Waarom heb ik dit boek gekozen? Er zijn eigenlijk twee redenen waarom ik dit boek heb gekozen. Het eerste is het onderwerp -de 2e wereldoorlog- wat mij wel aanspreekt. En het boek was ook niet al te lang. De samenvatting Jacques Suasso Henriques geeft les op een Joods gymnasium als geschiedenisleraar. Op zijn school ontbraken steeds meer leerlingen, iedereen wist dat ze opgepakt waren en dat ze zelf het volgende slachtoffer konden wezen. Na de kerst van 1942 komt ook Ninon niet meer op school, op wie hij in het geheim verliefd was. Een tijdje later is zijn vader neergeschoten tijdens een razzia. Jacques heeft niet zoveel met de gewone Joden, hij vindt ze maar schijters. Maar hij beseft wel dat hij snel iets moet doen als hij zelf niet opgepakt wil worden. De school is dan al bijna leeg. Als Georg Cohn, een van zijn leerlingen hem dan ook aanbiedt bij het OD, de Joodse ordedienst in kamp Westerbork te komen werken, grijpt hij die kans. Want Jacques vindt onderduiken ook geen verstandige keuze. De vader van Georg staat bekend als de ongekroonde koning van Westerbork. Jacques kon dankzij Georg adjudant van Cohn worden. Als Jacques in januari 1943 in Westerbork aankomt, krijgt hij een uniform aan en moet hij leren om cementhard te worden. Wie te zacht is wordt zelf op de trein gezet, in plaats van dat hij anderen op transport zet. Dus Jacques als Jood moet andere Joden op transport zetten. Hij moet volkomen onschuldige jongens oppakken. In het kamp zet hij ook zijn eigen moeder op de trein, en draagt hij huilend zijn geheime liefde Ninon de trein in. Hard wordt hij ook door het leeghalen van krankzinnigengestichten om de treinen te vullen. Want de treinen moesten iedere dinsdag vol vertrekken. Jacques moet steeds in een andere barak slapen, waar hij als spion werkt. Cohn hoopt zo eventuele rellen of ontvluchtingen tegen te houden. Zo komt Jacques ook in de barak van Jeremia Hirsch. Hij is een gewone godsdienstleraar. Jeremia is een rustige man, die in elke barak iets teweeg kan brengen, hij heeft zo’n overwicht dat hij zelfs de ergste zelfzucht, hebzucht en neiging tot roddelen de kop in kan drukken. Tijdens die eerste ontmoeting leert hij Jacques in te zien dat Cohn het in sommige opzichten moeilijker heeft dan zijn slachtoffers. Zijn slachtoffers kunnen immers vertrouwen op de bijbeltekst: 'De Here God is met u alom, waar gij henen gaat.' Na dit eerste gesprek eindigen alle ontmoetingen tussen Jeremia en Jacques op dezelfde manier: Jacques die niets met geloof heeft, leest nu stukjes voor. Jacques begint de bijbel te waarderen. Hij weet nu dat hij op zijn medemens moet vertrouwen en zich vooral niet boven de anderen mag stellen. Onder Schaufingers leiding wordt dan het aantal joden vastgesteld dat mee moet. Na de vergadering wordt de lijst met namen opgesteld, waarop die van de zieken en de gestraften altijd bovenaan komen te staan. Wie eenmaal op die transportlijst staat heeft maar een kleine kans om daaraan te ontkomen. Tijdens het aflezen van de namen is het altijd doodstil. Als Jacques klaar is met lezen, volgt een hels kabaal waarin vreugde en verdriet door elkaar heen klinken. Het allerergste is nog de dinsdagochtend waarop de beestenwagens moeten worden ingeladen. Sommigen wilden niet weggevoerd worden en pleegden zelfmoord, dat was zelf een beetje gebruikelijk. Dat deed ook een collega van het gymnasium, juffrouw Wolfson. Ze had een pil genomen, waardoor ze binnen twee minuten voor Jacques’ ogen stierf. Zelfs Schwarz die direct onder Cohn stond werd op transport gesteld, omdat hij iets deed wat niet mocht. Een week eerder heeft Jacques zichzelf ook in de problemen gewerkt door het voor Jeremia op te nemen en Cohn een klap voor zijn kop gegeven, omdat hij Jeremia een bloedneus had gelagen en zijn bijbel had weggeschopt. Hij zit nu in de strafbarak waar hij dit boek probeert te schrijven Dit hele verhaal was meer dan Jacques kon verdragen. Hij moet naar kamp Sobibor. De laatste nacht is nu aangebroken voor Jacques. Dé heeft zijn hele tekst. doorgelezen, de tekst kan het kamp uitgesmokkeld worden. Eerste persoonlijke reactie. Ik vond het boek best interessant, omdat het eens niet vanuit het perspectief van het slachtoffer is geschreven, maar vanuit de dader. Het is eigenlijk wel vreemd dat je door het boek sympathie krijgt voor de dader. Maar dat komt omdat hij zich ook als slachtoffer gedraagt. Omdat dit verhaal vanuit het perspectief van de dader verteld wordt, is dit misschien wel een waardevol boek. Verder vond het boek in het begin erg onsamenhangend, het lijkt wel of hij niet weet waar hij moet beginnen. Het is een beetje onbegrijpelijk waarom de schrijver steeds weer bekende dichters en schrijvers staat te citeren, dat is heel irritant. Nat zoals dat hij verteld dat hij aan het schrijven is.
Uitleg van de titel. Ergens aan het begin van het verhaal komt de nacht der Girondijnen ter sprake. De titel verwijst naar de Franse Revolutie. De Girondijnen zijn een politieke groepering die tijdens de Franse Revolutie de macht hadden. Totdat de Jacobijnen de macht grepen. Een groep Girondijnen werd naar de guillotine gestuurd. De laatste nacht van deze mensen is beschreven in L'Histoire des Girondins van Alphons de Lamartine. Georg Cohn praat hierover met zijn leraar Jacques en wijst hem op de vergelijkbare situatie in Westerbork. Waar Jacques uiteindelijk zelf terecht komt. Daar komt hij erachter dat de guillotine vergeleken met de duivelse trein eigenlijk maar een stuk speelgoed is. Het onderwerp Het verhaal gaat over een Jood in de 2e wereldoorlog die gaat werken in kamp Westerbork bij de OD, de Joods ordedienst. Dat doen ze voor de Duitsers om te voorkomen dat hij zelf op transport wordt gesteld. Eigen reactie op het onderwerp Ik vind de 2e wereldoorlog een boeiend onderwerp, want je ziet elke keer weer een andere manier om te overleven. En ook mensen die als er geen oorlog was, gewoon nette mensen waren met een gewoon beroep. Dan ineens grote beulen zijn. Bijvoorbeeld hier zie je het verschil tussen ´fout´of ´niet fout´niet echt heel duidelijk. Dat is wel boeiend, omdat het eigenlijk een beetje vaag is, waardoor je vragen krijgt. Eigen reactie op de uitwerking. Ik vind het wel knap hoe hij dit onderwerp weet uit te werken zonder de hoofdpersoon echt te haten, want hij deed heel stomme dingen en doet soms heel nonchalant. Dat komt omdat hij toch nog ergens een goede wil had en je voor hem blijft hopen dat hij zijn fouten inziet. De schrijver had het begin misschien moeten overdoen. Hij had de stukken die hij citeert of waar hij verteld dat hij aan het schrijven was weg moeten laten. Want dat leest gewoon heel irritant. Verder vind ik het verhaal goed in elkaar zitten. Reactie op de gebeurtenissen De belangrijkste gebeurtenis is op het eind als hij Cohn een knal geeft waardoor hij naar de strafbarak moet en daar tot een soort inkeer komt. Sommige gebeurtenissen komen wel schokkend over bijvoorbeeld als Schaufinger een poes doodtrapt en dat Jacques hem nog geen onmens vindt. Of dat hij zijn eigen moeder op transport moet stellen en dan alleen maar het beste plekje in de trein voor haar zoekt. Maar ik vind het wel boeiend dat een Jood met een afkeer van geloof zomaar zijn eigen volk uit laat moorden. Je moet dan weten wat de achterliggende reden is. In het boek staan heel weinig dialogen en als ze er staan zijn het maar een paar zinnen. Het gaat veel meer over gebeurtenissen en gedachten van Jacques zelf. Vergelijk de gebeurtenissen in het boek met je eigen situatie en andere boeken of films. Het verschil met andere boeken is dat het door een dader is geschreven. Maar het gekke is dat hij wel een Jood is. Dit zie je in andere boeken niet vaak. In films heb ik nog nooit iets van een ‘foute Jood gezien. Ze worden bijna altijd als slachtoffers gezien.
Karakters van de (hoofd)personen Jacques Suasso Henriques: Hij is een Portugese Jood. Hij is behoorlijk egoïstisch vooral in het begin. Hij doet zelfs niet zijn uiterste best om zijn moeder van de transportlijst te halen. Hij doet soms heel nonchalant zoals bij dat poesje dat doodgetrapt wordt. Later wordt hij wat menselijker en komt hij zelfs voor een mede Jood op. Bij hem zie je duidelijk dat hij veranderd tijdens het verheel. Eerst van een gewone geschiedenisleraar, naar een arrogante ODer en dan naar een kerel die spijt heeft en tot het inzicht komt dat waar hij mee bezig is niet echt goed is. Siegfried Israël Cohn: Is een Duitse Jood. Hij is nog egoïstischer dan Jacques. Hij is echt keihard voor de Joden in Westerbork, maar hijzelf is doodsbang voor de Duitsers. Cohn heeft een belangrijke functie binnen het kamp. Jeremia Hirsch: Is een Joodse godsdienstleraar die in een van de barakken zit. Hij is altijd rustig en iedereen heeft respect voor hem. Hij brengt Jacques tot inkeer. Schaufinger: Is de Duitse baas in het kamp. Hij is keihard en onverzettelijk. Georg Cohn: Ook egoistisch. Hij helpt Jacques naar een belangrijke positie in kamp Westerbork. Deze personen zijn netjes in het verhaal ingepast. Want Jacques komt dankzij Georg in kamp Westerbork. Hij wordt hard gemaakt door Cohn en Schaufinger. En komt door inkeer door Jeremia. Ninon: Is leerling van Jacques. Jacques vindt haar helemaal geweldig. Hij begint telkens weer over haar. Reactie op de personen Van Jacques vind ik dat hij te egoïstisch is en zich onnadenkend meegaat naar kamp Westerbork. Ik vind hem dus best wel een sukkel, maar omdat hij ook nog een menselijke kant heeft vind ik hem geen eikel. Ik vind dat hij nooit bij de OD had moeten gaan werken, want daar werd hij na een tijdje een beetje een rotvent. Maar na de gesprekken met Jeremia komtn alles toch nog goed. (Met zijn karakter. Want hij moest nog steeds naar Sobibor.) Cohn, Schaufinger en Georg vind ik eikels omdat ze echt alles voor zichzelf doen en nooit aan de andere mensen denken. Misschien hadden ze wel een menselijke kant, maar daar werd niet wat over verteld. Jeremia Vind een goede kerel, maar hij komt wel erg vroom over. Zodat het een beetje onwerkelijk wordt. Hij is goed voor elk mens dus ook voor een soort overgelopen Jood. Bouw Het verhaal begint met een flashback. Daarna wordt alles chronologisch verteld. Het begin is erg onsamenhangend. Het lijkt of hij niet weet waar hij moet beginnen met schrijven. De spanning ontstaat doordat er in het begin best veel open plekken zijn. Het eind is best open want je weet niet of de schrijver uit de strafbarak komt en de oorlog zal overleven. Het verhaal speelt zich dus af tijdens de 2e wereldoorlog in kamp Westerbork. Reactie op bouw Het was wel goed om met een flashback te beginne maar ik begreep pas op het eind dat het een flashback was. Misschien had het als ik geweten had dat het een flashback was vanaf hoofdstuk 1 een leuk boek geweest. Het verhaal begon nu pas na het 2e hoofdstuk leuk te worden. Want het eerste hoofdstuk is verder ook te warrig en je wordt doodgegooid met citaten. In het 2e hoofdstuk is het duidelijker en zij er een paar open plekken. Maar als ik had geweten dat het een flashback was dan had ik me ook niet afgevraagd hoe het met hem zal aflopen. Maar als de schrijver een beetje op stoom is de bouw heel aardig. Ook al vind ik het jammer dat ik niet weet hoe het met Jacques is afgelopen. Taalgebruik De meeste zinnen zijn wel redelijk, soms wel wat krom. Alleen hij gebruikt veel te veel citaten en dan vaak ook nog in een andere taal. Soms gebruikt hij ook onbegrijpelijke woorden, die erg achterhaald overkomen zoals: amok en kloaak. Bij zulk soort worden heb ik niet de moeite genomen het woordenboek te pakken, ik heb er gewoon een beetje over heen gelezen. Er stonden ook zo veel van die woorden. Hier heb ik eigenlijk gewoon overheen gelezen. Het taalgebruik past wel erg bij de schrijver die liever de deftige naam Jacques gebruikt dan de Joodse naam Jakob. En ik heb het gevoel dat hij geleerd over wil komen. Dus taalgebruik is een punt dat heel erg verbeterd kan worden.
Verdiepingsopdracht 1. De verwachtingen werden gewekt door de open plekken in het begin van het verhaal. De vraag die bij mij opkwam: ‘Komt Jacques uit het kamp?’ is niet beantwoord en dat vind ik jammer. De verwachtingen van het boek zelf zijn redelijk uitgekomen. Het boek was best spannend en je had het snel uit. 2. Het boek bevat alleen in het begin veel open plekken. Halverwege en op het eind
komen een paar antwoorden en in het begin weet je nog niet veel van de hoofdpersoon. Later in het verhaal zijn er ook meer gebeurtenissen. 3. 1e open plek is: Wat heeft Georg Cohn gedaan? En wat heeft dat met Jacques te maken? Er staat in het boek Over die laatste kan ik in dit stadium van het verhaal het kortst zijn. En even verderop staat er: Alles later, toen ik meer van hem wist en hem ook wel beter begreep
2e open plek is: Hoe is Jacques in de strafbarak gekomen? Hij stelt zichzelf die vraag letterlijk: Ik zit hier in de strafbarak van Westerbork en ik wil weten, ik moet weten, hoe zich dat heet toegedragen; ik wil mijn som maken. Hoe ben ik hierheen gekomen? Het geval van Ninon? Het gesprek met Georg? Dit is denk ik de hoofdvraag van het boek. Dat is wat je wil weten. 4. De twee hierboven genoemde vragen en bijv: Word Jacques cementhard want er staat: Na alles wat Georg me heeft geschreven, wordt jij hier mijn adjudant. Wat dat is, dondert niet, zolang je maar een band om je arm draagt en bij mij in de buurt blijft. Maar dat is niet voldoende. Je moet staalhard worden, cementhard. Anders deug je niet en kan ik je ook niet redden. Kampwet nummer twee: wie zacht of halfzacht is, gaat de trein in. Daar kan ik zelfs niets aan doen. Ook wordt bij mij de vraag opgeroepen of Jacques zelf veranderd. Er staat: Ik ga nu, al schrijvend, immers steeds meer beseffen, dat ik mezelf hoogstens nog herken. Maar kennen, neen, mezelf kennen, doe ik niet, waarachtig niet. En ook de vraag waarom Jacques zich zo aangetrokken voelt tot Jeremia. Er staat: Hoe vaak hebben wij daarna met elkaar gesproken? En waarom? 5. De schrijver gebruikt op het eind van het boek nog een vooruitwijzing: En de derde nacht, de nacht van mijn eigen val? De schrijver houdt achter: Ik zit hier in de strafbarak van Westerbork en ik wil weten, ik moet weten, hoe zich dat heet toegedragen; ik wil mijn som maken. Hoe ben ik hierheen gekomen? Het geval van Ninon? Het gesprek met Georg? Hij weet wel hoe hij daar is gekomen maar verteld dat niet. De schrijver geeft het verhaal een andere wending. Ineens wordt Jacques een soort spion en ontmoet hij toevallig Jeremia. 6. De belangrijkste spanningsboog is. Hoe is Jacques in de strafbarak terechtgekomen. De climax is het moment waarop Jacques voor Jeremia opkomt en Cohn een knal geeft. 7. Het verhaal is redelijk gesloten, want je krijgt wel antwoord op de vraag hoe hij in de strafbarak terechtkomt, maar niet of hij er ook uitkomt. Evaluatie Ik vond geen vervelend boek om te lezen. Alleen het maken van dit verslag is behoorlijk wat werk. Alhoewel de opdrachten duidelijk waren. Het lastige bij het maken van het verslag is het lengte van het boek, waardoor ik soms moeilijk voorbeelden kon vinden. Maar je kunt wel makkelijk iets in het boek opzoeken.