaag de mooiste, domste of verdachtste dingen die ik of iemand had gedaan? Meestal was het alleen maar een herinnering die je eerder in het boek ook al had gelezen, maar soms kwamen er kleine dingen aan het licht. Een voorbeeld hiervan is dat Dennis op een dag terug dacht aan de bewuste dag en herinnerde opeens dat Ibrahim een hele dure aansteker in zijn hand had. Een dag later wil hij weten waar Ibrahim die vandaan heeft gehaald, omdat hij het geld helemaal niet heeft om iets nieuws te kopen. De flashbacks in dit verhaal vulden vele open plekken in. Aan het eind was er een flashback, een hele lange, die beschreef hoe Ayse in de sloot was gevallen. En hoe ze onder de takken terecht was gekomen. Ook was er een getuige die met een flashback beschreef hoe en waar hij Ayse die dag had gezien. Zo was meteen duidelijk dat Ayse die dag op een fietsje was met twee andere Turkse meisjes. Eindoordeel: Ik ben met veel plezier aan dit boek begonnen en dat is zo gebleven. Er bleven maar vragen opkomen en daardoor werd het erg spannend. Ik wilde graag doorlezen. Mijn eerste indruk was dat ik dacht dat het heel spannend was en als ik nu aan het verhaal terug denk vind ik dat nog steeds, maar mijn eerste reactie was eigenlijk veel positiever dan nu. Ik vind het boek nog steeds erg mooi. Maar nadat ik het uitgelezen had, zat ik nog een poosje helemaal in het boek. Je voelde nog die spanning. Van het verhaal heb ik geleerd dat mensen niet altijd zijn wie ze lijken te zijn. Je moet daar erg mee opletten. Ze kunnen je daarmee erg kwetsen, omdat ze dan misschien dingen doen die jij niet erg op prijs stelt. Een voorbeeld hiervan is Bert. In het begin lijkt hij een doodgewone rijlesinstructeur, maar steeds verder in het verhaal kom je erachter dat hij maar een vieze man is. Hij kijkt alle meisjes en kleine kinderen na die hij ziet en fluit naar ze. Ook komt de politie erachter dat Bert in pornobladen handelt. Dit is totaal niet wat ik in het begin van hem had verwacht dus vanaf nu: Eerste indrukken zeggen niet altijd wat! Ook heb ik geleerd dat je veel voor mensen kunt doen, maar een keer houdt het op. Dennis doet alles voor Elena en Ibrahim. Hij haalt alle spullen voor Elena wat ze wil en laat Ibrahim werken bij hem. Niemand vertrouwd hem, maar Dennis wil iets goeds doen. Hij wil het voor hem opnemen tegen de politie, maar als Ibrahim bekent weet Dennis niet wat hij moet doen. Het houdt een keer op. Je kunt mensen niet altijd blijven helpen. Ik denk dat ik nog een ding van het boek heb geleerd en dat is hoe Turkse families in elkaar zitten. Tuurlijk zijn niet alle families hetzelfde, maar toch zijn dit de ‘hoofdgewoontes’ van Turkse families en gezinnen. Eerlijk gezegd denk ik dat ik wel wat heb geleerd. Het was een mooi boek, maar niet met een bepaalde boodschap. Dit is eigenlijk wel erg jammer, want in een goed boek moet, vind ik, ook een goede boodschap zitten. Deze boodschap moet, nadat je goed over het boek nagedacht hebt, duidelijk worden. Dit boek is dus echt alleen voor amusement geschreven, omdat er geen boodschap in zit. Ook heb ik iets aan het maken van het leesverslag gehad. Je denkt goed over het boek na. Alle gebeurtenissen komen nog een keer voorbij en je denkt bij elke gebeurtenis na wat jij bij zoiets zo doen. Heb ik iets nieuws ontdekt over mezelf als lezer van literatuur? Ik heb in mijn vorige boekverslag al gezegd dat ik een heel ander beeld van literatuur heb gekregen. Eerst dacht ik van die saaie, dikke boeken daar begin ik echt niet aan, maar met het lezen van nog een literatuur boek is mijn mening alleen nog maar versterkt. Het lezen van literatuur kan net zo spannend en romantisch zijn als een jeugdboek, alleen dan op een andere manier.