Titel: De ontdekking van de hemel
Schrijver: Harry Mulisch
Jaar van eerste uitgave: Eerste druk oktober 1992
Land van herkomst: Nederland
Oorspronkelijke taal: Nederlands Verwachtingen vooraf: Ik heb redelijk hoge verwachtingen van dit boek. Het is niet voor niks wereldliteratuur dus ik neem aan dat het boek me wel enigszins zal boeien. Misschien hier en daar wat langdradig;.905 bladzijden vol krijgen is tenslotte niet niets en ik kan me niet voorstellen dat ieder woord even prachtig en betekenisvol zal zijn. Korte samenvatting: God vindt dat de mensen op aarde er een rommeltje van hebben gemaakt. Ze laten zich veel te veel leiden door hun eigen wil en het is te moeilijk geworden om nog van bovenaf alles goed in de hand te houden. Omdat de mensen het zo verziekt hebben wil God dat de stenen tafelen met daarop de tien geboden terug hebben in de hemel. De mensen moeten het vanaf nu maar zelf uitzoeken. De duivel zal vrijspel hebben op aarde. Om de stenen tafelen terug te krijgen in de hemel krijgen de engelen van God de opdracht een mens te creëren die de stenen tafelen kan vinden en die zijn leven opoffert om de naar de hemel te brengen. De Engelen plaatsen twee mannen en een vrouw bij elkaar: Onno Quist, zoon van een voormalig premier van Nederland. Zelf is hij Taalkundige. Hij is rommelig van aard. Max Delius, een wees. Zijn ouders zouden beide in de oorlog zijn omgebracht. (Later in het verhaal blijkt dat zijn moeder nog leeft ergens in Israël waar zij naar is gedeporteerd vanuit Auswitch.) Max is sterrenkundige en hoopt eens de hemel te ontdekken wat hem uiteindelijk ook lukt, maar wat wel zijn dood wordt. De Engelen zien namelijk van bovenaf dat ze ontdekt zijn en ruimen hem daarom uit de weg door hem door een meteoriet te laten treffen. Max wordt de beste vriend van Onno, hoewel hij feitelijk gezien een precies tegenovergesteld karakter heeft, hij is juist erg netjes en wil zijn hele huis geordend en gerangschikt hebben. Ada, een beeldschone verlegen vrouw. Als Max en Onno wanneer ze elkaar net ontmoet hebben een boekwinkel in lopen en daar prachtige cello-muziek horen, is Max (de vrouwenverslinder) direct verkocht. Hij weet haar zo te versieren dat ze direct meegaat om in een café wat te drinken. Vanaf dit moment ontstaat er een gepassioneerde driehoeksrelatie. Na een tijdje samengeleefd te hebben met Max, heeft Ada genoegt van hem. Max verteld haar nooit wat over zichzelf, over zijn verleden en ze heeft het idee dat ze hem helemaal niet kent. Als Max op een keer op vakantie is om meer te weten te komen over zijn ouders krijgt Ada een relatie met Onno. Ze gaat met hem samenwonen. Max heeft er vrede mee. Ze blijven beste vrienden. Niet veel later krijgt Ada een uitnodiging om op Cuba deel te nemen aan een muziek concert. Onno en Max gaan mee. De laatste avond op het strand......Onno laat zich verleiden door een schone Cubaanse en is voor het eerst niet trouw aan Ada. Tegelijkertijd gaat Ada voor een laatste maal vreemd met Max. Direct nog die avond gaat ze ook nog met Onno naar bed. En die nacht is het kind verwekt. De uitverkorene die de tafelen zal moeten terugbrengen. Maar van wie is het kind? Op een avond als ze met z’n drieën op de sterrenwacht zijn wordt er gebeld. Ada's vader is overleden. Ze door een heftige storm richting het ziekenhuis. Plotseling raken ze in de slip en komen vast te staan in de berm. Onno en Max stappen uit om de auto aan te duwen. Op dat moment valt er een boom op de auto, waar Ada nog in zit. Ze is in coma geraakt en zal hier ook nooit meer uitkomen. Het kind leeft nog en zal later met de keizersnede geboren worden. Als het kind bijna geboren moet worden wordt besloten dat Onno ( Van wie aangenomen wordt dat het de vader is omdat Max de enige is die weet dat ze beide met Ada hebben geslapen die nacht.) niet zelf het kind zal opvoeden, maar dat Max dat zal doen samen met de moeder van Ada, de oma van het kind. (Max heeft namelijk een verhouding gekregen met deze vrouw.) Het kind wordt geboren.......Het heeft prachtige Lazuli-blauwe ogen. Quinten Quist is zijn naam. Hij groeit samen met Max en zijn oma op in een kasteel in Noord Nederland. Van kleins af aan heeft hij dromen die hem zullen moeten helpen de stenen tafelen te vinden. Hij krijgt steeds meer aanwijzingen en wanneer hij ouder wordt gaat hij op zoek naar antwoorden. Op zijn achttiende verjaardag zal het hem lukken. De stenen tafelen heeft hij gevonden. (In een kathedraal in Rome.) en brengt deze naar Jeruzalem. Daar, midden in de nacht komen de letters van de tien geboden van de stenen tafelen af, ze zijn verlicht....de stenen tafelen vallen tot gruis op de grond en Quinten wordt in de stroom van oplichtende letters steeds hoger de het hemelse gebouw in gebracht. Hij zweeft hoger en hoger, het licht in. Totdat hij uiteindelijk in de hemel komt. Zijn opdracht is voltooid. Evenals de opdrachten van de Engelen. Toch is er nog een Engel die het er niet bij laat zitten.....Hij zal strijden voor de mensen....hij wil ze nog steeds redden en ziet hoop....hij zal ze redden...
Acht vragen uit het Informatieboek: 1. In hoeverre zijn de verhaaltechnieken en verhaaltoon (stijl, woordgebruik, beelden e.d.) anders dan je gewend bent. Geef een aantal voorbeelden. Geef ook je waardering. In principe vind ik het boek niet zo vreselijk veel verschillen van andere boeken. Ik moet wel opmerken dat het vreselijk goed in mekaar zit. Heel ingewikkeld. Harry Mulisch is zeker geen domme man. Af en toe zitten er fantastische dialogen in het boek die dan soms ook wel moeilijk te begrijpen zijn. Deze ingewikkelde dialogen zijn dan volgens mij ook heel typerend voor juist dit boek. Ik vind het gewoonweg fantastisch om dit soort dialogen en hersenspinsels te lezen. Een voorbeeldje van zo'n dialoog: Blz. 454, 455: Terwijl daar ervaringen met de zuigelingenzorg werden uitgewisseld, vertelde Onno aan Proctor dat zijn vrouw celliste was geweest. Hij nam aan dat Max hem op de hoogte had gested van hun ongeluk en zei: "Om haar te eren wilde ik eerst mijn zoon Octave noemen: naar het eenvoudigste, volkomen consonante interval, waarop alle muziek is gebaseerd. Heeft u pythagorese geheimen van dat eenvoudige één-staat-tot-twee al doorgrond?" Max had Onno over Proctors geslotenheid verteld, en hij zag dat hij zocht naar een manier om tot hem door te dringen. Proctor maakte een vaag gebaar. "Ik weet niets van muziek." "Wie wel? De muziek stijgt uit boven alle weten. Maar bij de naam Octave verschijnt toch een type voor mijn geestesoog, dat ik niet graag als mijn zoon zou zien. Meer een sierlijke, enigszins verwekelijkte wijsgeer op steltachtige reigerbenen en met een bloem in zijn knoopsgat, en niet de robuuste daadmens die mijn zoon moet worden, zoals ikzelf dat volgens iedereen in zo'n hoge mate ben. Dus heb ik van het volstrekt elementaire de stap gedaan naar het doortrapte twee-staat-tot-drie van de dominant. De reine quint!" Ook voor Max was dat nieuw. Intussen had Proctors brein kennelijk even min stilgestaan, want hij zei: "Het octaaf is acht, en God is ook acht." Het duurde een paar seconden eer Onno dat tot zich had laten doordringen. "God is acht? Hoe heeft u dat uitgerekend?" "U weet toch iets van talen af?" Een bittere lach ontsnapte aan Onno's mond. "Om u de waarheid te zeggen ken ik eigenlijk niemand, die zo veel van talen af weet als ik. Dat is ook de reden, waarom ik mijn zoon niet sixtus kon noemen. Niet omdat dat een beklagenswaardig interval is van drie-staat-tot-vijf, maar omdat die naam niet afkomstig is van <>, het Latijnse woord voor <>, zoals iedereen denkt, maar van het Griekse woord <>, dat <> betekent." "U weet dus ook wat het tetragrammaton is." "Gaat u alstublieft door, meneer." Daarop bracht Proctor in herinnering, dat Gods naam Yod, He, Wau, He luidde: Jehovah. Omdat het Hebreeuws, zoals meneer Quist allicht ook wist, geen afzonderlijke cijfers kende, hadden die vier letters bovendien de getalswaarden 10, 5, 6 en nog eens 5. Bij elkaar opgeteld kreeg je 26. Als je volgens de regels van de Gematria dan nog eens 2 en 6 bij elkaar optelde, kreeg je 8. "U verpletterd mij!" Riep Onno uit. "U bent een begenadigd kabbalist! Maar als God acht is, wat is vijf dan?" ENZOVOORTS 2. In hoeverre is de thematiek anders dan je gewend bent? Het is een erg origineel thema. Ik kan me niet herinneren dat ik ooit een boek gelezen heb dat op deze manier de praktijken van de hemel beschreef. 3. In hoeverre gaat het in het boek om andere normen en waarden? Hoe sta jij daar tegenover? Het boek speelt zich af in Nederland, Het begint op maandag 13 februari 1967 om twaalf uur in die avond. In principe zijn alle normen en waarden die op aarde heersen precies de zelfde als die wijn u nog steeds kennen hierin Nederland. De enige andere normen en waarden in dit boek zijn de normen en waarden in de hemel. De Engelen kunnen van bovenaf een vinger in de pap hebben. Zij kunnen op aarde iemand door een meteoriet getroffen laten worden. Iemand doden....zonder zich hier schuldig om te voelen. Veel mensen geloven nu nog steeds dat er een hemel is met engelen en een God die daadwerkelijk op deze manier het hele leven beheerst. Ik geloof hier niet in. Ik vond deze normen en waarden dan ook niet ethisch verantwoord. Je kunt niet zomaar iemand doden. Je kunt niet zomaar over het leven van een ander beslissen. 4. Welk beeld geeft het verhaal of het gedicht van de cultuur. Hoe tekent de auteur de mensen en de samenleving? Denk je dat het beeld dat van de samenleving gegeven wordt, representatief is? Harry Mulisch beschrijft de Nederlandse cultuur en de Nederlanders precies zoals ze zijn. Aangezien het verhaal zich in het verleden heeft afgespeeld, tussen 13 februari 1967 en 1985, en ik geen onwaarheden tegen ben gekomen over de cultuur of de mensen kan ik wel zeggen dat het beeld dat van de samenleving gegeven wordt representatief is. 7. Welke nieuwswaarde heeft deze tekst voor jou? Ik heb heel erg veel geleerd van dit boek. Er kwamen woorden en begrippen voor in dit boek die4 ik nog niet kenden. Uit de zinsverbanden kon ik dan afleiden wat het betekende. Bepaalde filosofieën in dit boek waren ook erg leerzaam. Met deze filosofieën bedoel ik de hersenspinsels en diepzinnige dialogen. Daarnaast was het beeld dat Harry Mulisch schets over de hemel erg vernieuwend en origineel.
8. Welke visie heeft de auteur op het leven? Ik denk dat de auteur worstelt met de vraag of er een God bestaat. Waarschijnlijk is hij wel gelovig. Maar net als veel anderen twijfelt hij aan de vraag hoe alles gebeurd kan zijn. Hoe is deze wereld geschapen en waar is God dan? Waarom zijn er dan oorlogen. In dit boek heeft hij denk ik voor zichzelf een bevredigend antwoord op zijn vragen beschreven. Ook al heeft hij dit in zijn geval helemaal zelf verzonnen en berusten de door hem bedachte hemelse praktijken niet op waarheden. Daarnaast is hij waarschijnlijk een realist die het leven neemt zoals het hem toekomt en verder zonder veel bijgeloof door het leven gaat. 11. Wat vind je nu van de tekst? Wat heb je "geleerd" over een andere cultuur? Zou je meer van dergelijke verhalen willen lezen en waarom? Ik blijf erbij dat ik het een fantastisch boek vind. Iedereen zou het gelezen moeten hebben. Toch een soort stukje van algemene ontwikkeling zou ik zeggen. Je leert er echt wat van. Niet zozeer over een andere cultuur zoals ik al eerder heb uitgelegd, maar wel over een hoop andere zaken. Ik zou best meer van dit soort verhalen willen lezen. Ik ken nu één visie over dit onderwerp.....maar er zijn zovel mensen, en iedereen heeft een andere kijk op het leven en hoe dit leven beheerst wordt. Er valt dus nog veel meer te leren. 12. Vind je het een typisch cultuur gebonden boek of heeft het cultuuroverstijgende waarde? Met andere woorden: in hoeverre is het wereldliteratuur? Wat is dan die waarde voor jou? Ik denk wel dat het een typisch cultuurgebonden boek is. De Nederlandse cultuur is goed te vergelijken met de culturen van de meeste andere westerse landen. Maar als je het vergelijkt met culturen die andere geloven handhaven zoals de Islam of het Jodendom zul je zeer grote verschillen ontdekken. In die zin is het dus al wereldliteratuur. Maar ik denk dat de culturele waarde niet alleen maar bepaald of een boek tot de wereldliteratuur gerekend mag worden of niet. Het is bovendien wereldliteratuur, omdat de ontdekking van de hemel een inspiratiebron is geweest voor veel kunstenaars, omdat professionele lezers wereldwijd van mening zijn dat het hier om een meesterwerk gaat, omdat het in meerdere talen vertaald is, omdat het verhaal verfilmd is, en omdat het verhaal maarliefst 35 maal herdrukt is sinds 1992 en waarschijnlijk nog wel meerdere malen herdrukt zal worden. Dit boek heeft voor mij een hoge waarde. Ik wil niet zeggen dat het het beste boek is dat ik ooit gelezen heb. Maar zeker wel het boek dat het beste in elkaar zat. Een echt meesterwerk dus. Ik zal het nooit in mijn leven vergeten. En het zal waarschijnlijk zelfs zo zijn dat ik in sommige situaties of gesprekken herinnert word aan een fragment uit dit boek, alsof het een deel van mijn eigen leven is geworden. Een recensie: God vindt dat de mensen er op aarde een rommel van maken. Hij wil dat de Stenen tafelen met daarop de tien geboden terugkeren naar de hemel. Zijn engelen moeten een mens creëren die de stenen tafelen kan vinden, en die zijn leven opoffert om ze naar de hemel te brengen. De engelen plaatsen twee mannen en een vrouw bij elkaar: Bolleboos Onno, vrouwenverslinder Max en de beeldschone, verlegen Ada. Uit deze gepassioneerde driehoeksrelatie wordt een bijzonder kind geboren: Quinten. Hij is de uitverkorene. Zal hij in staat zijn om de Tafelen te vinden? En hoe brengt hij ze naar de hemel? De ontdekking van de hemel van Harry Mulisch is een uniek en magisch boek. Een bestseller. Dit meesterwerk moet je zeker gelezen hebben. Laat je meeslepen in de denkwereld van een fantast.....en ontdek nu ook de hemel.