Roman
Uitgeverij de bezige bij, Amsterdam 1999 (eerste druk 1998) Auteur: Harry Kurt Mulisch werd geboren op 29 juli 1927 in Haarlem. Hij was het enige kind van Karl Victor Kurt Mulisch en Alice Schwarz. Op de middelbare school raakte Mulisch in de ban van de wetenschap, dit ging ten kostte van zijn schoolwerk. In 1944 verliet hij school dan ook. Zijn eerste novelle schreef Mulisch in 1952 het boek heette: ‘Tussen Hamer en aanbeeld’. In 1977 is Mulisch geridderd in de orde van Oranje Nassau en in 1992 werd hij officier in de orde van Oranje Nassau. Mulisch heeft nu bijna 60 boeken geschreven, De Procedure is zijn nieuwste boek
Titelverklaring: De procedure verwijst naar een aantal gebeurtenissen of scheppingen in het boek: de schepping, de schepping van een golem, de schepping van eobiont (een organisme dat de hoofdpersoon uit klei creëerde.), Maar ook het schrijven van een boek. Motto: Het boek is verdeeld in drie aktes, iedere acte heeft zijn eigen motto: Akte A ‘Het Spreken’ Dat het slechts kunst was, was verborgen door kunst. P. Ovidius Naso, METAMORPHOSEN, x, 252
Verklaring: Dit motto verwijst naar de drie gebeurtenissen in de eerst akte: de schepping zelf (eerste stuk ‘de mens’), het schrijven van een boek (tweede stuk ‘het personage’), het scheppen van een golem (derde stuk ‘de golem’) en tot slot het maken van een mens, de bevalling (vierde stuk ‘Victor werker’). Al deze gebeurtenissen zijn kleine of grote wonderen; ze maken leven.
Akte B ‘De Zegsman’
De tranen van de dood
De maden van kristal
Lucebert, HET VLEES IS WOORD GEWORDEN
Verklaring: In de tweede akte maken we kennis met de celbioloog Victor Werker, de hoofdpersoon. Hij heeft eobiont (zie titelverklaring) ontwikkeld. Maar al heeft hij leven gemaakt hij kan niet tegen de dood, zo blijkt aan het einde van deze akte. Toen zijn vriendin beviel van hun overleden dochter, het kind heeft zichzelf opgeknoopt aan de navelstreng, is hij de kraamkamer uitgelopen. Het motto verwijst denk ik naar moeilijke relatie die mensen hebben met leven en dood. Akte C ‘Het Gesprek’ Iemand moest (…) hem overleden. Franz Kafka, HET PROCES
Verklaring: In de laatste akte vallen alle puzzelstukjes in elkaar, Victor gaat het leven begrijpen. Hij snapt waarom zijn leven gelopen is zoals het is. En als hij ‘leven’ gemaakt heeft ẻn begrepen heeft wacht hem alleen nog de dood… Een jaloerse ex-wernemer die vindt dat hij te weinig krediet voor zijn werk aan eobiont heeft gekregen vermoord hem. Fabel: Akte A ‘Het Spreken’ We maken kennis met de hoofdpersoon als hij zijn visie over het ontstaan van de mens. Hij ziet de schepping als toen JHVH van kleiaarde een mens een bezield wezen maakte. Vervolgens verteld de hoofdpersoon ons wie hij is: Victor Werker, schrijver. Werker vraagt zich een aantal dingen af: 1.Wat is een goede schrijver? Er zijn verschillende soorten schrijvers. Hij is een oeuvreschrijver, alles wat hij schrijft, schrijft hij bewust. 2. Wie vertelt een verhaal? Werker zegt dat het verhaal de echte verteller is. Een echte schrijver heeft niets over zijn verhalen te vertellen, hij geeft ze alleen door. 3. Hoe kan zo’n bestaande en tegelijkertijd niet-bestaande verteller verklaard worden? Dat moet god zijn, zegt hij. Het is zoiets als een baby maken, de moeder maakt het kind zonder dat ze weet wat ze doet. Voor een schrijver is een verhaal net zoiets hij maakt het verhaal, maar toch niet. Dan gaan we terug in de tijd naar Praag 1592, waar rabbi Jehudah Löw is Bezalel de opdracht krijgt een Golem te maken. Samen met zijn schoonzoon studeert hij 3 jaren om de Golem te maken. En dan, op zijn zeventigste verjaardag is het zo ver, van pure rivierklei kneedde hij de gedaante van een man. Dan zeggen ze samen alle spreuken, terwijl ze tegen de klok is om de Golem lopen. Na de spreuken komt de klei langzaam tot leven, maar er is iets fout gegaan de Golem is een vrouw in plaats van een man geworden. Löw’s schoonzoon neemt haar mee naar huis tot de volgende dag. Maar als het licht wordt is hij door de Golem vermoord, waarschijnlijk omdat hij haar wilde verkrachten. Löw maakt weer klei van de Golem en verstopt haar op de zolder van de Altneuschul en hij verbiedt iemand daar ooit nog te komen. Akte B ‘De Zegsman’ Victor Werker, de zoon van een beroepsmilitair, is een beroemd celbioloog. Hij schrijft brieven naar zijn dochter Aurora (godin van de dageraad). De brieven zijn voor een boek waarin hij zijn belangrijkste uitvinding de eobiont uitlegt in gewone mensentaal. De eobiont is een organisme dat uit klei is ontstaan. Er is dus iets uit niets ontstaan. In allerlei hotels over de hele wereld schrijft hij aan zijn boek. Langzamerhand krijgen zijn brieven een steeds persoonlijker tintje. Hij vertelt wie hij is en hoe Aurora geboren en gestorven is. (zie mottoverklaring) Hij vertelt ook hoeveel hij Clara, Aurora’s moeder mist. Zij is na de dood van Aurora bij hem weggegaan. Hij wil haar heel graag terug. Akte C ‘Het Gesprek’ Op de dag voor de Nobelprijsuitreiking krijgt Victor zijn broers voor het eerst op bezoek, nou ja het zijn geen echte broers, maar melkbroeders. Bij zijn bevalling had zijn moeder teveel melk, dus toen heeft ze behalve Victor ook drie andere jongens melk gegeven. Tijdens het eten hebben ze het over Clara. De broers vinden dat hij haar moet bellen, maar plotseling wordt het voor Werker allemaal duidelijk: hij heeft zijn dochter verlaten, daarom heeft zijn vrouw hem verlaten. Het komt doordat zijn moeder hem op achtjarige leeftijd ook heeft verlaten. Toch belt hij haar als de broers weg zijn. Hij spreekt het antwoordapparaat in. De volgende ochtend heeft hij spijt en hij belt opnieuw. Plotseling hoort hij aan de andere kant van de lijn twee mannen, ze hebben het over een moord. Via de telefoon centrale komt hij erachter dat het telefoontje maar ongeveer 1000 meter van zijn huis gepleegd is. In die straal zou de moord waarschijnlijk ook plaatsvinden. Als een bezetenen loopt Werker door de stad op zoek naar de moordenaar. Hij ontmoet een man met wie hij een keer in Venetië heeft gegeten en samen gaan zij naar een t.v. show waar de man aan mee doet. In een discussieprogramma benoemen hoog geplaatste personen de kunstenaar van de eeuw. Als de man zijn mening mag geven, zegt hij dat Victor niet alleen de kunstenaar van de eeuw is, hij is de grootste kunstenaar aller tijden: hij heeft leven gecreëerd! Victor vlucht de zaal uit, hij wil naar huis. Onderweg denkt hij na over wat de man zei en weer snapt hij een stukje van het leven, hij wil eigenlijk helemaal niet dat Clara bij hem terug komt, hij wil dat zijn moeder terug komt. Uiteindelijk na heel veel denkwerk snapt hij het leven en op het moment dat hij het laatste stukje van zijn leven wil gaan begrijpen, namelijk de dood van Aurora, gaat de bel… Hij voelt een mes zich door zijn huid boren, het telefoongesprek dat hij hoorde was de afspraak voor zijn eigen moord. Zijn ex-werknemer heeft wraak genomen. Net toen hij het leven begreep heeft hij de dood leren kennen! Structuur: Inhoud: AKTE A HET SPREKEN AKTE B DE ZEGSMAN
Eerste stuk De mens Vijfde stuk Eerste schrijven
Tweede stuk Het personage Zesde stuk Tweede schrijven
Derde stuk De golem Zevende stuk Derde schrijven
Vierde stuk Victor Werker
AKTE C HET GESPREK
Achtste stuk Avond
Negende stuk Nacht
Tiende stuk Ochtend
Elfde stuk Middag
Twaalfde stuk De afspraak
Het boek is zowel in de eerste persoon als in als in de derde persoon geschreven. Tot het einde van het tweede stuk is het of de schrijver tegen de lezer persoonlijk praat, het tweede stuk begint bijvoorbeeld met:”Zo de opzet is gelukt. Wij zijn nu onder elkaar…” Daarna gaat het verhaal verder in de derde persoon, maar dat wil niet zeggen dat de hoofdpersoon steeds dezelfde is, tot het Tweede stuk is dat Victor Werker (de hoofdpersoon van het boek) Maar in het derde stuk wordt dat rabbi Jehudah Löw ben Bezalel. En dan in de rest van het boek is Werker wel weer de hoofdpersoon. Werkers brieven naar Aurora zijn echter wel in de eerste persoon geschreven. Het tijdsverloop is niet chronologisch, Het boek bevat verscheidene flash-backs (over Clara) en de brieven die Victor schrijft gaan allemaal over eerder. Thema: De procedure heeft verschillende thema’s behalve het leven en de dood die je ook in andere boeken van Mulisch tegenkomt, denk ik dat leven maken het belangrijkste thema is. Ook houd Mulisch zich bezig met de vraag hoe de mens het doel van het leven kan vaststellen, als je naar het einde van het boek kijkt denk ik dat Mulisch wil zeggen dat de mens er of nooit achter komt of dat hij het pas vlak voor zijn dood snapt, zo vlak ervoor dat hij de kennis niet kan doorgeven. Mening: Ik vond het boek, met name het eerste stuk best lastig om te lezen. Er werden veel moeilijke woorden gebruikt en af en toe was ik de draad gewoon kwijt. De delen waarin Werker brieven schreef aan zijn dochter vond ik heel mooi geschreven, ik dat sowieso een hele mooie schrijfstijl. Het einde van het boek vond ik ook heel mooi, maar ik bleef wel met een aantal vragen zitten die Mulisch volgens mij best had kunnen beantwoorden, vragen zoals: wint Werker de Nobelprijs nou wel of niet?
Uitgeverij de bezige bij, Amsterdam 1999 (eerste druk 1998) Auteur: Harry Kurt Mulisch werd geboren op 29 juli 1927 in Haarlem. Hij was het enige kind van Karl Victor Kurt Mulisch en Alice Schwarz. Op de middelbare school raakte Mulisch in de ban van de wetenschap, dit ging ten kostte van zijn schoolwerk. In 1944 verliet hij school dan ook. Zijn eerste novelle schreef Mulisch in 1952 het boek heette: ‘Tussen Hamer en aanbeeld’. In 1977 is Mulisch geridderd in de orde van Oranje Nassau en in 1992 werd hij officier in de orde van Oranje Nassau. Mulisch heeft nu bijna 60 boeken geschreven, De Procedure is zijn nieuwste boek
Titelverklaring: De procedure verwijst naar een aantal gebeurtenissen of scheppingen in het boek: de schepping, de schepping van een golem, de schepping van eobiont (een organisme dat de hoofdpersoon uit klei creëerde.), Maar ook het schrijven van een boek. Motto: Het boek is verdeeld in drie aktes, iedere acte heeft zijn eigen motto: Akte A ‘Het Spreken’ Dat het slechts kunst was, was verborgen door kunst. P. Ovidius Naso, METAMORPHOSEN, x, 252
De maden van kristal
Lucebert, HET VLEES IS WOORD GEWORDEN
Verklaring: In de tweede akte maken we kennis met de celbioloog Victor Werker, de hoofdpersoon. Hij heeft eobiont (zie titelverklaring) ontwikkeld. Maar al heeft hij leven gemaakt hij kan niet tegen de dood, zo blijkt aan het einde van deze akte. Toen zijn vriendin beviel van hun overleden dochter, het kind heeft zichzelf opgeknoopt aan de navelstreng, is hij de kraamkamer uitgelopen. Het motto verwijst denk ik naar moeilijke relatie die mensen hebben met leven en dood. Akte C ‘Het Gesprek’ Iemand moest (…) hem overleden. Franz Kafka, HET PROCES
Verklaring: In de laatste akte vallen alle puzzelstukjes in elkaar, Victor gaat het leven begrijpen. Hij snapt waarom zijn leven gelopen is zoals het is. En als hij ‘leven’ gemaakt heeft ẻn begrepen heeft wacht hem alleen nog de dood… Een jaloerse ex-wernemer die vindt dat hij te weinig krediet voor zijn werk aan eobiont heeft gekregen vermoord hem. Fabel: Akte A ‘Het Spreken’ We maken kennis met de hoofdpersoon als hij zijn visie over het ontstaan van de mens. Hij ziet de schepping als toen JHVH van kleiaarde een mens een bezield wezen maakte. Vervolgens verteld de hoofdpersoon ons wie hij is: Victor Werker, schrijver. Werker vraagt zich een aantal dingen af: 1.Wat is een goede schrijver? Er zijn verschillende soorten schrijvers. Hij is een oeuvreschrijver, alles wat hij schrijft, schrijft hij bewust. 2. Wie vertelt een verhaal? Werker zegt dat het verhaal de echte verteller is. Een echte schrijver heeft niets over zijn verhalen te vertellen, hij geeft ze alleen door. 3. Hoe kan zo’n bestaande en tegelijkertijd niet-bestaande verteller verklaard worden? Dat moet god zijn, zegt hij. Het is zoiets als een baby maken, de moeder maakt het kind zonder dat ze weet wat ze doet. Voor een schrijver is een verhaal net zoiets hij maakt het verhaal, maar toch niet. Dan gaan we terug in de tijd naar Praag 1592, waar rabbi Jehudah Löw is Bezalel de opdracht krijgt een Golem te maken. Samen met zijn schoonzoon studeert hij 3 jaren om de Golem te maken. En dan, op zijn zeventigste verjaardag is het zo ver, van pure rivierklei kneedde hij de gedaante van een man. Dan zeggen ze samen alle spreuken, terwijl ze tegen de klok is om de Golem lopen. Na de spreuken komt de klei langzaam tot leven, maar er is iets fout gegaan de Golem is een vrouw in plaats van een man geworden. Löw’s schoonzoon neemt haar mee naar huis tot de volgende dag. Maar als het licht wordt is hij door de Golem vermoord, waarschijnlijk omdat hij haar wilde verkrachten. Löw maakt weer klei van de Golem en verstopt haar op de zolder van de Altneuschul en hij verbiedt iemand daar ooit nog te komen. Akte B ‘De Zegsman’ Victor Werker, de zoon van een beroepsmilitair, is een beroemd celbioloog. Hij schrijft brieven naar zijn dochter Aurora (godin van de dageraad). De brieven zijn voor een boek waarin hij zijn belangrijkste uitvinding de eobiont uitlegt in gewone mensentaal. De eobiont is een organisme dat uit klei is ontstaan. Er is dus iets uit niets ontstaan. In allerlei hotels over de hele wereld schrijft hij aan zijn boek. Langzamerhand krijgen zijn brieven een steeds persoonlijker tintje. Hij vertelt wie hij is en hoe Aurora geboren en gestorven is. (zie mottoverklaring) Hij vertelt ook hoeveel hij Clara, Aurora’s moeder mist. Zij is na de dood van Aurora bij hem weggegaan. Hij wil haar heel graag terug. Akte C ‘Het Gesprek’ Op de dag voor de Nobelprijsuitreiking krijgt Victor zijn broers voor het eerst op bezoek, nou ja het zijn geen echte broers, maar melkbroeders. Bij zijn bevalling had zijn moeder teveel melk, dus toen heeft ze behalve Victor ook drie andere jongens melk gegeven. Tijdens het eten hebben ze het over Clara. De broers vinden dat hij haar moet bellen, maar plotseling wordt het voor Werker allemaal duidelijk: hij heeft zijn dochter verlaten, daarom heeft zijn vrouw hem verlaten. Het komt doordat zijn moeder hem op achtjarige leeftijd ook heeft verlaten. Toch belt hij haar als de broers weg zijn. Hij spreekt het antwoordapparaat in. De volgende ochtend heeft hij spijt en hij belt opnieuw. Plotseling hoort hij aan de andere kant van de lijn twee mannen, ze hebben het over een moord. Via de telefoon centrale komt hij erachter dat het telefoontje maar ongeveer 1000 meter van zijn huis gepleegd is. In die straal zou de moord waarschijnlijk ook plaatsvinden. Als een bezetenen loopt Werker door de stad op zoek naar de moordenaar. Hij ontmoet een man met wie hij een keer in Venetië heeft gegeten en samen gaan zij naar een t.v. show waar de man aan mee doet. In een discussieprogramma benoemen hoog geplaatste personen de kunstenaar van de eeuw. Als de man zijn mening mag geven, zegt hij dat Victor niet alleen de kunstenaar van de eeuw is, hij is de grootste kunstenaar aller tijden: hij heeft leven gecreëerd! Victor vlucht de zaal uit, hij wil naar huis. Onderweg denkt hij na over wat de man zei en weer snapt hij een stukje van het leven, hij wil eigenlijk helemaal niet dat Clara bij hem terug komt, hij wil dat zijn moeder terug komt. Uiteindelijk na heel veel denkwerk snapt hij het leven en op het moment dat hij het laatste stukje van zijn leven wil gaan begrijpen, namelijk de dood van Aurora, gaat de bel… Hij voelt een mes zich door zijn huid boren, het telefoongesprek dat hij hoorde was de afspraak voor zijn eigen moord. Zijn ex-werknemer heeft wraak genomen. Net toen hij het leven begreep heeft hij de dood leren kennen! Structuur: Inhoud: AKTE A HET SPREKEN AKTE B DE ZEGSMAN
Eerste stuk De mens Vijfde stuk Eerste schrijven
Tweede stuk Het personage Zesde stuk Tweede schrijven
Derde stuk De golem Zevende stuk Derde schrijven
Vierde stuk Victor Werker
AKTE C HET GESPREK
Achtste stuk Avond
Negende stuk Nacht
Tiende stuk Ochtend
Elfde stuk Middag
Twaalfde stuk De afspraak
Het boek is zowel in de eerste persoon als in als in de derde persoon geschreven. Tot het einde van het tweede stuk is het of de schrijver tegen de lezer persoonlijk praat, het tweede stuk begint bijvoorbeeld met:”Zo de opzet is gelukt. Wij zijn nu onder elkaar…” Daarna gaat het verhaal verder in de derde persoon, maar dat wil niet zeggen dat de hoofdpersoon steeds dezelfde is, tot het Tweede stuk is dat Victor Werker (de hoofdpersoon van het boek) Maar in het derde stuk wordt dat rabbi Jehudah Löw ben Bezalel. En dan in de rest van het boek is Werker wel weer de hoofdpersoon. Werkers brieven naar Aurora zijn echter wel in de eerste persoon geschreven. Het tijdsverloop is niet chronologisch, Het boek bevat verscheidene flash-backs (over Clara) en de brieven die Victor schrijft gaan allemaal over eerder. Thema: De procedure heeft verschillende thema’s behalve het leven en de dood die je ook in andere boeken van Mulisch tegenkomt, denk ik dat leven maken het belangrijkste thema is. Ook houd Mulisch zich bezig met de vraag hoe de mens het doel van het leven kan vaststellen, als je naar het einde van het boek kijkt denk ik dat Mulisch wil zeggen dat de mens er of nooit achter komt of dat hij het pas vlak voor zijn dood snapt, zo vlak ervoor dat hij de kennis niet kan doorgeven. Mening: Ik vond het boek, met name het eerste stuk best lastig om te lezen. Er werden veel moeilijke woorden gebruikt en af en toe was ik de draad gewoon kwijt. De delen waarin Werker brieven schreef aan zijn dochter vond ik heel mooi geschreven, ik dat sowieso een hele mooie schrijfstijl. Het einde van het boek vond ik ook heel mooi, maar ik bleef wel met een aantal vragen zitten die Mulisch volgens mij best had kunnen beantwoorden, vragen zoals: wint Werker de Nobelprijs nou wel of niet?
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden