1. Primaire gegevens van het boek Auteur Karel Glastra van Loon
Titel De Passievrucht
Ondertitel - Verschenen in 1999
Aantal bladzijden 237
Leestijd 4,5 uur
Uitgelezen op 26 februari 2001 2. Verantwoording van de keuze Ik heb dit boek samen met mijn lerares, Mevr. Geevers, uitgezocht. Wat voor mij belangrijk was om dit boek te kiezen, was dat het onderwerp heel realistisch is. En het is geen oorlogsboek en ook geen fantasieboek. Dat zijn namelijk boeken waar ik over het algemeen een hekel aan heb. 3. Verwachting vooraf Door de achterkaft te lezen ben ik al achter best veel dingen gekomen. Bijvoorbeeld dat het gaat over een man met een dertienjarige zoon, terwijl de man erachter komt dat hij heel zijn leven al onvruchtbaar is. Hoe ga je daar dan mee om? Daar gaat het in dit boek over. Ook weet je dat de vader op zoek gaat naar de biologische vader. Wat hij waarschijnlijk ‘de dader’ noemt. Wat ik ook al wist, was dat de moeder van Bo inmiddels overleden is. Aan haar kon hij dus niet meer vragen wie de dader was.
4. Eerste reactie achteraf 1 niet 1 niet 2 een beetje 3 erg Spannend X Meeslepend X Ontroerend X Grappig X Realistisch X Fantasierijk X Interessant X Origineel X Goed te begrijpen X Dit werk heeft me aan het denken gezet Ja
Ik heb iets aan dit werk gehad Nee
Dit werk spreekt me wel aan, omdat het realistisch geschreven is. Ik denk namelijk wel, dat er gezinnen met zo’n problemen bezig zijn. Ik had er zelf ook niet zo goed over nagedacht. Dus ik besefte eigenlijk niet dat het zo veel problemen met zich mee kon brengen. 5. Uittreksel van het verhaal 5.1 Tijd en ruimte Het gedeelte tegenwoordige tijd verloopt min of meer chronologisch, met af en toe een vooruitwijzing of een terugbik, maar tussen die stukken tegenwoordige tijd door staat een groot aantal flashbacks. Zowel de stukken die in het nu spelen als de stukken die in het verleden spelen staan afwisselend in tegenwoordige en verleden tijd geschreven. Het verleden (de flashbacks) is niet chronologisch geordend, maar chronologisch gezien behandelt dat een periode van een jaar of tien. Vanaf het begin dat de hoofdpersoon zijn vriendin leerde kennen totdat hun “zoon” een jaar of acht is. De stukken i de tegenwoordige tijd (wel chronologisch) handelen over een paar maanden. Vanaf het moment dat de hoofdpersoon hoort onvruchtbaar te zijn tot op het moment dat hij weet wie de vader is, en eveneens met zijn niet-echte zoon heeft bijgelegd. Door de afwisseling van verleden en heden is het best spannend om te lezen. Het is niet altijd even duidelijk, waar, wanneer en waarom, maar gaandeweg het fragment wordt het dat wel. Je behoudt een zekere nieuwsgierigheid
De ruimte speelt niet zo’n belangrijke rol in het boek. Een aantal ruimtes zijn echter wel belangrijk. Het kleine huisje waarin Monika en Armin woonden toen ze net een zoon hadden, geeft een beetje een romantisch beeld van die tijd. Een soort idee van: de liefde overwint alles. Ook de kleine Renault 5, waarin Bo verwekt zou zijn, speelt een rol. Het idee van hoe fijn het toen was, gekoppeld aan zo’n klein autootje, valt in duigen. Ook de stad Amsterdam in verhouding tot de waddeneilanden, en dan met name Ameland. Op Ameland, waar Armin ook een aantal keer met Monika geweest was, wordt Armin allemaal te veel. Tussen de vogels en de natuur, waar Armin zo van houdt stort hij in en begint hij zijn verdriet weg te drinken. 5.2 Wijze van vertellen Het perspectief ligt bij Armin. Er is een ik-vertelsituatie. Je leert de gedachten en gevoelens van de hoofdpersoon, Armin, goed kennen. Het perspectief is eenvoudig je ziet de gebeurtenissen door de ogen van één persoon. Het effect is dat het verhaal wanhopiger wordt, de hoofdpersoon is namelijk wanhopig om de echte vader van Bo te vinden.
5.3 Spanning Doordat het boek midden in een handeling begint, is dat niet echt interessant. Maar de spanning wordt heel goed opgebouwd, omdat je wilt weten wie de ‘dader’ is. Uiteindelijk kom je daar ook achter. Ik had zelf heel er, dat ik mee ging denken met Armin wie die echte vader van Bo is. Hierdoor werd het nog spannender. Wat de spanning ook beïnvloede was, dat de uiteindelijke dader heel onverwacht was. Ik had zelf niet aan die dader gedacht. Het is dus echt een heel spannend boek, vanaf het begin en tot de laatste bladzijde. 5.4 Thema en motieven Al snel maakt Karel Glastra van Loon duidelijk dat het thema van het boek het bedrog is, waardoor Armin niet de vader van zijn kind blijkt zijn. Verder blijkt dat de personages erg veel van elkaar houden en daar ook erg veel waarde aan hechten. Een ander thema is dus liefde. Verder zijn de thema’s die aan bod komen bedrog en wantrouwen. Armin wordt bedrogen door Monika en hij wantrouwt verschillende personen, waarvan hij er velen als ‘dader’ ziet. Wat ook erg naar voren komt, is hoe paranoïde Armin wordt. Hij vindt zelfs de huisarts verdacht als het gat om de biologische vader van ‘zijn’ kind. Het motief van De Passievrucht is het achterhalen van de ‘dader’. Daar is Armin voortdurend mee bezig en dat zal hem uiteindelijk ook lukken. Hij blijkt zeer gefrustreerd te zijn door het nieuws van de dokter dat hem duidelijk maakt dat hij niet de vader van Bo is. 5.5 Personages De hoofdpersoon in het boek is Armin. Armin is in de dertig jaar. Hij is een round character, omdat je veel over hem te weten komt. Van beroep is hij corrector bij een wetenschappelijke uitgeverij. Dit is van extra betekenis voor het verhaal: hij is een geboren rechtzetter, en uitgerekend die blijkt toergerust met een spelfout in zijn genen Hij is tevens liefhebber van biochemische weetjes en feitjes. Hij is qua karakter erg wantrouwend, hij verdenkt iedereen er van de biologische vader van Bo te zijn, zelfs zijn eigen huisarts. Daarbij komt nog eens dat hij altijd de waarheid wil weten. De bijpersonen zijn Bo, Monica, Ellen, Dees en de ouders van Monica en Armin zelf. Bo is de vermeende zoon van Armin en Monica. Tot op het einde van het boek is het niet duidelijk wie de biologische vader van hem is. Hij is in het boek rond de dertien jaar oud. Er wordt meer over zijn leven verteld, over de tijd voor Monica’s dood, vanaf dat hij ongeveer drie jaar oud was. Monica is de vroegere vriendin van Armin. Ze is gestorven aan een hersenvliesontsteking, in het boek 10 jaar geleden. Hiervoor moet Armin voor Bo zorgen. Ellen is de tegenwoordige vriendin van Armin. Ze is tevens een vroegere vriendin en collega van Monica. Zij heeft Armin uit zijn rouwperiode om Monica gehaald, een periode waarin hij veel dronk, en ’s nachts altijd op stap was. Zij en Armin voeden nu samen Bo op. Dees is de beste vriend van Armin aan wie Armin zijn avonturen verteld die hij beleefd in de zoektocht naar de biologische vader van Bo. Dees is vastbesloten de evolutietheorie van Darwin omver te werpen, en houdt Armin op de hoogte van zijn kritiek op deze theorie. De ouders van Armin en Monica komen minder vaak voor in het boek. Vooral de ouders van Monica komen weinig voor omdat Armin het niet zo opheeft met die mensen. Alleen de vader van Armin speelt een grotere rol in het boek omdat hij de biologische vader van Bo is, en omdat hij in de ogen van Armin een ‘alleskunner’ is, wat Armin zelf niet is, omdat hij zijn enige grote liefde heeft laten gaan. 5.6 Titelverklaring In het woordenboek staat als betekenis voor passievrucht: - Benaming voor een plantengeslacht in Tropisch Afrika. - Ik denk niet dat Karel Glastra van Loon deze plant heeft bedoeld als titel voor zijn boek. Ik denk dat hij het woord letterlijk heeft genomen. Het gaat over vruchtbaarheid. Armin dacht dat zijn zoontje uit een ‘passievrucht’ was geboren, maar dat blijkt niet zo te zijn, althans niet uit de ‘passievrucht’ van Armin. De passievrucht staat misschien ook voor de natuur. Armin is erg betrokken met de natuur. Armin is erg betrokken met de natuur. Hij houdt ervan om de vogels te bestuderen en om de waddeneilanden te bezoeken. 5.7 Samenvatting van het verhaal Armin Minderhout woont samen met zijn vriendin Ellen en zijn dertienjarige zoon Bo in Amsterdam. Hij werkt als corrector bij een wetenschappelijke uitgeverij. Hij en Ellen willen graag nog een kind maar dat lukt niet. Armin laat zich onderzoeken. Als hij er achter komt dat hij zijn hele leven al onvruchtbaar is, stort zijn leven in elkaar. Hij kán dus niet de biologische vader van Bo zijn. De moeder van Bo, Monika, is al een paar jaar dood en kan hem dus niet vertellen wie de vader is. Armin besluit zelf op zoek te gaan. Om op zoek te gaan, moet Armin teruggaan in het verleden, naar de tijd dat Monika nog leefde. Hij maakt voor zichzelf een lijstje van wie de biologische vaders van Bo zouden kunnen zijn. Hij begint met de ex-vriend van Monica, Robert Hubeek. Hij gaat bij hem op bezoek. Hij zoekt zijn adres op en maakt een afspraak met Robert. Hij en Robert hebben elkaar nooit gemogen, en tijdens het gesprek wordt het Armin duidelijk dat Robert niet eens weet dat Monica gestorven is. Hij laat het zo, en schrapt hem van zijn lijstje. De volgende 'kandidaat' is de huisarts die Monica naar het ziekenhuis heeft gebracht vlak voor ze kwam te overlijden. Hij maakt een afspraak en vraagt hem op de man af of de arts de vader van Bo is. Hij is nogal geschokt en toont zijn medeleven aan Armin. Na dit gesprek schrapt Armin ook de huisarts van zijn lijstje. De enige die nog overblijft is Niko Neerinckx, die bij Monica op het reisbureau werkte, en van wie Monica eens gezegd heeft dat hij al menig huwelijk op de klippen heeft laten lopen. Niko viel namelijk nogal eens op de vrouw van een ander. Armin durft Nico hier niet mee te confronteren, omdat hij bang is dat hij dan nog wel eens de voogdij zou willen aanvragen. Hij gaat op bezoek bij de vrouw van Niko. Hij doet zich voor als Erik Aldenbos, een vorige bewoner van het huis van de familie Neerinckx die als klein jongetje brieven verstopt zou hebben op de zolder tussen de balken. Hij ontmoet de vrouw van Niko een aantal keren. Hij komt er achter dat de oudste zoon van Niko ook Bo heet en hij ziet dat ze een foto van Monica in het familiealbum hebben. Alles wijst er op dat Niko de 'dader' is naar wie Armin zo driftig op zoek is. In de tijd dat hij op zoek is naar de 'dader', denkt Armin voortdurend aan de tijd die hij heeft doorgebracht met Monica en aan de periode van haar ziekte. Bovendien overlijdt zijn vader ook nog in deze periode. Dit alles grijpt hem nogal aan en hij besluit dat hij er tussenuit moet. Bo en Armin gaan met z'n tweeën naar Ameland. Ze hebben daar een heerlijke tijd, maar als Bo verliefd wordt op een meisje die daar ook op vakantie is gaat het mis. Wanneer Bo en Armin in de kroeg zitten waar het meisje ook is, gaat Bo aan het eind van de avond met de jongelui mee ergens anders heen, terwijl Armin blijft waar hij is en zich gaat bezatten. De volgende ochtend wordt hij wakker met een gigantische kater. Hij vraagt zich af of Bo thuis is, en ziet hem samen met zijn vriendinnetje in bed liggen. Toen ze weg waren, ging Armin op het bed liggen en werd wakker van geschreeuw. Hij lag in zijn eigen braaksel en Bo ging tegen hem tekeer. Er begint een woordenwisseling waarin Armin vertelt dat hij niet de vader van Bo is. Bo is woedend en geschokt. Armin heeft er spijt van dat hij het Bo verteld heeft, maar het is ook een enorme opluchting. Wanneer Armin weer thuis is gaat Armin de spullen van zijn vader opruimen. Hij vindt onder het bed van zijn ouders een kistje. Daarin zit een brief van Monica, gericht aan zijn vader. Het enige dat erin geschreven staat is: 'Ik ben zwanger. M.' Armin beseft dat dit maar één ding kan betekenen en gaat geschokt naar huis waar Ellen en Bo zijn, die beiden gehuild hebben. Op de tafel ziet Armin een envelop liggen waarop staat: 'Voor Bo'. Het is het handschrift van Monica. Ellen heeft al die jaren de brief voor Bo bewaard waarin staat wie zijn biologische vader is. Ze wist het al die tijd.
6. Verwerkingsopdrachten 6.1 Video Karel Glastra van Loon Op 20 maart kwam er op de televisiezender RTL 5 een programma, Schrijvers Only, met daarin oa. de schrijver van De Passievrucht, Karel Glastra van Loon. Hierin kregen ze, met nog 4 andere schrijvers, een aantal stellingen waar ze op gingen reageren. Ik zal even aangeven welke schrijvers er nog meer bij waren. Ronald Giphart, Thomas Rosenboom, J. Bernlef en Adriaan van Dis. Ik had wel een plaatje van Karel Glastra van Loon gezien op de achterkant, maar dan is het toch altijd lastig inschatten. Ik wist dus absoluut niet wat ik ervan moest verwachten. Ik zal nu proberen kort een samenvatting te geven van het programma, waarbij ik dan de discussiepunten ieder kort zal bespreken. Als eerste werd er gesproken over het feit dat het boekenweekgeschenk dit jaar door een buitenlander is geschreven. Volgens Karel Glastra van Loon moeten ze het gewoon doen. Er zijn ook goede vertalers, en ook die moeten beloond worden. Daarentegen: het boekenweekgeschenk van nu is ongeveer 300 bladzijden. Dus hetgeen waar ze het allen mee eens zijn, is dat er straks niemand meer bladzijden uit zal halen, omdat het eigenlijk maar rond de 90 bladzijden mag liggen. Daardoor moeten Nederlandse schrijvers er vaak bladzijden uit snijden. Nu zullen ze dus vaker gaan zeggen: ja, maar dat doen we niet! Dat is het risico wat ze nu lopen. Als tweede discussiepunt, kwam Ootmarsum. Dit is een bekende plaats onder de schrijvers, waar ieder jaar een ‘voorleesavond’ wordt georganiseerd. Bernlef had het idee dat Thomas Rosenboom daar wel eens ooit geweest kon zijn. Dit was inderdaad waar. Dus toen kwamen de vragen. Levert het veel geld op? Was het leuk? Waarom ben je er heen gegaan? Hij gaf hierop als antwoord dat hij niet voor het plezier ging, maar zodra het goed afgelopen was, had hij wel een voldaan gevoel. Wat iedereen opviel, was dat er op zo’n avonden erg veel vrouwen komen. Wat ook een belangrijke reden is om naar zo’n avonden te gaan, is dat je je boek goed onder de man kunt brengen. Wat Adriaan van Dis vaak deed, was stiekem kijken of het verhaal van je nieuwe roman goed valt onder de mensen. Dit is iets wat bijvoorbeeld Bernlef nooit zou doen. Zeker niet als het nog niet gepubliceerd is. Daarna kwam de bekendheid die groter of juist kleiner werd dankzij de televisie. Adriaan van Dis heeft lang een eigen programma gepresenteerd. Hij geeft juist aan dat sindsdien hij daarmee gestopt is, zijn boeken beter verkocht worden. Terwijl juist Ronald Giphart en Karel Glastra van Loon aangeven dat de televisie wel degelijk een goede invloed heeft. Bij Giphart is zijn boekenverkoop omhoog geschoten, sinds hij bij Sonja Barend is geweest. Bij Karel Glastra van Loon is dit gebeurd, nadat de prijsuitreiking van de Generale Bank Literatuurprijs op de televisie was uitgezonden. Mensen die dat gezien hebben, weten in ieder geval dat De Passievrucht, waar hij deze prijs voor ontving, een goed boek is. Wat volgens Bernlef als belangrijkste invloed wordt gezien, is de ‘mond-op-mondreclame’. Als het een goed boek is, vertellen de mensen dat wel aan elkaar. Hier is toch wel iedereen het mee eens. Ook iets waar je me te maken krijgt als schrijver van een nieuw boek, zijn de recensies die geschreven worden. Wat doen ze hiermee? Lezen of juist ongelezen de prullenbak in gooien. Adriaan van Dis geeft heel duidelijk aan ze absoluut niet te lezen. Daar heeft hij, naar eigen zeggen, iets te lange tenen voor. Terwijl je die gevoeligheid juist weer goed kunt en moet gebruiken bij het schrijven. Hij vraagt wel altijd aan de uitgever hoe ze waren. Die bewaart ze dan, en zijn vrouw plakt ze later allemaal in. Hij wil ze wel lezen als hij ouder is, en toch niet meer schrijft. Maar ook in goede recensies staat altijd wel iets wat afgekraakt wordt volgens van Dis. J. Bernlef denkt dat hij daarmee dan één van de weinige is. Hij leest ze zelf wel. Alleen op feitelijke fouten reageert hij. En daar bedoelt hij dan mee als er een verkeerd personage in staat bijvoorbeeld. Dat is gewoon vervelend. De opmerking die Ronald Giphart maakte vond ik zelf erg goed: “Zij schrijven over jou, dus je hebt al gewonnen”. Wat ook veel voorkomt, is dat vrouwen na een optreden meer willen, of denken dat de schrijven de vrouwen ook leuk vindt. Bij Karel Glastra van Loon zitten in de zaal meestal alleen maar 55+-mensen. Daarentegen bij Ronald Giphart zitten juist de wat jongere lezers. Ze hebben wel ooit liefdesbrieven gekregen, maar wat J. Bernlef daarover zei, was dat je er niet op in moest gaan, want voor je het door hebt, staan ze al bij je op de stoep. Hier had Adriaan van Dis wel een keer last van gehad. Erg vervelend! Als laatste gingen ze het hebben over de verfilmde boeken. Hersenschimmen van van J. Bernlef is verfilmd. Daar was hij zelf heel tevreden over. Hij heeft alles uit handen gedaan, en zich er zelf niet meer mee bemoeid. Hij kreeg contact met diegene die het plan had om het te gaan verfilmen. Hij zelf had het idee dat het een lastig boek was om te verfilmen, omdat het in het hoofd van iemand afspeelt, maar daar had de filmmaker een idee op bedacht. Dat idee sprak Bernlef wel aan, en vond het dus goed. Ronald Giphart heeft zich met Ik ook van jou ook niet meer bemoeid. Hij had daarvoor als argument: het is mijn boek, en jullie film. Ook de Passievrucht wordt binnenkort verfilmd. Karel Glastra van Loon heeft zelf de eerste versie van het script al gelezen en dat zag er goed uit. Dus hij heeft goede hoop. En als laatste: een slechte film is nog sneller vergeten, dan een mislukt boek! Alles bij een vond ik het een best leuk programma, en ik ben blij dat ik het had opgenomen. Wat mij opviel was dat Adriaan van Dis en J. Bernlef de wat serieuzere waren, terwijl Ronald Giphart en Karel Glastra van Loon juist vol met humor zaten. Daarentegen zei Thomas Rosenboom helemaal niet veel, die hield zich heel rustig op de achtergrond. 6.2 Favoriete romanpersonage Ik zou hier willen kiezen voor Ellen. Zij wist het al heel de tijd, maar juist doordat ze het niet verteld heeft en het voor zichzelf heeft gehouden heeft ze de spanning in het boek hoog gehouden. Daardoor kon je zelf nog heel de tijd gaan gissen naar wie de biologische vader is van Bo. Dat heb ik zelf ook heel erg gedaan, maar is was niet op de echte dader gekomen. Daardoor bleef het dus spannend tot op het einde van het boek. Ik vond het knap dat ze op het juiste moment de brief van Monica aan Bo liet lezen en hoe goed ze het verborgen heeft weten te houden. Ook omdat ze de beste vriendin van Monica was. 7. Eindoordeel Het taalgebruik in dit boek is makkelijk. Er komen geen moeilijke woorden in voor en daardoor leest het heel makkelijk. Ik vond zelf het onderwerp heel leuk gekozen, juist omdat het heel realistisch is. Hierdoor leef je ook helemaal mee met de hoofdpersoon. Ik denk ook dat dit bij veel gezinnen ook voorkomt. Zelf had ik daar nog nooit zo over nagedacht, omdat het niet in mijn omgeving heeft gespeeld. Ik denk ook dat je zoveel met de hoofdpersoon mee leeft, omdat je al zijn gevoelens en gedachten te weten komt. Gaandeweg leer je de hoofdpersoon ook steeds beter kennen. En kun je zelfs af en toe begrijpen waarom hij bepaalde acties doet. Ook de opbouw van het boek vond ik heel goed. De spanning werd heerlijk opgebouwd, en op het laatste moment krijg je pas de ontknoping te horen, dan weet je pas wie de biologische vader van Bo is. Ik had eigenlijk niet verwacht dat Armin dat in een ruzie tegen Bo zou vertellen, maar dat hij daar heel lang over zou nadenken, hoe hij het Bo het beste kon vertellen. Maar dat ging al niet meer. Alles bij elkaar vond ik het gewoon een prachtig boek, waarvan ik het zeker niet jammer vind dat ik het heb gelezen.