De laatste nacht door M.C. Summer

Samenvatting van de inhoud

De belangrijkste gebeurtenissen van het verhaal navertellen (maximaal 1 A4)

Het begint allemaal met zijn ontmoeting in een boekwinkel met Martha. Zijn bezoek aan haar is de eerste bijzondere ervaring; zij woont als 18-jarige op zichzelf in een groot huis en meteen laat ze Steven weten dat hij niet in haar rijkdom zal delen. Contact met haar ouders heeft ze niet en de eerste kennismaking met zijn ouders verloopt zeer stroef. Stevens verliefdheid is heel sterk, en ondanks de tegen sprekingen van zijn moeder, trouwen ze zeer snel. Ze krijgen twee kinderen, maar hun relatie blijft er één op een afstand. Steven doet nog aardige dingen voor Martha, maar dat wordt niet altijd in dank afgenomen. Als hij een week vrij neemt voordat de baby komt zegt Martha dat ze het wel alleen afkan. Op zijn werk is dan ook te merken dat hij niet helemaal lekker in zijn vel zit. En de invaller van Rita, Anna, ziet dat, en ze gaan een aantal keren lunchen met elkaar. Na een paar dagen is ze weer verdwenen, en Steven gaat weer door met zijn leven met Martha. Hij is niet vreemdgegaan, vind hij. Als de kinderen nog heel klein zijn, krijgt Martha te horen dat ze kanker heeft en dat haar leven ten einde loopt. Voordat ze sterft laat ze haar man beloven dat hij nooit met een ander zal trouwen. Dit belooft hij, maar blijft nog z’n leven lang knagen. Hij begint een nieuw leven, in een nieuw huis, in een nieuwe woonplaats. Alex en zijn vader gaan allebei een eigen weg en diepgaand contact met de ander komt nauwelijks tot stand. In hun nieuwe woonplaats komen ze ook in aanraking met Judith, een gelovig meisje. Vooral Alex & Sari hebben het fijn bij haar. Ze krijgen bij haar een veilig gevoel en Judith maakt hun bekend met het geloof. Maar als Steven vindt dat Judith te dichtbij komt, verhuizen ze weer. Dit wordt niet in dank afgenomen door Alex & Sari. Als Steven een verzoeningspoging wil doen door samen met Alex op vakantie te gaan, komt in plaats van de verbroedering de verbittering hard naar boven. Alex is voor de vakantie naar de moeder van Steven geweest en heeft daaraan vragen overgehouden. Door die vragen begint Steven ook meer van zijn vrouw te begrijpen. Een vraag die Alex had is waarom Steven nooit had verteld dat Alexander (halfbroer Martha) zijn vader was, en niet Steven. Dit had Steven echter nooit geweten. De vakantie wordt voortijdig afgebroken. Ook als hij de brief weer aan het schrijven is, vallen sommige puzzelstukjes op z’n plaats. Hij kijkt terug op zijn hele leven, en als hij dat allemaal ziet begrijpt hij het. Zijn vrouw heeft nooit van hem gehouden en Alex is zijn eigen zoon niet eens. De brief van Steven is nu het laatste middel. Maar als hij hem op de bus heeft gedaan, beseft Steven dat hij het adres op de envelop vergeten is.

Verhaalanalyse

Titel

Wie is de schrijver/schrijfster?

De schrijfster van het boek is Els Florijn.

Wat is de titel van het boek?

De titel van het boek is Laatste Nacht.

Leg de titel uit.

In de laatste nacht van het leven van Martha doet de hoofdpersoon een belofte waar hij later spijt van krijgt, wat hem de rest van zijn leven achtervolgd. Hij belooft namelijk dat hij niet met een andere vrouw zal trouwen nadat Martha gestorven is. En dit heeft gevolgen voor de rest van het boek.

Gebeurtenissen en hoofdlijn

Wat is het probleem van de hoofdpersoon?

Het probleem van de hoofdpersoon in ten eerste zijn eigen zoon. Hij verwijt zichzelf dingen die hij in het verleden heeft gedaan, waardoor hij geen goede relatie heeft met zijn zoon. Ten tweede heeft hij beloftes aan zijn vrouw gedaan die hem de rest van zijn leven zal blijven achtervolgen, en dat zal je in de rest van het boek ook lezen.

Hoe is het probleem ontstaan?

De problemen zijn ontstaan doordat hij zijn vrouw beloftes heeft gedaan die hij maar met moeite kon waarmaken. Door die beloftes kwam hij toch vrouwen tegen die hij aantrekkelijk vond, zelfs zo erg dat ze gingen verhuizen, omdat hij anders bij haar kon zijn. Daardoor zat hij niet lekker in zijn vel, evenals zijn zoon. Daardoor had hij een slechte relatie met zijn zoon.

Is er een oplossing? Wat is de oplossing?

De hoofdpersoon schrijft in een brief waarom het in het verleden zo is gegaan als het gegaan is, waarom hij dingen heeft gedaan zoals hij het toentertijd gedaan heeft. Hij heeft dat vroeger wel aan zijn zoon verteld, maar hij legt in de brief uit waarom hij bepaalde keuzes had gemaakt. De dingen die hij zichzelf verwijt probeert hij in de brief tot uiting te brengen, en naar zijn zoon over te brengen. De brief is dus de oplossing.

Begin en einde van het verhaal

Wat voor soort begin heeft het verhaal? Waarom?

Het is een opening in de handeling omdat het verhaal erg spannend en pakkend begint. Het begint meteen met een spannend stuk dat de hoofdpersoon een pen pakt en begint te schrijven, en dan staat er ook al een stukje van de brief van de hoofdpersoon, die hij schrijft aan zijn zoon.

Wat voor soort einde heeft het verhaal? Waarom?          

Het boek heeft een open einde, omdat het eindigt met; “Pas op het moment dat hij de huisdeur achter zicht sluit, beseft hij dat hij vergeten is het adres op de envelop te schrijven.” De lezer wordt hier nieuwsgierig van. De lezer wil dan doorlezen maar dat kan niet. Je wil weten wat er met die brief gaat gebeuren, of die ooit nog aankomt, of dat de hoofdpersoon nog terug probeert te zoeken, maar dat kom je niet te weten. Daarom spreek je hier van een open einde.

Personen

Wie is de hoofdpersoon?

De hoofdpersoon is Steven.

Noem nog 2 belangrijke bijpersonen.

Twee belangrijke bij-personen zijn Alex en Martha.

Bespreek van de hoofdpersoon: de leeftijd, het uiterlijk, het karakter

Het boek kent twee delen. Dat betekent dat de hoofdpersoon in dit verhaal twee verschillende leeftijden kent. In het eerste gedeelte is de hoofdpersoon ongeveer 28 jaar oud. In het tweede deel van het boek is Steven ongeveer 43 jaar. Steven heeft brede schouders in tegenstelling tot Alex. heeft Steven is een persoon die in zichzelf is. Hij houdt de dingen die hij meemaakt voor zichzelf. Je zou kunnen zeggen dat hij een trauma heeft van wat hij heeft meegemaakt. Daardoor is hij erg stil, maar het is zeker dat hij een goede wil heeft.

Bespreek van de 2 bijpersonen: de rol in het verhaal.

Alex is de zoon van Steven. Alex neemt in het boek een zeer belangrijke plaats in. Vooral in het tweede deel van het boek speelt hij een grote rol. Maar in principe speelt hij in het hele verhaal een belangrijke rol, aangezien Steven de brief die hij schrijft aan Alex schrijft. In het eerste deel is Alex nog jong en eigenwijs. Hij komt ook Judith tegen, waardoor Steven wil verhuizen. In het tweede deel is Alex belangrijk omdat hij dan met Steven op vakantie gaat. Alex komt dan achter het hele verhaal dat Steven niet zijn echte vader is.

Martha speelt eveneens een zeer belangrijke rol in dit boek. Zij is de vrouw van Steven. Zij overlijdt aan kanker, maar ze speelt een belangrijke rol in het leven van Steven. Ten eerste omdat ze op haar sterfbed aan Steven vraagt of hij alsjeblieft niet met een andere vrouw wil trouwen. Daarnaast kom je er aan het eind van het boek achter dat Martha eigenlijk helemaal niet van Steven hield, maar ze moest iemand hebben om op te kunnen steunen. Martha leeft erg op zichzelf, vooral omdat ze weet dat Steven er op een keer achter komt dat Steven niet de echte vader van Alex is. Als Martha overlijdt, krijgt het verhaal een andere wending. Dan gaan Steven en zijn twee kinderen ook verhuizen, en maakt Steven een lastige tijd mee.

Tijd

Wanneer speelt het verhaal zich af?

Het boek is in 2003 verschenen, en je kunt ook zeggen dat het boek zich ongeveer in die tijd afspeelt, want er wordt verder nog niet over tablets, smartphones of andere dingen gezegd, dus het kan kloppen dat het in 2003 afspeelt.

Is het chronologisch of niet-chronologisch? Waarom?

Het verhaal is niet chronologisch omdat er flashbacks inzitten.

Hoeveel tijd verloopt er tussen begin en eind van het verhaal?

Tussen hoofdstuk 1 en het eind van hoofdstuk 12 zit ongeveer 2 uur. Het boek begint dat Steven de brief aan Alex gaat schrijven, en het boek eindigt dat hij hem op de bus doet. Er staat dat hij hem meteen op de bus zou doen, en aangezien het een redelijk lange brief is die moeilijk te schrijven is, zou er ongeveer 2 uur tussen kunnen zitten.

Zijn er veel tijdsprongen of juist niet?

Er zit 1 hele grote tijdsprong in. Dat is de overgang van het eerste naar het tweede deel, dat heb je een overgang van ongeveer 15 jaar. Verder zitten er geen tijdsprongen in dit verhaal.

Zijn er veel flashbacks of juist niet?

Er zit bij elk hoofdstuk wel een flashback, want hij schrijft de brief, dat staat in schuine letters, en daarna wordt het verhaal verteld van vroeger. Hij gaat dus de hele tijd ‘terug in de tijd.’ Vaak gebeurt dit, ook in dit verhaal om een verklaring bij/voor een bepaalde gebeurtenis te geven. Er wordt dus een verklaring gegeven voor een bepaalde gebeurtenis. Meteen aan het begin zit al een flashback, tussen hoofdstuk 2 en 3. Je kunt zeggen dat hoofdstuk 1 de flashback is, want Steven droomt daar over de eerste jaren tussen hem en Martha.

Ruimte

Waar speelt het verhaal zich af?

Het is niet helemaal duidelijk waar het verhaal zich afspeelt, maar je zou kunnen zeggen dat het verhaal zich in Nederland afspeelt omdat als Steven en Alex op vakantie gaan, ze door de duinen lopen. Niet dat andere landen geen duinen hebben, maar dan is het wel de meest logische conclusie dat het verhaal zich in Nederland afspeelt.

Noem enkele belangrijke ruimtes.

Ten eerste is het eerste huis waar Steven woont, als Alex en Sari nog jong zijn, belangrijk, omdat ze daar Judith ontmoeten. Judith is gelovig, en als Steven doorkrijgt dat hij haar eigenlijk toch wel leuk vind, en als Steven doorheeft dat ze zich teveel met het leven van Alex en Sari gaat bemoeien, besluit Steven te verhuizen.

Ten tweede is het ziekenhuis een belangrijke ruimte, omdat Martha in het ziekenhuis ligt. Steven gaat daar af en toe op bezoek en heeft dan gesprekken met haar die belangrijk zijn voor het boek. Ook de laatste belangrijke vraag van Martha aan Steven speelt zich hier af in de laatste nacht van Martha haar leven.

Ten slotte is de plek waar Steven en Alex op vakantie gaan/zijn zeer belangrijk. Dan komt de lezer in principe pas te weten waarom Steven de brief schrijft. Door die vakantie krijgt het boek nog een hele andere wending, en worden vragen die je in het begin kon stellen, of onduidelijkheden die er in het begin waren, opgelost.

Is er sprake van belangenruimte. Nee, waarom niet, ja , waar dan?

Ja, want redelijk vaak in het boek komen de gevoelens van de hoofdpersoon of bij-persoon overeen met de plek waar ze op dat moment zijn. Bijvoorbeeld wat meer aan het eind van het boek als Alex en Steven op vakantie zijn, liggen ze samen in de tent, het is donker en er heerst een vervelende, kille en ongemakkelijke sfeer. Steven voelt zich op dat moment ook zo, hij is somber, hij zit niet lekker in zijn vel. Dus je kunt zeggen dat er sprake is van een belangenruimte.

Motieven en thema

Noem 4 motieven.

Verdriet, omdat er viel verdriet in het boek voorkomt, omdat Martha sterft, en de relatie tussen Alex en Steven is niet goed, en omdat Steven niet lekker in zijn vel zit heeft hij daar veel verdriet.

Brief, omdat er in het hele verhaal een brief geschreven wordt aan Alex.

Huwelijk, omdat Martha sterft en Steven dan een belofte doet dat hij niet meer zal trouwen.

Kloof, omdat er tussen de hoofdpersoon en de bij-personen een kloof zit, zowel tussen Steven en Martha, als tussen Steven en Alex.

Wat is het thema van het verhaal?

Belofte maakt schuld. Omdat Steven een belofte aan Martha deed, en dat blijft hem de rest van zijn leven achtervolgen. Ook heeft hij schuld aan Alex omdat hij dingen pas vertelt als Alex al rond de negentien jaar is, terwijl die dingen zich afspeelden toen hij nog heel klein was.                                  

Bedoeling

Wat wil de schrijver duidelijk maken met het verhaal? Heeft hij/zij een bedoeling? Wordt dat echt duidelijk in het boek? Hoe dan?

De schrijver wil duidelijk maken dat het leven niet niks is. In het leven heb je tegenslagen, ups en downs, en heb je verdriet. Dat hoort er allemaal bij, je moet doorgaan. Elf Florijn is een christelijke schrijfster, maar er zitten verder niet super veel christelijke elementen in dit boek. In ‘de laatste nacht’ is eigenlijk alleen Judith christelijk, het buurmeisje van Steven, Alex en Sari. Zij verteld Alex en Sari over Jezus en leest voor uit de Bijbel. Voordat Steven hier achter kwam was Alex altijd vrolijk en wou hij meer naar Judith toe om verhalen te horen. Maar Steven wou dat niet meer. Steven voelt zich hierdoor aangesproken op een negatieve manier. Hij weet niet hoe hij moet omgaan met het feit dat zijn kinderen in feite worden opgevoed in het christendom door iemand anders. Daardoor gaat hij verhuizen.

Misschien is dat wel een boodschap voor ons. Dat als iemand anders ons over het geloof verteld dat wij dat dan niet raar vinden en dat accepteren. Want doordat zij gingen verhuizen, ging Alex steeds minder goed in zijn vel zitten.

Ten slotte moet je niet overhaaste beloftes geven, waarvan je niet weet of je ze wel na kunt komen. Dat deed Steven ook en toen kwam hij toch vrouwen tegen die hij stiekem toch wel leuk vond. Dat was ook een reden dat ze gingen verhuizen.

Taal

Wat vind je van het taalgebruik en waarom? Ondersteun je mening met minimaal 2 voorbeelden uit het boek.

Het taalgebruik in het boek vind ik aantrekkelijk. Het wordt duidelijk gebracht en je zit er snel in. Je kunt je goed in de personen van het verhaal plaatsen en je verplaatst je helemaal in de problemen van de hoofdpersonen. Er staat bijvoorbeeld op blz. 59; “Als golven spoelden de herinneringen over hem heen.” Dit klinkt aantrekkelijk, en er wordt gebruik gemaakt van beeldspraak waardoor het duidelijker is wat er gebeurt. Ook staat er op blz. 114; “Dat niet, zei de vrouw, maar ze vroeg naar hem. En omdat ze toch verwachtten dat ze, omdat ze in de terminale fase was… Steven liet haar niet uitpraten. ‘Ik kom eraan.’” Er wordt hier veel spanning in het boek gebruikt. De lezer weet dat Martha ernstig ziek is, en dat ze op sterven ligt. De lezer weet ook dat ze niet dood is, maar toch is er iets met Martha aan de hand. Dat wordt op een spannende manier vertelt, en dat is aantrekkelijk.

Mening

Geef in minimaal 22 regels je mening over het boek.      Gebruik goede argumenten.

Ik heb dit boek met plezier zitten lezen. In het begin was het allemaal een beetje onduidelijk welke bedoeling er nou precies achter zat. Maar omdat je dat juist wil weten, moet je toch doorlezen, omdat je weet dat je nog wel achter die bedoeling komt, en dat klopt ook. Ten tweede was het soms lastig om de brief aan het begin van elk hoofdstuk te kunnen volgen. Ik heb een aantal keren gehad dat ik de brief van het vorige hoofdstuk moest lezen zodat ik weer wist waar het ook alweer over ging. Daarnaast vond ik het taalgebruik voor mij aantrekkelijk, waardoor ik het boek mooi en spannend vond. Ik heb twee mensen uit mijn naaste kring die dit boek ook hebben gelezen. Die vonden het boek hier en daar wat suf, waardoor ze er geen goede verhaallijn in konden vinden. Ook vonden ze het boek in zijn geheel niet zo mooi, omdat ze vonden dat er weinig inlevingsvermogen in de hoofdpersonen waren. Ze vonden dat die personen niet echt voor je gingen leven. Maar daar ben ik het niet me eens. Ik kon me in het begin niet heel goed inleven in de hoofdpersoon, omdat in het begin de karakters van de personen niet heel goed neergezet werden. Maar daar kom je in het tweede deel, als Steven en Alex op vakantie zijn wel achter. Daarom is het een – volgens mij – fijn te lezen boek, omdat je door wil lezen, en toch nog te weten wil komen wat de karakters van de personen nou echt zijn, en dat kom je aan het eind ook echt te weten. Dus in principe worden al je problemen aan het einde opgelost.

Er zit ook veel spanning in het einde, omdat Alex daar van een trap afvalt, en je eigenlijk niet goed komt te weten hoe het nou eigenlijk precies met Alex gaat na zijn val. En aan het einde van de brief vraagt Steven zelfs aan Alex; Viel je echt, of liet je je vallen? Dat brengt veel spanning in het verhaal omdat er op een spannende of droevige manier wordt verteld over een voorgaande gebeurtenis. Dus de  flashbacks in dit verhaal, maken het spannend. Het open einde van dit boek vind ik persoonlijk niet zo fijn, omdat ik dan graag wil weten wat er erna gebeurt. Hoe het afloopt. Dat maakt dat de schrijver je pakt, en dat ze je aantrekt om meer van haar boeken te lezen, althans, dat is mijn mening. Dat is ook een reden dat ik Els Florijn een fijne schrijfster vind die ingaat op mijn gevoel. Het is voor degene, die van een boek houdt waar aan het einde vragen of onduidelijkheden worden opgelost of beantwoord, zeker een aanrader.