Complete titelbeschrijving Karel Glastra van Loon, De passievrucht. Amsterdam 1999 (5e druk) Titelverklaring Met de passievrucht wordt waarschijnlijk de vrucht bedoelt die met passie ‘gemaakt’ is. De vrucht is hier dan de baby, Bo, die uit de passie tussen de vader van Armin, Cor, en Monika is verwekt. De titel wordt niet letterlijk in het boek vermeld. Motivatie van de boekkeuze Ik heb dit boek gekozen, omdat ik hoorde dat het over een vader gaat, die erachter komt dat hij helemaal geen vader is. Het leek me een ontroerend en boeiend boek, vanwege het verdriet dat het voortbrengt en de vragen wie dan wel de vader is en hoe het zou kunnen dat hij niet de vader is. Deze, en nog enkele andere nieuwsgierig makende vragen, hoopte ik beantwoord te krijgen met het lezen van dit boek. Korte samenvatting van de inhoud Armin Minderhout, 36 jaar, woont met zijn vriendin Ellen en 13-jarige zoon Bo in het hedendaagse Amsterdam. Bo is het kind van Armin’s vroegere vriendin en tevens beste vriendin van Ellen, Monika, die al 10 jaar dood is. Monika was misselijk geweest, kreeg griep en was binnen enkele dagen gestorven aan bacteriële meningitis, hersenvliesontsteking. Armin is corrector bij een wetenschappelijke uitgeverij en is gek van vogels. Na een medisch onderzoek in een IVF-kliniek, Ellen en Armin kregen maar geen kinderen samen, blijkt Armin al zijn hele leven onvruchtbaar te zijn. Hij heeft het syndroom van Klinefelter, een afwijking van de geslachtschromosomen. Alles wat hij al die jaren over zijn leven en zichzelf heeft geloofd, moet hij heroverwegen. Armin begint de zoektocht naar de echte vader, de ‘’dader’’, hij kan het Monika immers niet meer vragen. Hij vertelt het aan zijn beste vriend, Dees, die ervan schrikt, want Bo lijkt zoveel op Armin! Vervolgens schrijft Armin alle verdachten op in zijn agenda en gaat bij ze langs. Als eerste bezoekt hij Robbert Hubeek, een vroegere ex van Monika. Hij blijkt helemaal niets te weten van Monika’s dood en weet zelfs niet meer hoe haar zoon heet, dus dit blijkt niet de vader van Bo te zijn. Vervolgens gaat hij bij Monika’s huisarts langs, want arts-patiënt relaties komen nou eenmaal voor, denkt Armin. De huisarts verzekert Armin dat er nooit ongepaste intimiteiten hebben plaatsgevonden tussen Monika en hem en hij kan ook niks vinden in Monika’s dossier over zaken die ze in vertrouwen over haar zwangerschap vertelt zou kunnen hebben. De laatste verdachte is Niko Neerinckx, een vroegere collega van Monika van reisbureau ‘’De Kleine Wereld’’. Volgens Ellen was Monika absoluut niet op Niko verliefd geweest en verspilt Armin er zijn tijd aan, maar toch gaat Armin erheen. Omdat Niko op reis is, ontmoet hij eerst zijn vrouw, Anke. Armin stelt zich voor als ene Erik Aldenbos, die vroeger in hun huis had gewoond en op zolder nog een brief verstopt had liggen van emotionele waarde. Hij komt er al vragende achter dat ze 3 kinderen hebben, waarvan er een Bo heet. Hij vraagt door en ontdekt dat Niko hem zo heeft willen noemen, omdat hij nog een jongetje kende die Bo heette…Bovendien ziet Armin een foto van Monika in hun fotoalbum. Nu weet Armin zeker dat Niko de vader is van Bo. Dees overtuigt Armin ervan dat hij alles alleen maar erger maakt als Armin het Niko wil vragen en dat hij het beter op onbeantwoorde vragen kan houden dan de antwoorden te weten. De vrouw van Niko zal dan immers van Niko weggaan en wat schiet je ermee op als iets wordt bevestigd wat je vermoed? Ook Ellen dringt erop aan het niet aan Niko te vragen, want Monika heeft nooit wat in die man gezien volgens haar. Armin volgt hun advies op. Vlak hierna overlijdt Armin’s vader, Cor, zijn moeder is 2 jaar geleden al gestorven aan darmkanker. Na een ruzie met Ellen gaat Armin met Bo een lang weekend naar Ameland. Daar vertelt Armin, in dronken toestand, eindelijk aan Bo dat hij zijn zoon niet is en Bo slaat op hem in. Weer thuis ontruimen Armin en Dees het huis van Armins overleden ouders en komt hij een doos tegen met liefdesbrieven van zijn ouders. Hij ontdekt een briefje met: ‘ik ben zwanger. M.’ erop, dit kan maar een ding betekenen: zijn vader is de dader! Thuis komt hij totaal verward aan bij Ellen en Bo. Ellen geeft Armin een ander briefje van Monika die aan Bo gericht is en waarin staat dat Bo’s opa zijn vader is. Dit briefje heeft Ellen van Monika gekregen toen Monika nog leefde en Ellen heeft dus ook al die jaren geweten dat Armin niet de vader is van Bo. Ellen moet vervolgens het hele verhaal vertellen van de jarenlange spanning tussen Armins vader en Monika en het ‘slippertje’ van ze, waardoor Bo verwekt is. Aan het eind van het verhaal is Armin helemaal niks meer, geen vader, geen zoon, geen geliefde, geen vriend, niets. Hij is opgehouden te bestaan en moet zichzelf opnieuw gaan uitvinden, zoals hij zegt. Bo is zijn halfbroer en heeft alleen daarom enkele overeenkomsten met hem. Hij noemt Bo ‘’het koekoeksjong dat mijn eigen vader in mijn nest legde’’.
Persoonlijke reactie Het onderwerp van dit boek is (de twijfel aan) het vaderschap. Ik vind dit onderwerp erg interessant en boeiend, omdat je er nooit echt bij stil staat dat een vader geen vader hoeft te zijn, maar dat er een ander gezorgd kan hebben voor de bevruchting. Vooraf had ik de verwachting dat je erachter zou komen wie dan wel de vader is en dat je mee zou leven met de verwarde en boze vader. Deze verwachtingen zijn gelukkig uitgekomen, want ik weet nu wie de echte vader van Bo is, namelijk Armins vader, Cor. Bovendien ontdekte je wat er in de vader omgaat die geen vader blijkt te zijn, zijn woede en verwardheid wordt goed uiteengezet in het boek. De vader vroeg zich ook erg veel dingen af (verward en onwetend dus), zoals ‘’Was het passie? Was het liefde? Wraak, verveling?’’. Zo kun je je ook op die vragen verdiepen en leef je goed mee met de situatie waarin de vader zit. Het onderwerp ligt niet in mijn belevingswereld. Omdat ik niemand ken die de vader van zijn kind niet blijkt te zijn en mijn eigen vader is wel mijn vader, want daarvoor hebben we teveel overeenkomsten. De gedachten en gevoelens spelen de belangrijkste rol, omdat er niet veel gebeurtenissen worden beschreven. De belangrijkste gebeurtenis is eigenlijk het moment dat Armin te horen krijgt dat hij al zijn hele leven lang onvruchtbaar is. Verder worden hier de gevolgen van verteld, wat het Armin doet, en zijn er terugblikken op zijn leven met zijn vroegere vriendin Monika en huidige vriendin Ellen beschreven. Er wordt diep ingegaan op de gevoelens van Armin, hoe boos hij is op de dader, de drang om de dader te vinden enzovoorts. Ik vind dit best goed, want zo leef je je heel goed in bij het personage en er waren toch nog voldoende terugblikken en kleine gebeurtenissen om het niet saai te maken. De gebeurtenis die de meeste indruk op me heeft gemaakt is de tijd dat Armin helemaal alleen met Bo was en rouwde om Monika. Hij ging aan de drank en nam zelfs kleine baby Bo mee naar cafés! Zo zie je dat hij zeer gehecht was aan Bo, maar toch vond ik het zielig voor zo’n klein kind die al zo jong met drank in aanraking komt en in zo’n enge omgeving. Dat maakte wel indruk op me. Het feit op zich dat een vader helemaal geen vader hoeft te zijn, maar dat een andere man ’stiekem’ zijn vrouw zwanger kan hebben gemaakt, heeft me wel aan het denken gezet. Een man heeft eigenlijk nooit helemaal zekerheid over zijn vader zijn (behalve dan als er een DNA-test wordt uitgevoerd), want wie weet heeft een heel andere man haar in het geheim zwanger gemaakt! Een vrouw weet echter met zekerheid dat het haar kind is. In dit boek werd ook vermeld dat veel mensen op kraamvisite onbewust zeggen dat het kind op de vader lijkt, gewoon om de vader gerust te stellen! Ik had er nog nooit zo over nagedacht, over de onzekerheid van het vader zijn. De gebeurtenissen bleven me boeien tot het einde, omdat je wilde weten wie nou de echte vader was van Bo. Af en toe was er een saai gesprek tussen Armin en Dees of tussen Armin en Bo, maar hier las je snel doorheen. Ik vind de personages in dit boek herkenbaar en levensecht, omdat ik me alles goed kan voorstellen. Het is ook een voorstelling van hedendaagse mensen in de grote stad Amsterdam en ze zijn best gewone, herkenbare mensen. Ze reageren herkenbaar, zoals dat Armin aan de drank gaat, om zijn verdriet te verdrinken. Dit doen erg veel mensen en herken ik dus wel, het is heel werkelijk allemaal. Ook levensecht zijn Armin en Bo op Ameland, die vader en puber conversaties voeren. Zoals dat Armin even niet weet om te gaan met Bo als Bo door een meisje wordt versierd, hij zegt dan enkel ‘’je had sjans, Bo!’’, wat puber Bo natuurlijk een vervelende opmerking vind. Erg leuke en herkenbare conversaties! De gedachten van Armin dat het Niko moest zijn, die de vader van Bo was, hebben me niet echt beïnvloed. Het lag er namelijk te dik bovenop dat hij het moest zijn, door de naam Bo voor Niko’s eigen kind en de foto van Monika in zijn fotoalbum (was natuurlijk toeval, dacht ik). Ik dacht eigenlijk even dat het Dees was, omdat hij Armin er zo graag van wilde overtuigen dat hij niet verder moest gaan met het zoeken naar de echte vader. Ik dacht dat Dees zich zo veilig wilde stellen! Ik kon me erg goed verplaatsen in de hoofdpersoon, Armin, omdat je veel gedachtes en gevoelens te lezen kreeg. Je bekeek de gebeurtenissen door zijn ogen en leefde met hem mee. Ik vind het best belangrijk dat je je goed in een personage kan inleven, dan leer je de persoon kennen en denk je helemaal mee met het personage. Als er echter veel gebeurtenissen centraal staan in een boek, is het minder belangrijk om je in een personage in te leven, dan staan immers de details van de gebeurtenissen centraal. In de situatie waarin Armin zit, zou ik precies hetzelfde hebben gedaan. Ik zou ook op zoek zijn gegaan naar de dader, dat wil je dan heel graag weten, en allerlei mensen gaan wantrouwen. Ik zou ook, net als Armin, willen weten of het uit liefde was, uit passie, uit wraak… Ik vind dit een best spannend verhaal, omdat je achter de echte vader probeert te komen, samen met de hoofdpersoon, waarmee je meeleeft. Je bent benieuwd wie nou die vader is, is het toch Niko of Dees of iemand anders? Er zitten best veel flashbacks in dit verhaal, wat wel nodig is om de achtergrond van het verhaal te weten. In de flashbacks wordt namelijk vermeld hoe de relatie verliep tussen Monika en Armin, hoe ze elkaar leerden kennen, hoe Monika dood ging, hoe Armin Ellen leerde kennen en natuurlijk wat over het leven van Armin met Bo. Hierdoor kom je achter ieders verleden en snap je de gevoelens en gedachten van Armin hierover, dat vind ik erg prettig. Ik vind dat die vele flashbacks goed bij het onderwerp passen, omdat je er achter wilt komen hoe en door wie Bo destijds verwekt is. Je zult dus wel in het verleden moeten terugblikken om de oplossing te vinden en de achtergronden en relaties tussen de personages te weten te komen. Je ziet de gebeurtenissen vanuit maar 1 personage, Armin. Hij is de hoofdpersoon van wie je de gedachten en gevoelens leert kennen. Dit vind ik een geslaagde manier, omdat het nu eenmaal gaat om de vader die erachter komt dat hij geen vader is. Alles draait om het vaderschap en dus de vader, Armin hier. Het taalgebruik was makkelijk, afgezien van de stukjes tekst die hij moest corrigeren voor zijn werk als correcter van medische bladen. Het is gewoon spreektaal, zoals ik ook gebruik, dus leest makkelijk. De verhouding dialoog en beschrijving vind ik goed, omdat er ongeveer evenveel verteld wordt als besproken. Als er een lang stuk dialoog geweest is, volgt er daarop een gebeurtenis, maastal een flashback. Zo wordt het niet snel saai. Ingewikkelde beeldspraak, symbolische verwijzingen, duister taalgebruik of eigenaardigheden in het taalgebruik ben ik niet echt tegengekomen. Er kwam wel een keer een paradox voor, toen Armin bij Anke, de vrouw van Niko, langsging. Anke vroeg hem of hij kinderen had en nadat hij nee zei, dacht hij: Je liegt de waarheid. Dit is een schijnbare tegenstelling, omdat hij eigenlijk wel een kind heeft, Bo, maar het is ook weer de waarheid dat hij geen kind heeft, want het is zijn kind helemaal niet. Verder kwam Armin over als een gewone, alledaagse Amsterdammer, die dus ook normale spreektaal gebruikt. Structuur Het verhaal bestaat uit 45 best korte hoofdstukken en die hoofdstukken bestaan dan vaak weer uit een of meerderen witregels. De hoofdstukken zorgen voor afwisseling van gesprekken, gebeurtenissen in het heden en in het verleden. De witregels geven in de hoofdstukken op hun beurt weer aan dat er (even) een andere gebeurtenis komt, vaak een flashback, maar ook vaak Armins gedachten of ideeën over het laatst vertelde vóór de witregel. Er is een en al samenhang tussen de tekstelementen en de gebeurtenissen. De gebeurtenissen worden namelijk telkens opgevolgd door tekstelementen over die gebeurtenis, bijvoorbeeld gedachten erover. De tekstelementen gaan ook bijna alleen om de gebeurtenissen, ze geven gevolgen en gedachten weer op die tekstelementen. Eigenlijk is het één grote verhaallijn, maar je zou de flashbacks in de tijd dat Monika nog leefde en Bo nog klein was als een tweede verhaallijn kunnen zien. De relatie tussen de flashbacks en het heden is het verleden en de gevolgen ervan in het heden. Door de flashbacks snap je het heden, omdat je zeg maar meer achtergrondinformatie krijgt. Het verhaal begint in medias res, midden in de handeling dat Ellen en Armin in de auto zitten naar het ziekenhuis en vervolgens van de arts te horen krijgen dat Armin al zijn hele leven onvruchtbaar is. De gebeurtenissen hiervoor, zoals de relatie met Monika, worden pas later in het verhaal verteld en dan wordt pas duidelijk wie Ellen is, waarom ze een vruchtbaarheidstest lieten doen enzovoorts. Er is geen cyclische opbouw, het verhaal begint namelijk als Ellen en Armin te horen krijgen dat Armin onvruchtbaar is en het eindigt met het uitstrooien van Cors as over dat van het graf van Monika. Vertelsituatie Dit verhaal heeft een ikvertelsituatie. Dit is erg onbetrouwbaar, omdat je alleen meeleeft vanuit de ogen van de ikfiguur en je leert alleen de gedachten, gevoelens en ideeën (innerlijk) van de ikfiguur kennen en niet van de andere personages. Dit is erg subjectief en dus onbetrouwbaar. De functie van de ikvertelsituatie is, dat het ook maar over één persoon gaat: de vader die erachter komt geen vader te zijn. Het onderwerp is ook (de twijfel aan) het vaderschap en dit kan alleen maar uiteengezet worden vanuit de ogen van de vader. Eindoordeel Ik vond het een erg mooi, origineel en best spannend boek. Ik leefde me erg in in de hoofdpersoon Armin, door de gedachtebeschrijvingen en achtergronden van zijn verhoudingen met Monika, Ellen, Bo en ouders. Het is een erg origineel onderwerp, waar ik nog nooit echt over had gelezen en nagedacht en dat je wel even aan het denken zet. Het is spannend, omdat je wilt weten wie nou de echte vader is en dit kom je gelukkig ook aan het einde te weten (geen open einde dus).