De nieuwe man door Thomas Rosenboom

Zakelijke gegevens: Auteur: Thomas Rosenboom
Titel: De nieuwe man
Uitgever: Querido
Plaats van uitgave: Leidschendam
Jaar van uitgave en druk: oorspronkelijke uitgave 2003; 1e druk 2003
Aantal bladzijden: 315 blz. Genre: Roman Eerste reactie: Keuze: Ik was op zoek naar een modern boek, van een voor mij totaal onbekende schrijver, zodat ik niet elke keer een boek neem uit de meest versleten collectie, maar dat ik ook eens wat anders probeer. Inhoud: Het boek was mooi en indrukwekkend, alleen ik moest wel even wennen aan het met beeldspraak doorspekte taalgebruik. De hoofdpersoon, Bepol, hield namelijk nogal van vertellen en is dus een erg spraakzaam persoon. Hij kletst zich overal een weg uit, soms werd ik daar wel moe van. Maar omdat het verhaal me erg aansprak beet ik me er gewoon doorheen. Je hebt aan de ene kant de superspraakzame Bepol en aan de andere kan zwijgzame Niesten, die supertrots is maar niets zegt, soms ook behoorlijk vervelend. Maar dus door de goed beschreven spanningen tussen de personen, was het erg boeiend om te lezen. Samenvatting: Groningen, begin 20e eeuw. Berend Bepol is werfeigenaar bij het Damsterdiep. Hij woont samen met zijn vrouw Agaat en dochter Ilse in een huis naast de werf. De meeste werven zijn naar het nieuwe kanaal verhuist, de werf van Bepol blijft echter waar het is en presteert even goed als de andere werven. Bepol is een gevoelige emotionele man die niet tegen veranderingen is, maar ze zeker zelf niet durft te ondergaan. De werf krijgt een order voor een nieuw vrachtschip en krijgt als aanbetaling de oude Festina, het oude schip van de opdrachtgever. Niesten, de meesterknecht van de werf wil de Festina kopen maar Bepol weigert. Dan breken er slechte tijden aan. Bepol is gedwongen om het merendeel van het werfpersoneel te ontslaan, inclusief Niesten. Wanneer hij een keer in de keienhokken gaat kijken, waar zijn oude personeel noodgedwongen moest werken om de kost te verdienen, ziet hij dat de werkomstandigheden onmenselijk zijn. Wanneer hij dit thuis vertelt gaan Agaat en Ilse de volgende dag met doeken er naar toe om ze te verzorgen, voor Niesten. Bepol ziet wel iets in Niesten en Ilse samen en stelt het ze voor. De bruiloft vindt al kort daarna plaats. Niesten en Ilse hebben inmiddels een eigen huis op de werf. Wanneer Niesten een keer op zijn motorfiets naar Duitsland is geweest komt hij terug met een order voor een enorme zeesleper. De tweede ter wereld aangedreven op dieselolie. Dit is natuurlijk prachtig nieuws, het zijn immers slechte tijden en vele werven zitten zonder werk. Alleen Bepol is op de nieuwbouwhelling al met een baggervlet begonnen en weigert voor Niesten, die inmiddels compagnon is aan de kant te gaan. Ook de onderhoudshelling wil hij Niesten niet geven omdat hij principieel tegen bouwen zonder contract is en natuurlijk eigenlijk gruwelijk jaloers op Niesten is. Niesten begint dan vastberaden in het weiland naast de werf te bouwen. Het schip vordert snel en het leven op de werf wordt in beslag genomen door de Seewolf. Niesten wordt met de tijd steeds meer een obsessie voor Bepol. Wanneer het schip af is en stapelloop daar is, is er geen beweging in het schip te krijgen. Met geen mogelijkheid komt het schip het water in. Niesten is woedend, gekrenkt in zijn trots. Die avond vertrekt Niesten zonder iets te zeggen. Bepol, die nu inmiddels helemaal gek, klimt op de Seewolf en drukt lukraak op wat knopjes en zet per ongeluk de zoeklampen en de motor van het schip aan, de bewoners van het aanliggende dorp schrikken zich wild aan. Hij is zo gek dat hij te voet zn obsessie achterna loopt, Niester.Nooit word er daarna meer iets van de twee vernomen… De rode draad is dat Bepol elke keer Niesten op z’n gemak probeert te laten voelen, maar dat dat vaak niet lukt. Doordat Niesten altijd zo trots blijft probeert Bepol hem te vernederen, maar dat lukt niet. Die cyclus herhaalt zich steeds.
Onderzoek van de verhaaltechniek: De schrijfstijl is modern en met heel veel beeldspraak, ik vond het soms een beetje teveel, maar op gegeven moment wen je eraan. Het is een boek waar je veel bij na moet denken, omdat je telkens zit te raden wat de schrijver met die beeldspraak zou kunnen bedoelen, dat was ik zelf nog niet gewend, omdat de meeste boeken die ik heb gelezen voor de lol waren, dus niet om veel bij na te denken. Het verhaal speelt zich af in de provincie Groningen, in het plaatsje Wirdum aan het Damsterdiep, een kanaal in het begin van de 20e eeuw. De belangrijkste verhaalfiguren zijn Bepol en Niesten. Bepol is een sociaal, spraakzaam figuur die van veel beeldspraak houdt en graag veel aandacht krijgt. Hij houdt ook veel van tradities, zoals elke keer bij de tewaterlating van een schip een schot met z’n revolver lossen en de werfvlag uithangen. Niesten is een trots en stil persoon, hij zegt bijna niets, maar heeft wel invloed op Bepol. De bijpersonen zijn Ilse, de vrouw van Niesten en dochter van Bepol, ze is heel stil en verlegen, en Agaat, de vrouw van Bepol, is altijd moederlijk en zorgzaam. De verhouding tussen Agaat en Ilse is heel close, ze zeggen alles tegen elkaar gaan altijd samen op pad en Ilse huilt altijd uit bij haar moeder. Niesten en Ilse wordt niet beschreven, daarmee laat de schrijver de lezer zelf iets bedenken. De verhouding tussen Agaat en Bepol is vriendelijk, maar ze zucht vaak ook om haar man, omdat hij eindeloze beeldspraak gebruikt en dat hij altijd het woord moet hebben. Niesten en Bepol kunnen het eerst niet zo goed met elkaar vinden, maar later wordt het een vriendschap zonder woorden, maar wel aardig goed, alleen de vriendschap kan wel elk moment omslaan in jaloersheid en trots. De vertelwijze van de schrijver is goed, het leest lekker en prettig, maar als Bepol aan het woord is staan er soms vijf bladzijden achter elkaar hoe hij over een onderwerp denkt, dat is soms storend, maar het past in het verhaal, want heel veel wordt vanuit het oogpunt van Bepol beschreven. Thematiek: Het thema van het boek is volgens mij liefde en haat, elke keer wordt Niesten trots en dan gaat Bepol hem haten en dan wil hij hem weer in z’n macht hebben, maar als Niesten iets aardigs doet dan is Bepol vol liefde en lof vervuld over z’n opvolger. Bijvoorbeeld als Niesten zelf schipper wil worden en de Festina over wil kopen, dan wordt Bepol met haat vervuld en staat het hem niet toe: hij wil Niesten weer controleren, hij wil de baas spelen. Het verband tussen de titel en het thema is dat Bepol door Niesten tot een nieuwe man wordt gemaakt helemaal geobsedeerd door Niesten probeert ie alles voor hem goed te doen en een goede toekomst voor hem te regelen, maar soms wil Niesten iets helemaal niet en is ie koppig, dan wordt Bepol boos en haat hij Niesten weer en dat herhaalt zich. Beoordeling: Ik vond het verhaal aangrijpend, omdat de relatie tussen Niesten en Bepol zo totaal anders was dan ik me voor zou kunnen stellen tussen twee mensen. Het was diepzinnig, in sommige zinnen werden wel vijf beeldspraken gezegd zoals op bladzijde 125: Het was een prachtige nazomerdag, als kiezels in een beek lichtten de hagelwitte mutsen van de vrouwen op in de zon, de mannen liepen er gemoedelijk rokend tussendoor, de werfvlag kwispelde tevreden aan de mast – het leek alles wel als bij een stapelloop, al wist niemand nog wat er te gebeuren stond,… Hier moet je zolang nadenken voor je het helemaal snapt. De meest aansprekende gebeurtenis voor mij is als Niesten een opdracht zonder contract vanuit Duitsland krijgt en dat hij dan naar het weiland er naast moet verhuizen om het schip te bouwen, omdat aan de ene kant Bepol gelijk heeft, omdat er geen contract is. Aan de andere kant, zo’n opdracht geeft zoveel winst, dat het me belangrijker lijkt dan een baggervlet. Bepol staat hier voor een dilemma en hoe hij dat oplost is wel verrassend. Het vele gebruik van beeldspraak is soms zeer storend, dat heeft een negatieve werking op het boek, vind ik. Ik zou geen enkel ander boek of film kunnen bedenken die ik met dit boek kan vergelijken, omdat ik veel historische boeken en oorlogsboeken heb gekeken of gelezen. Daarom kan ik het niet zo plaatsen en het is voor mij dus een uniek soort boek, omdat ik nog nooit een boek met zo’n soort verhaal heb gelezen. Het thema is voor mij bekend, liefde en haat heb je ook in oorlogsboeken, waar vijanden en vrienden elkaar bevechten en helpen. Dus het is wel herkenbaar voor me. Het taalgebruik is makkelijk, maar apart je moet er wel aan wennen, maar je moet jezelf wel aanleren over sommige zinnen niet al teveel na te denken, maar gewoon lekker doorlezen. Als ik een cijfer zou moeten geven voor dit boek, dan zou ik op een zeven uitkomen, het verhaal is namelijk erg aansprekend, maar die steeds terugkerende beeldspraak vind ik echt vervelend. Ik zou een ander wel aanraden om dit boek te lezen, als hij tenminste van een beetje echte Literatuur houdt, want het is geen supermakkelijk weglezend boek. Recensie: Thomas Rosenboom (1956) vertelt steeds ongeveer hetzelfde verhaal tegen een steeds wisselend decor, dit keer een scheepswerf aan het Damsterdiep in het begin van het derde decennium van de twintigste eeuw. Hoofdpersoon is de woordenrijke Berend Bepol, 63 jaar, eigenaar-directeur van de werf, wiens huwelijk is gezegend met een dochter. Zijn tegenspeler is Niesten, de werfbaas. Door een huwelijk te arrangeren tussen zijn dochter en Niesten hoopt Bepol de toekomst van het bedrijf veilig te stellen. Maar ofschoon hij het beste met iedereen voorheeft, is van meet af aan duidelijk dat hij de tekenen destijds niet verstaat en geen begrip heeft voor de mensen die hem dierbaar zijn. Dat mondt uit in een heroïsch conflict met Niesten, die door hem wordt bewonderd maar ook gevreesd. Het decor van de werf biedt Rosenboom de gelegenheid zich volop te verlustigen in de terminologie van de scheepsbouw uit het klinknageltijdperk. De roman is tegelijkertijd humoristisch en tragisch, in zekere zin vergelijkbaar met Elsschot, en, zoals we van deze auteur gewoon zijn, in stilistisch opzicht een hoogstandje. Gebonden; vrij kleine druk. (Biblion recensie, Redactie, stond geen datum bij, site:www.nl.bol.com)
Samenvatting: Mooi boek, heroïsch, veel beeldspraak. Ik zie het heroïsche er niet van in, omdat Bepol niet echt als een held beschreven wordt maar juist als een normaal man, met veel ambities. Verder komt overeen dat er veel beeldspraak is en dat het een mooi boek is, daar ben ik het mee eens.