De Passievrucht
Gegevens:
Titel: De Passievrucht
Schrijver: Karel Glastra van Loon
Uitgeverij: L. J. Veen, Amsterdam, 1999
Eerste druk: april, 1999, Amsterdam
Titelverklaring:
De titel ‘De Passievrucht’ heeft in mijn opzicht de betekenis van het verwekken van ‘n kind (de vrucht) door de passie tussen twee mensen. Bo is dus de passievrucht.
Ook duidt de titel aan op de onvruchtbaarheid van Armin en de passie om de echte vader te vinden.
Maar ook is een passievrucht een mooi stuk fruit dat tegelijkertijd kan staan voor het beeld dat Armin van zijn ‘zoon’ Bo heeft.
Uittreksel:
Armin Minderhout woont samen met Ellen en zijn zoon Bo. Armin en Ellen kunnen geen kinderen krijgen en na een onderzoek komt Armin erachter dat hij het syndroom van Klinefelter heeft. Zijn wereld stort in. Armin vertelt niets aan Bo en gaat op zoek naar Bo's biologische vader. Zijn vrouw Monika, de moeder van Bo, is tien jaar eerder overleden wat Armin's zoektocht niet makkelijker maakt.
Armin maakt een lijstje van alle mogelijke kandidaten voor Bo’s vaderschap. De eerste op dit lijstje is Monika’s ex, Robbert Hubeek. Robbert vertelt Armin uitgebreid over de seksuele praktijken die er tussen Monika en hem hebben uitgevonden, maar Robbert blijkt aan het einde van het gesprek niet eens van Monika’s dood af te weten en dus valt hij af als eventuele vader.
De volgende op het lijstje is de huisarts van Monika, want, denkt Armin, arts-patiënt relaties, komen nou eenmaal voor. Armin vraagt het de huisarts vervolgens zonder er ook maar enigszins omheen te draaien, maar de huisarts verzekert Armin dat er nooit ongepaste intimiteiten tussen Monika en hem hebben plaatsgevonden. Ook kan hij in Monika’s dossier niets vinden over zaken die ze tijdens haar zwangerschap in vertrouwen vertelt zou kunnen hebben. De laatste verdachte is Niko Neerinckx, een vroegere collega van Monika van reisbureau ‘De Kleine Wereld’. Volgens Ellen had Monika nooit ook maar iets voor Niko gevoeld en verspilt Armin zijn tijd in deze hele kwestie, maar desondanks gaat Armin Niko toch opzoeken. Omdat Niko op reis is, ontmoet hij eerst Niko’s vrouw Anke. Armin stelt zich voor als ene Erik Aldenbos en met behulp van een handige smoes, komt hij binnen. Al vragende komt Armin erachter dat Niko zijn oudste zoon ook Bo heeft genoemd en hij ziet een foto van Monika in hun fotoalbum. En wat dit betreft, sluit Niko helemaal aan op het profiel dat Armin voor ogen heeft voor de dader. Armin weet niet wat hij ermee aanmoet, maar zijn beste vriend Dees en Ellen dringen erop aan om niets aan Niko te vragen. Armin volgt hun advies op.
De relatie tussen Armin en Ellen verslechtert een beetje. Armin besluit om er een weekend tussenuit te gaan met Bo, naar Ameland. Op een gegeven moment wandelen Armin en Bo over het strand en ontmoeten ze een groepje jongeren van Bo’s leeftijd. Eén van de meisjes blijkt Bo wel leuk te vinden en na ’s avonds samen op stap te zijn geweest, vindt Armin het meisje bij Bo in bed. In Armin’s dronken bui, schreeuwt hij dat Bo zijn zoon niet is, kotst hij het kussen onder waar het meisje op geslapen heeft en vervolgens slaat Bo op hem in.
Zodra ze weer thuis komen, komt Armin’s vader te overlijden. Armin en Dees ontruimen het huis van Armin’s overleden ouders en Armin komt een doos tegen met liefdesbrieven van zijn ouders. In deze doos ontdekt hij ook een briefje met daarop de tekst ‘Ik ben zwanger. M.’ Armin weet meteen wat dit betekent: zijn vader is de dader! Verward thuisgekomen, geeft Ellen hem een brief van Monika aan Bo.
Armin wil meteen een stuk gaan lopen en Ellen moet het hele verhaal vertellen van de jarenlange spanning tussen Armin’s vader en Monika en hun ‘slippertje’ waaruit Bo ontstaan is. Ellen heeft het al die tijd geweten, maar wilde hem het liefst al die pijn besparen. Armin vindt zichzelf helemaal niets meer, geen vader, geen zoon, geen geliefde, geen vriend, helemaal niets. Hij zegt zelf te zijn opgehouden met bestaan en hij moet zichzelf opnieuw uitvinden. Bo is opeens zijn halfbroer, terwijl Armin dertien jaar voor Bo heeft gezorgd als een vader. Tenslotte komt Bo met het idee om de as van zijn vader over het graf van Monika uit te strooien, om de moeilijke tijd af te sluiten en weer verder te gaan met hun leven.
Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/De_Passievrucht_(boek)
Twee professionele recensies en eigen mening:
Recensie 1, negatief:
Een schema helpt niet altijd
door Edwin Fagel, 15-03-2004
Bestaat er eigenlijk een studieboek Hoe schrijf ik een roman? Vast wel. Daarin wordt waarschijnlijk aangeraden eerst een schema te maken, vol met pijlen, kleuren en strepen. Dit schema vervolgens geduldig invullen. Met een vleugje familiedrama, een vleugje wetenschap en een vleugje sex. Aan het slot van het boek grijpt alles in elkaar en voila: er ligt weer een roman in de schappen.
Karel Glastra van Loon is een ijverig student, zo blijkt uit zijn debuutroman De passievrucht (1999). Het hoofdstuk ‘Hoe spanning op te bouwen’, bijvoorbeeld, moet hij goed hebben bestudeerd. De hoofdpersoon van het boek, Armin, onderneemt een zoektocht, waarbij ‘de waarheid’ stukje bij beetje duidelijk wordt. De zoektocht wordt gelardeerd met flash backs en gewichtige overpeinzingen, die allemaal op de één of andere manier bijdragen aan de ontknoping. ‘Men zorge voor korte hoofdstukken,’ leert ons het studieboek Hoe schrijf ik een roman? ‘En geve aan het begin van ieder hoofdstuk een halve aanwijzing van wat er in het hoofdstuk staat te gebeuren. Dat houdt de aandacht vast en bouwt de spanning op.’
Aan het begin van De passievrucht krijgt Armin te horen dat hij geen kinderen kan krijgen omdat hij onvruchtbaar is. Hij is dat gaan onderzoeken omdat zijn huidige vriendin en hij een kind willen, maar dat lukt niet. Probleem: van wie is dan het kind waarvan hij dacht dat hij het bij zijn eerste vrouw, Monika (die inmiddels is overleden), had verwekt? Hier begint de zoektocht. De zoektocht voert hem langs de ex van Monika, hun huisarts en een collega. Stukje bij beetje wordt het verleden van Armin en zijn eerste vrouw gereconstrueerd. Dat verleden komt natuurlijk in een heel vreemd daglicht te staan: met wie ging zij vreemd? Wat wist Armin destijds niet?
Probleem is dat het allemaal niet invoelbaar wordt gemaakt. Armin raakt al aan het begin van het boek in een soort panische toestand. Misschien ben ik te weinig vader om dat na te kunnen voelen. Maar meer dan eens heb ik me afgevraagd waar de man zich in godsnaam druk om maakt. Hij heeft een goede relatie met zijn zoon Bo (al wordt die verstandhouding naar mijn smaak ook niet erg overtuigend geschetst) en zelf is hij ook niet de meest trouwe huisman, zo blijkt verder in het boek. Dat iemand anders de vader van zijn kind is zou slechts van administratieve waarde hoeven zijn.
Kortom: het probleem waar de hoofdfiguur zich mee bezig houdt komt me voor als een luchtbel. Of ik dat ook zou vinden als ik zelf onvruchtbaar zou zijn en ik zou bij mijn vorige vriendin een kind etc, dat weet ik niet. Maar waar het mij om gaat is dat Glastra van Loon het probleem, waar hij zijn boek omheen heeft geschreven, bij mij niet aannemelijk heeft kunnen maken. De wetenschappelijke verhandelingen en ellenlange gesprekken over voortplanting bij diverse dieren en over erfelijkheid en Darwin, komen dan zacht gezegd wat potsierlijk over. De erotische scenes (‘Men vergete de sex niet!’) zijn duidelijk voor het erotisch gehalte van het boek toegevoegd: de functie van de verschillende beschreven vrijpartijen in het verhaal is in de meeste gevallen verwaarloosbaar (je zou Glastra van Loon er bijna van gaan verdenken dat hij hoopte dat het boek verfilmd zou worden, met knappe actrices in de hoofdrol!).
De ontknoping ten slotte is een anticlimax. Erger nog: het is een ongeloofwaardige anticlimax. Het rammelt aan alle kanten. Dat zijn huidige vriendin al die tijd geweten heeft wie de echte vader was. Dat de vader van Armin sterft omdat hij geëmotioneerd raakt van het lezen in een apocrief Bijbelverhaal, dat hij eens van Monika heeft gekregen - waarom, vraag je je af. Monika was al bijna tien jaar dood en hij wist niets van de crisis die zijn zoon doormaakte. Dat ze zijn as uitstrooien boven het graf van Monika. Ik was blij dat het toch nog een happy end was, want als er ook nog eens bloed en ellende aan te pas was gekomen, had ik niet voor mezelf ingestaan. Ofwel: met al zijn ijver heeft Karel Glastra van Loon een hopeloos mislukt boek geschreven.
Hoe kan het dan dat dit zo’n bestseller is geworden? Je leest De passievrucht bij wijze van spreken tussen de maaltijd en het toetje, en ik vermoed dat daar de aantrekkingskracht van de roman in schuilt. Volgende vraag: mag een roman niet gewoon een beetje niemandallerig zijn? Ben ik zo’n snob? Moet literatuur altijd innerlijke strijd en onthutsing teweeg brengen? Nee, dat denk ik niet. Ik kan direct een rijtje titels opnoemen die niet direct tot literatuur met hoofdletter L zullen worden geschaard, en die men zuiver en alleen voor de ontspanning leest, maar die wel degelijk heel goed geschreven zijn. Die (en dat is denk ik belangrijk) ondanks de pretentieloosheid iets te zeggen hebben. De passievrucht zou ik niet eens typeren als een lekker tussendoortje die men na nuttiging weer direct kan vergeten. Eerder zou ik het boek vergelijken met een zak chips die je gedachteloos helemaal leeg eet, om je vervolgens te realiseren dat er eigenlijk niet zoveel smaak aan zat.
Bron: http://www.derecensent.nl/pivot/entry.php?id=26&w=stukgelezen&t=template_entrypage.html
Recensie 2, positief:
Vader en zoon, bedrieglijk simpel
door Daan Stoffelsen, 24-07-2007
Het basisidee van Karel Glastra van Loons eerste roman De passievrucht (1999) intrigeert. Een man ontdekt, dertien jaar na de geboorte van zijn zoon, tien jaar na het overlijden van diens moeder, dat hij altijd al onvruchtbaar is geweest. Die zoon, Bo, is dus niet zijn zoon. Het is een inzicht dat tot razernij kan leiden. De vorm van razernij die bezit neemt van Armin is een zelfdestructieve nieuwsgierigheid.
‘“Wat weet jij, Ellen? Wat weet jij dat ik niet weet? Wat heeft Monika jou verteld? Ze moet je toch iets verteld hebben? […] Ze moet toch iets hebben gezegd. Met een omweg misschien. Een stille hint, die jij nooit hebt opgepikt. Jezus, Ellen, jullie waren intiem met elkaar in die dagen. Jullie deelden godverdomme alles. En nu wil je mij laten geloven dat daarover nooit met een woord is gesproken? Lieg niet tegen me, Ellen. Ik kan geen leugens meer verdragen! O, Jezus Christus Ellen, ga nu niet huilen. Huil niet, huil niet, huil niet!”’
Na zijn huidige vriendin Ellen het vuur aan de schenen te hebben gelegd over wijlen zijn vriendin, haar beste vriendin Monika, zet Armin zijn onderzoek voort bij een ex, Monika’s huisarts en een toenmalige collega. Het is wat gemakkelijk detectivewerk, bijna niet te geloven. Veel belangrijker dan het onderzoek naar de vader/dader is dan ook de werkelijke reden van Armins razernij. Niet Monika’s leugens – Armin had beter kunnen weten, ze hadden samen haar ex bedrogen, en zelf hield hij er ook een vrije moraal op na –, maar het feit dat hij geen vader meer zou zijn. Want hij is een leuke vader en Bo een leuk, vroegwijs kind.
‘“Papa,” zei Bo opeens, “papa, er zit een kabouter in de tas.” […]
“Echt. De tas beweegt.” “O-o.” Op de achterbank naast Bo lag een plastic tas, met een stronk hout erin waarop kleine, goudgele paddestoeltjes groeiden. “Zullen we die meenemen voor mama?” had ik voorgesteld. Dat vond Bo een goed idee.
“Hiiiiii!” gilde Bo opeens. Ik schrok van zijn schrik, Bo schrok niet gauw ergens van. Ik keek achterom om te zien wat er aan de hand was. Ik probeerde de plastic tas te pakken. “Huuuuu!” krijste Bo. Het volgende moment boorden we ons in de kofferbak van een dubbelgeparkeerde, glanzendzwarte BMW.
“Een kabouter?!” zei de verbijsterde eigenaar van de BMW, met een half-opgegeten broodje bal nog in zijn hand.’
Vertederende momenten (de kabouter bleek een meegereisde spitsmuis) en herkenbare herinneringen vormen het belangrijkste deel van het boek. Glastra van Loon beschrijft ze beeldend, bijna filmisch en daarom is het volstrekt te begrijpen dat De passievrucht verfilmd is. Als Nederlandse film dan, want de scheldpartijen en het bloot hebben een Hollands gebrek aan subtiliteit en Armins detectivewerk heeft een even Hollandse knulligheid. Ook als plotseling, na een dronken bekentenis van Armin aan Bo, ontdekt wordt wie de echte vader van Bo is, is alles opeens volstrekt duidelijk. Er is geen twijfel voor de voormalige vader en zoon, slechts (en in beperkte mate) vertwijfeling. Dat plotselinge, dat overduidelijke geeft de gelaagde en geloofwaardige vader-zoon- en man-vrouw-relaties een wat te makkelijke, onrealistische afsluiting van het boek.
Het is een simpelheid die bedrieglijk is en een kritische noot die maar een terzijde moet blijven, want dit boek is meer dan een whodunit, meer dan een verzameling herinneringen, meer dan een filmisch geschreven boek, het is meer. Het is zo’n magische optelsom. Het sterke basisidee en het de nieuwsgierigheid bevredigende einde maken De passievrucht tot een ‘lekker’ boek. Maar vooral de uitwerking en de compositie zorgen voor meerwaarde. Het vader-zoon-verhaal en de andere liefdesverhalen worden vloeiend afgewisseld met het onderzoek: de twee lijnen ondersteunen elkaar, het ene motiveert het andere, het ander zoekt bewijzen in het ene.
De passievrucht werd een bestseller, met meer dan 333.000 verkochte exemplaren en een verfilming, door Maarten Treurniet met in de hoofdrollen Peter Paul Muller, Halina Reijn en Carice van Houten. Het werd in 31 (!) talen vertaald. Het won de Generale Bankprijs (de huidige AKO-prijs). Kunnen we, acht jaar na dato, zeggen dat dat succes terecht was, en de kwaliteit van het boek blijvend?
Aan de vooravond van de uitreiking van de Generale Bankprijs overzag Arnold Heumakers in NRC Handelsblad het deelnemersveld. Hij probeerde een voorspelling te maken van latere literaire waardering. Over De passievrucht schreef hij: ‘De ontknoping verrast, zoals het ontknopingen betaamt, de roman als geheel veel minder, ondanks de spanning en het raffinement van de compositie. Het vakmanschap van de schrijver dwingt ontzag af, maar weet je eenmaal hoe het zit, dan verdampt het verhaal, net als bij een gewone detective.’ Ik kan in beide oordelen, het positieve en het negatieve, meegaan. Literatuur voor de eeuwigheid lijkt De passievrucht niet te worden, maar dat hoeft een positieve beoordeling niet in de weg te staan. Het blijft een mooie roman over jong vaderschap, en dat zal over acht jaar nog zo zijn.
Bron:
http://www.recensieweb.nl/recensie/2151/Vader-en-zoon,-bedrieglijk-simpel.html
Eigen mening, positief:
Na het lezen van de twee bovenstaande recensies ben ik eigenlijk verrast dat de twee recensenten het boek zo makkelijk vinden eindigen. Het is juist een pakkend en verrassend einde dat je bij blijft! Ik had namelijk absoluut niet verwacht dat de vader van Armin ook de vader van Bo is. Dat tevens weer mooi is omdat Armin en Bo dan alsnog gewoon familie zijn! Je werd door dit boek een andere kant opgeleid waardoor het einde voor mij juist verrassend overkwam…
Ook heeft het boek geen moeilijke stof. De tekst bevat niet veel ingewikkelde woorden en de gebeurtenissen zijn na even na te denken goed te plaatsen. Hierdoor kon je als het ware ook zelf opzoek gaan naar de echte vader van Bo. Je leeft op een gegeven moment met Armin mee en speelt ook zelf de rechercheur die opzoek is naar de man waarvan Bo de zoon is.
De flashbacks in het verhaal zijn leuk maar ook belangrijk om te lezen. De flashbacks vertellen informatie die je in de verteltijd (heden) nodig hebt. Zo krijg je een beetje te weten wie Monika nou werkelijk was. Ook vertellen de flashbacks natuurlijk meer over wie de biologische vader van Bo is.
Waar ik het wel mee eens ben met recensent Edwin Fagel is dat het begin nogal saai overkomt. Alles dat voor het middenstuk van het boek komt is een beetje kutjes… Dat hij al die tijd onvruchtbaar is geweest en dat die dat zijn zoon niet wil vertellen is een beetje aan de aparte kant. Ook wordt hij meteen helemaal gefrustreerd en dat komt in het begin een beetje raar over. Daarom begin je pas later in het verhaal mee te leven met Armin.
Wat recensent Daan Stoffelsen schrijft over hoe Glastra van Loon bepaalde dingen beeldend beschrijft, bijna filmisch waardoor het volstrekt te begrijpen is dat De passievrucht verfilmd is, is met mijn mening erg overeenkomstig. Het boek laat goed je een beeld maken in je hoofd over hoe en wat. Dat is zeker de kracht geweest om hier ook een verfilming van te maken.
Verhaallijnen en ‘t einde:
Het boek kent twee verhaallijnen. Het een gaat over het veleden en de ander over het heden. In het verleden hebben we Armin met Monika en Bo. In het heden hebben we Armin met Ellen en Bo. De verhaallijnen zijn niet gelijkwaardig want de verhaallijn van het veleden bestaat uit flashbacks die steeds wat vertellen over het heden.
Het boek heeft een gesloten einde. Dit omdat de hoofdvraag en de open plekken van het boek duidelijk zijn beantwoord en het als het ware ‘eind goed, al goed’ is geworden. De biologische vader van Bo is de vader van Armin en Armin en Bo zijn toch nog familie alleen anders dan gedacht.
Open plekken en spanningen:
In De Passievrucht wordt spanning gewekt door bepaalde verwachtingen. Die verwachtingen komen weer door de open plekken. Een aantal open plekken van het boek volgen:
1. Hoofdvragen die Armin aan zichzelf stelt en
tegelijkertijd aan de lezer:
- Wie is de vader van Bo?
- Wanneer/waar en waarom is Bo verwekt?
- Wist Monika zeker dat het kind niet van Armin was?
- Waarom vond de vader van Armin Monika wel lekker?
2. Verdenkingen die opkomen op zoek naar de
biologische vader:
- De huisarts van Monika vertelt wel erg mooi over
Monika…
- De collega van Monika ‘Niko Neerinckx’ heeft een foto
van Monika in zijn dagboek en zijn zoon heet ook Bo…
Door bijna alle open plekken ontstaan verwachtingen. Verwachtingen zorgen voor spanningen die versterkt worden door manipulatietechnieken. Het belangrijkste voorbeeld van een gebruikte manipulatietechniek in het boek is dat er twee door elkaar lopende verhaallijnen in het boek zitten waardoor er van het een op het andere moment op een andere verhaallijn over gesprongen wordt: van heden naar verleden.
In De Passievrucht is dan ook gebruik gemaakt van een aantal spanningsbogen. We kennen in het verhaal de lange spanningboog: de hoofdvraag wordt namelijk in het begin gesteld en op het einde pas beantwoord. En we kennen in het verhaal de wat kortere spanningsboog: het antwoord of Robbert Hubeek of de huisarts ‘de dader’ is wordt al vrij snel nadat de vraag is gesteld beantwoord.
Personages:
In het boek is er duidelijk sprake van karakters. De karaktereigenschappen zijn beschreven maar ook op te maken uit verschillende gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden en die plaatsvinden in het boek. Karakters van de volle bijpersonen worden alleen minder onder de aandacht gebracht.
Hoofdpersoon: Armin Minderhout
Het verhaal wordt even in het begin vertelt door de alwetende verteller en even later lezen we het vanuit Armin’s zicht. Zijn karakter staat in het begin een beetje beschreven door de alwetende verteller maar is meer op te maken uit de gedachten en de reacties vanuit Armin’s zicht.
Na een onderzoek blijkt Armin onvruchtbaar te zijn en is dat altijd al geweest. Hij dacht dan ook dat hij een zoon had samen met zijn overleden vrouw Monika maar het blijkt uiteindelijk zijn halfbroer te zijn.
Armin kropt zijn gevoelens op en heeft een soort van muur om zich heen gebouwd. Hij neemt niks aan van andere mensen en is daardoor een beetje egoïstisch. Tevens is hij vroeger erg afhankelijk geweest van Monika en is sinds haar overlijden wat aan de gefrustreerde kant.
Hij heeft een baan als corrector bij een uitgeverij van wetenschappelijke tijdschriften en woont met zijn nieuwe vriendin Ellen samen die tevens de beste vriendin was van Monika. Zij helpt hem het leven nog positief in te zien want Armin is af en toe wat wanhopig en grijpt daardoor snel naar de drank.
Armin is trouwens helemaal gek van vogels en bekijkt ze dan ook nu en dan.
Relaties tussen bijpersonen en de hoofdpersoon:
Centrale bijpersoon: Bo Paradies
Bo is de persoon waar het allemaal omdraait. Armin zag Bo al 13 jaar als zijn zoon maar nu blijkt dat Armin zijn hele leven al onvruchtbaar is geweest. Bo is dus door iemand anders verwekt dan door Armin en Monika.
Uiteindelijk blijkt Bo de halfbroer te zijn van Armin maar al waren ze geen familie, ze zijn sowieso dikke vrienden.
Bijpersoon: Monika Paradies
De overleden vrouw van Armin.
Bijpersoon: Ellen
De huidige partner van Armin waarmee hij samenwoont. Ellen was de beste vriendin en collega van Armin’s vrouw ‘Monika’.
Bijpersoon: Dees
Dees is de beste vriend en collega van Armin.
Bijpersonen: Ouders van Monika
Ze houden alleen van Bo en geven Armin de schuld voor Monika’s dood.
Bijpersonen: Ouders van Armin (Cor en ma)
De vader van Armin blijkt later ook de biologische vader te zijn van Bo. De vader van Armin sterft op het einde. De moeder van Armin is na Monika’s dood gestorven.
Bijpersoon: Huisarts van Monika
De huisarts van Monika staat op het lijstje ‘verdachten’ van Armin en hij verdenkt de huisarts dus tot de biologische vader van Bo.
Bijpersoon: Robbert Hubeek
Robbert is de ex-vriend van Monika. Hij staat op het lijstje ‘verdachten’ van Armin en hij verdenkt Robbert dus tot de biologische vader van Bo.
Bijpersoon: Niko Neerinckx
Niko was een collega van Monika bij het reisbureau ‘’De Kleine Wereld’’. Hij staat op het lijstje ‘verdachten’ van Armin en hij verdenkt Niko dus tot de biologische vader van Bo.
Bijpersoon: Anke Neerinckx
Anke is de vrouw van Niko en kent Armin niet. Armin belt op een dag bij haar aan en komt met een smoes binnen waardoor hij informatie kan verkrijgen van Niko.
Thema:
Het thema van het boek is toch wel ‘vaderschap’. Daar draait immers heel het verhaal om!
Motieven:
Motieven die in het boek voorkomen zijn: liefde, (seks), bedrog, achterdocht en wantrouwen. Liefde in de zin van vriendschap tussen bijvoorbeeld Armin en Bo. Liefde tussen Armin en Monika en liefde tussen Armin en Ellen. Was er ook liefde tussen de echte vader van Bo en Monika of speelde de liefde geen rol en was er gewoon zin in seks?
Achterdocht heeft Armin bij veel verschillende personages in het boek maar ook wantrouwen. Zijn vrouw waarvan hij hield en waar hij op vertrouwen kon heeft hem bedrogen. Als uitgerekend zij hem bedrogen heeft… wie kan hij dan nog wel vertrouwen?
Ook speelt bedrog als motief in het verhaal. Bedrog van Monika want zij was vreemd gegaan. Bedrog van Ellen want zij wist veel meer dan dat ze zei tegen Armin.
Ruimte:
Het verhaal speelt zich grotendeels af in onze hoofdstad ‘Amsterdam’. Hier woonde Armin al met Monika en Bo en nu woont hij er met Ellen en Bo. Naast de stedelijke omgeving zijn er een paar kleine stukken tekst waarin het verhaal zich afspeelt op andere plekken/plaatsten waarvan de belangrijkste op Ameland is. Op het eiland Ameland verblijven Armin en Bo namelijk een kleine tijd in de natuur als een soort van vakantie.
De ruimte heeft niet veel betrekking op de gebeurtenissen. Het enige dat de ruimte voor invloed heeft is het ontstaan van vele flashbacks. Doordat Armin bepaalde ruimtes bezoekt, ziet of binnentreedt komen er weer momenten van vroeger boven. Deze momenten zijn de flashbacks in het verhaal en vertellen ons meer over een gebeurtenis waar Armin vragen bij heeft of alleen naar toe verlangt.
Tijd:
Het verhaal in het heden is in chronologische volgorde vertelt alleen de herinneringen (flashbacks) zijn niet-chronologisch. Het verhaal kent vele flashbacks! Ze vertellen verhalen van 14 à 15 jaar geleden toen Monika nog leefde en vormen de vertelde tijd. Elke keer dat Armin terug denkt aan vroeger, denken wij met hem mee. We ontdekken hierdoor steeds meer dingen die belangrijk zijn voor de verteltijd in de dan tegenwoordige tijd (±1998). Want in de verteltijd speelt de vraag wie de biologische vader is van Bo.
Verschil tussen fabel en sujet:
De verteltijd is chronologisch. Alleen de vertelde tijd met de flashbacks zijn niet-chronologisch maar wel weer ten opzichte van de verteltijd waar de flashbacks dienen als herinnering. De herinneringen komen vanuit de verteltijd dat wel in chronologische volgorde is neergezet. Daardoor is het verschil tussen fabel en sujet in dit boek voornamelijk de chronologische volgorde die er niet is ten opzichte van een fabel.
Flashbacks en vooruitwijzingen:
Zoals ik al schreef zijn er verschillende flashbacks in het verhaal. Een aantal opvallende flashbacks vertellen over:
- het moment waarvan Armin dacht dat hij Bo verwekt
had.
- de manier waarop Monika stierf.
- het werkelijke moment dat Bo verwekt werd en door
wie.
Ook zijn er een soort van vooruitwijzingen in het verhaal. Sowieso weten we dat Armin op zoek gaat naar mogelijke ‘vaders’ van Bo. Maar ook zijn er een soort van vooruitwijzingen naar wie de biologische vader zou kunnen zijn. Je wordt natuurlijk flink in de maling genomen want uiteindelijk blijkt het iemand te zijn waarvan je het nooit had verwacht.
Perspectief:
We zien het verhaal door de ogen van Armin. We hebben hier dus te maken met een ik-perspectief. Door zijn gedachten en gevoelens leer je Armin goed kennen. We zien dan dat het verhaal zich plaats in de hoek waarin Armin zich verkeert namelijk wanhoop.
Ook zien we dat zijn mening niet echt gelijk staat aan hemzelf. Hij heeft bijvoorbeeld ook overspel gepleegd terwijl die het juist heel erg vind dat Monika het heeft gedaan.
Vooral in dit boek is de keuze van een ik-perspectief goed gekozen. Hierdoor weet je net zoveel als Armin en verdenkt de lezer diegene die Armin ook het meest verdenkt. Ook ben je als lezer dan net zo verbaast wanneer Armin te weten komt dat zijn vader ook de vader van Bo blijkt te zijn.
Structuur:
Het boek telt 238 bladzijden en kent 45 korte hoofdstukken. De hoofdstukken hebben geen titel maar zijn genummerd. De hoofdstukken zorgen voor afwisseling van gesprekken, gebeurtenissen in het heden en in het verleden. In elk nieuw hoofdstuk verschijnt er een nieuw onderwerp met weer een nieuwe periode in het leven van Armin. Ook zijn ze vervolgens onderverdeeld in kleinere delen, die aangegeven worden met witregels. De witregels geven in de hoofdstukken op hun beurt weer aan dat er (even) een andere gebeurtenis komt, vaak een flashback, maar ook vaak Armin’s gedachten of ideeën over het laatst vertelde vóór de witregel.
Samenhang:
Er is sprake van samenhang door spiegelig in De passievrucht. Tussen de tekstelementen en de gebeurtenissen ontstaat die samenhang. De gebeurtenissen worden alsmaar opgevolgd door gevolgen ‘van’ en gedachten ‘over’ die gebeurtenis in een tekstelement.
De flashbacks geven informatie voor het heden. Zoals al eerder genoemd behoren de flashbacks tot een verhaallijn en het heden tot een andere verhaallijn. Die twee verhaallijnen lopen door elkaar heen maar hebben met elkaar een samenhang in spiegeling. Je hebt namelijk de flashbacks nodig om in het heden verder te kunnen lezen.
Begin van het verhaal:
Het begin van het verhaal ligt tussen ab ovo en media res in. Dit komt omdat we beginnen bij de onvruchtbaarheid van Armin dat het begin schept van de zoektocht naar de echte vader van Bo (ab ovo). Tevens wordt het verhaal niet in chronologische volgorde vertelt en krijgen we steeds flashbacks als herinneringen vanuit het heden die belangrijk zijn voor het heden (medias res).
We valleen dus niet zomaar in het verhaal maar voorheen zijn wel dingen gebeurd die nodig zijn om het verhaal te snappen. Daardoor ligt het verhaal tussen ab ovo en medias ras in.
Cyclische opbouw:
In De Passievrucht is er geen sprake van een cyclische opbouw. Dit komt omdat het verhaal begint met de ontdekking dat Armin onvruchtbaar is en eindigt met het uitstrooien van het as van de vader van Armin en Bo ‘Cor’ over het graf van Monika.
Gegevens:
Titel: De Passievrucht
Schrijver: Karel Glastra van Loon
Uitgeverij: L. J. Veen, Amsterdam, 1999
Eerste druk: april, 1999, Amsterdam
Titelverklaring:
De titel ‘De Passievrucht’ heeft in mijn opzicht de betekenis van het verwekken van ‘n kind (de vrucht) door de passie tussen twee mensen. Bo is dus de passievrucht.
Ook duidt de titel aan op de onvruchtbaarheid van Armin en de passie om de echte vader te vinden.
Maar ook is een passievrucht een mooi stuk fruit dat tegelijkertijd kan staan voor het beeld dat Armin van zijn ‘zoon’ Bo heeft.
Armin Minderhout woont samen met Ellen en zijn zoon Bo. Armin en Ellen kunnen geen kinderen krijgen en na een onderzoek komt Armin erachter dat hij het syndroom van Klinefelter heeft. Zijn wereld stort in. Armin vertelt niets aan Bo en gaat op zoek naar Bo's biologische vader. Zijn vrouw Monika, de moeder van Bo, is tien jaar eerder overleden wat Armin's zoektocht niet makkelijker maakt.
Armin maakt een lijstje van alle mogelijke kandidaten voor Bo’s vaderschap. De eerste op dit lijstje is Monika’s ex, Robbert Hubeek. Robbert vertelt Armin uitgebreid over de seksuele praktijken die er tussen Monika en hem hebben uitgevonden, maar Robbert blijkt aan het einde van het gesprek niet eens van Monika’s dood af te weten en dus valt hij af als eventuele vader.
De volgende op het lijstje is de huisarts van Monika, want, denkt Armin, arts-patiënt relaties, komen nou eenmaal voor. Armin vraagt het de huisarts vervolgens zonder er ook maar enigszins omheen te draaien, maar de huisarts verzekert Armin dat er nooit ongepaste intimiteiten tussen Monika en hem hebben plaatsgevonden. Ook kan hij in Monika’s dossier niets vinden over zaken die ze tijdens haar zwangerschap in vertrouwen vertelt zou kunnen hebben. De laatste verdachte is Niko Neerinckx, een vroegere collega van Monika van reisbureau ‘De Kleine Wereld’. Volgens Ellen had Monika nooit ook maar iets voor Niko gevoeld en verspilt Armin zijn tijd in deze hele kwestie, maar desondanks gaat Armin Niko toch opzoeken. Omdat Niko op reis is, ontmoet hij eerst Niko’s vrouw Anke. Armin stelt zich voor als ene Erik Aldenbos en met behulp van een handige smoes, komt hij binnen. Al vragende komt Armin erachter dat Niko zijn oudste zoon ook Bo heeft genoemd en hij ziet een foto van Monika in hun fotoalbum. En wat dit betreft, sluit Niko helemaal aan op het profiel dat Armin voor ogen heeft voor de dader. Armin weet niet wat hij ermee aanmoet, maar zijn beste vriend Dees en Ellen dringen erop aan om niets aan Niko te vragen. Armin volgt hun advies op.
De relatie tussen Armin en Ellen verslechtert een beetje. Armin besluit om er een weekend tussenuit te gaan met Bo, naar Ameland. Op een gegeven moment wandelen Armin en Bo over het strand en ontmoeten ze een groepje jongeren van Bo’s leeftijd. Eén van de meisjes blijkt Bo wel leuk te vinden en na ’s avonds samen op stap te zijn geweest, vindt Armin het meisje bij Bo in bed. In Armin’s dronken bui, schreeuwt hij dat Bo zijn zoon niet is, kotst hij het kussen onder waar het meisje op geslapen heeft en vervolgens slaat Bo op hem in.
Zodra ze weer thuis komen, komt Armin’s vader te overlijden. Armin en Dees ontruimen het huis van Armin’s overleden ouders en Armin komt een doos tegen met liefdesbrieven van zijn ouders. In deze doos ontdekt hij ook een briefje met daarop de tekst ‘Ik ben zwanger. M.’ Armin weet meteen wat dit betekent: zijn vader is de dader! Verward thuisgekomen, geeft Ellen hem een brief van Monika aan Bo.
Armin wil meteen een stuk gaan lopen en Ellen moet het hele verhaal vertellen van de jarenlange spanning tussen Armin’s vader en Monika en hun ‘slippertje’ waaruit Bo ontstaan is. Ellen heeft het al die tijd geweten, maar wilde hem het liefst al die pijn besparen. Armin vindt zichzelf helemaal niets meer, geen vader, geen zoon, geen geliefde, geen vriend, helemaal niets. Hij zegt zelf te zijn opgehouden met bestaan en hij moet zichzelf opnieuw uitvinden. Bo is opeens zijn halfbroer, terwijl Armin dertien jaar voor Bo heeft gezorgd als een vader. Tenslotte komt Bo met het idee om de as van zijn vader over het graf van Monika uit te strooien, om de moeilijke tijd af te sluiten en weer verder te gaan met hun leven.
Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/De_Passievrucht_(boek)
Twee professionele recensies en eigen mening:
Recensie 1, negatief:
Een schema helpt niet altijd
door Edwin Fagel, 15-03-2004
Bestaat er eigenlijk een studieboek Hoe schrijf ik een roman? Vast wel. Daarin wordt waarschijnlijk aangeraden eerst een schema te maken, vol met pijlen, kleuren en strepen. Dit schema vervolgens geduldig invullen. Met een vleugje familiedrama, een vleugje wetenschap en een vleugje sex. Aan het slot van het boek grijpt alles in elkaar en voila: er ligt weer een roman in de schappen.
Karel Glastra van Loon is een ijverig student, zo blijkt uit zijn debuutroman De passievrucht (1999). Het hoofdstuk ‘Hoe spanning op te bouwen’, bijvoorbeeld, moet hij goed hebben bestudeerd. De hoofdpersoon van het boek, Armin, onderneemt een zoektocht, waarbij ‘de waarheid’ stukje bij beetje duidelijk wordt. De zoektocht wordt gelardeerd met flash backs en gewichtige overpeinzingen, die allemaal op de één of andere manier bijdragen aan de ontknoping. ‘Men zorge voor korte hoofdstukken,’ leert ons het studieboek Hoe schrijf ik een roman? ‘En geve aan het begin van ieder hoofdstuk een halve aanwijzing van wat er in het hoofdstuk staat te gebeuren. Dat houdt de aandacht vast en bouwt de spanning op.’
Probleem is dat het allemaal niet invoelbaar wordt gemaakt. Armin raakt al aan het begin van het boek in een soort panische toestand. Misschien ben ik te weinig vader om dat na te kunnen voelen. Maar meer dan eens heb ik me afgevraagd waar de man zich in godsnaam druk om maakt. Hij heeft een goede relatie met zijn zoon Bo (al wordt die verstandhouding naar mijn smaak ook niet erg overtuigend geschetst) en zelf is hij ook niet de meest trouwe huisman, zo blijkt verder in het boek. Dat iemand anders de vader van zijn kind is zou slechts van administratieve waarde hoeven zijn.
Kortom: het probleem waar de hoofdfiguur zich mee bezig houdt komt me voor als een luchtbel. Of ik dat ook zou vinden als ik zelf onvruchtbaar zou zijn en ik zou bij mijn vorige vriendin een kind etc, dat weet ik niet. Maar waar het mij om gaat is dat Glastra van Loon het probleem, waar hij zijn boek omheen heeft geschreven, bij mij niet aannemelijk heeft kunnen maken. De wetenschappelijke verhandelingen en ellenlange gesprekken over voortplanting bij diverse dieren en over erfelijkheid en Darwin, komen dan zacht gezegd wat potsierlijk over. De erotische scenes (‘Men vergete de sex niet!’) zijn duidelijk voor het erotisch gehalte van het boek toegevoegd: de functie van de verschillende beschreven vrijpartijen in het verhaal is in de meeste gevallen verwaarloosbaar (je zou Glastra van Loon er bijna van gaan verdenken dat hij hoopte dat het boek verfilmd zou worden, met knappe actrices in de hoofdrol!).
De ontknoping ten slotte is een anticlimax. Erger nog: het is een ongeloofwaardige anticlimax. Het rammelt aan alle kanten. Dat zijn huidige vriendin al die tijd geweten heeft wie de echte vader was. Dat de vader van Armin sterft omdat hij geëmotioneerd raakt van het lezen in een apocrief Bijbelverhaal, dat hij eens van Monika heeft gekregen - waarom, vraag je je af. Monika was al bijna tien jaar dood en hij wist niets van de crisis die zijn zoon doormaakte. Dat ze zijn as uitstrooien boven het graf van Monika. Ik was blij dat het toch nog een happy end was, want als er ook nog eens bloed en ellende aan te pas was gekomen, had ik niet voor mezelf ingestaan. Ofwel: met al zijn ijver heeft Karel Glastra van Loon een hopeloos mislukt boek geschreven.
Hoe kan het dan dat dit zo’n bestseller is geworden? Je leest De passievrucht bij wijze van spreken tussen de maaltijd en het toetje, en ik vermoed dat daar de aantrekkingskracht van de roman in schuilt. Volgende vraag: mag een roman niet gewoon een beetje niemandallerig zijn? Ben ik zo’n snob? Moet literatuur altijd innerlijke strijd en onthutsing teweeg brengen? Nee, dat denk ik niet. Ik kan direct een rijtje titels opnoemen die niet direct tot literatuur met hoofdletter L zullen worden geschaard, en die men zuiver en alleen voor de ontspanning leest, maar die wel degelijk heel goed geschreven zijn. Die (en dat is denk ik belangrijk) ondanks de pretentieloosheid iets te zeggen hebben. De passievrucht zou ik niet eens typeren als een lekker tussendoortje die men na nuttiging weer direct kan vergeten. Eerder zou ik het boek vergelijken met een zak chips die je gedachteloos helemaal leeg eet, om je vervolgens te realiseren dat er eigenlijk niet zoveel smaak aan zat.
Bron: http://www.derecensent.nl/pivot/entry.php?id=26&w=stukgelezen&t=template_entrypage.html
Recensie 2, positief:
Vader en zoon, bedrieglijk simpel
door Daan Stoffelsen, 24-07-2007
Het basisidee van Karel Glastra van Loons eerste roman De passievrucht (1999) intrigeert. Een man ontdekt, dertien jaar na de geboorte van zijn zoon, tien jaar na het overlijden van diens moeder, dat hij altijd al onvruchtbaar is geweest. Die zoon, Bo, is dus niet zijn zoon. Het is een inzicht dat tot razernij kan leiden. De vorm van razernij die bezit neemt van Armin is een zelfdestructieve nieuwsgierigheid.
‘“Wat weet jij, Ellen? Wat weet jij dat ik niet weet? Wat heeft Monika jou verteld? Ze moet je toch iets verteld hebben? […] Ze moet toch iets hebben gezegd. Met een omweg misschien. Een stille hint, die jij nooit hebt opgepikt. Jezus, Ellen, jullie waren intiem met elkaar in die dagen. Jullie deelden godverdomme alles. En nu wil je mij laten geloven dat daarover nooit met een woord is gesproken? Lieg niet tegen me, Ellen. Ik kan geen leugens meer verdragen! O, Jezus Christus Ellen, ga nu niet huilen. Huil niet, huil niet, huil niet!”’
‘“Papa,” zei Bo opeens, “papa, er zit een kabouter in de tas.” […]
“Echt. De tas beweegt.” “O-o.” Op de achterbank naast Bo lag een plastic tas, met een stronk hout erin waarop kleine, goudgele paddestoeltjes groeiden. “Zullen we die meenemen voor mama?” had ik voorgesteld. Dat vond Bo een goed idee.
“Hiiiiii!” gilde Bo opeens. Ik schrok van zijn schrik, Bo schrok niet gauw ergens van. Ik keek achterom om te zien wat er aan de hand was. Ik probeerde de plastic tas te pakken. “Huuuuu!” krijste Bo. Het volgende moment boorden we ons in de kofferbak van een dubbelgeparkeerde, glanzendzwarte BMW.
“Een kabouter?!” zei de verbijsterde eigenaar van de BMW, met een half-opgegeten broodje bal nog in zijn hand.’
Vertederende momenten (de kabouter bleek een meegereisde spitsmuis) en herkenbare herinneringen vormen het belangrijkste deel van het boek. Glastra van Loon beschrijft ze beeldend, bijna filmisch en daarom is het volstrekt te begrijpen dat De passievrucht verfilmd is. Als Nederlandse film dan, want de scheldpartijen en het bloot hebben een Hollands gebrek aan subtiliteit en Armins detectivewerk heeft een even Hollandse knulligheid. Ook als plotseling, na een dronken bekentenis van Armin aan Bo, ontdekt wordt wie de echte vader van Bo is, is alles opeens volstrekt duidelijk. Er is geen twijfel voor de voormalige vader en zoon, slechts (en in beperkte mate) vertwijfeling. Dat plotselinge, dat overduidelijke geeft de gelaagde en geloofwaardige vader-zoon- en man-vrouw-relaties een wat te makkelijke, onrealistische afsluiting van het boek.
Het is een simpelheid die bedrieglijk is en een kritische noot die maar een terzijde moet blijven, want dit boek is meer dan een whodunit, meer dan een verzameling herinneringen, meer dan een filmisch geschreven boek, het is meer. Het is zo’n magische optelsom. Het sterke basisidee en het de nieuwsgierigheid bevredigende einde maken De passievrucht tot een ‘lekker’ boek. Maar vooral de uitwerking en de compositie zorgen voor meerwaarde. Het vader-zoon-verhaal en de andere liefdesverhalen worden vloeiend afgewisseld met het onderzoek: de twee lijnen ondersteunen elkaar, het ene motiveert het andere, het ander zoekt bewijzen in het ene.
De passievrucht werd een bestseller, met meer dan 333.000 verkochte exemplaren en een verfilming, door Maarten Treurniet met in de hoofdrollen Peter Paul Muller, Halina Reijn en Carice van Houten. Het werd in 31 (!) talen vertaald. Het won de Generale Bankprijs (de huidige AKO-prijs). Kunnen we, acht jaar na dato, zeggen dat dat succes terecht was, en de kwaliteit van het boek blijvend?
Aan de vooravond van de uitreiking van de Generale Bankprijs overzag Arnold Heumakers in NRC Handelsblad het deelnemersveld. Hij probeerde een voorspelling te maken van latere literaire waardering. Over De passievrucht schreef hij: ‘De ontknoping verrast, zoals het ontknopingen betaamt, de roman als geheel veel minder, ondanks de spanning en het raffinement van de compositie. Het vakmanschap van de schrijver dwingt ontzag af, maar weet je eenmaal hoe het zit, dan verdampt het verhaal, net als bij een gewone detective.’ Ik kan in beide oordelen, het positieve en het negatieve, meegaan. Literatuur voor de eeuwigheid lijkt De passievrucht niet te worden, maar dat hoeft een positieve beoordeling niet in de weg te staan. Het blijft een mooie roman over jong vaderschap, en dat zal over acht jaar nog zo zijn.
Bron:
Eigen mening, positief:
Na het lezen van de twee bovenstaande recensies ben ik eigenlijk verrast dat de twee recensenten het boek zo makkelijk vinden eindigen. Het is juist een pakkend en verrassend einde dat je bij blijft! Ik had namelijk absoluut niet verwacht dat de vader van Armin ook de vader van Bo is. Dat tevens weer mooi is omdat Armin en Bo dan alsnog gewoon familie zijn! Je werd door dit boek een andere kant opgeleid waardoor het einde voor mij juist verrassend overkwam…
Ook heeft het boek geen moeilijke stof. De tekst bevat niet veel ingewikkelde woorden en de gebeurtenissen zijn na even na te denken goed te plaatsen. Hierdoor kon je als het ware ook zelf opzoek gaan naar de echte vader van Bo. Je leeft op een gegeven moment met Armin mee en speelt ook zelf de rechercheur die opzoek is naar de man waarvan Bo de zoon is.
De flashbacks in het verhaal zijn leuk maar ook belangrijk om te lezen. De flashbacks vertellen informatie die je in de verteltijd (heden) nodig hebt. Zo krijg je een beetje te weten wie Monika nou werkelijk was. Ook vertellen de flashbacks natuurlijk meer over wie de biologische vader van Bo is.
Waar ik het wel mee eens ben met recensent Edwin Fagel is dat het begin nogal saai overkomt. Alles dat voor het middenstuk van het boek komt is een beetje kutjes… Dat hij al die tijd onvruchtbaar is geweest en dat die dat zijn zoon niet wil vertellen is een beetje aan de aparte kant. Ook wordt hij meteen helemaal gefrustreerd en dat komt in het begin een beetje raar over. Daarom begin je pas later in het verhaal mee te leven met Armin.
Wat recensent Daan Stoffelsen schrijft over hoe Glastra van Loon bepaalde dingen beeldend beschrijft, bijna filmisch waardoor het volstrekt te begrijpen is dat De passievrucht verfilmd is, is met mijn mening erg overeenkomstig. Het boek laat goed je een beeld maken in je hoofd over hoe en wat. Dat is zeker de kracht geweest om hier ook een verfilming van te maken.
Verhaallijnen en ‘t einde:
Het boek kent twee verhaallijnen. Het een gaat over het veleden en de ander over het heden. In het verleden hebben we Armin met Monika en Bo. In het heden hebben we Armin met Ellen en Bo. De verhaallijnen zijn niet gelijkwaardig want de verhaallijn van het veleden bestaat uit flashbacks die steeds wat vertellen over het heden.
Het boek heeft een gesloten einde. Dit omdat de hoofdvraag en de open plekken van het boek duidelijk zijn beantwoord en het als het ware ‘eind goed, al goed’ is geworden. De biologische vader van Bo is de vader van Armin en Armin en Bo zijn toch nog familie alleen anders dan gedacht.
Open plekken en spanningen:
In De Passievrucht wordt spanning gewekt door bepaalde verwachtingen. Die verwachtingen komen weer door de open plekken. Een aantal open plekken van het boek volgen:
tegelijkertijd aan de lezer:
- Wie is de vader van Bo?
- Wanneer/waar en waarom is Bo verwekt?
- Wist Monika zeker dat het kind niet van Armin was?
- Waarom vond de vader van Armin Monika wel lekker?
2. Verdenkingen die opkomen op zoek naar de
biologische vader:
- De huisarts van Monika vertelt wel erg mooi over
Monika…
- De collega van Monika ‘Niko Neerinckx’ heeft een foto
van Monika in zijn dagboek en zijn zoon heet ook Bo…
Door bijna alle open plekken ontstaan verwachtingen. Verwachtingen zorgen voor spanningen die versterkt worden door manipulatietechnieken. Het belangrijkste voorbeeld van een gebruikte manipulatietechniek in het boek is dat er twee door elkaar lopende verhaallijnen in het boek zitten waardoor er van het een op het andere moment op een andere verhaallijn over gesprongen wordt: van heden naar verleden.
In De Passievrucht is dan ook gebruik gemaakt van een aantal spanningsbogen. We kennen in het verhaal de lange spanningboog: de hoofdvraag wordt namelijk in het begin gesteld en op het einde pas beantwoord. En we kennen in het verhaal de wat kortere spanningsboog: het antwoord of Robbert Hubeek of de huisarts ‘de dader’ is wordt al vrij snel nadat de vraag is gesteld beantwoord.
In het boek is er duidelijk sprake van karakters. De karaktereigenschappen zijn beschreven maar ook op te maken uit verschillende gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden en die plaatsvinden in het boek. Karakters van de volle bijpersonen worden alleen minder onder de aandacht gebracht.
Hoofdpersoon: Armin Minderhout
Het verhaal wordt even in het begin vertelt door de alwetende verteller en even later lezen we het vanuit Armin’s zicht. Zijn karakter staat in het begin een beetje beschreven door de alwetende verteller maar is meer op te maken uit de gedachten en de reacties vanuit Armin’s zicht.
Na een onderzoek blijkt Armin onvruchtbaar te zijn en is dat altijd al geweest. Hij dacht dan ook dat hij een zoon had samen met zijn overleden vrouw Monika maar het blijkt uiteindelijk zijn halfbroer te zijn.
Armin kropt zijn gevoelens op en heeft een soort van muur om zich heen gebouwd. Hij neemt niks aan van andere mensen en is daardoor een beetje egoïstisch. Tevens is hij vroeger erg afhankelijk geweest van Monika en is sinds haar overlijden wat aan de gefrustreerde kant.
Hij heeft een baan als corrector bij een uitgeverij van wetenschappelijke tijdschriften en woont met zijn nieuwe vriendin Ellen samen die tevens de beste vriendin was van Monika. Zij helpt hem het leven nog positief in te zien want Armin is af en toe wat wanhopig en grijpt daardoor snel naar de drank.
Armin is trouwens helemaal gek van vogels en bekijkt ze dan ook nu en dan.
Relaties tussen bijpersonen en de hoofdpersoon:
Centrale bijpersoon: Bo Paradies
Bo is de persoon waar het allemaal omdraait. Armin zag Bo al 13 jaar als zijn zoon maar nu blijkt dat Armin zijn hele leven al onvruchtbaar is geweest. Bo is dus door iemand anders verwekt dan door Armin en Monika.
Uiteindelijk blijkt Bo de halfbroer te zijn van Armin maar al waren ze geen familie, ze zijn sowieso dikke vrienden.
Bijpersoon: Monika Paradies
Bijpersoon: Ellen
De huidige partner van Armin waarmee hij samenwoont. Ellen was de beste vriendin en collega van Armin’s vrouw ‘Monika’.
Bijpersoon: Dees
Dees is de beste vriend en collega van Armin.
Bijpersonen: Ouders van Monika
Ze houden alleen van Bo en geven Armin de schuld voor Monika’s dood.
Bijpersonen: Ouders van Armin (Cor en ma)
De vader van Armin blijkt later ook de biologische vader te zijn van Bo. De vader van Armin sterft op het einde. De moeder van Armin is na Monika’s dood gestorven.
Bijpersoon: Huisarts van Monika
De huisarts van Monika staat op het lijstje ‘verdachten’ van Armin en hij verdenkt de huisarts dus tot de biologische vader van Bo.
Bijpersoon: Robbert Hubeek
Robbert is de ex-vriend van Monika. Hij staat op het lijstje ‘verdachten’ van Armin en hij verdenkt Robbert dus tot de biologische vader van Bo.
Bijpersoon: Niko Neerinckx
Bijpersoon: Anke Neerinckx
Anke is de vrouw van Niko en kent Armin niet. Armin belt op een dag bij haar aan en komt met een smoes binnen waardoor hij informatie kan verkrijgen van Niko.
Thema:
Het thema van het boek is toch wel ‘vaderschap’. Daar draait immers heel het verhaal om!
Motieven:
Motieven die in het boek voorkomen zijn: liefde, (seks), bedrog, achterdocht en wantrouwen. Liefde in de zin van vriendschap tussen bijvoorbeeld Armin en Bo. Liefde tussen Armin en Monika en liefde tussen Armin en Ellen. Was er ook liefde tussen de echte vader van Bo en Monika of speelde de liefde geen rol en was er gewoon zin in seks?
Achterdocht heeft Armin bij veel verschillende personages in het boek maar ook wantrouwen. Zijn vrouw waarvan hij hield en waar hij op vertrouwen kon heeft hem bedrogen. Als uitgerekend zij hem bedrogen heeft… wie kan hij dan nog wel vertrouwen?
Ook speelt bedrog als motief in het verhaal. Bedrog van Monika want zij was vreemd gegaan. Bedrog van Ellen want zij wist veel meer dan dat ze zei tegen Armin.
Ruimte:
Het verhaal speelt zich grotendeels af in onze hoofdstad ‘Amsterdam’. Hier woonde Armin al met Monika en Bo en nu woont hij er met Ellen en Bo. Naast de stedelijke omgeving zijn er een paar kleine stukken tekst waarin het verhaal zich afspeelt op andere plekken/plaatsten waarvan de belangrijkste op Ameland is. Op het eiland Ameland verblijven Armin en Bo namelijk een kleine tijd in de natuur als een soort van vakantie.
Tijd:
Het verhaal in het heden is in chronologische volgorde vertelt alleen de herinneringen (flashbacks) zijn niet-chronologisch. Het verhaal kent vele flashbacks! Ze vertellen verhalen van 14 à 15 jaar geleden toen Monika nog leefde en vormen de vertelde tijd. Elke keer dat Armin terug denkt aan vroeger, denken wij met hem mee. We ontdekken hierdoor steeds meer dingen die belangrijk zijn voor de verteltijd in de dan tegenwoordige tijd (±1998). Want in de verteltijd speelt de vraag wie de biologische vader is van Bo.
Verschil tussen fabel en sujet:
De verteltijd is chronologisch. Alleen de vertelde tijd met de flashbacks zijn niet-chronologisch maar wel weer ten opzichte van de verteltijd waar de flashbacks dienen als herinnering. De herinneringen komen vanuit de verteltijd dat wel in chronologische volgorde is neergezet. Daardoor is het verschil tussen fabel en sujet in dit boek voornamelijk de chronologische volgorde die er niet is ten opzichte van een fabel.
Flashbacks en vooruitwijzingen:
Zoals ik al schreef zijn er verschillende flashbacks in het verhaal. Een aantal opvallende flashbacks vertellen over:
- het moment waarvan Armin dacht dat hij Bo verwekt
had.
- de manier waarop Monika stierf.
- het werkelijke moment dat Bo verwekt werd en door
wie.
Ook zijn er een soort van vooruitwijzingen in het verhaal. Sowieso weten we dat Armin op zoek gaat naar mogelijke ‘vaders’ van Bo. Maar ook zijn er een soort van vooruitwijzingen naar wie de biologische vader zou kunnen zijn. Je wordt natuurlijk flink in de maling genomen want uiteindelijk blijkt het iemand te zijn waarvan je het nooit had verwacht.
Perspectief:
We zien het verhaal door de ogen van Armin. We hebben hier dus te maken met een ik-perspectief. Door zijn gedachten en gevoelens leer je Armin goed kennen. We zien dan dat het verhaal zich plaats in de hoek waarin Armin zich verkeert namelijk wanhoop.
Vooral in dit boek is de keuze van een ik-perspectief goed gekozen. Hierdoor weet je net zoveel als Armin en verdenkt de lezer diegene die Armin ook het meest verdenkt. Ook ben je als lezer dan net zo verbaast wanneer Armin te weten komt dat zijn vader ook de vader van Bo blijkt te zijn.
Structuur:
Het boek telt 238 bladzijden en kent 45 korte hoofdstukken. De hoofdstukken hebben geen titel maar zijn genummerd. De hoofdstukken zorgen voor afwisseling van gesprekken, gebeurtenissen in het heden en in het verleden. In elk nieuw hoofdstuk verschijnt er een nieuw onderwerp met weer een nieuwe periode in het leven van Armin. Ook zijn ze vervolgens onderverdeeld in kleinere delen, die aangegeven worden met witregels. De witregels geven in de hoofdstukken op hun beurt weer aan dat er (even) een andere gebeurtenis komt, vaak een flashback, maar ook vaak Armin’s gedachten of ideeën over het laatst vertelde vóór de witregel.
Samenhang:
Er is sprake van samenhang door spiegelig in De passievrucht. Tussen de tekstelementen en de gebeurtenissen ontstaat die samenhang. De gebeurtenissen worden alsmaar opgevolgd door gevolgen ‘van’ en gedachten ‘over’ die gebeurtenis in een tekstelement.
De flashbacks geven informatie voor het heden. Zoals al eerder genoemd behoren de flashbacks tot een verhaallijn en het heden tot een andere verhaallijn. Die twee verhaallijnen lopen door elkaar heen maar hebben met elkaar een samenhang in spiegeling. Je hebt namelijk de flashbacks nodig om in het heden verder te kunnen lezen.
Begin van het verhaal:
Het begin van het verhaal ligt tussen ab ovo en media res in. Dit komt omdat we beginnen bij de onvruchtbaarheid van Armin dat het begin schept van de zoektocht naar de echte vader van Bo (ab ovo). Tevens wordt het verhaal niet in chronologische volgorde vertelt en krijgen we steeds flashbacks als herinneringen vanuit het heden die belangrijk zijn voor het heden (medias res).
We valleen dus niet zomaar in het verhaal maar voorheen zijn wel dingen gebeurd die nodig zijn om het verhaal te snappen. Daardoor ligt het verhaal tussen ab ovo en medias ras in.
In De Passievrucht is er geen sprake van een cyclische opbouw. Dit komt omdat het verhaal begint met de ontdekking dat Armin onvruchtbaar is en eindigt met het uitstrooien van het as van de vader van Armin en Bo ‘Cor’ over het graf van Monika.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
V.
V.
Als er flashbacks in een verhaal zitten, is het dus niet chronologisch.
9 jaar geleden
Antwoorden