2. Primaire gegevens van het gelezen werk 2.1 Karel Glastra van Loon
2.2 De passievrucht
2.3 Er is geen ondertitel
3.4 Eerste druk april 1999 3. Verantwoording keuze en verwachting 3.1 Dit boek werd mij aangeraden voor mijn moeder, zij zei dat het een heel mooi boek
was. De verhaallijn van het boek was heel begrijpelijk. Ik had zelf geen idee welk
boek ik moest kiezen en ik had er ook meerdere mensen over gehoord. Mijn nicht
vertelde mij o.a. dat dit een mooi boek was en ik het echt moest gaan lezen. Met deze redenen ben ik het boek gaan lezen. 3.2 Mijn verwachtingen van dit boek waren dat het een boek mooi zou zijn, omdat ik dit

van verschillende mensen had gehoord. Toen ik de achterkant van het boek las, sprak
mij dit tevens aan, want je kan je er gelijk bij inleven. 4. Korte samenvatting van de inhoud Armin Minderhout woont samen met zijn vriendin Ellen en zijn dertienjarige zoon Bo in Amsterdam. Hij werkt als corrector bij een wetenschappelijke uitgeverij. Hij en Ellen willen graag een kind maar dat lukt niet. Ze laten zich onderzoeken. Als Armin er achter komt dat hij zijn hele leven al onvruchtbaar is, stort zijn leven in elkaar. Hij kán dus niet de biologische vader van Bo zijn. De moeder van Bo, Monika, is al een paar jaar dood en kan hem dus niet vertellen wie de vader is. Armin besluit zelf op zoek te gaan. Om op zoek te gaan, moet Armin teruggaan in het verleden, naar de tijd dat Monika nog leefde. Om een goede zoekactie te verrichten maakt hij voor zichzelf een lijstje van wie de biologische vaders van Bo zouden kunnen zijn. Hij begint met de ex-vriend van Monica, Robert Hubeek. Hij gaat bij hem op bezoek, hij en Robert hebben elkaar nooit gemogen, en tijdens het gesprek wordt het Armin duidelijk dat Robert niet eens weet dat Monica gestorven is. Hij laat het zo, en schrapt hem van zijn lijstje. De volgende 'kandidaat' is de huisarts die Monica naar het ziekenhuis heeft gebracht vlak voor ze kwam te overlijden. Hij maakt een afspraak en vraagt hem op de man af of de arts de vader van Bo is. Hij is nogal geschokt en toont zijn medeleven aan Armin. Na dit gesprek schrapt Armin ook de huisarts van zijn lijstje. De enige die nog overblijft, is Niko Neerinckx, die bij Monica op het reisbureau werkte. Armin durft Nico hier niet mee te confronteren, omdat hij bang is dat hij dan nog wel eens de voogdij zou willen aanvragen. Hij gaat op bezoek bij de vrouw van Niko. Hij doet zich voor als Erik Aldenbos, een vorige bewoner van het huis van de familie Neerinckx die als klein jongetje brieven verstopt zou hebben op de zolder tussen de balken. Hij ontmoet de vrouw van Niko een aantal keren. Hij komt er achter dat de oudste zoon van Niko ook Bo heet en hij ziet dat ze een foto van Monica in het familiealbum hebben. Alles wijst er op dat Niko de 'dader' is naar wie Armin op zoek is. In de tijd dat hij op zoek is naar de 'dader', denkt Armin voortdurend aan de tijd die hij heeft doorgebracht met Monica en aan de periode van haar ziekte. Bovendien overlijdt zijn vader ook nog in deze periode. Dit alles grijpt hem nogal aan en hij besluit dat hij er tussenuit moet. Bo en Armin gaan met z'n tweeën naar Ameland. Ze hebben daar een heerlijke tijd, maar als Bo verliefd wordt op een meisje die daar ook op vakantie is gaat het mis. Wanneer Bo en Armin in de kroeg zitten waar het meisje ook is, gaat Bo aan het eind van de avond met de jongelui mee ergens anders heen, terwijl Armin blijft waar hij is en gaat flink drinken. De volgende ochtend wordt hij wakker met een gigantische kater. Hij vraagt zich af of Bo thuis is, en ziet hem samen met zijn vriendinnetje in bed liggen. Toen ze weg waren, ging Armin op het bed liggen en werd wakker van geschreeuw. Hij lag in zijn eigen braaksel en Bo ging tegen hem tekeer. Er begint een woordenwisseling waarin Armin vertelt dat hij niet de vader van Bo is. Bo is woedend en geschokt. Armin heeft er spijt van dat hij het Bo verteld heeft, maar het is ook een enorme opluchting. Wanneer Armin weer thuis is gaat hij de spullen van zijn vader opruimen. Als hij een laaste blik werpt over het huis vindt hij onder het bed van zijn vader een kistje. Daarin zit een brief van Monica, gericht aan zijn vader. Het enige dat erin geschreven staat is: 'Ik ben zwanger. M.' Armin beseft dat dit maar één ding kan betekenen en gaat geschokt naar huis waar Ellen en Bo zijn, die beiden gehuild hebben. Op de tafel ziet Armin een envelop liggen waarop staat: 'Voor Bo'. Het is het handschrift van Monica. Ellen heeft al die jaren de brief voor Bo bewaard waarin staat wie zijn biologische vader is. Ze wist het al die tijd. 5. De relatie tussen tekst en auteur Karel Glastra van Loon is geboren op 24 december 1962 in Amsterdam en komt uit een groot gezin. Als jongetje van negen wilde hij bioloog worden en begon hij een nooit voltooid boek over de edele kunst van het vissen. Op het Gymnasium (Bèta) raakte hij onder invloed van de dichter Paul van Ostijen en schreef hij radicaalgeëngageerde gedichten die nooit zijn gepubliceerd. Vanaf dat moment wilde hij niet langer bioloog worden, maar journalist. Na een jaar in de Verenigde Staten, waar hij op de Hastings Senior High School in Minnesota zat, werkte Karel Glastra van Loon achtereenvolgens bij de Sociale Dienst Amsterdam, als bureauredacteur bij Elsevier Science Publishers, was hij leerling-journalist bij Libelle, en algemeen verslaggever voor Nieuwe Revu. Als verslaggever maakte hij reizen naar onder meer China, Cuba, Tsjecho-Slowakije, Rusland, Armenië, Estland en Koeweit. In dezelfde periode werkte hij als vrijwilliger in Nicaragua bij een herbebossingproject. Karel Glastra van Loon is een sterk geëngageerd auteur. De eerste non-fictieboeken die hij schreef hadden een grote maatschappelijke lading. Hij debuteerde in 1994 met
Karel Glastra van Loon debuteerde in 1997 als literair auteur met de verhalenbundel Vannacht is de wereld gek geworden, waarmee hij werd genomineerd voor de ECI-prijs Schrijvers van Nu. In deze verhalenbundel maakt Karel Glastra van Loon naadloos de stap van (onderzoeks)journalist naar literair auteur. In het eerste verhaal, 'De taal van zwaluwen' schrijft hij bijvoorbeeld over Het Plein van de Hemelse Vrede in China, waar de schrijver als journalist aanwezig was toen daar in 1989 de Studentenopstand uitbrak. In een interview zei hij naar aanleiding daarvan later: 'Ik hoef mijn engagement niet te wantrouwen: als het er op aankomt, handel ik ernaar.' (http://www.karelglastravanloon.nl/index2.lasso) Overeenkomst
Armin is bioloog van beroep en dit is wat Karel Glastra van Loon altijd wilde worden. 6. De Analyse 6.1 Het boek is een roman omdat het boek meer dan 90
bladzijden telt. Tevens gaat het boek over sociale contacten en hoe mensen met elkaar
omgaan. Het is ook een psychologische roman want er wordt duidelijk gemaakt wat
mensen denken en voelen Je weet van bijna ieder personage hoe hij/zij zich voelt in
een bepaalde situatie. 6.2 De titel van het boek is “De passievrucht”. De letterlijke betekenis hiervan is “Hartstocht Baby”. Hiermee wordt bedoeld dat het een baby uit liefde is. Als je goed over het verhaal nadenkt, is dat ook zo

Ik denk dat Monika al wist dat Armin onvruchtbaar was en hem toch graag een kind wilde schenken. Dat ze daarom met zijn vader naar bed is geweest. Er staat ook iets in die trend in de brief die Monika achterlied voor Bo. 6.3 Er staat alleen een gedichtje voorin het boek en ik denk dat dit het motto moet zijn. From the start
Most every heart
That’s ever broken
Was because
There always was
A man to blame
Dolly Patron (‘I Wasn’t Gof Who Made Honkytonk Angels’) Dit motto beweert dat er altijd een man verantwoordelijk is geweest voor het breken van harten. In dit boek is dat de ‘dader’ geweest: de biologische vader van Bo. Deze ‘dader’ heeft ervoor gezorgd dat het hart van Armin is gebroken. En zelfs dat van Ellen en Bo... 6.4 Motieven, onderwerp en hoofdgedachte
6.4.1 Vogels
Armin is een grote vogel liefhebber. Ze hebben dan ook een belangrijke rol gespeeld in het leven van Armin. Herinneringen aan Monika
Hij wordt geconfronteerd met het feit dat hij niet de vader is van Bo. Daardoor moet hij steeds denken aan Monika als hij terug gaat naar het verleden om de ‘dader’ te vinden. Bo slaapt met zijn ogen open
Dit komt omdat hij vroeger bang was om van de wereld af te vallen, hij kreeg heel vaak die nachtmerrie. Sinds dien slaapt hij met zijn ogen open, tot hij op een avond met zijn vriendinnetje in de armen slaapt. Dan heeft hij zijn ogen dicht
Vaderschap

Armin is constant bezig met het verliezen van zijn vaderschap
6.4.2 Het onderwerp van dit boek is ontrouw. 6.4.3 De hoofdgedachte van dit boek is twijfel aan het vaderschap, dit heeft te maken met bedrog. Dit komt het duidelijkste naar voren in het boek. Het hele verhaal draait hierom. Ook belangrijk is de liefde. Het gaat om liefde en Armin vraagt zich zelf ook steeds af of Monika verliefd was op de man waar mee ze vreemd ging. Later blijkt dit niet zo te zijn, het was gewoon aantrekkingskracht. 6.5 Armin Minderhout
De hoofdpersoon in het verhaal. Hij is een man van een jaar of 30 en werkt als corrector op een wetenschappelijke uitgeverij en lijdt aan het syndroom van Klinefelter waardoor hij onvruchtbaar is. Over zijn uiterlijk wordt in het boek bijna niets verteld omdat hij de ik-verteller is. Qua karakter is hij erg wantrouwend en ook nieuwsgierig, hij wil graag alles weten. Bo
Is de zoon van Monica en (wat iedereen denkt) ook van Armin. Hij is een jongen van 14 jaar oud, je leert hem ook kennen als klein jongetje omdat er flashbacks in het boek zitten. Bo is erg rustig en praat niet veel. Hij is verder ook duidelijk aan het puperen, wat je goed merkt aan zijn gedrag. Qua uiterlijk lijkt hij erg op Armin maar verder wordt er niks over gezegd. Monika
Zij is de moeder van Bo en de overleden vriendin van Armin. Ze is erg spontaan en als ze iets wilt gebeurt het ook. Ze had rood haar en een witte huid met een raar lachje. Ellen
De nieuwe vriendin van Armin en stiefmoeder van Bo. Ze is een hele open vrouw met wie je alles kan bespreken en ze heeft blond haar. 6.6 Tijd en ruimte
6.6.1 Het verhaal speelt zich nu af, maar er zijn geen jaartallen te noemen. Je kunt merken aan de technieken van het onderzoeken naar de vruchtbaarheid van mensen dat het zich nu afspeelt, ook merk je het aan de manier hoe mensen met elkaar omgaan. De vertelde tijd is ongeveer 15 jaar. Het begint ongeveer een tijdje (niet zo heel lang) voordat Bo geboren wordt tot dat hij al een paar maanden 14 is. De verteltijd is 237 bladzijdes. 6.6.2 Het verhaal is niet chronologisch, want er gebeuren allemaal dingen door elkaar. Het begint in het heden en dan zit je ineens in het verleden. Dit merk je aan het feit dat Bo ineens 3 jaar is en dat Monika soms nog leeft. 6.6.3 Het verhaal speelt zich voornamelijk af in Amsterdam. Armin woont daar met Ellen en Bo en vroeger ook met Monika. In de huizen (vroeger in die van Monika en Armin en later in die van Ellen, Armin en Bo) gebeurt bijna elke belangrijke gebeurtenis. Een andere belangrijke plek is Ameland. Daar ging Armin vaak met Monika heen toen ze nog leefde en nu wel met Bo. Ze gaan er dan vissen en vogels kijken. 6.7 Je bekijkt het verhaal door de ikpersoon of terwijl Armin. Het is dus een ik-verteller, je komt alles over Armin te weten wat hij bijvoorbeeld denkt en voelt. 6.8
6.8 Het boek begint midden is een handeling, hierdoor is het nog niet heel spannend, dit komt pas als je wilt weten wie de ‘dader’is. Zelf heb ik ook heel erg zitten denken wie nou de ‘dader’ zou zijn. Je hebt hier echt geen idee van, want als je denkt dat je het weet blijk je toch weer fout te zitten. 6.9 “ Ik kijk heel lang, heel ingespannen naar het puntje van mijn linkerschoen. Er zit een beetje modder aan en in die modder plakt een veertje. Ik probeer uit het veertje te herleiden van welke vogel het afkomstig is, maar het is nogal een non-descript ding. Grijs. Of vuilwit. Als ik lang genoeg naar het veertje heb gestaard kijk ik naar Bo. Maar Bo heeft zijn eigen veertje om naar de staren. Ik zeg: ’Nu weet jij het dus ook’. Hij kijkt naar me op. Onbegrip in zijn ogen. Zijn ogen zoeken steun bij Ellen. ‘Ook?’ vraagt Ellen. ‘Ja,’ zeg ik. ‘Ik vond bij mijn vader ook een briefje van Monika.’ Ik neem een slok van mijn koffie. ‘Dus jij hebt het al die jaren geweten?’vraag ik haar. Maar het klinkt niet als een vraag. Het klinkt als een berusting. ‘Ja.’ Ik vouw de brief dicht, stop hem terug in de enveloppe en geef hem weer aan Bo. Ik sta op. Al mijn spieren doen me pijn. ‘Waar ga je heen?’vraagt Ellen. ‘Naar buiten. Lopen.’ ‘Dan ga ik mee.’ ik wil protesteren, maar ik heb de energie niet. (Bladzijden 225 en 226) Ik heb dit stuk gekozen, vanwege het typerende taalgebruik. Je merkt duidelijk dat het een ik verhaal is, hoe hij praat en je merkt wat hij denkt en dat weet je bij de andere personen niet. Hieruit kun je afleiden dat Armin erg nieuwsgierig is en altijd alles in relatie brengt met de natuur. Ook praat Armin vaak met korte zinnen die meestal duidelijk zijn. 7. De verwachting achteraf Mijn verwachting is wel uitgekomen. Ik vind het een heel mooi boek, je kunt je er heel goed in inleven. Het was alleen jammer dat het niet-chronologisch is, maar juist omdat dat het niet is wordt het spannend. Je wilt heel graag weten hoe het verder gaat en blijft dan maar lezen. Ik zou het boek zeker aanraden om te lezen, want als je er eenmaal begonnen bent wil je niet meer stoppen. Het is echt een super mooi boek!
8. De persoonlijke beoordeling Op zoek naar de ‘dader’ Het begin van het boek is gelijk heel pakkend.. De scène begint in het ziekenhuis waar wordt gezegd dat Armin al zijn hele leven onvruchtbaar is (hij lijdt aan het syndroom van Klinefelte), terwijl hij een zoon van 13 heeft. Wie is het dan wel? Wie is de biologische vader van Bo? Wie is de ‘dader’? Van dit onderwerp moet je zeker houden, maar ook als je van spanning houdt is het een mooi boek. Als je eenmaal begonnen bent met lezen wil je niet meer stoppen, je wilt dan heel graag weten wie de ‘dader’ is. Ik vond het een super leuk boek, vooral omdat je zo graag door wilt lezen en het boek dan best snel uit hebt. Het onderwerp is verder best herkenbaar, maar niet op deze manier. Vaak is het kind van een andere man, maar niet van je eigen vader en dan blijkt je ‘zoon’ ineens je broer te zijn. Ik heb over zoiets nog nooit een boek gelezen. Verder vind ik het een diepgaand boek, want over sommige dingen moest je toch wel even goed nadenken. Ook verdenkt Armin zelfs de huisarts ervan dat hij de ‘dader’ is. ‘Bent u Bo’s vader?’ ‘Wat zegt u?’ ‘Of u Bo’s vader bent.’ Hij kijkt me niet-begrijpend aan. Zegt dan, heel langzaam, me geen moment loslatend met zijn ogen: ‘U vraagt… of ik… de vader ben… van Bo.’ ‘Ja, dat vraag ik.’ ‘Gaat u zitten,’ zegt de arts. En als we zitten: ‘Ik heb niet zulk prettig nieuws voor u.’ Ik zie Ellen verstijven. Ze duwt haar kin tegen haar borst, kijkt strak naar de grond. ‘En dan met name niet voor u, meneer.’ Haar rug recht zich, haar kin schiet omhoog. Ik zie het uit mijn ooghoeken. Heel even draait ze haar hoofd mijn kant op. Ik ben me er plotseling van bewust dat ik hevig heb gezweet, mijn kleren kleven nat en koud aan mijn lijf. ‘U bent onvruchtbaar. En daar is niet alleen niets aan te doen, het is bovendien, en ik besef dat dit een schok zal zijn, altijd zo geweest.’ Het eerste wat ik voel, althans het eerste gevoel waarvan ik me bewust word als hij uitgesproken, is opluchting. Hier is sprake van een groteske vergissing. Er zijn dossiers verwisseld, onderzoeksresultaten verkeerd ingeschreven, er is iemand met dezelfde naam, iemand die op ditzelfde moment, in een andere dokterskamer, de resultaten te horen krijgt van mijn onderzoek: ‘U mankeert helemaal niets, meneer. Uw zaad is kerngezond.’ ‘Maar dat is onmogelijk,’ zeg ik. ‘Ik heb een kind, een zoon van dertien!’ (bladzijden 7 en 8) Dit is het belangrijkste stuk uit het boek, hierdoor is het allemaal begonnen. Vanaf dit moment had Armin geen rust meer en kon hij alleen nog maar op zoek naar de ‘dader’. Hij krijgt steeds meer schokken te verwerken, er komen steeds meer van dit soort gebeurtenissen voor. Al deze gebeurtenissen leiden weer tot één gebeurtenis, toen Monika zwanger werd. Uiteindelijk leid alles ook weer terug naar deze gebeurtenis, dat is als Armin weet van wie Monika zwanger werd. Aan het einde van het boek komt hij dit te weten. Dit is de onthulling van het verhaal. Zijn vader is de vader van Bo. Het lijkt mij echt afschuwelijk als je dit te horen krijgt. Je vader heeft het al die tijd geweten maar zegt niks. En doordat je in het boek helemaal in de ik-persoon zit kom je er ook achter dat Armin dit ook afschuwelijk vind. Het lezen vanuit de ik-persoon is een fijne manier van het beleven van gebeurtenissen, zo komen ze heel geloofwaardig over en je kunt je goed verplaatsen in de personages uit het verhaal. Ook zijn ze zo heel makkelijk te volgen want je bekijkt alles vanuit de mening/gedachten van één persoon. Je gaat met deze persoon meedenken. Het verhaal is heel geloofwaardig, het zou zo in werkelijkheid kunnen plaatsvinden. Zelf heb ik nooit echt diep nagedacht over het feit dat iemand onvruchtbaar is, dat komt omdat het niet vaak voorkomt in het dagelijkse leven. Ook heb ik er nog nooit over gelezen. In het boek wordt je er op ene goede manier mee geconfronteerd, je kunt zien wat het met je kan doen als je zoiets meemaakt. Alles wat gebeurd kan zo ook in het dagelijkse leven plaatsvinden, hierdoor is het heel herkenbaar. Dit onderwerp lijkt eigenlijk helemaal niet leuk, maar door dit verhaal zie je een heel andere kant van het onderwerp die je niet verwacht. Hierdoor is het ook een verrassend boek. De belangrijkste personages die voorkomen in het boek zijn vooral de mogelijke ‘daders’. Je leert ze niet echt kennen, meer een beetje oppervlakkig. Dat zijn dan meestal dingen die Armin nog weet. De personages komen verder levensecht voor, ze gedragen zich en praten als normale mensen. Er komen vrijwel veel normale dialogen in voor. Vooral Armin komt heel levensecht over, dit komt het een ik verhaal is, je kunt je goed in hem inleven doordat je alles vanuit zijn ogen ziet. Hierdoor krijg je alleen nooit een werkelijk beeld van hoe iemand is. Alles lees je zoals Armin het ziet, dit kan erg misleidend zijn. Zoals het verdenken van de huisarts. Armin had een heel lijstje met vragen gemaakt voor de dader, dat wilde hij allemaal weten. Ik zou dat niet willen weten, je gaat je er (denk ik) alleen maar ongelukkiger door voelen. Maar doordat hij graag alles wil weten komt hij ook een boel dingen te weten. De nieuwsgierigheid van Armin heeft dus twee kanten, een goede en een slechte (naar mijn mening). Waarom? Was het passie? Was het liefde? Was het wellust? Was het wraak? Was het verveling? Was ze dronken? Was ze boos? Waar was ze? Was ze buiten? Was ze binnen? Wat had ze aan? Wat deed ze uit? Was het licht aan? Was het donker? Was er voorspel? Was er naspel? Kwam ze klaar? (bladzijde 93) Het taalgebruik vond ik duidelijk, alleen bij de stukken uit het Evangelie van Philippus moest je goed nadenken wat ze nou bedoelden. De gesprekken zijn verder alledaags Nederlands. Ook de ruzie’s die er zijn, overleg, nieuwsgierige vragen, allemaal komt het voor in het dagelijkse leven. Tevens vond ik de stukken die Armin moest corrigeren voor zijn werk of als hij met Dees praten over allerlei theorieën ingewikkeld. Ik kon hier vaak niet veel van volgen, maar dat heeft ermee te maken dat je op dat gebied onbekend bent. In het begin had ik wat moeite met de opbouw, maar later in het boek was ik eraan gewend. Ik ben het niet zo gewend om een niet chronologisch verhaal te lezen en kon er in het begin moeilijk inkomen. Maar toen ik eraan gewend was ging het een stuk beter. Er zitten namelijk veel flashbacks in het verhaal, hij springt het hele verhaal door de tijd. Hierdoor blijft het verhaal wel spannend want je wilt dan weer terug naar dat stuk in de tijd om te weten hoe het verder gaat. Het einde van het boek is wel chronologisch en dat vind ik heel goed gekozen, zo is het toch een spannend en mooi einde. Hierdoor zijn er geen saaie stukken in het boek, het blijft spannend. Het einde vind ik heel open, maar aan de andere kant juist weer gesloten. Op de laatste 2 bladzijdes neemt Bo de stap om het af te ronden. Ze strooien de as over het graf. Dit vind ik symbolisch erg mooi. Nu lijkt het een gesloten einde, maar ik zit toch met een heleboel vragen, zoals: ‘Hoe gaat het nou verder met de relatie tussen Armin en Bo?’, ‘Hoe gaat Armin om met de waarheid en vertelt hij het andere mensen?’, ‘Heeft Armin antwoord op zijn vraag?’. Dan vind ik het einde toch weer heel open, er kan nog van alles gebeuren. Ik vond het een heel mooi boek, en zou het mensen zeker aanraden. Doordat het verhaal geschreven is door een ik verteller kan je je goed inleven in het verhaal. Het was een spanningshoudend verhaal waardoor je er makkelijk doorheen las. Dit heeft ook te maken met het alledaagse taalgebruik dat word gehanteerd en een toch alledaagse situatie maar toch ook weer niet. (aantal woorden: 1.364) 9. De bronvermelding
Kranten
o Onbekent, “Vader onbekend”. In: HP/De Tijd, 23-04-1999
o Thuijens, Aleid, “Ontgoocheling van een schijnverwekker”. In: De Volkskrant, 23-07-1999
o Berghmans, Eva, “De passievrucht pleidooi voor romantiek”. In: De Volkskrant, 25-10-1999
Analytische bron
Heerzen, Jan, Eerste druk ‘99, Walvaboek, Holten, 2000, pag. 27 t/m 35
Elektronisch
o http://huiswerk.scholieren.com/uittreksels/index.php3?zoek=passievrucht
o http://www.karelglastravanloon.nl
o http://www.google.nl/search?hl=nl&q=karel+glastra+van+loon&lr= 10. De Bijlagen Schrijver: Glastra van Loon, Karel
Titel: Passievrucht, De
Jaar van uitgave: 1999
Bron: HP/De Tijd
Publicatiedatum: 23-04-1999
Recensent: Onbekent

Recensietitel: Vader onbekend
De naam Karel Glastra van Loon zei me niets, en toen ik zijn roman De passievrucht in handen kreeg, dacht ik eerst dat ik met een literair debuut van doen had. De achterflap leerde anders. In 1997 blijkt Glastra van Loon de verhalenbundel Vannacht is de wereld gek geworden te hebben geschreven, waarvoor hij zelfs de Rabobank Lenteprijs kreeg. Die bundel heb ik niet gelezen, en eerlijk gezegd dacht ik dat de Rabobank Lenteprijs een prijs was voor weermannen of tuinarchitecten. Maar dat is niet zo. De Rabobank Lenteprijs is een literatuurprijs, groot vijfduizend gulden. Toch bleek ik wel degelijk iets van Karel Glastra van Loon te hebben gelezen. In mijn boekenkast staat Herman, de biografie van een genetisch gemanipuleerde stier een journalistiek werkje dat Glastra van Loon samen met de journaliste Karin Kuiper heeft geschreven. Het geeft een handig overzicht van al het gemanipuleer rond de gemanipuleerde stier, maar enige literaire aspiratie spreekt er niet uit. Het is typisch zo'n boekje waarmee freelance-journalisten op een eerzame manier nog wat trachten bij te verdienen. Het is altijd gevaarlijk wanneer een journalist de literaire boer op gaat. Meestal is hoon zijn deel. Een volkswijsheid zegt dat iedere journalist ten minste tien romans in zijn la heeft liggen die zo slecht zijn dat geen enkele uitgever ze wil uitgeven. In Amerika staat het grensgebied tussen literatuur en journalistiek voor iedereen open, maar in Nederland zijn er nogal wat literaire veldwachters die de grens strak afbakenen. Van al deze overwegingen heeft Karel Glastra van Loon zich niets aangetrokken. Hij heeft een puur literair werk geschreven, waarvan eigenlijk alleen de laatste twee pagina's herinneren aan zijn nonfictie-werkzaamheden. Die laatste twee pagina's bevatten een verantwoording en een woord van dank. Volgens wat ik nu maar even het Adriaan van Dis-complex noem, wordt elk citaat daarin verantwoord, zodat er straks geen nare beschuldiging van plagiaat kan komen. En alsof het een proefschrift betreft, bedankt de auteur ook nog zo'n beetje zijn hele kennissenkring, alsmede Karin, 'met wie ik urenlang boomde'. Dat alles is natuurlijk erg sympathiek, maar het ook doet een beetje knullig aan. Het is de enige knulligheid in de roman, want De passievrucht is een klein meesterwerk. Lezers van deze recensies weten dat ik een dergelijk woord niet snel gebruik, maar De passievrucht is van het begin tot het eind een meeslepend boek. Het is spannend, geestig en het gaat over een opmerkelijk geval dat waar gebeurd kan zijn en vermoedelijk ook waar gebeurd is. Ik vond het zelfs een bijzonder opwekkend boek, waarin de schrijver aan het slot ook nog het allerzwartste scenario weet te vermijden, zonder sentimenteel te worden. Wat mij betreft mag het zo genommeerd worden voor een prijs met wat meer gewicht dan de Rabobank-vlinders-in-je-buik-prijs. Nu de jury van de Libris-prijs dit jaar een zwakke Mulisch en een wezenloze Nooteboom heeft voorgedragen, zou ze zich het komend jaar kunnen revancheren met De passievrucht. Anders dan het boek over de stier Herman, gaat De passievrucht niet over genetische manipulatie, maar afstamming speelt wel een grote rol. De hoofdpersoon woont samen met zijn vriendin Ellen en zijn zoon Bo, die hij heeft meegenomen uit een voorgaande verhouding. Die voorgaande verhouding werd beëindigd doordat Monika, de moeder van zijn kind, plotseling kwam te overlijden. Ook Ellen wil een kind, maar helaas wil dat niet lukken. De roman begint met een scène in het ziekenhuis waarin de hoofdpersoon te horen krijgt dat hij degene is, althans zijn zaad, die verantwoordelijk is voor het uitblijven van nageslacht. Hij lijdt aan het syndroom van Klinefelter, een afwijking aan de chromosomen die hij bij zijn geboorte heeft meegekregen. Dat betekent dat hij zijn hele leven al onvruchtbaar is en dat zijn zoon Bo daarom ook niet van hem kan zijn. Die openingsscène is met veel vaart en humor geschreven en zet onmiddellijk de toon van het boek. Vanaf dat moment ligt niet alleen het leven van de hoofdpersoon in scherven, maar natuurlijk ook dat van zijn zoon Bo, al weet die nog van niks. Alleen Ellen blijft opmerkelijk koel onder de dramatische omstandigheden, en de lezer zal later begrijpen waarom. Het knappe van De passievrucht is dat het met veel psychologisch inzicht is geschreven. De hoofdpersoon doet steeds wat ik in zo'n situatie ook zou hebben gedaan - tenminste dat vermoed ik. Hij laat zijn zoon, die inmiddels 'zijn zoon' is geworden, voorlopig in onwetendheid, maar wel gaat hij op zoek naar de echte vader, ook wel 'de dader' genoemd. Daarvoor moet hij zijn geheugen pijnigen met de onaangename vraag: met wie is Monika indertijd allemaal vreemdgegaan? Het oplossen van dit raadsel brengt hem bij een hele reeks van potentiële vaders, die natuurlijk ook niet zitten te wachten op het goede nieuws. Het is een zoektocht waarin Glastra van Loon zich een rasschrijver betoond. Telkens komt de hoofdpersoon voor nieuwe verrassingen te staan, maar tot aan de pointe aan het slot lijken die zo natuurlijk voort te vloeien uit de gebeurtenissen dat het verloop aannemelijk blijft. Een fraaie wending krijgt het verhaal als de hoofdpersoon meent de echte vader te hebben gevonden. Lang draait hij erom heen, hij probeert zelfs nog even de vrouw van de vermeende vader te verleiden - overigens vooral in zijn fantasie - maar ten slotte laat hij zich overtuigen tot het inzicht dat niemand gebaat zou zijn bij de waarheid. Het huwelijk van de echte vader zou erdoor verwoest worden, en zoon Bo zou ook niet geholpen zijn met de harde feiten. Dat de vermeende vader later helemaal niet de vader blijkt te zijn en dat nieuwe onthullingen hem te wachten staan, weet de hoofdpersoon op dat moment nog niet. Hij weet ook nog niet dat Ellen alles al weet. Hoe De passievrucht afloopt, lijkt mij verder iets dat de lezer zelf maar moet uitvinden. Karel Glastra van Loon is volgens de flaptekst van 1962 en hij moet 36 of 37 zijn. Of je zo iemand nog een jong schrijver moet noemen, weet ik niet. Nabokov had op die leeftijd al een oeuvre op zijn naam staan. Maar kennelijk is het in Nederland mogelijk je buiten de gevestigde paden om te ontwikkelen tot een volwassen schrijver. Dat is in zekere zin ook een geruststelling. Glastra van Loon laat ook zien dat de journalistiek niet per se een kerkhof behoeft te zijn voor literaire ambities. In De passievrucht wordt nogal wat genetische kennis aangedragen, die hij tijdens zijn journalistieke werkzaamheden moet hebben opgedaan. Vanzelfsprekend zal ik nu spoedig ook vannacht is de wereld gek geworden gaan lezen. Ik ben al drie boekhandels af geweest, maar daar hadden zij het niet. Ik blijf zoeken. Zo'n Rabobank Lenteprijs krijg je natuurlijk niet voor niets. Schrijver: Glastra van Loon, Karel
Titel: Passievrucht, De
Jaar van uitgave: 1999
Bron: De Volkskrant
Publicatiedatum: 23-07-1999
Recensent: Aleid Truijens
Recensietitel: Ontgoocheling van een schijnverwekker 'Wereldwijd is een op de tien kinderen niet verwekt door de man waarvan men aanneemt dat hij de vader is. Dat cijfer is in de westerse wereld niet anders dan elders.' Dat is een verbluffend percentage, als je er even bij stilstaat bij het zien van een uitgaande school, of een crèche met leuke geëmancipeerde afhaalpapa's met draagzakbaby. Een op de tien is dus een schijnverwekker, hun geliefde een vreemdganster, een leugenaar. Deze nepvaders zijn de genetische verliezers op het slagveld van de liefde: 'Een op de vijfentwintig concepties vindt plaats terwijl zich in de baarmoeder van de betrokken vrouw minstens twee verschillende spermalegers bevinden.' Deze statistische gegevens treft Armin, de hoofdpersoon in de roman De passievrucht, aan tijdens zijn zoektocht naar de harde feiten over vruchtbaarheid, conceptie en de wegen der genen. Hij stort zich in het onderwerp sinds de dag dat een arts hem vertelde dat hij lijdt aan de ziekte van Klinefelter, een afwijking aan de geslachtschromosomen die tot totale onvruchtbaarheid leidt. 'De kinderen die een vrouw gaat baren, lijken op degene die ze liefheeft. Als dat haar man is, dan lijken ze op haar man. Als dat een echtbreker is, dan lijken ze op die echtbreker', leest hij in het voorwetenschappelijke Evangelie van Philippus. Ook die observatie geeft te denken: de 13-jarige Bo die hij al die tijd zijn zoon noemde, lijkt sprekend op hem. Natuurlijk, want Bo's moeder, de tien jaar geleden overleden Monika, hield van hem. Wat doet een man die na dertien jaar tot de verbijsterende ontdekking komt dat zijn kind zijn kind niet kan zijn? Dat het aanbiddelijke jongetje dat hij, de weduwnaar, elke dag koesterde, voorlas, in bad deed, met wie hij door de stad sjouwde, ging vissen en hagedissen zoeken, andermans zoon is? Dat zijn grote liefde een geheim meenam in haar graf, en hij bij zijn nieuwe vriendin nooit een kind zal kunnen verwekken? Zo'n man wil zich koste wat het kost wreken op de vader. 'Op de dader'. De vijandelijke spermalegers mogen aan zijn lamme zaadcellen een makkie hebben gehad, de tegenstander dient alsnog vermorzeld te worden. Dit intrigerende gegeven koos Karel Glastra van Loon voor zijn tweede boek, opvolger van de verhalenbundel Vannacht is de wereld gek geworden uit 1997. En hij werkt het op sublieme wijze uit. De roman is zorgvuldig opgebouwd. Het verbeten en systematische recherchewerk vormt de hoofdlijn in het verhaal. Armin maakt een lijst van verdachten. Hij zoekt hen op, confronteert de potentiële verwekkers met zijn waarheid, en moet de meesten weer doorstrepen op zijn lijst. Op één na, Niko, de softe versierder met wie Monika op een alternatief reisbureau werkte. Deze noemde zijn officiële oudste zoon óók Bo, de schoft. In zijn familiealbum treft Armin, onder valse voorwendselen bij zijn echtgenote binnengedrongen, een foto van Monika aan. Vreemd is alleen dat zijn Bo, Monika's Bo, geen steek lijkt op deze Niko. Het hoofdverhaal wordt doorsneden met hoofdstukken die in het verleden spelen. Daarin wordt het verhaal verteld van drie liefdes. Armins vijf jaar durende, zeer gelukkige verhouding met Monika, die stierf aan een hersenvliesontsteking. Zijn grote liefde voor Bo, met wie hij ontredderd achterbleef en voor wie hij bleef zorgen toen hij zich na Monika's dood onderdompelde in alcohol. En zijn liefde voor Ellen, Monika's vriendin, die hem uit het moeras trok en met wie hij ging samenwonen. In de jaren na Monika's dood stierven Armins moeder en vader. Sinds de komst van Monika had hij voor het eerst het gevoel dat zijn vader hem als zijn gelijke beschouwde, en niet langer als de mislukte zoon. Zijn vader was 'een alleskunner'. De roman eindigt met een klassieke catharsis. Tijdens een korte vakantie op Ameland, waar Armin en Bo naartoe is gegaan om tot rust te komen, barst zijn zelfbeheersing. Als hij de 14-jarige Bo 's ochtends in bed aantreft met een meisje, krijgen vader en zoon voor het eerst slaande ruzie. Armin, nog dronken van de nacht ervoor, schreeuwt dat hij zijn vader niet is. 'Hoor je dat? Ik ben je vader niet, je vader is een of andere rokkenjager uit Haarlem die niet van je moeder kon afblijven. Daar kijk je van op hè? Die lag ongetwijfeld ook al op zijn veertiende kleine meisjes te neuken!' En dan, als het eenmaal gezegd is, en Armin er schuldbewust in berust dat hij de verwekker niet zal achterhalen, vindt hij hem. Bij toeval. Het is iemand die niet op zijn lijstje stond. De passievrucht is geschreven in een hartstochtelijke, geladen stijl. De roman schiet vooruit als een springveer, verteld door een ik-figuur die zich hyperbewust is van zijn eigen, wonderlijke gedrag. Iemand die, woedend, jaloers en ontgoocheld als hij is, alle zintuigen op scherp heeft staan. Ieder uitgesproken zinnetje, iedere coïncidentie, iedere minieme verandering beschouwt hij als een aanwijzing. Door de uitgebalanceerde afwisseling van scènes uit verleden en heden word je als lezer gedwongen eigen hypothesen te ontwikkelen en te verwerpen. Kleine voorvallen uit het leven van zoon, vader en grootvader blijken onnadrukkelijk te 'rijmen' op elkaar. De schrijver heeft het geheel superieur in de hand. Maar die superioriteit wordt niet met trots vertoond. Glastra van Loon laat zijn verteller door het slijk wentelen. Bovendien heeft hij de verkwikkende eigenschap ook de meest gênante en kinderlijke gedachten, die iedereen het liefst snel wegduwt, gewoon op te schrijven. Zo zitten Armin, zijn vriendin Ellen en de begrafenisondernemer bij het lijk van zijn vader. 'We bespreken de dingen die op zo'n moment besproken moeten worden, precies zo als twee jaar geleden. Het is zelfs dezelfde man. Alleen mijn vader neemt niet deel aan het gesprek. Hij zit met gesloten ogen in zijn stoel.' Uiteindelijk vindt ieder in dit ingewikkelde kluwen van levens weer zijn plaats. De passievrucht, begonnen als een verbitterde speurtocht, eindigt als een roman over de genezende kracht van de liefde. Liefde tussen minnaars, vaders, broers en zonen. Een spannende, zeer ontroerende roman, met groot vakmanschap geschreven, waarin nurture uiteindelijk triomfeert over nature. De met blinde wetmatigheid opererende genen en chromosomen hebben in dit fascinerende gevecht ten slotte het nakijken. En dat is een geruststellende gedachte voor de vaders van een op de tien kinderen. Schrijver: Glastra van Loon, Karel
Titel: Passievrucht, De

Jaar van uitgave: 1999
Bron: De Volkskrant
Publicatiedatum: 25-10-1999
Recensent: Eva Berghmans
Recensietitel: De passievrucht pleidooi voor romantiek
Met de bekroning van De passievrucht koos de jury van de Generale Bank Literatuurprijs gisteren voor klassiek vakmanschap, voor een goed geschreven roman met een stevige plot, uitgewerkte en geloofwaardige karakters, ruimte voor uitweidingen en wetenswaardigheden en de nodige dosis humor. De zes genomineerden zaten broederlijk samen aan tafel in De Plantage, het praatprogramma van Hanneke Groenteman waarin de winnaar bekendgemaakt werd, en beklemtoonden dat ze "een prettig gezelschap" vormden. Oscar van den Boogaard, die alle genomineerde boeken gelezen had, voelde zelfs een "sterke verbondenheid" met de overige auteurs. Het moet gezegd: juryvoorzitter Aad Nuis sloeg de nagel op de kop toen hij met "allemaal fruit dat zeer eetbaar is" reageerde op het clichématige "appelen en peren vergelijken" waarmee Groenteman de shortlist typeerde. Het juryrapport roemde De passievrucht omdat het, hoewel intrige, thematiek en structuur verre van eenvoudig zijn, toch een "opmerkelijk licht" boek is. Nog volgens de jury "pakt het boek op elke bladzijde, het ontroert zonder ergens te vervallen in goedkoop sentiment". De roman werd verder geprezen omdat de karakters met psychologische fijnzinnigheid getekend zijn. Ook de jongerenjury was zodanig onder de indruk van de karaktertekening in het boek dat ze unaniem koos voor De passievrucht. Was Karel Glastra van Loon duidelijk al erg blij met de appreciatie van de jongerenjury, toen hij een tweede keer in de prijzen viel, stond hij zowaar te trillen op zijn benen. Karel Glastra van Loon (1962) is naast schrijver ook journalist. Hij werkt mee aan het VPRO-actualiteitenprogramma Lopende zaken. Hij heeft al enkele non-fictiewerken op zijn palmares. Samen met zijn vrouw Karin Kuiper schreef hij Herman, de biografie van een genetisch gemanipuleerde stier (1995) en hij werkte mee aan Atlas van de macht (1998), een initiatief van de Nederlandse Socialistische partij dat de economische netwerken in kaart brengt. Dat die partij hem na aan het hart ligt, blijkt ook uit het boek De Poppe methode dat hij wijdde aan de socialistische "milieu-detective van Nederland, Remi Poppe". Geëngageerd In 1998 verscheen Glastra van Loons eerste literaire werk, de verhalenbundel Vannacht is de wereld gek geworden. De bundel werd genomineerd voor de ECI-prijs voor Schrijvers van Nu en het verhaal "De liefde komt altijd te laat" werd bekroond met de Rabobank Lenteprijs voor Literatuur. Glastra van Loon noemt zichzelf een "voorstander van de geëngageerde journalistiek", een positie die hij niet alleen in zijn journalistiek maar ook in zijn literair werk inneemt. De passievrucht is niet alleen een meeslepend verslag van de zoektocht naar de biologische vader, maar heeft ook trekken van een wetenschappelijk, (socio)biologisch traktaat én van een lichtvoetig essay voor de kenbaarheid van de werkelijkheid waarin wij leven. Zelfs dingen die je als onomstotelijk vaststaand beschouwt, zoals het vaderschap van je zoon, hoeven niet te zijn wat ze lijken. Ontroerende passages over de vader-zoonrelatie en oprecht romantische herinneringen aan de inmiddels overleden vrouw én moeder worden afgewisseld met weetjes over zaadcellen en overspel en filosofisch-wetenschappelijke discussies, bijvoorbeeld over de evolutietheorie. Het boek is spannend, vlot geschreven en gaat onmerkbaar over van het ene genre op het andere. Het is een adequate reactie op de "eendimensionaliteit" van de jongste generatie Nederlandse schrijvers waartegen Glastra van Loon in interviews wel eens van leer trekt. Zelf beweert hij geïnspireerd te zijn door de literatuur van het einde van de vorige eeuw, "toen de wereld nog echt onderzocht werd" en omschrijft hij De passievrucht als "een pleidooi voor romantiek".