Schrijver: Harry Mulisch. Harry Kurt Victor Mulisch wordt geboren op 29 juli 1927 in Haarlem. Over zijn eigen geboorte zegt hij: 'Op vrijdag 29 juli werd ik, negen pond zwaar, uit de Stille Oceaan opgevist. Diezelfde dag kwam de Vesuvius plotseling in verhevigde werking, maar de kranten vermeldden niet of dat kwam door mijn geboorte of door Mussolini, die ook die dag zijn verjaardag vierde'. Mulisch is de enige zoon van Karl Victor Kurt Mulisch en Alice Schwarz. Zijn vader komt uit het toenmalige Oostenrijk-Hongarije (nu: Jablonec in Tsjechië). Na de Eerste Wereldoorlog is hij naar Nederland geëmigreerd. Zijn moeder is joods, geboren in Antwerpen. Hoewel er thuis Duits wordt gesproken, wordt hij opgevoed met Nederlands. In 1936 scheiden zijn ouders, zijn moeder verhuist naar Amsterdam en Mulisch wordt vooral opgevoed door de huishoudster Frieda Falk. Hij gaat na de lagere school (1933-1939) naar het Christelijk Lyceum in Haarlem. Tijdens de oorlog werkt zijn vader bij de collaborerende bank Lippmann-Rosenthal&Co en in deze positie kan hij zijn zoon en ex-vrouw beschermen tegen deportatie. In zijn middelbare schooljaren raakt Mulisch in de ban van de wetenschap. Hij richt een laboratorium in voor zijn experimenten, geïnspireerd door het jeugdboek De avonturen van Bram Vingerling van Leonard Roggeveen. Deze hobby gaat ten koste van zijn schoolprestaties: hij zakt voor zijn overgangstentamen in 1944 en gaat van school. Na de oorlog wordt vader Mulisch tot drie jaar gevangenisstraf veroordeeld vanwege zijn baan bij Lippmann-Rosenthal & Co. Zijn moeder emigreert naar Amerika. Mulisch' belangstelling verschuift meer en meer van de wetenschap naar de kunst. Hij tekent veel en schrijft in 1946 het verhaal Mijn kamer, dat in 1947 gepubliceerd wordt in het tijschrift Elsevier. Daarnaast begint hij met het lezen van grote schrijvers als Multatuli en Dostojevski, gaat toneelspelen en treedt op in een operette. Vanaf 1949 richt hij zich volledig op het schrijven. Zijn vader overlijdt in 1957. In 1958 verhuist Mulisch naar Amsterdam. In datzelfde jaar wordt hij lid van de redactie van het tijdschrift Podium. Hij is ook redacteur van Randstad en tot 1990 van het bekende literaire tijdschrift De Gids. In de zestiger jaren toont hij zich sterk betrokken bij de nieuwe maatschappelijke en politieke ontwikkelingen. Hij voelt zich aangetrokken tot een communistische staat als het Cuba van Fidel Castro. In 1971 trouwt Mulisch met Sjoerdje Woudenberg. Met haar krijgt hij twee kinderen. In 1992 wordt er nog een zoon geboren uit een verhouding met een nieuwe partner. Op zijn vijftigste verjaardag wordt Mulisch benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. In 1992, bij het uitreiken van het eerste exemplaar van De Ontdekking van de Hemel, volgt een bevordering tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau. Van de gemeente Amsterdam ontvangt Mulisch de zilveren eremedaille. Titel: De ontdekking van de Hemel
Uitgever: Amsterdam: De bezige Bij. Plaats en jaar van uitgave druk: Amsterdam, 1995, 9e druk Eerste jaar van uitgave: 1992 Aantal bladzijden: 905 Genre: Een totaalroman, omdat het een filosofische roman, avonturenroman, een ontwikkelingsroman, een tijdroman en een psychologische roman ineen is. Samenvatting: 1. Het verhaal wordt verteld door een engel die het verhaal aan een andere engel verteld. 2. De personen die vooral in het verhaal voor komen zijn: Onno, Max, Ada, Sophia en Quinten. 3. Het verhaal begint ermee dat Onno het familiefeest van zijn ouders verpest. Hij gaat naar huis lopen en weet zeker dat hij op het late tijdstip nog een lift zal krijgen. Max (die toevallig met zijn auto voorbij rijdt) denkt Onno te herkennen en biedt hem een lift aan. Er ontstaat een hele hechte band tussen hen twee. Ze hebben vooral veel lol en hebben hele diepzinnige gesprekken met elkaar die eigenlijk ook weer nergens over gaan. In de auto vertelt Onno dat hij een zoon is van de bekende calvinistische ouds-staatsman, die voor de oorlog vier jaar lang minister-president is geweest. Onno verteld dat hij rechten heeft gestudeerd, maar dat tallkunde hem meer interesseert. Hij probeert nu de tekens op de Diskos van Phaistos te ontcijferen. Max vertelt dat hij astronoom is. Hij heeft een minder geweldige afkomst. Zijn vader is na de bevrijding als oorlogsmisdadiger geëxecuteerd. Vanaf het begin van de oorlog heulde hij al met de Duitsers en op een gegeven ogenblik liet hij zich, als blijk van zijn pro-Duitse gezindheid, zelfs van zijn joodse vrouw scheiden. De bescherming die haar huwelijk met een Ariër geboden had, viel nu weg en het duurde dan ook niet lang of zij werd via Westerbork naar Auschwitz getransporteerd. Max denkt dat zij in de gaskamers is omgekomen. Ook Max' grootouders, die inmiddels waren ondergedoken, werden door zijn vader verraden. Max was na de oorlog opgegroeid bij katholieke pleegouders. In de tijd die daarna volgt zijn ze bijna alleen maar samen. Ze hebben veel diepzinnige filosofische gesprekken die onder andere gaan over religie, literatuur en politiek. De vriendschap gaat zelfs zo ver dat Helga, Onno’s vriendin, de verkering uitmaakt. Enkele maanden later gaan de twee vrienden een tweedehands boekwinkel binnen. Max raakt helemaal van de kaart, helemaal betoverd door cellomuziek. Het meisje dat op de cello speelt blijkt de dochter te zijn van de boekhandelaar. Ze heet Ada Brons. In een cafe praten ze, in gezelschap van Onno, verder. ’s Middags neemt Max Ada mee naar de sterrenwacht, waar hij werkt. Na een rondleiding gaat ze met hem mee naar huis. Ze blijft die avond bij hem slapen. In de weken die volgen, ontmoeten zij elkaar dagelijks. In de weekeinden logeerd Ada bij Max in Amsterdam. Ze voelen zich heel erg tot elkaar aangetrokken. Max denkt er zelfs over Ada mee te nemen als hij over een paar jaar wordt overgeplaatst naar Westerbork. Bruno die vroeger cello met Ada speelde nodigt Ada op een dat uit om op de politiek-sociale manifestatie te komen spelen. Onno, die zich steeds meer met politiek bezig houdt, gaat met Max mee naar de manifestatie. Ada en Bruno worden na hun opterden uitgenodigd door enkele Cubanen om eens in hun vaderland te komen spelen. Ada is moe en wil naar huis. Ze gaat alleen, want Max en Onno willen nog wat blijven drinken. Max en Onno praten nog wat na, ze komen vanzelf bij het onderwerp Max zijn ouders. Max weet helemaal niet hoe zijn vader er uit ziet en daarom besluiten ze de volgende dag op onderzoek te gaan bij het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie. Als Onno de volgende dag bij Max aankomt beginnen Max en Ada net te vrijen. Als Max de bel hoort stopt hij meteen en roept naar Ada: ”maak jezelf maar klaar”. Ada blijft overdonderd en beledigd achter. Die zin die Max riep zet haar aan het denken over hun relatie en ze besluit bij hem weg te gaan. Onno en Max hebben intussen weinig succes in het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie. Ze kunnen maar 1 foto vinden van Max zijn vader, maar die is van veraf genomen. Als Max thuis komt vindt hij Ada’s afscheidsbrief. Hij accepteert haar besluit. Max blijft denken aan zijn vader. Hij wil meer over hem weten en daarom reist Max in zijn zomervakantie naar Polen, de geboortestreek van zijn vader. Onderweg bezoekt hij Auschwitz-Birkenau. Hij raakt er diep van onder de indruk. Hij begint met zichzelf te filosoferen en zijn conclusie is dat er geen hemel is, maar alleen een hel. Ada neemt in de tussentijd contact op met Onno. Ze wil weten waar Max is. Onno vertelt haar dat hij het niet weet, maar dat Max vast ergens in Polen, Tsjecho-Slowakije of Hongarije zit. Onno vraagt Ada of ze weer terug wil naar Max, maar Ada zegt nee. Onno vertelt over zijn politieke carriere bij de nieuwe sociaal-democratische partij ‘Nieuw Links’. Als ze het cafe verlaten gaat Ada met Onno mee naar huis. Daar aangekomen beseft Onno dat hij verliefd is op Ada. Ada schrikt van de troep in Onno’s huis. Ze stuurt hem een paar uur de stad in, zodat ze in alle rust zijn rotzooi op kan ruimen. Max keert weer terug uit Polen. De dingen die hij heeft meegemaakt op zijn reis hebben op hem zo’n indruk gemaakt, dat hij geen oor heeft voor Onno’s politieke carriere. Ook de relatie tussen Onno en Ada doet hem niets. Enkele weken later ziet Max Ada weer voor het eerst. Hij bezoekt de uitvoering van het Concertgebouworkest, waar Ada een aanstelling heeft gekregen. Ze praten heel even met elkaar. Korte daarna trekt Ada bij Onno in en stelt Ada, Onno voor aan haar ouders. Ada en Bruno krijgen allebei een uitnodiging vanuit Cuba om op het tiendaagse kamermuziekfestival in Havana te komen spelen. Max stelt voor om met Onno mee te gaan. Als ze in Cuba aankomen worden Max en Onno per ongeluk aangezien voor Nederlandse delegatieleden, die deelnemen aan het culturele congres in Havana. Omdat Onno het spannend en grappig vindt laten Max en Onno het daarbij. De kamers zijn al geregeld voor de ‘gasten van de revolutie’. Max en Onno besluiten zich in te schrijven voor het congres. Na een paar dagen begint Max zich af te vragen wat hij eigenlijk in Cuba doet. Hij verveelt zich en de discussies bij het congres interesseren hem niet. Met tegenzin bezoekt hij Ada’s optreden. De volgende dag vertrekt Ada weer naar Nederland. Max en Onno blijven nog enkele dagen, omdat het congres nog niet afgelopen is. Op de laatste dag van haar verblijf spreekt Ada af met Onno. Ze zullen elkaar ontmoeten bij het strand. Terwijl Onno op Ada wacht, gaat er een onbekende Cubaanse op de barkruk naast Onno zitten. Onno knikt haar vriendelijk toe. Als hij na enige tijd wegloopt om te kijken waar Ada blijft, loopt ze hem achterna. Ze stelt zich voor als Maria en nodigt Onno uit om met haar mee te gaan. Onno neemt haar uitnodiging direct aan. Bij Maria’s huis aangekomen, belt Onno naar Ada. Hij vertelt haar dat hij in de kerk is. Nadat hij de telefoon opgehangen heeft, gaat Onno met Maria naar bed. Ada spreekt die avond af met Max. Ze brengen een bezoek aan de Sierra Maestra en maken een wandeling op het strand. Max belt naar het hotel en krijgt Onno, die zich super stom voelt, aan de telefoon. Onno smeekt Max niks aan Ada te vertellen. Max keert weer terug naar het strand, waar hij Ada weer ziet. Max en Ada gaan zwemmen en hebben seks in de zee. Ada gaat winkelen in de Bijenkorf. Ze steelt een puntenslijpertje en voelt zich op een vreemde manier voldaan. Als ze de winkel uitgaat, wordt ze betrapt. Ze moet weer naar binnen en wordt opgesloten in een kamertje. Na een kwartier verschijnt de bewaker met een politieagent. Ada biedt aan om alsnog de puntenslijper te betalen, maar ze wordt geboeid meegenomen naar het politiebureau. Ze moet een proces-verbaal ondertekenen, maar het doordrukformulier werkt niet goed. De politieagent laat haar uiteindelijk maar gaan. Anderhalve week later viert Onno zijn 34e verjaardag. Ada verteld hem dat ze zwanger is. Onno is stomverbaasd, maar blij. Ze praten er lang over en komen tot de conclusie dat het kind in Havana verwekt moet zijn. Onno vindt het dan ook langzamerhand wel tijd worden, dat Ada kennis maakt met zijn ouders. Ada weet niet wie de vader van haar kind is. Ze heeft op de avond dat het kind verwekt is met Max en met Onno gevreeën. Onno brengt Max op de hoogte van Ada’s zwangerschap. Max schrikt. Hij beseft dat er een kans bestaat dat hij de vader is van Ada’s kind. Onno nodigt Max uit voor de bruiloft die twee weken later, gelijk met Max’ verjaardag, gehouden zal worden. Max is uiteraard getuige. De gedachte aan Ada’s zwangerschap laat Max niet los. Hij is bang dat het kind op hem zal lijken, zodat hij door de mand zal vallen. Hij wil Onno een brief schrijven, maar besluit eerst met Ada te gaan praten. Ada wil het niet vertellen, dus zegt Max ook niets. De bruiloft is simpel. Het stel komt veel te laat op de fiets bij het stadhuis aan. De huwelijksvoltrekking wordt kort gehouden en ’s avonds is er nog een diner. Max maakt eindelijk kennis met Onno’s ouders. Onno is helemaal verliefd op zijn zwangere vrouw en verkondigt dit dan ook luidkeels. Op 27 februari vieren Onno, Max en Ada de verjaardag van Onno en Max. Max nodigt Onno en Ada uit op het terrein van de sterrenwacht. Een rondleiding gaan ze lekker uit eten. Dan krijgt Onno een telefoontje. Sophia vraagt of ze onmiddellijk naar haar toe willen komen, want Ada’s vader heeft een hartaanval gehad. In het zware onweer rijden ze terug, maar ze kunnen op een gegeven moment niet verder door een omgewaaide boom. Ze hadden de boom niet gezien en willen uitwijken, en de auto beland in de berm. Max en Onno stappen uit om de auto weer de weg op te drukken. Juist op dat moment valt er een boom op de auto. Ada raakt bekneld en is buiten bewustzijn. In de ambulance blijft Ada buiten bewustzijn. Ook in het ziekenhuis verbetert haar situatie niet. Max gaat met een taxi naar het ziekenhuis in Leiden om Sophia te vertellen wat er gebeurd is. Ada’s vader is al overleden en Sophia is al naar huis. Max en Sophia bellen naar het ziekenhuis van Hoogeveen, waar ze van Onno horen dat Ada een schedelbasisfractuur heeft. Ze moet opgenomen worden in Amsterdam, waar een E.E.G. gemaakt zal worden. Max en Sophia praten over vroeger. Sophia biedt Max een slaapplaats aan. In de nacht sluipt Sophia naar Max toe, en ze hebben seks. Max is verbaasd en weet de volgende dag niet of hij nu hallucinaties heeft gehad of dat het werkelijkheid was. Sophia’s gedrag is de volgende dag nog even afstandelijk en Max blijft haar ‘mevrouw’ noemen. Hij concludeert dat er zowel een dag-Sophia als een nacht-Sophia is. Die avond spreken Onno en Max af in cafe Keyzer. Onno vertelt Ada’s muziekcollega, Marijke, wat er met Ada gebeurt is. Ada is hersendood. Het ongeluk heeft gelukkig geen gevolgen gehad voor het kind. Na de crematie van Ada’s vader herinnert Sophia Max eraan dat hij zijn puntenslijper heeft laten liggen. Max ziet dit als een uitnodiging om weer bij Sophia te komen. Vanaf de sterrenwacht in Dwingeloo maakt hij met haar de afspraak om de puntenslijper weer op te komen halen. Max en Sophia praten over Ada. Daarna nodigt Sophia Max uit om te blijven slapen. Max bezoekt Sophia enkele dagen per week. Overdag gaan ze heel afstandelijk met elkaar om, maar ’s nachts slapen ze met elkaar. Onno vraagt Max op een zondagochtend mee te gaan naar Ada. Max ziet er tegenop, maar kan niet weigeren; hij heeft Ada sinds het ongeluk niet meer gezien. Sophia komt even later ook naar het ziekenhuis. De arts vertelt hen dat Ada’s E.E.G. de laatste dagen verslechterd is. Ada ligt in een irreversibel coma. Tijdens een familieberaad van Onno’s familie, waar Sophia ook bij aanwezig is, wordt besproken wie het kind van Ada op zal voeden. Sophia vind dat het kind opgevoed worden in een gezin waar meer jongen kinderen zijn. Onno’s broers en zussen bieden zich een voor een aan. Onno wil er nog even over nadenken, maar de artsen besluiten dat het kind eerder geboren moet worden, omdat Ada’s toestand snel verslechtert. Max beseft dat nu het moment van de waarheid gekomen is. Nu zal iedereen weten wie de vader is van Ada’s kind! Max gaat er met zijn auto op uit om even na te denken. Hij vindt dat hij zich moet opofferen en stelt voor samen met Sophia het kind groot te brengen. Hij zal immers binnenkort naar Westerbork verhuizen voor zijn werk. Op de terugweg brengt Max voor het eerst sinds lange tijd weer een bezoekje aan zijn pleegmoeder, moeder Tonia, in verzorgingscentrum Sancta Maria. Ze is blij hem weer terug te zien en ze vraagt hem waarom hij haar niet eerder heeft bezocht. Max vertelt haar dat hij op het punt staat een belangrijke beslissing te nemen. Moeder Tonia laat Max de trouwfoto van zijn ouders zien, die ze tot haar verhuizing kwijt was. Dit is voor Max de eerste keer dat hij zijn ouders weer ziet. Verbaast maar blij neemt Max de foto mee naar huis. De volgende dag wil Sophia al snel weer naar het ziekenhuis gaan. Max wil eerst nog met haar praten. Hij spreekt met haar af in de restauratie van het Centraal Station. Ada’s kind wordt door de artsen volgende week donderdag met de keizersnede gehaald. Max weet dat er nu snel een beslissing moet worden genomen en komt met zijn voorstel. Sophia vraagt Max of hij wel beseft welke gevolgen zijn voorstel zal hebben. Max vindt dat ze het Ada verplicht zijn. Na enig aarzelen stemt Sophia met het plan in, op voorwaarde dat Onno het goed vind. Max besluit bij Onno langs te gaan. Onno reageert verbaasd op Max’ voorstel, maar vind het uiteindelijk goed. Na Max’ vertrek brengt Onno zijn familie op de hoogte van hun beslissing. Chirurg Melchior wil Onno spreken. Hij vertelt hem dat er bij de operatie een kans bestaat op fatale complicaties. Hij overweegt Ada in dat geval rustig te laten inslapen. Onno weet niet wat hij hiermee moet. Hij is het niet gewend om over het leven van een ander te beslissen. Voorlopig laat hij de kwestie nog even rusten. Op dinsdagavond bespreken Max, Sophia en Onno de kwestie. De financiele kant van de zaak, het winkeltje van Sophia en de huisvesting in Drenthe zijn snel voor elkaar. De directeur van de sterrenwacht wist nog wel een leuk appartement. Ada is ondertussen bevallen van een jongen: Quinten. Quinten moet na zijn geboorte nog enkele weken in de couveuse blijven. De directeur van de sterrenwacht heeft Max het appartement laten zien Max, Sophia en Quinten komen terecht op het kasteel Groot Rechteren. Max noemt het ‘een geschenk uit de hemel’. Ook Sophia kan haar ogen bijna niet geloven, het is zo mooi! Ze maken kennis met de andere bewoners van het kasteel: het echtpaar Spier, de docent Verloren van Themaat, de vertaler Marius Proctor en zijn vrouw Clara, Theo en Selma Kern. Eindelijk is de dag aangebroken dat Quinten het ziekenhuis mag verlaten. Max haalt hem samen met Sophia en Onno op. De zusters hebben moeite om afscheid te nemen van Quinten, want het is zo’n lief en mooi kind. Ook voor Onno is het een bijzondere dag. Het is voor het eerst dat hij Groot Rechteren bezoekt. Hij is zeer tevreden over de nieuwe woonomgeving voor zijn zoon. De medebewoners van Groot Rechteren vinden Quinten helemaal geweldig. Intussen is Onno de politiek in gegaan. Hij wordt gekozen in de gemeenteraad en vlak daarna wordt hij benoemd als wethouder van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen. Onno denkt steeds minder aan Ada en Quinten. Ada is goed ondergebracht in een verpleegtehuis in Emmen en ook Quinten ontbreekt het aan niets. Na Quintens eerste verjaardag, twee maanden geleden, is hij niet meer op Groot Rechteren geweest. Hij voelt zich eenzaam en besluit Helga te bellen. Helga is nog steeds vrijgezel en Onno wil haar graag weer terug. Quinten Quist groeit op tot een mooie peuter. Er is alleen een probleem, Quinten praat niet. Iedereen wil hem aan het praten krijgen en iedereen doet dan ook zijn uiterste best. Quinten houdt van tekenen en die tekeningen zijn prachtig en de kunstenaar Proctor vindt dat Quintens werk tentoongesteld zou moeten worden. Door iedereen wordt Quiten Kuku genoemd, dat is een afleiding van de Q.Q. Enkele weken voor Quintens derde verjaardag brengt Onno met Helga een bezoek aan Groot Rechteren. Tijdens een wandeling met zijn vader, spreekt Quinten zijn allereerste woordje uit: obelisk. Als Quinten vier is brengt Max hem voor de eerste keer naar de kleuterschool. Sophia is van mening dat het goed voor zijn persoonlijke ontwikkeling zou zijn. Quinten begrijpt niet waarom hij niet wordt opgehaald door zijn mama, zoals de andere kinderen. Sophia legt hem uit dat zij de moeder is van zijn mama en dat mama slaapt, net als Doornroosje. Thuisgekomen laat Sophia hem een foto zien van Ada. Quinten neemt de foto trots mee naar zijn kamer. Onno is ondertussen benoemd tot staatssecretaris van Wetenschapsbeleid. Door zijn nieuwe baan heeft hij nog minder tijd om Quinten te bezoeken. Quinten bezoekt inmiddels de eerste klas van de lagere school. Sophia en Max verbazen zich elke dag weer over hun pleegzoon. Hij is zo slim! Op een dag gaat Quinten naar buiten om de pet van meneer Roskams vader te zoeken. De pet ligt al jarenlang begraven, dus leent Quinten een schep van meneer Roskam. Tijdens het graven vindt hij een paar pijlpunten van vuistbijlen. Ze zijn nep. Meneer Verdonkschot blijkt de zogenaamde ‘prehistorische pijlpunten’ in de grond te hebben gestopt om er jaren later veel geld voor te krijgen. Quinten is zeven jaar als kort na elkaar Quintens overgrootmoeder (Sophia’s moeder) en grootvader (Onno’s vader) overlijden. Hij vraagt zich af waarom Ada’s naam niet in de rouwadvertentie staat vermeld. Volgens Onno is dat omdat ze niet gestoord mag worden. Quinten geeft aan dat hij zijn moeder graag wil zien. Onno zegt dat het goed is, maar hij wil het eigenlijk niet. Een week later neemt Onno zijn zoon mee naar het verpleegtehuis in Emmen. Quinten wil weten of zijn moeder echt niet meer wakker zal worden. Onno zegt hem dat Ada niets meer kan horen, zien en voelen. Ze zal nooit meer wakker worden, maar ze is ook niet dood. Quinten vraagt hoe het gebeurd is en Onno vertelt hem alles over Ada’s leven en het ongeluk. De kennismaking met zijn moeder maakt grote indruk op Quinten. ’S Nachts heeft Quinten nachtemerries. Hij is in het midden van de wereld, in een complex omgeven door zalen, trappen, zuilen, pilaren en loopbruggen, waar hij alleen uit kan ontsnappen door te ontwaken. Als hij wakker wordt, gilt hij het uit. Sophia neemt hem mee naar haar kamer. Vanaf dat moment komt zij ’s nachts niet meer bij Max. In maart 1977 valt het kabinet en Onno’s partij komt als grote winnaar uit de bus. Men verwacht dat Onno snel een ministerschap aangeboden zal worden. Het tegendeel blijkt helaas waar. De christen-democraten kiezen een conservatieve partij als coalitiepartner, waardoor de socialisten – Onno’s partij - afvallen. Onno voelt zich nu eindelijk vrij. Helga vindt dat hij zichzelf maar wat wijsmaakt: hij hoort gewoon in de politiek. Onno vindt dat uiteindelijk ook en wordt fractielid in de Tweede Kamer. In de vier jaar daarop ziet hij Quinten nog minder dan vroeger. Max heeft intussen een verhouding met een secretaresse op de sterrenwacht, genaamd Tsjallingtsje Popma. Pas na enkele maanden vertelt Max dit aan Sophia. Ze vindt het leuk voor hem, maar Max durft Tsjallingtsje niet mee te nemen naar Groot Rechteren. Quinten blijft maar dromen van ‘het midden van de wereld’. Hij wil meer weten over het gebouw, dat hij de ‘Burcht’ noemt. Bij meneer Themaat leest hij alle boeken over architectuur door. Als meneer Themaat Quinten vraagt waar hij naar zoekt, wil Quinten weten wat het gebouw is. Meneer Themaat denkt dat het gebouw niet bestaat, maar dat het Pantheon in Rome op een goede tweede plaats komt. Als Quinten de tekeningen van het Pantheon ziet, weet hij zeker dat de Burcht niet van deze wereld is. Pas als meneer Themaat een boek laat zien met reproducties van Piranesi’s Carceri, ziet Quinten een soort van Burcht. Een jaar later, in 1981, wordt Onno voorgedragen als minister van Defensie. Jammer genoeg gaat Bart Bork dwars liggen. Hij dreigt Onno’s bezoek aan Cuba wereldkundig te maken. De partijleiding adviseert Onno om het dan maar rustiger aan te doen. Onno twijfelt, maar gaat met het toch maar akkoord. Even later wordt Helga vermoord. Onno wil weg, weg uit Nederland. Na Helga’s begrafenis stuurt hij Max, Sophia en Quinten een afscheidsbrief. Hij zegt dat ze niet naar hem hoeven te zoeken, want ze zullen hem toch niet vinden. Niet veel later overlijdt de baron van Groot Rechteren. Hij laat Quinten 40.000 gulden na. De erfgenamen van de baron willen Groot Rechteren verkopen aan de huidige bewoners, maar zij kunnen niet voldoende geld bij elkaar krijgen. In de tijd daarna gaat Groot Rechteren van de ene eigenaar naar de andere. Doordat de bewoners nog huurbescherming hebben, heeft dat voor hen geen directe gevolgen. De komst van Korvinus, eigenaar van een sloopbedrijf, zorgt voor onrust. Korvinus zet alles op alles om de bewoners weg te jagen. Zijn methode heeft tot gevolg dat de een na de ander verhuist. Ada’s toestand verslechtert. Er zijn problemen met haar spijsvertering, Ada krijgt een nierbekkenontsteking en uiteindelijk wordt baarmoederhalskanker geconstateerd. De gynaecoloog ziet af van een operatie, omdat er al te veel uitzaaiingen zijn. Ook chemotherapie, bestraling en medicijnen zijn niet aan de orde. Sophia wil een eventuele beslissing aan Onno overlaten, maar Max vindt dat dat Sophia’s taak is. Sophia vindt dat er een einde aan moet komen. Max heeft Ada al jaren niet meer gezien en schrikt van de aanblik. Ada is helemaal afgetakeld en Max kan bijna geen lichaam herkennen onder de dekens. Max gaat op bezoek bij Tsjallingtsje. Ze vertelt hem dat ze een kind van hem wil. Het idee spreekt Max ook wel aan. Hij gaat even naar de tuin om na te denken. Hij gaat weer filosofisch denken en plotseling wordt Max getroffen door een meteoriet. Na de dood van Max vraagt Quinten zich af wat hij nog op Groot Rechteren doet. Hij besluit zijn vader op te gaan zoeken. Zijn school is niet belangrijk, want alles wat hij weet heeft hij daar niet geleerd. Sophia is niet enthousiast over Quintens plannen. Hij moet nog maar een jaar en dan heeft hij het gymnasium afgerond. Quinten is echter niet over te halen. Hij blijft maar een paar maanden weg en als hij terugkomt kan hij zijn school wel afmaken. Bovendien heeft hij genoeg geld. Quinten gaat eerst mensen zoeken die misschien weten waar zijn vader is. Niemand wil wat zeggen. Quinten besluit naar Italie te gaan; want daar is hij nog nooit geweest. Hij neemt zijn schetsen en tekening van de Burcht mee, in de hoop dat hij ze nog kan aanvullen. Op 11 mei 1985 begint Quinten’s zoektocht naar zijn vader. Hij reist met de trein naar Venetië. In Venetië ziet hij vele gebouwen die hem doen denken aan zijn Burcht. Op zijn rondreis ontmoet hij de vele jaren oudere Marlene Kirchlechner. Ze woont in Wenen, maar komt ieder jaar in mei naar Venetië. Marlene wordt verliefd op Quinten, maar schrikt als ze hoort dat hij nog maar zestien jaar is. Quinten besluit daarom naar Florence te gaan. Quinten moet genoegen nemen met een vieze kamer, omdat alle hotels volgeboekt zijn. Hij moet zijn kamer delen met zes andere mannen. Een van hen, Menne, heeft direct al een oogje op de jonge Quinten en zegt dat ook tegen hem. Quinten wil niets van hem weten en slaat Menne van zich af. Onno gaat ’s ochtends altijd boodschappen doen met Edgar (dat is zijn vogel) op zijn schouder. Vermoeid neemt hij plaats op een bankje voor het Pantheon. Plotseling herkent hij iemand. Het is Quinten, die met open mond het Pantheon bewondert. Onno loopt op hem af. Quinten vraagt zich af wie die zwerver is, maar herkent al snel zijn vader. Ontroerd vallen ze elkaar in de armen. Onno kan niet geloven dat zijn zoon in Rome is. Hij vertelt dat hij een lichte hersenbloeding heeft gehad en zodoende slecht kan lopen. Onno vraagt of Max ook in Rome is. Quinten vertelt hem dat Max overleden is. De volgende dag trekt Quinten bij zijn vader in. Samen gaan ze de stad in en bezoeken ze het Sint Pietersplein en de Sixtijnse kapel. Op de Piazza de Cavalieri di Malta ziet Quinten een ontwerp van Piranesi, dat lijkt op de Burcht. De gids vertelt over het Lateranodat een prachtig gebouw is en Quinten besluit daar eens een kijkje te gaan nemen. Volgens Onno is het niet ver weg; het is achter het Colosseum. Het gebouw, dat Quinten op een schets bij meneer Themaat heeft gezien, maakt een verpletterende indruk op Quinten. Ze betreden het Sancta Sanctorum (Heilige der Heiligen) via de Heilige Trap. Quinten voelt dat hij nu dichtbij het midden van de wereld is. Quinten wil nu alles weten over het Heilige der Heiligen. Onno vertelt hem dat daar de ark des verbonds is. Quinten wil weten wat de ark verbergde. Volgens Onno bevat het de twee stenen tafelen van Mozes, met de tien geboden. Vervolgens gaan ze lang filosoferen over de ark. Quinten denk t dat de ark nog steeds in het altaar ligt en wordt steeds zekerder van zijn zaak. Onno is onder de indruk van Quintens vasthoudendheid, maar vertelt hem dat de ark niet in het altaar verborgen is. Quinten vindt dit onbegrijpelijk; de kapel heet toch Sancta Sanctorum, er zitten toch twee engelen boven het altaar en het is toch de heiligste plek op de wereld? Onno waarschuwt Quinten dat hij het niet te gek moet maken, maar Quinten laat het idee van de stenen tafelen niet los. De volgende dag wordt Quinten zeventien jaar. Hij heeft maar een grote wens waar hij Onno’s hulp voor nodig heeft….. het aan het daglicht brengen van de tien geboden. Quinten wil zich ’s avonds in het Sanctorum laten insluiten. Onno vreest voor een gevangenisstraf en wil in eerste instantie niet meehelpen. Als Quinten alleen wil gaan, gaat Onno toch mee. Een paar dagen later laten Onno en Quinten zich insluiten in het Sancta Sanctorum. Ze horen hoe de paters na hun gregoriaanse liederen en gebeden slapen gaan. Om 22.10 uur begint Quintens werkelijke speurtocht naar de tafelen. Hij weet de sloten te openen, iets wat hij op Groot Rechteren heeft geleerd van Piet Keller. Na twee deuren geopend te hebben zijn ze er; het midden van de wereld! De sloten van de traliedeuren voor het altaar zijn snel geopend. Na enige tijd zoeken, treft Quinten inderdaad twee stenen tafelen aan onder het altaar. Onno wil zien wat er op staat, maar Quinten wil ze eerst in de koffer pakken. Als ze de kapel willen verlaten, ontdekt Onno dat hij zijn wandelstok heeft laten liggen. Bij Onno’s woning aangekomen wil Onno de tafelen zien. Quinten zegt dat ze geen tijd hebben, omdat ze onmiddellijk Italië moeten verlaten. Bij het vliegveld aangekomen, overleggen ze waar ze naar toe zullen gaan. Quinten wil direct weg met het eerstvolgende vliegtuig waar nog plaats is. Het toestel blijkt naar Cyprus te gaan, waarbij op Tel Aviv een tussenstop gepland is. Quinten boekt twee vliegtickets naar Tel Aviv. Onno en Quinten brengen een bezoek aan verschillende heilige plaatsen in Jeruzalem, waaronder de Tempelberg. De gids verteld hen over de steen ‘het midden van het midden’, waar de hemel, aarde en onderwereld samen komen. Quinten weet nu dat hij zich bevindt op de oorspronkelijke plaats van de ark des verbonds en de stenen tafelen. Even later doet Onno een schokkende ontdekking. Hij ziet een foto van een vrouw met een Auschwitz-nummer op haar arm. Ze heeft dezelfde diepblauwe ogen als Quinten. Onno concludeert dat dit Max’ overleden moeder moet zijn. Dat betekent dus dat Quinten niet zijn zoon is, maar de zoon van Max. Hij twijfelt of hij Quinten moet inlichten over zijn ontdekking. Hij besluit het niet te doen. Quinten staart uit het raam van zijn kamer in hotel Raphael. Plotseling ziet hij aan de hemel een klein zwart puntje verschijnen. Het is de raaf Edgar. De raaf begeleidt hem naar de gang, die veranderd is in de Burcht. Quinten volgt Edgar en herkent zijn eigen schetsen van het gebouw. Hij komt aan bij de brandkast waar Onno en hij de stenen tafelen hebben ondergebracht. Hij opent de deur en neemt de twee tafelen uit de koffer. De ruimte verandert opeens. Quinten bevindt zich in het Kidrondal en wordt op een wit paard naar de Gouden Poort gebracht. Van daaruit gaat hij te voet verder. De letters op de stenen tafelen beginnen plotseling te leven. Quinten schrikt en laat de tafelen vallen. De letters vliegen naar een heilige rots, die het midden van het midden is. In alle vrouwen, die Quinten er ziet, herkent hij zijn moeder. Dan wordt Quinten omgeven door de letterzwerm. Op de gang klopt Onno aan. Als Quinten na twee keer kloppen nog niet open heeft gedaan, breekt Onno de deur open. Hij treft Quinten niet aan. Ook het hotelpersoneel heeft Quinten niet meer gezien. Onno ontdekt dat ook de stenen tafelen verdwenen zijn. Hij belt Sophia, die hem vertelt dat Ada zojuist gecremeerd is en dat Quinten naar hem op zoek is. Ada is overleden nadat Sophia haar een overdosis insuline heeft ingespoten. Quinten blijkt te zijn verdwenen op het tijdstip van de crematie. Onno wordt onwel en krijgt opnieuw een hersenbloeding. Sophia roept dat er een dokter gebeld moet worden en dat ze onmiddellijk naar het hotel toe zal komen. 4. Ik vind dat het verhaal wel een beetje vaag eindigt. Ik moest het einde 2 keer lezen voordat ik het snapte. Er zit namelijk niet echt een slot in het verhaal. Als de 2 engelen op het allerlaast nog even praten verteld de hoogste engel dat Onno in gevaar is als hij het verhaal doorverteld van Quinten. En dan stopt het. 5. De rode draad die door het verhaal loopt is dat de stenen tafelen terug moeten naar de hemel. In het begin heb je het niet door maar alles wat in het boek gebeurt, moet gebeuren zodat Quinten de tafelen terug kan brengen. Verhaaltechniek: Ruimte(plaats en tijd): Het verhaal speelt zich op verschillende plaatsen af: de hemel, Amsterdam, Den Haag, Leiden, Groot Rechteren, Havana, Westerbork en Rome. Verhaalfiguren: De belangrijkste hoofdpersonen zijn: Max, Onno en Quinten. Max Delius is een sterrenkundige en de beste vriend van Onno. Onno Quist is een taalkundige en probeert de Diskos van Phaistos te ontcijferen. Quinten is de zoon van Max, maar iedereen denkt dat hij de zoon van Onno is. Quinten heeft super blauwe ogen, waaraan Onno later ontdenkt dat Max de vader is. Vertelwijze: autoriaal. Het verhaal wordt verteld door een engel die zijn verhaal doet bij een hogere engel. Thema: De mensen hadden zoveel verkeerde dingen gedaan, dat God hen aan hun lot over liet. Quinten is de uitverkorene die de Goddelijke wetten (de 10 geboden) terugbrengt naar de hemel. Titelverklaring: God wil niets meer met de aarde te maken hebben. Hij heeft een uitverkorene (Quinten) uitgekozen om de wetten die God voor de wereld gemaakt heeft terug te brengen, zodat God definitief zijn handen van de wereld af kan trekken. Onno en Quinten ontrafelen in gedachten en in gesprekken het mysterie van de hemel. Quinten ontdekt de hemel als het ware door zijn lange zoektocht en zijn dromen over de burcht. Vandaar de titel: De Ontdekking van de Hemel. Schrijfstijl: Het verhaal is geschreven vanuit een hij/zij-perspectief. Het verhaal wordt verteld door een engel. je weet dus niet wat de mensen denken, maar alleen wat ze zeggen. Alleen in de "intermezzo's", waar de engel een gesprek met de andere engel voert, zijn geschreven in een ik-perspectief; je krijgt inzicht in de gedachtes van de engel.
Beoordeling: Voor dit boek kies ik 3 woorden: spannend, diepzinnig en aangrijpend. Spannend omdat het boek je niet loslaat. Telkens wil je weten wat er verder gebeurd. Diepzinnig omdat telkens zit overal weer een diepere betekenis achter. Bijvoorbeeld dat Quinten niet praatte toen hij klein was en dat zijn eerste zin normaal zou zijn voor een 18-jarige. Aangrijpend, omdat je ook wel dingen uit het dagelijks leven hierin herkent. Bijvoorbeeld dat Quinten perse zijn vader wil gaan zoeken. Nou zijn mijn ouders niet gescheiden, maar het gebeurt wel vaker dat kinderen hun ouders gaan zoeken. Het verhaal lijkt een beetje zwevend, maar doordat Onno en Max allebei verliefd zijn op Ada en Quinten zijn vader gaat zoeken, blijft het verhaal wel bij de realiteit. Dat vind ik vet interessant! Ik vind het een heel aangrijpend stuk dat Ada verongelukt. Tijdens die passage spelen zoveel dingen door elkaar heen. Ik vind het fascinerend! Ik heb een klein beetje moeite gehad met de hele diepzinnige gesprekken tussen Onno en Max en later tussen Onno en Quinten. Maar ik heb me niet verveeld bij het boek. Ik heb dit boek in 6 dagen uitgelezen. Tijd om me te vervelen had ik dus niet! Klinkt wel ongeloofwaardig, maar het ik was op vakantie, had niets te doen, en moest hem snel voor school uit hebben. Anders zou ik het nooit zo snel uit hebben! Ik kan dit boek met niets anders vergelijken. Ik vind het serieus een meesterwerk! Ik hoorde wel laatst dat er een film van dit boek is, maar dat weet ik niet zeker. Ik heb hem in ieder geval nog nooit gezien. Eindoordeel: Ik vind dit boek helemaal geweldig! Dit boek staat bij mij op nummer 1 in mijn persoonlijke boeken top 1000! Ik vind het echt geweldig hoe meneer Mulisch zo fascinerend kan schrijven. Ik denk dat hij super slim moet zijn. Ik vind het echt een geweldig boek! Hij zou eigenlijk verplicht op school gelezen moeten worden!