De ruimte van Sokolov door Leon de Winter

Tekstbeoordeling Realistische argumenten Ik vond het boek vrij realistisch geschreven. Ik denk ook dat de situatie die beschreven wordt vrij realistisch is, net als de "inburgering" van Israëliërs in Rusland. In het verhaal zijn ook enkele punten opgenomen die de het verhaal dichter bij de werkelijkheid brengen omdat ze echt gebeurd zijn. Het belangrijkste voorbeeld hiervan is de Golfoorlog die als een toch wel belangrijke gebeurtenis in het verhaal voorkomt. Structurele argumenten Het boek is absoluut niet chronologisch verteld, maar is wel vrij duidelijk. Over het algemeen is het wel zo dat je erg goed moet op letten tijdens het lezen, maar dat is uiteraard logisch. De punten die aangehaald worden passen allemaal prima in hetgeen wat Sasja ons verteld, maar de verschillende punten lopen wel flink door elkaar.
Emotivistische argumenten Het boek heeft op mij geen duidelijke indruk achter gelaten. Het enige wat ik wel opvallend vond (zie daarvoor ook de verwerkingsopdracht) is de manier waarop vrienden met elkaar om kunnen gaan, dit heeft me toch wel enigszins verbaasd. Sasja denkt dat hij een goede vriend is van Lev, maar volgens mij is het in werkelijkheid zo dat hij alleen maar misbruikt wordt voor misdadige praktijken. Vernieuwingsargumenten Ik vond het verhaal vrij origineel. Tot nu toe had ik nog nooit een boek gelezen waarin vrij veel techniek en natuurkunde voorkwam. In het verhaal wordt veel gesproken over punten uit de natuurkunde, vooral uit de kern- en atoomfysica. Dit is op zich logisch, omdat de beide hoofdpersonen ingenieur zijn op dat gebied. Bij elkaar maakt het het boek wel technisch en dat is volgens mij een eigenschap die je niet veel tegenkomt in literatuur. Morele argumenten Ik vind het boek op zich best moreel aanvaardbaar, maar zeker niet op alle punten. De vriendschap tussen Sasja en Lev zit toch wat vreemd in elkaar en ik vraag me af of die vriendschap (althans, de beschrijving er van in het verhaal) moreel aanvaardbaar is, omdat je zo niet met mensen om hoort te gaan (zoals Lev met Sasja omgaat). Zie hiervoor mijn betoog in de verwerkingsopdracht. Intentionele argumenten Ik heb uit het boek niet echt een bedoeling van de auteur kunnen halen, dus ik kan ook niet beoordelen of hij met de opzet geslaagd is. In ieder geval is het wel zo dat ik het boek met plezier gelezen heb, het las vrij eenvoudig en bevat een behoorlijke dosis kritische spanning, waardoor je toch heel snel het boek uit leest. Als je het van die kant bekijkt is het zeker een geslaagde opzet. Tekstbestudering Korte inhoud Het verhaal is niet-chronologisch geschreven. Alle gebeurtenissen lopen door elkaar heen in het boek. Deze samenvatting geeft chronologisch aan welke gebeurtenissen er allemaal geweest zijn door het boek heen. Aleksandr Iwanowitsj Sokolov (Sasja Sokolov) is geboren in Moskou en gaat daar ook naar school. Hij is erg intelligent, haalt de hoogste rapporten ("tabellen") van de klas. Hiermee gaat hij naar de universiteit. In zijn klas op de universiteit is een klasgenoot haast even slim als hij, deze klasgenoot is Lev Lezjawa. Sokolov weet het toch voor elkaar te krijgen om dat jaar de hoogste tabel te halen en daardoor ontstaat eigenlijk een discussie wie er slimmer is. Lev beweert dat hem alles aan komt waaien terwijl Sasja onwijs hard moet studeren. Ze sluiten een weddenschap af. Ze krijgen allebei hetzelfde boek en bestuderen dat een half uur. Daarna stelt iemand vragen over de inhoud en wie het eerst een vraag fout heeft die een ander wel weet, is zijn inzet kwijt. De inzet van Sasja zijn handschoenen die hij voor zijn verjaardag heeft gekregen. Hij verliest al heel snel en is zijn handschoenen kwijt. Lev geeft hem ze weer terug, het ging hem niet om de handschoenen, maar om de eer om te winnen. Sasja wil alleen de handschoenen, koppig als hij is, niet meer dragen, hij heeft ze immers verloren. Uit deze gebeurtenis groeit op de universiteit de vriendschap tussen Lev en Sasja. Ze zijn eigenlijk vrij tegenstrijdig. Lev is vooral impulsief terwijl Sasja eerst overal lang over nadenkt. Als Sasja een keer in de woonkamer bezig is, vindt hij achter een schilderij een papier, waaruit blijkt dat zijn ouders joods zijn, dat betekent dus dat hij zelf ook joods is. Lev komt een tijd later heel teleurgesteld bij hem en verteld hem dat hij joods is. Nu hebben ze echt iets gemeen, ze zijn allebei joods, terwijl de joden in Rusland eigenlijk een minderheid zijn. Sokolov is inmiddels metallurgisch ingenieur, gepromoveerd op "Metaalmoeheid in vacuümruimten". Sasja werkt bij het Centrum van Russische Ruimtevaart op een project onder leiding van lev. Ze ontwikkelen een nieuw soort raketmotor voor de Oktjabr (letterlijk vertaald: oktober) Sasja ontwerpt de hittebestendige schilden voor de raket. Ze gebruiken een nieuw soort motor, met twee tanks, eentje bevat waterstof en zuurstof voor een beter rendement en de andere tank bevat kerosine en zuurstof, wat een vrij hoge dichtheid heeft en waarvan dus veel meer in een even grote tank kan worden meegenomen. Het project is nieuw en omstreden. In alle testen die zijn uitgevoerd blijkt alles te werken, maar bij de lancering duurt het een minuut voor de raket ontploft, met de astronauten er in. Dankzij deze gebeurtenis komt er een uitgebreid onderzoek door de KGB, iedereen wordt ondervraagd. Sasja heeft ontdekt dat Lev een paar maanden voor de lancering heeft gevochten met een van de kosmonauten, omdat Lev een relatie met de vrouw van de kosmonaut gehad zou hebben. Deze kosmonaut is eerst het project uitgezet en daarna weer er bij teruggekomen. Sasja vertelt dit verhaal aan zijn vrouw Irina die vervolgens haar mond niet kan houden tegenover de inspectie. Hierdoor verdenkt men Lev van een aanslag op de kosmonaut en Lev en Sasja worden allebei ontslagen. Sasja wordt gedeporteerd naar Tomsk om daar in een aftands laboratorium te gaan werken. Hij scheidt zich van Irina en raakt aan de drank. Als hij een keer op de verjaardag van zijn moeder is vraagt zij hem naar Israël terug te gaan en daar een bestaan op te bouwen als jood. In Israël blijkt het zwaar te zijn, Een baan voor zijn opleiding is niet te vinden en daarom wordt hij stratenveger. Op een dag is hij getuige van een moord, een man wordt doodgeschoten voor zijn ogen als hij aan het werk is. De moordenaar komt op hem af en hij herkent Lev in de moordenaar. Dit kan alleen niet, omdat Lev overleden schijnt te zijn.  Hij zegt tegen de moordenaar in het Russisch dat hij niets gezien heeft en dan loopt de moordenaar weg. In zijn flat ontmoet hij zijn nieuwe buurvrouw Tanja. Hij is eigenlijk op slag verliefd. Momenteel heeft hij geen werk meer en drinkt hij alleen maar. Na twee flessen wodka achterover te hebben geslagen, wordt hij door iemand gevonden en meegenomen, het blijkt Lev te zijn. Lev neemt Sasja mee en ze worden weer vrienden. Sasja krijgt een groot huis in de rijkste buurt van Tel Aviv. Lev wil dat hij van de drank afkomt en biedt hem dan een baan aan als technisch directeur in een munitiefabriek die Lev nog gaat bouwen. Inmiddels is de relatie die Sasja met Tanja heeft heel serieus geworden. Op een bepaalde ogenblik willen ze met elkaar naar bed, maar omdat Sasja niet besneden is, wil Tanja niet meer, hij moet zich eerst laten besnijden voordat ze met elkaar naar bed kunnen gaan. Als Sasja dan bijkomt staat Lev bij hem aan het ziekenhuisbed. Hij vertelt dat hij wordt gechanteerd door Koeznadze over de nieuwe fabriek. De enige oplossing is de moord op Koeznadze, Sasja zou deze moord moeten plegen, omdat hij een waterdicht alibi heeft, hij ligt immers in het ziekenhuis. Lev heeft alles geregeld, er staat een auto op de parkeerplaats klaar met een wapen met demper en een bom. Het huis van Koeznadze moet Sasja laten ontploffen om sporen definitief uit te wissen. Na de man te hebben doodgeschoten, komt hij er achter dat er met de bom geknoeid is, hij zou ook meteen dood geweest zijn als hij de bom aangezet had. Hij besluit naar Tanja te rijden en haar alles te vertellen. Daar merkt hij dat Lev er is, hij vermoedt dat Lev hem bedriegt met Tanja, dat heeft hij vroeger met Irina ook al gedaan. Sasja begint nu te geloven dat Lev inderdaad die moordenaar was en dat hij echt de Oktjabr heeft laten ontploffen. Hij monteert de bom in Lev's auto. Lev overlijdt en de moord blijft onopgelost. Sasja en Tanja kunnen nu ongestoord verder leven
Analyse Spanning Het boek bevat een aardige dosis kritische spanning, je wil graag weten hoe het afloopt met de vriendschap tussen Sasja en Lev en Sasja en Tanja. Persoonlijk vond ik de stukjes met flashback niet superveel kritische spanning bevatten, omdat dat als het ware al gebeurd was en je je dan niet meer afvraagt wat er nog allemaal gaat gebeuren. Tijd, Plaats en Ruimte Het verhaal speelt in een behoorlijk lange tijd, namelijk van de jeugd van Sasja en Lev. Sasja was 16 in het jaar 1963, het verhaal speelt tot de eerste raketaanvallen Saddam Hoesein in Israël, dat was in 1991. Het verhaal speelt dus tussen 1963 en 1991. Er zijn veel plaatsen waar het boek speelt, namelijk onder meer Rusland (Kaliningrad, Tomsk en Moskou) en Israël (voornamelijk Tel Aviv) Perspectief Het perspectief in het verhaal is een personale verteller, maar wel vanuit Sasja bekeken. Je komt dingen te weten over het gevoel en de denkwijze van Sasja, bijvoorbeeld hoe hij de andere personen in het verhaal ziet en hoe hij zich voelt als hij dronken is. Hoofdpersonen De twee belangrijkste hoofdpersonen in het verhaal zijn Sasja (Aleksandr Iwanowitsj Sokolov) en Lev Lezjawa. Omdat het boek een groot deel van het leven van beide mannen vertelt, zou het logisch zijn dat ze beiden een round character zijn. In principe zou dit ook wel kunnen, omdat ze door het boek heen ouder en ontwikkelder worden, maar toch zou ik er voor kiezen om ze beiden een flat character te noemen, omdat de verschillen tussen de beide personen in het begin van het boek aan het einde nog steeds gelden. Deze verschillen zijn erg belangrijk voor de "vriendschap" die beide mannen hebben. Ik denk dat ze relatief niet veranderen door het boek heen en dat is de reden dat ik ze een flat character noem. Motieven en thema's Er gelden in het boek eigenlijk twee thema's, namelijk vriendschap en verraad. Het boek begint met de vriendschap tussen de beide mannen, maar na het verlies van de handschoenen van Sasja voelt hij toch een verraad. Deze 'achtereenvolging' komt in het boek nog een aantal keer voor, wanneer Sasja eerst weer de vriendschap voelt en zich daarna al vrij snel weer verraden voelt. Een duidelijk motief voor het schrijven van het boek heb ik niet kunnen vinden. Misschien is het de bedoeling geweest om oude vriendschappen te bekritiseren, omdat die op de één of andere manier geen stand zouden kunnen houden. Omdat er in het boek veel over vriendschap te doen is, is de kans volgens mij vrij groot dat ook in het motief het verschijnsel vriendschap te vinden is. Wat het motief precies is, vind ik moeilijk te zeggen.
Verklaring van de titel De titel is te verklaren door te bedenken dat Sasja erg veel van ruimtevaart en raketten houdt (hij is ook niet voor niets metallurgisch ingenieur). De ruimte van Sokolov is zo te verklaren, door die "ruimte" te zien als "zijn" ruimtevaart. De ruimte kan ook iets symbolisch te betekenen hebben, door het te zien als iets wat te maken heeft met de ruimte van vriendschap of iets dergelijks. Achtergrondinformatie Korte biografie van de auteur Leon de Winter werd in 1954 geboren in Den Bosch als zoon van orthodoxjoodse ouders. Vanaf 1966 gaat hij naar het Stedelijk Gymnasium in Den Bosch. In 1973 (als hij eindexamen heeft gedaan) wordt voor het eerst één van zijn werken bekroond met de ontmoetingsprijs van de Stichting Literaire Dagen. Een aantal boeken van Leon de Winter: Zoeken naar Eileen W. (1981) Hoffmans Honger(1990) Zionoco(1995) De ruimte van Sokolov komt uit 1992. Verwerkingsopdracht Zoals ik in de tekstbeoordeling al heb aangegeven, vind ik de vriendschap tussen Sasja en Lev niet helemaal normaal. Ik heb in het boek ook als motief gevonden het bekritiseren van vriendschap. Hoe ik hier precies bij kom, zal ik in dit betoogje ook uitleggen. Ik wil op de eerste plaats proberen de vriendschap tussen Sasja en Lev ik kaart te brengen. Deze vriendschap is niet wat ik me voorstel bij een goede vriendschap tussen twee mensen die elkaar al vanaf de universiteit kennen. De vriendschap tussen Sasja en Lev begint zoals gezegd op de universiteit. In het begin is er absoluut geen sprake van een vriendschap, Sasja en Lev zijn eigenlijk concurrenten. Ze zijn allebei erg slim en hun intelligentie is ongeveer even groot. Dit zorgt er voor dat er een strijd ontstaat wie van de twee aan het einde van het jaar de beste tabel weet binnen te halen. In het boek staat een tabel voor een soort rapport, een cijferoverzicht. Sasja 'wint' en heeft aan het einde van dat jaar de hoogste tabel. Omdat Lev dit niet zo goed kan uitstaan, daagt hij Sasja uit. Hij beweert namelijk dat hij intelligenter is dan Sasja en dat hem alles komt aanwaaien terwijl Sasja overal keihard voor moet leren. In principe is dat laatste waar, want Sasja leert keihard, maar hij laat zich niet kennen. Lev stelt voor om allebei een bepaald hoofdstuk te bestuderen uit een boek en daarna te kijken wie het het beste heeft opgenomen. Ze spreken af een half uur nodig te hebben en Lev zegt na vijf minuten dat hij het weet. Sasja stopt nu ook met bestuderen. Achteraf blijkt dat hij dat beter niet had kunnen doen, want hij is de eerste die een vraag fout beantwoord die Lev wel weet, dus hij verliest. Dit is de basis van de vriendschap tussen Sasja en Lev. Ik vraag me echt heel erg af of dit een goede basis is, eerlijk gezegd betwijfel ik het. Een vriendschap hoort te ontstaan als je elkaar meteen mag en dezelfde interesses hebt. Sasja en Lev hebben wel dezelfde interesses, maar ik heb het gevoel dat ze elkaar in het begin niet konden uitstaan. Hun vriendschap groeit hierna en de vriendschap versterkt nog eens op het moment dat ze allebei joods blijken te zijn. Dit vind ik wel een heel sterk punt in hun vriendschap, omdat ze hier echt een binding blijken te hebben. Het eerste bedrog komt jaren later. Sowieso is het dan zo dat Lev Sasja bedriegt met zijn vrouw Irina. Dit vind ik echt een hele lage streek, het doen met de vrouw van je beste vriend, maar helaas komt dit in werkelijkheid ook wel eens voor (schijnt het). Het volgende bedrog komt al weer snel en dat is als de raket ontploft. In het begin gelooft Sasja absoluut niet dat Lev hieraan schuldig is, maar aan het eind van het verhaal, na nog veel meer bedrog, gelooft hij hier ook in (net als ik overigens). Nadat ze elkaar jaren niet gezien hebben is Sasja vervolgens getuige van een moord. Hij lijkt Lev te herkennen in de moordenaar maar maakt zichzelf wijs dat dat niet kan. Een korte tijd daarna ontmoet hij Lev weer die hem meteen een baan en huis aanbiedt. Voor het project van Lev zijn nieuwe munitiefabriek doemt er op een gegeven moment een chanteur op, die ook met de moord van doen lijkt te hebben. Lev vraagt Sasja hem te vermoorden (omdat hij een goed alibi zou hebben) maar rommelt vervolgens aan de bom zodat hij meteen van alle lastige getuigen af zou zijn. Sasja merkt dit echter en gaat naar huis. Hier betrapt hij bijna Lev met zijn vriendin, Lev heeft het dus voor de 2e keer geflikt, hem bedriegen met zijn eigen vriendin. Zo zit ongeveer de "vriendschap" tussen Sasja en Lev in elkaar. Ik zet het woord vriendschap nu met opzet tussen aanhalingstekens omdat ik vind dat er nou niet echt van een goede vriendschap sprake is. Sasja voelt dit aan het einde van het verhaal ook eindelijk en ziet in dat hij eigenlijk helemaal geen vriend van Lev is, maar dat Lev hem alleen maar gebruikt voor zijn vieze karweitjes. Het begon allemaal al op de universiteit, met die wedstrijd om zijn handschoenen, Lev wilde toen alleen maar laten zien dat hij de beste was en dat Sasja minder was dan hij. Op het werk ging het vervolgens al weer verder toen Lev de raket saboteerde en dit ook Sasja zijn baan kostte. Daarnaast bedriegt Lev hem tot twee keer toe met zijn vriendin en wil Lev hem vermoorden. Dit alles is voor Sasja genoeg reden om Lev te vermoorden. Natuurlijk is moord fout, maar ik vind deze moord toch wel gerechtvaardigd, omdat deze Lev toch eigenlijk wel het grootste deel van het leven van Sasja verpest heeft door altijd boven hem te staan en hem de vuile karweitjes te laten doen. Ik denk dat Leon de Winter niet zomaar deze opzet voor "De ruimte van Sokolov" heeft gekozen. De manier waarop mensen tegenwoordig met elkaar omgaan, bestaat uit een groot deel ook uit list en bedrog. Dit is momenteel vooral op televisie zo, maar volgens mij wordt het in werkelijkheid ook werk van de lopende band dat mensen liegen en bedriegen. Het bekritiseren van vriendschap is daarom een goede zaak, omdat het je aan het denken zet over de manier waarop je juist NIET met je vrienden om moet gaan. Misschien dat het ook mogelijk is om in te gaan zien dat sommige vrienden het niet altijd even goed met je voor hebben en mogelijk is het boek daarom ook een soort waarschuwing tegen je eigen vrienden.