De pupil door Harry Mulisch

Auteur Harry Mulisch. Titel De pupil. Druk De vierde druk. Uitgever, jaar, plaats De Bezige Bij, 1987, Amsterdam. Jaar van eerste druk februari 1887. Aantal pagina’s 133. Indeling 22 korte hoofdstukken. Motto het is een kwatrijn van Michelangelo. (vert. door Frans van Dooren).De grootste kunstenaar kan niets verzinnen dat niet vooraf al in de steen bestaat, maar als zijn hand niet meer met zijn geest meegaat zal hij het nooit van ‘t ruwe marmer winnen. Samenvatting De verteller begint met te zeggen dat hij een geheim zal prijs geven. Na de oorlog vertrok hij liftend naar Italië. Hij was toen achttien jaar. Hij kreeg werk als pompbediende en leerde in zijn vele vrijentijd Italiaans. Op een dag stopt er een Rolls Royce bij de pomp. Hij raakt aan de praat met de Vlaamse vrouw en het beviel haar zo wat hij vertelde, dat hij mee mocht naar haar villa in Capri. Zij was de vrouw van Alphonse, de man die de veiligheidsspeld uitgevonden had. Ze ontving nog steeds een deel van de verkochte veiligheidsspelden, ze was dus de rijkste vrouw ter wereld. Op een dag vindt de verteller een oude sigarenkist, daarin zit een verroeste veiligheidsspeld, waarschijnlijk een van de eerste. Hij begint te dromen over zijn werk als schrijver, dat eens uniek en raadselachtig volmaakt, onaantastbaar als de vesuvius op het vaste land, zal zijn. Wanneer het winter wordt gaat het niet zo goed met Mme. Sasserath. Ze lijdt aan slapeloosheid. Professor Michelangelo Felice komt langs en concludeert dat ze niet kan slapen omdat ze niet dromen kan. De verteller besluit daarom oude brieven aan haar vroegere verloofde voor te lezen. Het helpt. Ze droomt oude dromen en verzint er zelf weer nieuwe bij. Als beloning mag hij mee naar de opening van een kabelbaan. Mme. Sasserath heeft dat laten aanleggen naar de krater van de vesuvius, als geschenk aan Italië. De kabelbaan heeft namelijk de vorm van een veiligheidsspeld. Op weg van Capri naar het vaste land raakt de verteller in vervoering door de wijdte van de zee en de wind. Toen wist hij wat hij met zijn schrijven wilde, deze vervoering uitdrukken. Door over de dingen die te schrijven die de vervoering veroorzaakte. Aan de voet van de kabelbaan moet hij het woord voeren voor Mme. Sasserath. Daarna gaan ze de stoeltjeslift in. De rest moet wachten tot zij boven zijn. Hoewel er nog niemand naar boven was gegaan zag de schrijver allemaal mensen naar beneden komen die hem bekend voorkwamen. Toen hij naar Mme. Sasserath keek, zat ze niet meer in het stoeltje naast hem. Boven bezocht hij de krater, die net boven de mist uitkwam. Hij stond oog in oog met een monsterachtig gat, de pupil. Op weg naar beneden kwam hij de andere genodigden tegen en riep dat Mme. Sasserath verdwenen was. Niemand geloofde hem, maar toen zij beneden kwamen en hij niet gevlucht was geloofden ze hem. Professor Felice zei dat wel meer mensen verdwenen waren. Iedereen ging uit elkaar en de schrijver besloot naar Nederland te gaan en zich op het schrijven te gaan richten.
Thema Het is Mulisch in de eerste plaats niet te doen geweest om het verhaal. De pupil heeft meer weg van een essay in verhaalvorm met zijn opvattingen over het schrijverschap als onderwerp. Die opvattingen zijn zowel aan als onder het oppervlakte van het verhaal te vinden; het boek staat vol met symboliek. Titelverklaring Wanner hij boven op de vesuvius staat en de krater net boven de mist uitsteekt, lijkt het grote gat net een grote pupil. Analyse De verteller: is de hoofdpersoon. Harry Mulisch is de verteller zelf, hij vertelt over een gebeurtenis van toen hij achttien was. Hij is, wanneer hij vertelt, zestig jaar. Mme. Sasserath: ze is een oude vrouw die op zoek is naar gezelschap. Ze geeft de verteller een koosnaampje (bietje) dat zij eerder voor Alphonse bewaard had. Je komt niet veel over haar te weten en ze verdwijnt ook op een onduidelijke manier. Het verhaal is in de ik-persoon geschreven. Harry Mulisch is de ik-persoon. In het verhaal de verteller. Het speelt zich af in de tijd dat Harry Mulisch achttien jaar was, net na de tweede wereld oorlog. Het verhaal speelt zich af in Italië. In de villa van Mme. Sasserath die in Capri staat. Tegenover Capri ligt de vulkaan de vesuvius. Beoordeling Ik vond het niet echt een geloofwaardig verhaal. Een Nederlandse, jongen die bij een pomp in Italië werkt, wordt meegevraagd door de rijkste vrouw van de wereld. Hij mag mee als haar pupil en moet haar gezelschap ouden. Ook vind ik het onwaarschijnlijk wanneer ze samen de stoeltjeslift ingaan en hij alleen terugkomt en niemand hem verdenkt van moord. Ik zou op zijn minst denken dat hij haar naar beneden heeft geduwd. Wat betreft de argumenten dat het verhaal misschien goed bij blijft valt wel tegen. Ik had dit boek in de vakantie gelezen en was al helemaal vergeten waar het verhaal over ging. Pas toen ik het uittreksel las wist ik het weer. De vorm waarin het boek geschreven was vond ik wel goed. Het zijn korte hoofdstukken en het verhaal op zich was wel makkelijk te volgen. Informatie over boek en schrijver Harry Mulisch en de vesuvius hebben iets met elkaar te maken. In zijn fotobiografie Mijn getijdenboek schrijft hij over zijn geboortedag 29 juli 1927: dezelfde dag kwam de vesuvius plotseling in verhevigde werking, maar de kranten vermelden niet of het door mijn geboorte kwam of door Mussolini, die ook zijn verjaardag vierde. Ook in de pupil speelt de vesuvius een grote rol. Op de achterkant van het boek staat ook een foto van de vesuvius met als onderschrift: van links naar de rechts de vesuvius, Harry Mulisch. Andere boeken van Harry Mulisch zijn: De Aanslag, Twee vrouwen en Het stenen bruidsbed.