Algemeen: Titel: De ontdekking van de hemel
Auteur: Harry Mulisch
Eerste druk: 1992
Aantal blz.: 900
Soort werk: een roman
Literaire
stroming: Modern
De schrijfwijze: De schrijver van het boek maakt geen deel uit van het verhaal. Het verhaal is geschreven vanuit een hij/zij-perspectief. Dit is vrij logisch als je bedenkt dat het hele verhaal eigenlijk verteld wordt door de engel. Deze weet dus niet wat de mensen denken. Alleen de "intermezzo's", waar de engel een "live" gesprek voert, zijn geschreven in een ik-perspectief; je krijgt inzicht in de gedachtes van de engel. Tijd en ruimte: De tijd verloopt chronologisch. Het is een al gebeurd verhaal dat verteld wordt door een engel die in de hemel zit. Het lijkt af en toe niet helemaal chronologisch, doordat de engel wel "live" iets verteld, maar de rest van het verhaal "live" lijkt, maar dit niet blijkt te zijn. Tussen de eerste en de laatste bladzijde van het boek, verloopt ongeveer negentien jaar. Dit kun je afleiden aan het feit dat het ongeveer loopt van Quinten's geboorte tot en met zijn verdwijning. Hij is gestorven op negentien-jarige leeftijd. Het boek is opgebouwd in vier delen: "het begin van het begin", "het einde van het begin", "het begin van het einde" en "het einde van het einde". Deze delen zijn weer opgedeeld in hoofdstukken. Het boek telt in totaal 65 hoofdstukken. (Harry Mulisch werd in dat jaar, 1992, 65). Het verhaal speelt zich af in Nederland, op Cuba, in Italië en in Israël. In het begin van het boek speelt het zich met name af in Amsterdam, Den Haag en Leiden. Later vooral in de omgeving van Westerbork, waar Max gaat werken als sterrenkundige. Een klein deel aan het eind van het boek speelt zich af op Cuba, in Italië (Rome) en in Israël. Spanning: De auteur bouwt de spanning op door het verhaal op te splitsen in een gesprek tussen de engel en een ander "hemels figuur" en hetgeen de engel verteld weer te geven alsof het op dat moment gebeurt. Ook bouwt hij de spanning op door het boek heel fantastisch te schrijven. Je hebt op een gegeven moment geen idee meer wat je kunt verwachten. Ik vind het zelf het meest spannend, doordat de engel precies weet wat er gebeurd is en dat de engel dus precies kan regelen wat er met je gebeurt. Maar dat wordt eigenlijk pas spannend als je er goed over nadenkt en heeft verder met de spanningsopbouw in het boek niet zoveel te maken. Thematiek, motto en motieven: Het thema is de relatie tussen mens, goed en techniek. Uit de gesprekken tussen de engelen komt dit duidelijk naar voren: De duivel heeft een pact met de mensheid gesloten, als gevolg van dit pact met de satan bezitten de mensen nu door hun technische kennis bijna alle vermogens die eerst alleen maar in de hemel bestonden. (Dit thema verwijst dus ook naar Harry Mulisch' filosofie van de vernietiging die uit bovenstaande drie zaken voortkomt). De motieven van dit boek zijn: - het zogenaamde toeval (dus eigenlijk het ingrijpen van de engelen) - "het midden van......" en in iets mindere mate: - de raaf Edgar - de burcht uit Quinten's dromen - de stenen tafelen
De verklaring van de titel: De ontdekking van de hemel kun je op meerdere manieren opvatten. De meest voor de hand liggende is dat de titel slaat op de zoektocht van Quinten, die in zijn dromen beelden ziet van een gebouw. Tijdens zijn zoektocht naar dat gebouw (en naar Onno) komt hij op een gegeven moment in Rome, waar hij de stenen tafelen vindt. Deze tafelen brengt hij terug naar Israël, waar ze vandaan komen en horen. Dan verdwijnt hij, en wordt waarschijnlijk in de hemel opgenomen. (Hij wordt opgenomen in het hemelse licht). Ook kan het slaan op Max. Max is een sterrenkundige, die in een dronken bui een ingeving krijgt over het bestaan van hemel en aarde. Aangezien zijn theorie gevaarlijk dicht bij de waarheid kwam, besloot de engel hem te laten treffen door een meteoriet, waardoor hij zou sterven en het niet kon overleveren aan het nageslacht. Beiden hebben dus op hun eigen manier de hemel "ontdekt". Als laatste kan de titel nog slaan op het feit dat de engelen ontdekken dat den mensheid God min of meer heeft afgeschaft. Motto: Dit boek heeft volgens mij geen motto. Auteur: Harry Mulisch is geboren op 29 juli 1927 te Haarlem

Hij was de zoon van een Joodse moeder, die in de oorlog werd opgepakt, en een Oostenrijkse vader, die in de oorlog met de Duitsers samenwerkte. De vader van Harry Mulisch heeft er overigens wel voor gezorgd dat zij uit het concentratiekamp bevrijd werd. Niettemin zijn zij in 1934 gescheiden. Na de oorlog begon Mulisch met schrijven. Met literatuur had Mulisch zich tot dan toe nog nooit ingelaten. Zijn grootste held op dat gebied was in die tijd: "Edgar Allan Poe". Zijn eerste verhalen schijnen dan ook sterk te lijken op de schrijfsels van deze Amerikaan. In Elseviers Weekblad verscheen op 8 februari1947 voor het eerst één van deze verhalen. Dit was Mulisch' debuut. Daarna heeft hij vier jaar hard moeten werken voor hij weer erkenning kreeg. Dat was in 1951. In dat jaar kreeg hij de Reina Prinsen Geerligs-prijs voor "Archibald Strohalm". (Dit was overigens niet het einde van zijn armoedige leven, hij heeft eigenlijk altijd hard moeten werken.) Nu is hij één van Nederlands beste/bekendste schrijvers en heeft hij vele literaire werken op zijn naam staan, waaronder bekende boeken als: - "De aanslag" en - "De procedure" Samenvatting: Het verhaal gaat over een engel die aan een andere engel verteld hoe hij/zij het voor elkaar heeft gekregen om de stenen tafelen weer terug te krijgen, aangezien de mensen de tien geboden die erop staan toch niet naleven. Hij/zij stuurt de mensen op aarde en laat het verhaal in grote lijnen als volgt lopen: Om een jongen geboren te laten worden die geschikt zal zijn om de stenen tafelen terug te brengen naar waar ze horen, zorgt ze ervoor dat Max en Ada geslachtsgemeenschap hebben. De zoon die als gevolg hiervan geboren wordt, krijgt de naam Quinten en is meteen bij zijn geboorte al een heel bijzondere jongen. Quinten gaat ervan uit dat Onno zijn echte vader is, aangezien hij de man is die een relatie heeft met Ada op dat moment. Ook Onno gaat hier van uit. Max en Ada besluiten het hierbij te laten. Als Onno op een gegeven moment vertrekt, besluit Quinten hem na een tijd te gaan zoeken. Hij vindt Onno terug in Rome, waar hij een kluizenaarsbestaan is gaan leiden met zijn raaf Edgar. Met behulp van de engel en raaf Edgar, stelen zij in het Sancta Sanctorum de stenen tafelen (waarvan niemand weet dat ze daar liggen) en brengen ze (eigenlijk vooral Quinten) terug naar waar ze horen. Quinten wordt dan door het hemelse licht opgenomen en nooit meer terug gezien (op aarde althans). Verwachting: Mijn verwachtingen van dit boek waren in eerste instantie niet al te hoog, aangezien mijn ouders allebei een hekel hebben aan de schrijfstijl (en het karakter) van Harry Mulisch. Het boek is mij aangeraden door een aantal mensen uit mijn omgeving (door een aantal vrienden en familieleden) die het boek allen gelezen hadden en bijna allemaal vol lof waren. Mijn verwachtingen zijn hierdoor wel enigszins veranderd. Ze zijn iets positiever geworden. Verwerking: De passages die indruk op mij gemaakt hebben zijn: De passage, waarin Quinten Onno terugvindt. Dit vind ik een hele mooie passage, omdat het heel emotioneel en herkenbaar geschreven werd. De passage waarin Onno en Quinten de stenen tafelen stelen. Dit vind ik een mooie passage, doordat hij echt heel spannend is en hier duidelijk wordt dat er een invloed van hogerhand is (dat is bijvoorbeeld te zien aan het feit dat Quinten precies weet hoe hij de sloten open moet maken). De passage waarin Max ontdekt hoe de hemel en aarde in elkaar zitten en vervolgens getroffen wordt door een meteoriet. Deze passage heeft indruk op mij gemaakt, doordat dit één van de weinige passages is waarin ik mij echt in Max kon inleven. Ook wordt hier nog een keer goed aangetoond hoe machteloos je kunt zijn en hoe nietig je bent. Als een hogere macht het niet goed vindt dat je iets weet, wordt er voor gezorgd dat je verdwijnt. (in dit boek tenminste) De laatse passage die veel indruk op mij heeft gemaakt, is de passage, waarin Quinten op weg gaat om de stenen tafelen terug te brengen en uiteindelijk opgenomen wordt in het hemelse licht. Dit vind ik een mooie passage, omdat je eigenlijk tot het eind toe niet zeker weet of hij nou echt doet wat hij denkt. Het zou ook heel goed kunnen dat hij dat alles alleen maar droomde. Bovendien wordt dit stuk echt heel mooi beschreven. Je "zweeft" zelf ook echt even weg als je dit leest. De belangrijkste personen in het boek zijn: Quinten, Max Delius, Onno Quist, Ada, Sofie en natuurlijk de engel(en). Van de engel(en) valt geen karakterschets te geven. Quinten is de hoofdpersoon van het boek. Hij is geboren uit een kunstmatig in leven gehouden vrouw (Ada) en eigenlijk verwekt door een engel. Hij is een hele aparte jongen, die geen contact kan vinden met leeftijdgenoten, maar dit ook niet erg vindt. Het doel van zijn leven is voor hem zelf het vinden van de burcht die in zijn dromen heel vaak terugkomt. Zijn eigenlijke levensdoel is dus het terugbrengen van de stenen tafelen. Quinten wordt opgevoed door Sofie (Ada's moeder) en Max (zijn "vader", hoewel hij dat zelf niet weet). Hij vertoont veel overeenkomsten met sommige bijbel figuren. Zo is hij net zoals Jezus de zoon van God/een engel. En net zoals Mozes niet opgevoed door zijn eigen moeder, en voor zijn idee ook niet door zijn eigen vader. Max Delius is de zoon van een oorlogsmisdadiger en een Joodse vrouw (hij vertoont opvallend veel overeenkomsten met Harry Mulisch zelf). In de oorlog heeft hij geluk gehad en is de dans ontsprongen. Hij is sterrenkundige geworden, maar heeft hier niet veel geluk mee. Hoewel hij erg van vrouwen houdt, kan hij niet echt met ze omgaan. Hij heeft een relatie gehad met Ada, die uiteindelijk op niets uitliep en stierf toen Tsjallingtsje (zijn volgende relatie) een kind van hem wilde. Tussendoor heeft hij nog een korte affaire gehad met Sofie, Ada's moeder. Max' leven wordt voor een groot deel beheerst door zijn achtergrond. Hij weet niet precies wie zijn moeder was en wil daar heel graag achterkomen. Onno Quist is een taalkundige. Hij komt uit een familie van landsbestuurders, die allen streng christelijk waren. In zijn taalgebruik zie je ook duidelijk dat hij veel gebruik maakt van citaten e.d. uit de bijbel. Hij zet zich af tegen zijn familie, is slordig, nonchalant en hoopt een politieke carriere. Als dit niet lukt, is hij hevig teleurgesteld en vertrekt hij en gaat als kluizenaar leven in Rome. Ada Brons is de dochter van een boekantiquair en Sofie. Ze speelt cello en is hier ook erg goed in. Ze ontmoet Max en krijgt een relatie met hem. Nadat deze relatie op de klippen liep, stortte ze zich in een nieuwe relatie met Onno, waar ze later ook mee trouwt. Zij is het die Quinten baart, hoewel ze zelf op dat moment kunstmatig in leven gehouden wordt. Sofie Brons is een enigszins verbitterde vrouw. Ze toont niet makkelijk haar gevoelens en leidt een beetje een dubbel bestaan. Dit komt naar voren als ze op een gegeven moment, nadat haar man en dochter (Ada) op dezelfde dag overleden zijn, een seksuele relatie aangaat met Max. Overdag doet ze heel koel tegen hem, maar 's nachts kruipt ze bij hem in bed. Zij is het ook die samen met Max Quinten's opvoeding op zich neemt. Ik zou een vraag willen stellen aan Quinten. Ik zou heel graag willen weten of hij zelf ook in de gaten had dat hij voorbestemd was om datgene te doen, wat hij uiteindelijk gedaan heeft. Ook zou ik willen weten of hij er nooit aan getwijfeld heeft of Onno wel zijn echte vader was. Dit zou ik willen weten, omdat ik vind dat sommige dingen in het boek al te fantastisch leken en het mij onlogisch lijkt als je daar helemaal niets van in de gaten hebt. Een alternatieve titel voor dit boek vind ik: "terug naar het begin" Dit vind ik een passende alternatieve titel, aangezien Quinten min of meer geboren is uit de hemel en hier aan het eind van het boek ook weer naar toe gaat. Ook kun je zeggen dat de tien geboden die op de stenen tafelen staan afkomstig waren uit de hemel en hier aan het eind van het boek ook weer terugkeerden (samen met Quinten). Evaluatie: Het onderwerp
Ik vond het onderwerp van het boek echt goed, met name het eind was heel erg verrassend en heel bijzonder geschreven. Ook vond ik het heel leuk dat je hier ook echt Mulisch' manier van schrijven en zijn filosofie weer heel duidelijk naar voren ziet komen. Het onderwerp op zich was wel een herkenbaar onderwerp, dat wil zeggen dat er in mijn omgeving ook veel mensen bezig zijn met het geloof en/of het lot. Het boek had voldoende diepgang en heeft mij naderhand toch echt weer aan het denken gezet over het geloof en het lot en zulk soort zaken, hoewel ik daar eigenlijk al lang een mening over had gevormd. Er zaten niet echt dingen in die ik zou hebben weggelaten, misschien dat ik de intermezzo's iets korter zou hebben gehouden. Iets toevoegen vind ik niet noodzakelijk. Het is boek gaat over een onderwerp dat velen bezighoudt, maar is toch op een bijzonder verfrissende wijze geschreven. Hoewel er vele andere boeken en films zijn geschreven over het geloof en toeval of het lot, onderscheidt dit boek zich op een aangename wijze. De gebeurtenissen
Het ging in dit boek vooral om de gebeurtenissen, de gevoelens van de personen kwamen niet echt duidelijk naar voren, aangezien het boek in een hij/zij-perspectief geschreven is. Er kwamen vrij veel gebeurtenissen aan de orde in dit boek. Als het op een andere manier beschreven was, zou het denk ik niet leuk meer zijn. Harry Mulisch weet je door zijn manier van schrijven echter constant te boeien, wat hij ook schrijft en hoe veel er ook gebeurt. De gebeurtenissen waren over het algemeen wel erg fantastisch. Er zaten weinig gebeurtenissen in die niet erg gezocht of toevallig leken. Ze waren dus niet altijd even geloofwaardig, maar wel erg verrassend. Ook schokkende gebeurtenissen kregen hun plaats in dit boek. Zo is het bijvoorbeeld vrij schokkend dat Max getroffen wordt door een meteoriet, nadat hij ontdekt had hoe hemel en aarde ontstaan zijn en zo zijn er nog wel meer enigszins schokkende gebeurtenissen beschreven. Ondanks de vele, vaak in enige mate ongeloofwaardige, gebeurtenissen was het wel mogelijk om je goed te concentreren en mee te leven met de gebeurtenissen. De afloop van het boek vond ik erg goed en het heeft ook nog een hele tijd in mijn hoofd "rondgezworven". De personen
De hoofdpersoon (Quinten) kwam op zich wel levensecht over. Dit is echter lastig te beoordelen, doordat het een beetje een apart, wereldvreemd figuur is. Ik vond het vrij moeilijk om me echt in de hoofdpersoon in te leven, aangezien ik zelf heel anders ben en heel veel dingen anders zou aanpakken. Ook kom je zijn gedachtes niet echt te weten door het gebruikte perspectief, als dit wel het geval zou zijn geweest, zou het een stuk makkelijker zijn om je in de hoofdpersoon in te leven. Aangezien ik het in veel zaken niet echt met de hoofdpersoon eens was, ben ik ook zeker niet beïnvloed door zijn manier van doen. Het werd in het boek ook niet echt duidelijk wat voor kenmerkende eigenschappen hij bezat. Het is dus moeilijk te zeggen wat ik als positief en wat ik als negatief ervaren heb. Als ik de auteur was geweest zou ik de hoofdpersoon niet zozeer anders laten handelen, maar ik zou denk ik wel zijn beweegredenen iets duidelijker weergeven, zodat het voor de lezer makkelijker is zich in te lezen en ze iets meer van de hoofdpersoon begrijpen. De opbouw
Het verhaal was over het algemeen prettig opgebouwd, hoewel ik de intermezzo's tussendoor vaak als een stoorzender heb ervaren. Als je net "in" een verhaal zit, is het heel vervelend als je eruit gehaald wordt om de achtergrond/iets anders te lezen. Bovendien waren de intermezzo's een beetje langdradig. De dialogen waren te lang en ik vond het niet prettig lezen, doordat de tekst cursief gedrukt was. Het hele verhaal was doorspekt met spannende gebeurtenissen, waardoor het prettig was om te lezen en het niet saai werd (ook niet na meer dan 800 bladzijdes). De afloop was leuk, maar toch enigszins onbevredigend. Ik zou het wel leuk vinden als je ook zou weten hoe het verder met de aarde gaat en wat de engelen nu gaan doen. Het taalgebruik
Het taalgebruik was niet bijzonder moeilijk en las lekker weg. De gebeurtenissen werden helder beschreven, waardoor het ook niet moeilijk was om je een goede voorstelling te maken. Het enige vervelende aan dit boek vond ik de, voor mijn gevoel, ellenlange dialogen tussen de twee engelen. In het verdere verhaal was hier gelukkig geen sprake van. Ik hoop wel het één en ander van dit boek te onthouden, maar niet echt specifieke fragmenten of zinnen. Ik vind de "hoofdgedachte" van het boek (zoals ik hem heb opgevat) heel goed, en hoop dit in ieder geval te onthouden. Conclusie
Al met al vind ik het een heel mooi boek en zou ik het ook zeker aan iedereen willen aanraden.