De onweerstaanbare bastaard door Conny Braam

Conny Braam
De onweerstaanbare bastaard
Uitgeverij augustus
Amsterdam, Antwerpen, 2002

Module 1

1. Beschrijvingsopdracht

Boekkeuze:

Ik heb dit boek gekozen om te lezen omdat ik het van mijn opa heb gekregen voor kerst. Hij weet meestal wel goede boeken voor me uit te kiezen en dit keer had hij het alweer goed gezien.

Eerste persoonlijke reactie:

Mijn eerste reactie terwijl ik het boek aan het lezen was, was dat ik het zo verschrikkelijk saai vond. Het ging een beetje van de hak op de rak en was niet te volgen. Alsof je halverwege het verhaal begonnen was. Pas later toen ik mezelf had gedwongen om door te lezen begon ik het leuk te vinden. Het werd heel interessant omdat je wil weten hoe het verder zal verlopen. Ook al is het een oorlogsboek, het gaat meer om het gezin zelf. Het was heel erg overtuigend omdat het waarschijnlijk ook zo ging in de oorlog.

Samenvatting:

Tijdens de eerste wereldoorlog, als de Duitse oorlogsschepen en onderzeeërs een strijd leveren aan de Engelsen op zee, is het vissersstadje IJmuiden in het neutrale Nederland betrokken bij een andere strijd tussen deze partijen. De Engelse en Duitse Vice-consuls vechten om de aanvoer van waardevolle verse vis. Dankzij de blokkade stijgen de prijzen sterk en voor de eigenaren van boten, handelaren en opportunisten is de oorlog een goudmijn. Als honderden Russische, Duitse en Engelse deserteurs en dienstweigeraars ook hun plek in het dorpje zoeken gaat het er nog heter aan toe.
Tussen de duinen en de haven, naast het kerkhof, woont Lena Boerhaave-Abraham. Haar oudste zoon Nico, doodgraver en pacifist, begraaft de lijken van de vele slachtoffers van op zee. Haar dochter Klara heeft een café, terwijl charmante Bart Boerhaave, haar lieveling en handelaar, rijk wordt als een scheepseigenaar.
In een poging om de blokkade op te heffen die de vijand heeft gesteld, stoppen de Engelsen eerst de toevoer van steenkool, wat essentieel is voor stoomtrawlers en voor de treinen die vis naar Duitsland vervoeren. Als dit niet werkt leggen ze de visserij plat met een verbod om uit te varen. Als ze merken dat dit ook niet wordt gevolgd zetten ze een stop op de toevoer van mout. Dat is een grondstof voor bier. Dit heeft direct effect op het Klara’s café, waarop Bart beslist om een smokkelhandel te starten samen met de vriend van zijn zus, de Schot Lyall Linklater dan de Orkney Eilanden.
In 1918, na het eind van de oorlog, Bart’s vloot verliest haar waarde en hij ziet een ander alternatief om ze te verkopen. Daardoor fraudeert hij de verzekering en vlucht samen met Lyall en hun vrienden Jock en Jimmick. Samen vluchten ze naar de moeder van Lyall op de Orkney Eilanden waar de Engelse marine de Duitse vloot heeft gelegd. Eenmaal daar zet Bart weer een smokkelhandel op met de bemanning van de oorlogsschepen die daar liggen. Dan, op 21 juni 1919, gebeurt er iets nieuws in de geschiedenis van de marine. De hele Duitse vloot is tot zinken gebracht door de Duitse officieren. Dit heeft een groot effect op Bart en er zit voor hem niets anders op dan weer naar huis terug gaan. De relaties in het stille havenstadje aan het Noordzeekanaal zijn niet alleen verstoord door hebzucht en oplichterij, maar ook door de revolutie die door Europa trekt. Dezelfde dingen hebben er voor gezorgd dat de familie Boerhaave zo uit elkaar was gegroeid.

Kritisch Literatuur Lexicon:
Is bijgevoegd.

2. Verdieping

Verdiepingsopdracht 1

-De verwachtingen die bij de lezer gewekt worden zijn onder andere dat Lyall echt overleden is op zee omdat je heel lang niets over hem hoort. Pas later denk je dat hij het misschien toch wel overleefd zal hebben. Pas als je leest dat hij bij Bart voor de deur staat weet je datje toch gelijk had.
Ook verwacht je dat als ze vluchten naar de Orkney eilanden dat ze daar geen last meer zullen krijgen van de vijand, maar als ze er aankomen dan is het eerste wat ze zien die ontzettend grote oorlogsschepen. Dat is een beetje angstaanjagend, maar later merk je dat de bemanning daarop niets erg in de zin heeft.
-Het ver haal bevat redelijk was open plekken. Tijdens het lezen stel je jezelf heel wat vragen die meestal vrijwel direct worden beantwoord.
-De belangrijkste open plekken zijn of Bart ooit zal inzien dat geld hebben niet alles is. En of Lena zal inzien dat ze niet meer terugkan naar Rusland, dat ze blij moet zijn waar ze is.
-Voorbeelden hier van uit het boek zijn of het nog lang zal duren voor de Russische onderduikers gevonden zullen worden in e ijskelders van Nico. Even later lees je dat de oorlog voorbij is en dat ze dus vrij zijn. Wat je je ook een tijd afvraagt is of Nico en de anderen wel zullen worden vrijgelaten uit de gevangenis. Later worden ze vrijgelaten.
-Er zijn niet echt open plekken die je als lezer zelf moet invullen.
-De manipulatietechnieken die zijn gebruikt zijn vertraging, uitstel en overschakelen op een andere verhaallijn. Dat zie je aan de verdeling in de hoofdstukken. Af en toe ga je over naar een andere situatie en moet je verder lezen om er achter te komen hoe iets afloopt.
-Er is sprake van meerdere spanningsbogen. Soms krijg je snel antwoord op je vragen, soms duurt het iets langer.

Verdiepingsopdracht 2

Onderwerp:

-De onderwerpen van het boek zijn oorlog en familie. Het gaat over een familie in de eerste wereldoorlog.
-Het onderwerp oorlog spreekt me niet zo aan, maar omdat het over een familie ging was het heel interessant. Ik had het niet verwacht en het boeide me wel.
-Ik heb er nooit echt over nagedacht hoe het er aan toe kan gaan in een familie tijdens de oorlog.
-Ik ben er nu wel anders over gaan denken omdat ik er meer over weet.
-Ik vond verrassend aan deze uitwerking dat het niet zo zeer over de strategie van een oorlog gaat maar wat het met de mens doet.
-Ik kan me wel vinden in de mening die uit dit boek komt. Het is heel erg dat een oorlog de mens zo kan veranderen.
-Het onderwerp wordt heel goed uitgewerkt.
-Ik heb wel vaak dingen over de oorlog gezien en gelezen maar iets als dit nooit.

Gebeurtenissen:

-De belangrijkste gebeurtenis in het boek vind ik dat de familie na veel gebeurtenissen uiteindelijk toch weer terug bij elkaar komt.
-De nadruk ligt toch meer op wat de personen denken en voelen. Dit komt dan weer terug in wat ze doen en dus wat er gebeurt.
-Het verhaal bevat genoeg gebeurtenissen om te blijven boeien.
-Het is heel logisch opgebouwd.
-Ik vind de gebeurtenissen boeiend en geloofwaardig. De oorlog was er echt dus kunnen de gebeurtenissen ook heel echt gebeurd zijn.
-De gebeurtenis die het meeste indruk op me heeft gemaakt is wanneer het Duitse oorlogsschip naar IJmuiden komt met allemaal bevroren mensen erop en erin die vervolgens losgemaakt worden met een bijl en warm water. Dat lijkt me vreselijk en ook heel moeilijk om mee te maken.
-Alle gebeurtenissen hebben me wel aan het denken gezet. Daardoor ga ik anders tegen dingen aankijken.
-Ik kon de meeste dingen zo voor me zien.
-Ik moest zelf niet veel aanvullen aan het verhaal.
-Ik heb nooit zoiets dergelijks meegemaakt.
-In het begin vond ik het best saai maar later kwam ik goed in het verhaal en werd het heel boeiend.
-Ik heb nooit iets vergelijkbaars gezien of gelezen.

Personages:

-Ik zou niet graag op de hoofdpersoon willen lijken. Pas laat in zijn leven merkt hij wat echt belangrijk is ik wil dat liever wat eerder weten.
-Ik kan me wel goed in de personages verplaatsen omdat je goed merkt hoe ze denken.
-De hele familie waren voor mij karakters. Alleen de tweeling vond ik typetjes omdat je niet veel van ze te weten komt. Alle anderen zijn ook typetjes.
-Ik vind het knap dat ze zich soms zo goed kunnen inhouden wanneer ik dat zelf niet gekund had. Ik zou nooit zo hebberig kunnen zijn als Bart.
-De personages hebben me niet echt beïnvloed.
-Ik vind het niet begrijpelijk dat Bart zo veel overheeft voor een paar centen terwijl anderen niets hadden en de oorlog ook overleefden.
-De personages reageren niet altijd even voorspelbaar. Soms wel maar meestal niet. Dat houdt juist de spanning erin.
-Ik vind Klara wel sympathiek omdat ze zich toch sterk houdt tussen alle mannen in.
-Je komt het meest te weten van Bart om dat je het meest over hem verteld krijgt. Van Lena kom je ook veel te weten. Zo kun je hun gedrag wel begrijpen.
-Je hoeft niets in te vullen over hun innerlijk.

Bouw:

-In het begin moest ik er aan wennen maar toen ik het gewend werd was het geen probleem.
-Het verhaal komt langzaam op gang.
-Ik vind dat alles wel goed met elkaar samenhangt.
-Het verhaal is spannend door alle open plekken en onverwachte gebeurtenissen.
-Het verhaal is boeiend omdat er telkens iets anders gebeurt.
-Er zijn meerdere verhaallijnen die door elkaar heen lopen. Dat houdt de spanning erin.
-Ik vind dat de bouw wel goed past bij de inhoud.
-Er wordt niet met de tijd gespeeld.
-Er zitten geen terugblikken in.
-Het eind vind ik heel mooi want dan valt alles op zijn plaats.
-Je ziet het uit de ogen van meerdere personages. Dat past er goed bij.

Taalgebruik:

-Ik vond de tekst niet lastig om te lezen.
-Het heeft geen vervelende stijl, het leest makkelijk.
-De verhoudingen waren goed zoals het hoort.
-Ik vind de manier van vertellen soms iets te langdradig maar over het algemeen goed.
-Het taalgebruik lijkt soms ietwat ouderwets maar dat hoort er juist bij.
-Er is wel spreke van beeldspraak maar daardoor zie je dingen goed voor je.

3. Evaluatie

Over het boek:

Ik vond het een heel mooi en geloofwaardig boek. Ik kon me er goed in inleven en leefde met de personen mee. Sommige dingen kon ik heel gedetailleerd voor me zien en dat vind ik het leuke aan grote beschrijvingen. Het was geen oppervlakkig oorlogsboek over alle gruwelen maar over wat er in de mensen omgaat en wat het met ze doet.

Over het uitvoeren van de verdiepingsopdracht:

-Het was niet echt moeilijk.
-Alleen de vragen over de open plekken heb ik wel eens moeite mee.
-Ik vond hem niet moeilijker.
-Ik heb wel een beter inzicht gekregen in het boek omdat je er meer over nadenkt.
-Dat het lezen van een boek niet alles is. Er komt meer bij kijken.

Module 2

2. Verdieping

Verdiepingsopdracht 1

-De hoofdpersoon is een knappe charmante jongeman. Hij is hebzuchtig en wil altijd het beste ten koste van anderen.
-Hij wil bereiken dat hij heel rijk is en dat hij voor zijn familie kan zorgen.
-Door zijn karakter doet hij dingen waar hij later spijt van krijgt.
-Hij beslist om de verzekering te frauderen door zijn schepen voor gezonken op te geven terwijl hij ze zelf heeft laten zinken.
-Het gevolg was dat hij moest vluchten omdat hij gezocht werd.
-Ik had nooit de verzekering opgelicht.
-Pas aan het eind van het verhaal realiseert hij zich wat hij heeft gedaan en verbetert zijn leven. Hij merkt dat hij niet echt gelukkig is.
-Ik vind hem wel sympathiek omdat hij iets wil doen voor zijn familie alleen hij pakt het verkeerd aan en merkt dat te laat.
-Ik kon me soms wel in hem verplaatsen.
-Lena: komt oorspronkelijk uit Rusland en wil daar terug naartoe, is heel ingetogen en rustig.
Nico: heeft zijn vader opgevolgd als doodgraver, voelt het als een verplichting voor zijn moeder, is zorgelijk.
Bertie: de zoon van Nico, loopt achter zijn oom Bart aan en merkt niet wat hij doet, is een beetje naïef.
Klara: heeft een café en leed dus veel onder de oorlog, heeft onderduiker in huis gehad, is heel vriendelijk maar soms ook niet.
-Ik ben het over het algemeen wel met hun ideeën eens. Je kan de wereld natuurlijk niet veranderen maar je moet er het beste van maken.

Module 3
2 Verdieping
Verdiepingsopdracht 1

- Het verhaal is niet chronologisch verteld.
- Het boek is verdeeld in 6 grote delen waarin kleinere hoofdstukjes zitten.
- Het is fragmentarisch verteld.
- Het verhaal hangt goed in elkaar samen.
- Er zijn meerdere verhaallijnen die door elkaar heen lopen.
- Door de structuur is het heel spannend. Je wilt weten hoe het afloopt met de oorlog en of de familie weer bij elkaar komt.
- Er zitten niet echt duidelijke tijdsmanipulaties in het boek.
- De verteltijd van het boek is 344 bladzijden. De vertelde tijd is van 1941 tot 1919 dus 4 jaar.
- De historische tijd is de 2e Wereldoorlog. Het gaat over een familie uit IJmuiden in de oorlog.

Module 4
2 Verdiepingsopdracht
A

- Het thema van het verhaal is familie en oorlog.
- De oorlog is waarin het zich allemaal afspeelt. De familie waar het over gaat valt uit elkaar door de gevolgen van de oorlog.
- De motieven weet ik niet.
- De titel slaat op Bart. Hij is een bastaard en dat kan slaan op het feit dat hij een beetje een scharrelaar is. Ook heeft hij een onweerstaanbare charme.
B
- De plaatsen die het belangrijkste zijn, zijn het café van de zus van Bart, het huis en de begraafplaats.
- De ruimtes worden niet erg uitvoerend beschreven. Alleen het huis wordt redelijk omschreven. Het ziet er uit alsof het nog 50 jaar vroeger is. Allemaal oude meubels. Dat betekent dat de mensen nog heel erg gehecht zijn aan de herinneringen daaraan. In dit geval dus de grootvader van Lena.
- In de woonkamer hangt een oud schilderij van de grootvader. Het is iets heel belangrijks in de familie. De meubels zijn nog van toen hij er woonde.
- Door de plaatsen hangt de familie samen. De oorlog is niet alleen aanwezig op het strijdgebied, maar overal, dus ook in de huizen van de mensen en overal waar ze komen. Iedereen heeft ermee te maken.