De nieuwe man door Thomas Rosenboom

• Titelbeschrijving Thomas Rosenboom, De nieuwe man, Em. Querido’s Uitgeverij Amsterdam, Zesde druk 2003, 315 blz. Eerste druk: 2003 • Motivatie van je boekkeuze Ik had een gesprek met mijn vader over literatuur en hij raadde mij dit boek aan om voor Nederlands te lezen. We waren op vakantie toen we dit gesprek hadden. Het is dat ik mijn eigen boek toen uit had en mijn vader dit boek net uit had. Gelukkig was het boek gekaft want ik vind niet dat deze druk er mooi uit ziet. Ik ben daar behoorlijk gevoelig voor. Ik denk dat ik er anders niet of veel later in begonnen was. Ik ben maar gewoon begonnen te lezen en het sprak mij erg aan. • Eerste persoonlijke reactie Ik vond het een heel interessant boek om te lezen. Het was wel redelijk ingewikkeld maar ik vond het leuk dat ik zelf de link kon leggen tussen gebeurtenissen in dit boek. Het is behoorlijk indrukwekkend want Bepol wordt langzamerhand steeds gekker, dit proces zet je wel aan het denken. Ik vond het gewoon een heel mooi boek om te lezen. Jammer dat ik niet nog een boek van Rosenboom mag doen!
• Korte samenvatting van de inhoud Groningen, begin 20ste eeuw. Berend Bepol is werfeigenaar bij het Damsterdiep. Hij woont samen met zijn vrouw Agaat en dochter Ilse in een huis naast de werf. De meeste werven zijn naar het nieuwe kanaal verhuist, werf Bepol blijft echter waar het is en floreert evengoed. Bepol is een gevoelige emotionele man die niet tegen veranderingen is, maar ze zeker zelf niet durft te ondergaan. De werf krijgt een order voor een nieuw vrachtschip en krijgt als aanbetaling de oude Festina. Niesten, de meesterknecht van de werf wil de Festina kopen maar Bepol weigert. Dan breken er slechte tijden aan. Bepol is gedwongen om het merendeel van het werfpersoneel te ontslaan, inclusief Niesten. Wanneer hij een keer in de keienhokken gaat kijken naar zijn oude personeel ziet hij dat de werkomstandigheden onmenselijk zijn. Wanneer hij dit thuis vertelt gaan Agaat en Ilse de volgende dag met doeken er naar toe om ze verzorgen, voor Niesten. Bepol ziet wel iets in Niesten en Ilse samen en stelt het ze voor. De bruiloft vindt al kort daarna plaats. Niesten en Ilse hebben inmiddels een eigen huis op de werf. Wanneer Niesten een keer op zijn motorfiets naar Duitsland is geweest komt hij terug met een order voor een enorme zeesleper. De tweede ter wereld aangedreven op dieselolie. Dit is natuurlijk prachtig nieuws, het zijn immers slechte tijden en vele werven zitten zonder werk. Alleen Bepol is op de nieuwbouwhelling al met een baggervlet begonnen en weigert voor Niesten, die inmiddels compagnon is aan de kant te gaan. Ook de onderhoudshelling wil hij Niesten niet geven omdat hij principieel tegen bouwen zonder contract is en natuurlijk eigenlijk gruwelijk jaloers op Niesten is. Niesten begint dan plompverloren in het weiland naast de werf te bouwen. Het schip vordert snel en het leven wordt in beslag genomen door de Seewolf. Niesten word met de tijd steeds meer een obsessie voor Bepol. Wanneer het schip af is en stapelloop daar is, is er geen beweging in het schip te krijgen. Met geen mogelijkheid komt het schip het water in. Niesten is woedend, gekrengd in zijn trots. Die avond vertrekt Niesten zonder iets te zeggen. Bepol, die nu inmiddels helemaal gek is zet de zoeklampen van de Seewolf aan en zet te voet de achtervolging in. Nooit word er meer iets van die twee vernomen. • Bespreking van de vijf verhaalaspecten: Onderwerp – Het grote thema in ‘De nieuwe man’ is het verlangen naar het geluk van iemand anders. Dit is tevens de grote drijfveer van het hele verhaal. Rosenboom heeft dit heel goed beschreven vind ik, Bepol wordt steeds gekker van verlangen naar het geluk van Niesten en is bereid daar alles voor op te offeren. Dit is heel mooi en indringend beschreven. Ik vind het een boeiend onderwerp omdat het je aan het denken zet, dit vind ik een vereiste aan een goed boek. Het moet je aan het denken zetten. Gebeurtenissen – Dit boek is geschreven in een chronologische tijdsvolgorde. Het verhaal begint bij het begin en eindigt bij het eind. Je leert op deze manier de hoofdpersoon geleidelijk kennen. Ik vind dat de meeste boeken door een dergelijke tijdsvolgorden een stuk minder spannend worden, maar doordat er in dit boek al vanaf het begin een drukkende sfeer hangt bleef het wat mij betreft vanaf begin tot end heel erg boeiend en spannend. Belangrijke gebeurtenissen vind ik wanneer Niesten om loonsverhoging komt vragen en wanneer Niesten komt vragen of hij de oude Festina mag kopen. Uit deze gebeurtenissen maak je veel op van het karakter van beide personen. Wanneer de Seewolf het water niet in wil is natuurlijk ook een hele belangrijke gebeurtenis. Het drijft beide hoofdpersonen tot waanzin die vervolgens beide vertrekken. De nadruk op de gebeurtenissen ligt echter in de boek niet op de gebeurtenissen maar meer op de gedachten en gevoelens. Er wordt veel geschreven hoe vooral Bepol alles ervaart. Je zou misschien denken dat het boek hierdoor een beetje saai word, maar het tegendeel is waar. Personages – Berend Bepol is de hoofdpersoon van dit verhaal, en ook degene die het meest verandert. In het begin van het verhaal wanneer alles nog goed gaat, de werf floreert, zit hij nog vol beeldspraak en filosofie. Hij kan uren naar een bloempje in de berm blijven kijken. Naarmate het verhaal vordert wordt hij steeds rustelozer en reëler. Hij wordt vooral gemotiveerd door het geluk van anderen, en dan nog het meest door dat van Niesten. Niesten wordt later een ware obsessie voor hem, eentje die hij niet te boven komt en hem uiteindelijk zijn eigen geluk, evenals dat van de rest van de familie, kost. Ik legde zelf de link tussen De Festina en Bepol. De Festina moet steeds meer afstaan aan Niesten. Eerst zijn mast voor palen in de grond voor het huis van Niesten, later ook zijn zijzwaarden, en nog meer. Het is een mooi, maar aftakelend bootje dat niet tegen de toekomst op kan. Dit is precies Bepol. Bepol is verder niet de held in dit boek. Hij takelt langzaam af en wordt steeds zenuwachtiger en rustelozer. Het karakter wordt duidelijk beschreven van Bepol, en nog versterkt door de vergelijking van een oude ronde Tjalk. (de Festina) - Niesten is naast Berend Bepol de belangrijkste persoon in het verhaal. Hij is hard en kil, met veel gezag en vol motivatie. In het boek verandert hij weinig. Aan het eind van zijn verhaal laat hij voor het eerst emotie zien, in de vorm van woede. Dit drijft Bepol, om een of andere reden, tot waanzin. Niesten was al jong wees, en verder opgevoed bij Werf Berend. Hij trouwt met Ilse, de dochter van Berend, en is word daardoor vennoot en opvolger. Ik leg de link tussen Niesten en de sterke grote en kille Seewolf. Het is een pracht van een schip maar het ligt echter niet in zee maar op een weiland. Vol kracht en motivatie maar op de verkeerde plek. Dit symboliseert Niesten vind ik. Niesten heeft zoveel in zijn mars, een goede en rechtvaardige arbeider met natuurlijk gezag. Bij Werf Bepol kan hij zich niet helemaal ontplooien en zijn gang gaan. Bepol is bang voor veranderingen en houd de toekomst zover dat kan, tegen. Doordat Niesten zijn emoties niet toont en tevens weinig zegt kan ik mij niet zo goed in hem verplaatsen. Pas aan het eind van het boek waar hij eindelijk een keer boos wordt, wordt hij een beetje menselijker. - Ilse Bepol, de dochter van Berend Bepol. Trouwt al snel met Niesten en zij is de gene die het meest van de gesloten Niesten te weten komt, over hem en zijn geschiedenis. Ze doet nog heel erg veel met haar moeder, ik vind haar geen fijne persoonlijkheid, omdat ze weinig van zich laat horen en echt zo’n ouderwetse brave dochter is. Vind ik helemaal niets aan, maar het pas natuurlijk wel in die tijd. Levensecht is Ilse wel volgens mij. De situatie, zoals beschreven, voor vrouwen was ook echt zo in die tijd. Ik vind het wel jammer dat ze zo weinig zegt en dat je haar eigenlijk helemaal niet leert kennen. Ze is meer een vage schim die af en toe de spanningen nog wat weet te verhogen door haar niets zeggende gedrag. - Agaat Bepol, de vrouw van Berend laat niet veel van zich horen. Af en toe probeert zij Bepol tot de orde te roepen, maar Bepol is doof voor haar woorden en veel te gericht op zijn eigen visie. Ze gaat vaak met Ilse naar Groningen, waar ze uiteindelijk voorgoed zullen blijven. Opbouw – Dit verhaal heeft al vanaf het begin een heel drukkende sfeer over zich. Je weet niet precies hoe Bepol op verschillende gebeurtenissen zal gaan reageren. Dit maakt een boek spannend vind ik. Je leert de hoofdpersoon redelijk goed kennen maar tegelijkertijd weet je ook niet wat hij of zij gaat doen. Er zitten geen flashbacks in dit verhaal. Vaak worden flashbacks gebruikt om wat achtergrondinformatie te geven over een bepaalde gebeurtenis of persoon. Wanneer je een boek zo kan schrijven dat die achtergrondinformatie niet nodig is vind heb ik liever geen flashbacks. Dit is boek is helemaal in de derde persoon geschreven, maar toch kijk je door de ogen van Berend Bepol naar het verhaal. Zijn naasten zullen hem waarschijnlijk wel vaker tot de orde hebben geroepen, maar dat zal hij dan gemist hebben. Door een paar korte zinnetjes van Gaat als “Berend, je laat het!” – blz. 105- begrijp je op een gegeven moment dat hij écht gek aan het worden is. Terwijl ik af en toe wel had van, wat stelt iedereen zich aan, die arme man. Ik vind dit heel mooi en goed beschreven, heel erg knap. Je blijft aan het slot zeker met een boel vragen zitten. Wel legt het boek in het laatste hoofdstuk –genaamd “Ps”- veel dingen uit. Mijn vader vind dit heel erg jammer en wilde het eruit scheuren, maar ik was er toch wel blij mee. Ik had niet alles wat er te ontdekken viel in dit boek ontdekt. Taalgebruik – Wat mij vooral opviel aan de stijl van schrijven, was het grote gebrek aan leestekens. Vooral komma’s worden vaak weggelaten. “Toen hij niet meer wist wat hij kon denken keerde hij zich van het raam af om thee te gaan zetten.” –Blz. 196- is een mooi voorbeeld hiervan. Ook waren er soms heel erg lange zinnen “Kromgebogen bleef hij naar het papier staren, het papier waarmee Niesten zich voor hem ontkleed had, het verlangen om naar zee te gaan, om vrij te zijn, en om iets van de wereld te zien, heel gezonde en normale verlangens voor een schipperszoon, maar een deerniswekkende droom voor iemand die de verhalen alleen maar kende van de schippers die in onderhoud waren, en die de zee alleen maar kende van het veer tussen Delfzijl en Duitsland.” – Blz 31- Je moet geconcentreerd lezen, maar verder is het wel goed te begrijpen wat mij betreft. Er worden verder niet zo erg veel moeilijke woorden gebruikt. Wel zijn de filosofische uitspraken van Bepol niet meteen te begrijpen, maar als je er even over nadenkt snap je het wel. Dat vind ik wel leuk, dat je midden in het boek even ophoudt om er over na te denken. • Verdiepingopdracht Ik heb met mijn vader een gesprek over literatuur gehad en hij raadde mij dit boek aan. Ik had dus redelijk hoge verwachtingen van dit boek. Ik had gedacht dat het behoorlijk moeilijk geschreven zou zijn, maar dat viel behoorlijk mee. Met uitzondering van een paar heel lange zinnen en moeilijke beeldspraken was het verhaal heel goed te lezen. Het leek me leuk om wat te lezen over een andere tijd dan hedendaags. Er was inderdaad een duidelijk verschil. Vooral de omgang tussen mannen en vrouwen was duidelijk anders. Er zitten een paar open plekken in dit boek. De periodes dat Niesten naar Duitsland gaat worden niet beschreven. Je weet niet wat hij daar doet. Over zijn vrienden wordt ook niets vertelt. Het is in een chronologische tijdsvolgorde geschreven. Normaal gesproken houd ik wel van open plekken en flashbacks in boeken. Over het algemeen worden verhalen daar en stuk spannender van vind ik. Je weet een stuk minder en er komen allerlei vragen bij je op. Dit boek heeft dus niets van dit alles maar door de prachtige en drukkende manier van schrijven was het wel een heel spannend boek. Veel vragen komen er niet bij je op. Het is meer een boek waar je gewoon alles over je heen laat komen. Aan het eind van het verhaal kwam wel de vraag bij mij op of de Seewolf het water nog wel in zou komen. De tijd tussen deze vraag en het antwoord aan het eind van het boek zou je een spanningsboog kunnen noemen. Het boek heeft een open einde vind ik. Wanneer Bepol achter Niesten aan gaat vind ik dat je verder zelf kan verzinnen wat er dan nog gebeurt. Dit boek is een duidelijk geval van literatuur. Rosenboom is een erkend literair schrijver in Nederland. Zijn voorgaande boeken zijn ook onderscheiden met bijvoorbeeld prijzen als “Lucy B. en C.W. van Hoogtprijs, Libris Literatuurprijs en Dirk Martensprijs. • Evaluatie Ik vind het heel knap en goed hoe Rosenboom een zo’n drukkende, maar tevens bijpassende sfeer weet te beschrijven. Het verhaal op zich stelt natuurlijk weinig voor, maar door het prachtige taalgebruik is het toch heel erg leuk om te lezen. Mijn mening is niet veranderd na de verdiepingsopdracht. Ik ben redelijk tevreden over de beschrijving van dit boek. Af en toe vond ik het wel moeilijk om over diepere onderwerpen in dit boek te schrijven. Het blijft toch wel een behoorlijk moeilijk boek. Ik denk dat het over het algemeen wel een aardig verslag is geworden. De verdiepingsopdracht is niet zo erg compleet maar dat kon ook moeilijk. Wanneer er bijvoorbeeld geen openplekken inzitten, kan je ze moeilijk benoemen. Voor de rest heb ik een beetje een hekel aan al dat soort vragen, maar ik denk dat ik me er verder goed doorheen heb geslagen. Het lezen van het boek ging heel gemakkelijk. Ik was op vakantie en dan lees je al snel een hele hoop. Het was goed te lezen. Het laatste hoofdstuk vond en vind ik wel heel moeilijk. Het is heel moeilijk om daar onderscheid te maken tussen al de gedachten van Bepol en de werkelijkheid. Ik geloof dat ik dat nog steeds niet helemaal snap. Maar het verhaal begrijp ik wel en het laatste hoofdstuk helderde ook nog wat op. Bij de verdiepingsopdracht heb ik wel wat begrippen op moeten zoeken, zoals spanningsboog en manipulatietechnieken. Ik had wel het idee dat ik genoeg kennis had om dit verslag tot een goed einde te brengen.