De meidenziekte door Tom Pauka

Auteur: Tom Pauka
Titel: De Meidenziekte
Uitgeverij: Querido (1983) Aantal bladzijden: 165
Aantal punten: 2 Verwachtingen en eerste reactie Ik verwacht dat het een interessant boek wordt. De ziekte anorexia nervosa komt niet vaak voor bij jongens, dus het lijkt me interessant om te lezen hoe hij ermee omgaat, eraan is gekomen, hoe de buitenwereld erop reageert enzovoorts. Het boek was heel anders dan ik verwacht had. In plaats van dat het duidelijk over anorexia nervosa gaat, is het meer over de pad naar volwassen worden van de hoofdpersoon. Deze verrassing is niet onaangenaamd, want het is erg goed geschreven. Het liet me ook nadenken. Beknopte samenvatting en analyse Hans is een jongen van zestien jaar. Hij heeft twee broertjes, Sander van vijf en Leo van negen, waar hij echt een grote broer voor is. Vaak gaat hij met ze naar buiten en komt altijd met een soort ‘plan’ van wat ze moeten doen. Op een dag moeten ze naar binnen om te eten, maar dan blijft Hans nog even buiten omdat hij misselijk en duizelig is. Dan gaat hij dwalen, iets wat hij altijd doet als hij duizelig is, maar hij valt flauw. Hij wordt gevonden door de politie en naar het ziekenhuis gebracht. In het ziekenhuis komen ze erachter dat Hans anorexia nervosa heeft, als gevolg van smetvrees. Hij vindt eten namelijk ontzettend vies. Dit komt omdat hij vroeger, tijdens de oorlog, met zijn vader moest zingen in café’s voor de moffenhoeren. Een moffenhoer bood hem een keer een bonbon aan en toen zag hij voor zich hoe een klant van haar de bonbon misschien al een keer ‘bevingerd’ had. Steeds als hij eten zag, moest hij dan denken aan hoe het al eens eerder is aangeraakt en door wat. Hierdoor ontwikkelde hij niet alleen smetvrees, maar ook een angst voor vrouwen. Door zijn ziekte, krijgt hij in het ziekenhuis elke dag drie maaltijden. Eerst via een slangetje, later mag hij zelf eten. Na een aantal dagen mag hij uit bed. Zijn broertjes en moeder komen vaak op bezoek, maar zijn vader niet, omdat hij zich voor hem schaamt. De dokter vindt dat Hans moet gaan werken, zodat hij zijn gedachten van zijn ziekte af kan zetten. Zo komt hij terecht in de bijkeuken. Daar ontmoet hij Monsanto, die zijn baas is. Hij controleert met hem de ladingen voedsel die het ziekenhuis binnenkomen. Na een tijd komen ze erachter dat er gestolen wordt uit het magazijn. Samen proberen ze erachter te komen wie het is en zo worden ze langzaam goede vrienden. Door het werken denkt Hans inderdaad minder aan zijn ziekte en na een paar maanden zit hij op goed gewicht en wordt hij ontslagen uit het ziekenhuis. Hoewel Hans eerst plannen maakte om te ontsnappen, wilt hij eigenlijk niet weg vanwege Monsanto. Hij vertelt de doktoren over Monsanto’s bestaan en of hij een hulp mag krijgen. De doktoren zijn verbaasd, omdat ze niet wisten dat Monsanto er was. Hans gaat weer dwalen, al gaat het dit keer moeilijker, omdat hij ‘nuchter’ is (niet zweverig van de honger). Hij neemt de pond en komt aan bij een vakantiehuisje. Doordat zijn maag gewend is geraakt aan drie maaltijden per dag, krijgt hij honger en besluit hij in de breken in het huis. Daar plundert hij de kasten en stelt hij vast dat zijn ‘meidenziekte’ is veranderd in een ‘vreetziekte’. Als hij genoeg heeft gegeten gaat hij naar boven en valt hij in slaap op een bed. De volgende ochtend wordt hij gewekt door een meisje, Vera Storm. Eerst is ze bang voor hem en hij voor haar, maar ze raken langzamerhand gewend aan elkaar. Ze maken Vera’s huiswerk, eten en drinken wat en gaan ’s middags roeien. Hier komt de ‘grote broer rol’ weer heel erg naar boven. Hij heeft steeds een plan, zodat ze zich niet gaan vervelen. Omdat Hans goed over wil komen, vertelt hij haar veel dingen die eigenlijk niet waar zijn. Als Vera’s moeder thuiskomt zegt Vera dat Hans een jongen van school is, om haar te helpen met haar huiswerk. Ze maakt geen bezwaar en nodigt hem zelfs uit voor het avondeten. Toen Vera naar bed moest, was Hans alleen met haar moeder. Dat maakt hem in eerste instantie nerveus, omdat hij bang voor vrouwen is. Hans vertelde dat hij met de bus naar huis zou gaan, maar ze komen erachter dat er geen bussen meer rijden. Daarom besluit Mevrouw Storm dat Hans mag blijven slapen. Ook vertelt ze wat meer over zichzelf, bijvoorbeeld dat ze zich vaak verveelde, omdat elke dag voor haar hetzelfde was. Hans loog dat hij zich nooit verveelde, dus moest hij een plan bedenken voor Mevrouw Storm, iets om te gaan doen. Hij besluit met haar te gaan roeien. Tijdens het roeien vinden ze een fuik waar een hele grote vis in vastzat. Mevrouw Storm vond dit gemeen, dus moest Hans hem redden. Omdat de vis zo groot was, moest Hans zich uitkleden om hem te redden. Mevrouw Storm besluit dit ook te doen, maar Hans heeft het niet door. Pas als ze vlak bij hem is, met ontbloot bovenlijf, ziet hij haar. Dit doet hem denken aan de Moffenhoeren en krijgt hij het gevoel dat ze iets van hem wilt. Die nacht, als Mevrouw Storm in bed ligt, besluit Hans weg te gaan. Hij voelde zich niet meer fijn met de leugens en bij Mevrouw Storm. Hij besluit weer te gaan dwalen. Tijdens zijn verblijf bij Vera en haar moeder, dacht Hans vaak aan zijn broertjes en moeder. Ze waren namelijk van plan om naar zijn oom in Denemarken te gaan, maar dit zou niet doorgaan omdat Hans uit het ziekenhuis was gegaan, zonder het te vertellen aan zijn moeder. Hier voelde hij zich schuldig om en wilde terug naar zijn familie. Maar eerst wilde hij Monsanto nog bezoeken, dus gaat hij terug naar het ziekenhuis. Daar vertelt een portier dat Monstanto ontslagen is wegens diefstal. Hans wil het niet geloven, maar vertrekt uiteindelijk toch. Hans was op weg naar het politiebureau om Monsanto te bevrijden, toen hij een briefje in zijn zak vond. Vera had hem een briefje gegeven met hun nummer erop en een munt om te bellen. Hans besluit te bellen en krijgt Mevrouw Storm aan de lijn. Ze vraagt hem of ze hem mag opzoeken in het ziekenhuis en hij vertelt haar eerlijk dat hij is ontsnapt. Het gesprek geeft hem een goed gevoel, maar hij voelt ook heimwee. Daarom besluit hij terug te gaan naar zijn familie.
Titelverklaring: In het ziekenhuis wordt Hans vertelt dat hij anorexia nervosa heeft. Omdat dit vooral veel bij meiden voorkomt, noemen ze het ‘de meidenziekte’. Ook omdat ze ergens hopen dat hij, als jongen, het een stom idee vindt om iets te hebben wat ‘voor meisjes’ is. Thema: Volwassen worden » Hans is een jongen die veel aan zichzelf en de wereld twijfelt. In dit boek zie je hem als het ware opgroeien. Hij komt erachter dat het niet erg is om af en toe naïef te zijn, maar dat hij niet kan blijven wegrennen voor zijn problemen. Anorexia Nervosa » Hans heeft de ziekte anorexia nervosa, en hoewel dat niet het enige is wat er in dit verhaal speelt, speelt het wel een grote rol. Motieven: De roeiboot
Een motief in het verhaal is de roeiboot van Vera en Gonnie Storm. Hans gaat eerst met Vera varen en later met haar moeder. Zelf is hij zestien jaar en zit op de grens van het kind zijn en volwassen worden. Als hij met Vera vaart, mist hij zijn broertjes heel erg en vraagt hij zich af wat hij aan het doen is. Hij vaart met een kind en een volwassene, en kan nog alle kanten op roeien. De roeiboot staat dus voor het volwassen worden. Eetziekten
Hans lijdt aan anorexia nervosa. Een reden voor zijn ziekte heeft te maken met het feit dat hij in de oorlog smetvrees heeft opgelopen, en nu dus alles vies vindt. Het is zo erg dat hij in het ziekhuis beland. Hier herstelt hij weer, maar krijgt als gevolg in plaats van anorexia nervosa een vreetziekte. Zijn ziektes bepalen voor een groot deel zijn leven. Jeugd
Een ander motief is de jeugd van Hans. In veel gevallen wordt Hans herinnert aan zijn jeugd tijdens de oorlog. Het denkt ook vaak aan het spelen met zijn broertjes. Maar aan de andere kant wil Hans graag zijn jeugd achter zich laten en volwassen worden. Personages: Hans

Hans is een zestien jarige jongen die lijdt aan de meidenziekte: anorexia nervosa. Hij is de echte hoofdpersoon van het verhaal. Alles wordt vanaf zijn standpunt vertelt. Hans is lang en mager en woont samen met zijn twee broertjes (Sander en Leo) en ouders. In zijn jeugd moest hij altijd met zijn vader mee om te zingen in café’s voor de Moffenhoeren. Op zijn tiende stopte hij hiermee. Aan het zingen heeft hij niet alleen herinneringen overgehouden, maar ook ernstige smetvrees (wat zich ontwikkelde in anorexia) en een angst voor vrouwen. Hans is ook erg naïef en snapt niet hoe mensen kinderen kunnen nemen en later scheiden, ook wilt hij maar niet geloven dat Monsanto dingen stal uit het magazijn. Zijn vader ziet hij weinig, maar dat kan hem niet zoveel schelen, omdat hij denkt dat zijn vader zich voor hem schaamt. Met zijn moeder en broertjes heeft hij wel een goede relatie. Hij is echt een grote broer voor zijn broertjes en moet steeds met nieuwe ‘plannen’ komen om ze bezig te houden. Monsanto
Over Monsanto kom je niet veel te weten, omdat het boek alles vanuit Hans’ perspectief vertelt. Monsanto is een oude neger, maar ziet er nog wel groot en stevig uit, ondanks dat hij mager is. Hij werkt stiekem in de opslagplaatsen van het ziekenhuis. Toen Hans voor het eerst bij hem kwam, vertrouwde hij hem niet, maar later werd hij bevriend met hem. Hij is iemand die eerst de kat uit de boom kijkt. Op het einde blijkt het dat hij uit de opslagplaatsen stal. Vera Storm
Van Vera kom je ook niet meer te weten dan Hans’ waarnemingen. Ze is een twaalfjarig meisje dat veel alleen is. Haar ouders zijn gescheiden en ze woont bij haar moeder, die veel werkt. Ze heeft een vol figuur en is heel nieuwsgierig. Behalve haar ouders heeft ze ook een broer, Lucas, maar daar is ze niet zo positief over. Mevrouw (Gonnie) Storm
Ook van Mvr. Storm weet je niet meer dan je te zien krijgt van Hans. Ze is een moeder van middelbare leeftijd met net als haar dochter, een vol figuur. Ze is erg sympathiek en vertrouwt mensen snel. Gonnie verveelt zich veel, omdat alle dagen voor haar hetzelfde zijn en ze zoveel werkt. Daarom kan ze het ook zo goed vinden met Hans, die altijd wel een ‘plan’ heeft. Met haar buren heeft ze niet echt een goede relatie. Ik heb gekozen om te vertellen over de personages, omdat die in het boek belangrijk zijn en ook handig om het verhaal beter te snappen. Perspectief en verteller: Het is een ik-perspectief, dan wel die van Hans. Zijn gedachten, gevoelens en waarnemingen zijn de enige die je te zien krijgt. Alleen doordat zij over de houding van een ander vertelt, kun je iets afleiden van hoe dat persoon zich voelt. Het verhaal wordt enigsinds chronologisch vertelt, maar wel met flashbacks tussendoor. Hierdoor leer je steeds meer over Hans. Dit leek me handig om te vertellen, omdat het toch altijd wel bijzonder is, vind ik. Een ik-boek is vaak persoonlijker. Eindoordeel en evaluatie Ik vond het een erg goed en interessant boek om te lezen. Gebeurtenissen: De gebeurtenissen waren niet echt levend voor me, omdat ik het me niet zo goed kan voorstellen. Ik weet niet hoe het is om van de honger flauw te vallen, te dwalen, mensen om eten te smeken en in te breken ergens. Wel was dit alles goed omschreven. Met de gevoelens kon ik wel meeleven. Anorexia komt voor bij jongens, dus het gebeurd ook echt, maar deze vorm is wel erg anders. Ik heb nog nooit gehoord van iemand met zulke erge smetvrees dat hij/zij niet meer durfde te eten. Zelf ben ik wel kritisch wat eten betreft, ik houd niet zo van erg ongezond eten en als het er vies uitziet, hoef ik het niet meer. Maar zeker niet zo extreem. Het verhaal was dus ook niet herkenbaar voor me, maar dat hoeft niet slecht te zijn. Hoewel de thema’s van dit boek me erg aanspreken en ik ze ook erg boeiend vind, ken ik nog geen andere boeken of films die over dit onderwerp gaan. Ik weet wel dat ze bestaan en zal er ook vast meer van lezen. Er waren wel schokkende dingen in. Sowieso is anorexia al schokkend, dat iemand flauwvalt omdat hij weigert te eten. Ook vond ik het schokkend dat hij zomaar ergens zou inbreken omdat hij honger had. Zelf zou ik dat nooit doen. Personen: Er kwamen niet veel personen in voor, maar er was te weinig informatie over ze om er echt een karakter van te maken. Het waren geen standaart ‘typetjes’ , maar dus ook geen duidelijke karakters. De meest onsympathieke personen vind ik Monsanto en Hans’ vader. Ik snap niet hoe je je zoon zomaar kunt negeren en hem niet eens opzoeken. Vooral niet als zijn ziekte voor een deel jouw schuld is. Zijn vader komt niet echt in het verhaal voor, maar in een kleine zin, waarin Hans tot de conclusie komt dat zijn vader zich schaamt voor hem. Monsanto vind ik onsympathiek, omdat hij gebruik maakt van Hans’ goedgelovigheid. Het was niet moeilijk om mee te leven met Hans, omdat zijn gevoelens en gedachten goed omschreven worden. Twijfel is heel herkenbaar. Wat wel wat minder was, is dat het enige levendige personage Hans is, omdat je van de anderen geen gedachten te zien krijgt. Je moet dus veel raden over de anderen.
Opbouw: Het boek was niet lastig te lezen. Af en toe moest je wel even nadenken, omdat er gebruik werd gemaakt van flashbacks. Ik vond het verhaal wel spannend. Er zijn veel open plekken in het verhaal om zelf in te vullen. De auteur schrijft zo dat hij het verhaal niet helemaal afmaakt, maar pas later kom je te weten wat er dan was. Door middel van flashbacks. Het spannende zat hem in de opbouw, omdat hij het verhaal dus tijdelijk ‘open’ laat. Ik heb geen enkele stukken overgeslagen, omdat het verhaal me bleef boeien. Ik kan alle verhalen lezen – met een ik-perspectief of niet. Het gaat mij er gewoon om hoe het geschreven wordt. Bijna alle verhalen hebben een open einde en ik houd erg van lezen, dus dan zou er weinig keuze voor me zijn. Open eindes zijn irritant, omdat je voor je gevoel een “happy ending” wilt, maar aan de andere kant zijn ze mooi, omdat je er zelf een einde (“happy of niet”) aan kunt maken. Het gaat mij er gewoon om dat het goed geschreven is. Taalgebruik: Zoals ik al zei, was het boek niet moeilijk te lezen. Het taalgebruik was niet moeilijk. Het was eerst wel een beetje warrig, omdat het in het begin nog niet super duidelijk is (vanwege die ‘open plekken’), maar dat werd later duidelijk. Er is een klein stukje die wel is blijven hangen. Dan is Hans bij Vera en kijkt hij naar haar. Hierin komt zijn kinderkant heel erg naar boven, omdat ze hem doet denken aan zijn broertjes: “Mijn blik bleef kleven aan haar armen en benen, een intens gevoel van heimwee kwam op. Ik zou nooit meer met mijn broertjes op een kokosmat tegenover een rommeldoos zitten, voorbij, afgelopen.” Een ander deel wat ik mooi vond, was toen Hans aan de doktoren vertelde over Monsanto: “Ik was trots, en mijn keelpijn verdween: Monsanto’s naam was door mijn toedoen bekend geworden bij de dokter, en ik ging nu vragen om een echte hulp voor hem, iets waar hij zelfs meer mee geholpen zou zijn dan wanneer ik bleef tot de vijftiende.” Ik vind dit mooi, omdat hij dus ervan overtuigd is dat hij iets goeds doet, niet wetend dat hij zorgde voor het ontslag van zijn beste vriend. Het taalgebruik was niet echt beeldend, want ik kon me er niet zoveel bij voorstellen. Ik volgde het verhaal wel, maar zag geen dingen voor me. Er waren vooral beschrijvingen, door de ogen van Hans. Zelf maakt het me niets uit hoe het geschreven wordt, als het maar goed is. En dat was dit boek zeker. Het boek bleef sowieso al erg hangen, dus vind het nutteloos om er een heel verslag voor te schrijven. Het is handig voor kleine details, maar in grote lijnen onthoud ik toch wel waar het boek over gaat. Het duurt echt heel lang om een heel verslag te schrijven. In die tijd had ik nog een heel boek kunnen lezen.