1 Primaire gegevens:
Auteur: Maarten 't Hart
geboren op 25 november 1944, in Maassluis
Titel: ‘de Kroongetuige’ Ondertitel: - Motto: - Uitgever: De Arbeiderspers
Verschenen in: januari 1983
Druk: 25e druk, juni 1995
Verteltijd: 212 bladzijden Leestijd: rond de 5-6 uur
Uitgelezen in: november 1999
2 Verantwoording van de keuze: Ik heb lang zitten nadenken welk boek ik zou uitkiezen voor dit boekverslag. Ik heb er met de familie over gepraat en zij wisten nog wel wat leuke boeken die ik kon lezen, maar na zelf een selectie te hebben gemaakt, waren dit de boeken die ik nog in mijn hoofd had zitten: ‘Karakter’, ‘Het gouden ei’ en ‘de Kroongetuige’. Later bleek dat we alleen ‘Karakter’ in huis hadden. Jammer genoeg was dat boek in de oude spelling geschreven. Ik heb dat toen even bekeken maar om dat zo te gaan lezen leek me toch eventjes iets te vervelend dus deed ik dat maar niet. Toen wist ik dus zeker dat ik naar de bibliotheek moest gaan en toen bleek dat daar op dat moment alleen ‘de Kroongetuige’ aanwezig was, was voor mij de knoop doorgehakt. 3 Verwachtingen vooraf & wat daarvan klopten: Van ‘de Kroongetuige’ had ik een paar verwachtingen voordat ik het boek ging lezen. Ik had van meerdere mensen gehoord dat ze het een leuk boek vonden, heel erg spannend tot aan het eind, en apart omdat het een detective is. ‘De Kroongetuige’ is namelijk de enige detective die Maarten ’t Hart geschreven heeft. Zelf kwamen voor mij die verwachtingen van ‘de Kroongetuige’ niet altijd uit. Ik vond het boek enerzijds wel erg spannend en leuk geschreven, zodat voor mij de spanning wel tot het eind werd bewaard, maar echt zo leuk dat ik het boek nadat ik er eenmaal aan begonnen was niet meer kon wegleggen, nee, dat was het nou ook weer niet. Het boek opzichzelf viel mij een beetje tegen, maar misschien lagen mijn verwachtingen ook wel te hoog. Als ik een boek lees, kies ik meestal niet voor een detective (detectiveroman), maar toch vond ik deze detective erg leuk. Ik heb het boek met veel plezier gelezen. En het was dus voor mij heel apart, omdat het een detective is. Ik ben het daarmee wel eens met wat ik voor meningen van anderen heb gehoord. 4 Samenvatting van de inhoud: 1. De muizentorensage
De ik-figuur, Thomas Kuyper, zat met Jenny Fortuyn in een café. Zijn vrouw Leonie was een weekje weg. Toen het café ging sluiten vroeg hij aan Jenny of ze met hem mee naar huis wilde gaan. Daar had ze geen zin in. Thomas, die behoorlijk aangeschoten was, pakte haar beet, en er ontstond een korte worsteling. Twee jongens en een meisje zagen alles. Thomas voelde zich erg rot omdat zij hem afgewezen had. Hij dacht erover om via een andere weg toch naar haar kamer te gaan. Er brak een hevig onweer los. Thomas werkte in het Medisch-Biologisch laboratorium van de universiteit. Hij was bezig met het experiment ‘kannibalisme bij ratten’: hij wilde erachter komen hoe lang het duurde voordat een stel hongerige ratten elkaar ging opeten. Toen hij de volgende morgen vrij laat in het laboratorium aankwam, vertelde zijn assistent Alex hem dat de ratten, die al vier dagen gehongerd hadden, opeens volgevreten lagen te slapen. Alex vond de proeven met de ratten vreselijk. Van Thomas hoefde hij er zich voortaan niet meer mee te bemoeien. Vier dagen later kwamen twee rechercheurs, Lambert en Meuldijk, Thomas een paar vragen stellen. Jenny was verdwenen, en Thomas was het laatst in haar gezelschap gezien. Thomas zei dat hij Jenny niet meer gezien had, na de ruzie was hij gewoon naar huis gelopen. Thomas kende Jenny van de bibliotheek, waar zij werkte. Ze woonde op een kamer boven de bibliotheek. Hij was verliefd op haar geworden. Jenny ging met iedereen naar bed en ze gebruikte drugs. Ze had al twee keer een abortus laten plegen. Ze was een heel ander type dan de vrouw van Thomas. Leonie was een beetje burgerlijk en truttig. Ze wilde dolgraag een kind en daarom was ze al bij menig gynaecoloog geweest, maar die hadden haar tot nu toe altijd moeten teleurstellen. Toen Thomas naar de bibliotheek ging kon hij niet nalaten nog even op de kamer van Jenny te gaan kijken. Daar ontmoette hij Lambert en Meuldijk weer, die hem opnieuw aan een verhoor onderwierpen. Jenny bleek niet meer op haar kamer te zijn geweest nadat ze Thomas voor het laatst gezien had. Thomas vertelde de rechercheurs dat hij op Jenny's kamer een keer kennis had gemaakt met Robert, een jurist. Thomas kreeg het moeilijk. Hij droomde van zijn niet-bestaande zoon. Zwetend werd hij wakker. Hij maakte ruzie met Leonie. Volgens hem wilde zij niet eens echt een kind, maar was het alleen een reden om zielig te doen. In een nieuw gesprek met Lambert vertelde Thomas dat hij `s nachts Jenny bij haar kamer had opgewacht. Ze was echter niet gekomen en hij was naar huis gelopen. Lambert vond Thomas' verhalen steeds verdachter. Hij wilde de kleren van Thomas onderzoeken en een kijkje bij hem thuis nemen. Thomas wilde met alle geweld Leonie erbuiten houden en daarom spraken ze af dat Lambert zogenaamd als een collega bij Thomas op bezoek zou komen. Na afloop van dat bezoek was Leonie erg argwanend. De volgende dag moest Thomas op het politiebureau komen. Er waren bloedvlekken op zijn kleren aangetroffen. Thomas vertelde dat dat bloed van de ratten was, die hij regelmatig de koppen afhakte. In het laboratorium liet Lambert zich overtuigen. Een paar weken later werd Thomas dan toch gearresteerd. Doorslaggevend was het verhaal van Alex geweest, die aan Lambert had verteld dat de ratten op de morgen na de onweersnacht totaal geen honger meer hadden, terwijl er geen enkele rat door een ander was opgegeten. Bovendien bleek dat in de onweersnacht een man, die tegenover het laboratorium woonde, Thomas samen met een meisje naar binnen had zien gaan. Lambert vermoedde dat Thomas het lijk van Jenny aan de ratten had opgevoerd. Thomas mocht zijn vrouw nog opbellen om alles te vertellen. Leonie zei dat ze al wel iets vermoed had. Ze geloofde dat Thomas onschuldig was. Tijdens het verhoor op het politiebureau bleef Thomas koppig zwijgen. Hij wilde best een poosje in de cel zitten, zodat hij en Leonie tot rust konden komen. 2. Een korte briefwisseling
Leonie mocht Thomas niet bezoeken, daarom schreven ze elkaar brieven. Thomas schreef dat hij vooral verliefd was geworden op Jenny's spiegelbeeld. Jenny had hem een keer aangesproken. Thomas had haar het laboratorium laten zien. Jenny was erg geïnteresseerd in de potten met foetussen van ongeboren kinderen. Pas toen Leonie voor een week naar haar moeder was gegaan had Thomas voor de tweede keer een avond met Jenny doorgebracht. Die hele week was Thomas met Jenny opgetrokken. Ze waren naar verschillende cafés geweest en ze hadden samen gegeten. Een keer was Thomas naar haar kamer gegaan en daar had hij kennis gemaakt met Robert. Robert had hem verteld dat hij naar Zuid-Amerika wilde emigreren. Leonie schreef aan Thomas dat zij geloofde dat Thomas onschuldig was. In samenwerking met Alex probeerde ze erachter te komen of het mogelijk was dat de 200 ratten in een paar uur een compleet lijk naar binnen gewerkt hadden. Leonie geloofde dat de werksters de ratten gevoerd hadden, dat was ook al eens eerder gebeurd. Leonie had erg veel last van de journalisten die zich op deze sensationele zaak gestort hadden. Ze was een keer met een collega van Thomas uit geweest. Die collega had ook de spinnen in het huis opgeruimd. De familie van Jenny had een paragnost ingeschakeld.
3. Het dagboek van Leonie
De laatste brief van Leonie is teruggekomen. Thomas en Leonie mogen nu ook niet meer schrijven. Leonie houdt een dagboek bij, waar ze o.a. de resultaten van haar eigen onderzoek in opschrijft. Haar dagboekgedeelten lopen van 8 september tot eind november Leonie gaat zelf op onderzoek uit omdat ze gelooft dat Thomas onschuldig is, en omdat ze jaloers is: ze wil erachter komen wie Jenny was en of Thomas met haar naar bed is geweest. Ze bezoekt verschillende cafés, waar ze praat met mensen die Jenny en Thomas samen gezien hebben. Ze hoort dat Jenny met iedereen naar bed ging die haar aan cocaïne kon helpen. Iemand zegt dat hij niet gelooft dat Jenny met Thomas naar bed is geweest. Men acht het uitgesloten dat Jenny er met Robert vandoor is. De man die tegenover het laboratorium woont (mijnheer ‘Sommig Mens’) vertelt Leonie dat hij in de onweersnacht een man (die erg veel op Thomas leek) en een vrouw in het laboratorium naar binnen heeft zien gaan. Twee uur later kwam alleen de man terug. Leonie gaat ook kijken op de kamer van Jenny, boven de bibliotheek. Daar praat ze met de andere kamerbewoonster, Arianne. Arianne is lesbisch en al gauw laat ze merken dat ze wel van Leonie gecharmeerd is. Ze wil Leonie graag helpen. Ze vertelt haar dat Jenny niet verliefd was op Thomas, maar dat zij hem waarschijnlijk ergens voor nodig had. Uit de resten die in een theekopje zijn achtergebleven kan Leonie opmaken dat Lambert al eerder bij Jenny op de kamer is geweest. Leonie schrikt als ze een reproductie van Chardin op Jenny's kamer ziet hangen. Ze haat Jenny (in gedachten noemt ze haar Antje Spektakel) zo erg dat ze het niet kan hebben dat er overeenkomsten tussen hen zijn. De buurvrouw van Robert vertelt Leonie dat Robert en zijn vrouw zijn vertrokken op een dag toen het sneeuwde. Dat kan volgens Leonie nooit, want Robert is in de zomer weggegaan. De buurvrouw is 84 en haar geheugen is niet meer zo best. In het vrouwenhuis, waar Leonie samen met Arianne heengaat, komt ze ook niet veel verder met haar onderzoek. Ze krijgt er alleen maar ruzie met de vrouwen, die praten over de postnatale depressie. Dan probeert Leonie het spoor van Lambert maar te volgen: waarom is hij al eerder bij Jenny geweest? Als ze Lambert in het laboratorium ontmoet, vertelt ze hem haar vondst. Lambert schrikt, maar gaat er verder niet op in. Hij heeft ook een succesje: in de wc van het lab zijn de kleren van Jenny gevonden. Leonie merkt op dat de kleren erg oud zijn. Bovendien zijn Jenny's witte laarsjes niet teruggevonden. In samenwerking met Alex bewijst Leonie dat de ratten Jenny's lijk niet helemaal opgegeten kunnen hebben. Lambert is niet erg overtuigd. Leonie denkt opeens aan een filmpje dat Thomas in zijn studententijd heeft gemaakt. Ze draait het filmpje nog eens af. Het heet ‘Moord in het laboratorium’ en het gaat over iemand die denkt dat er een lijk in een pot met alcohol zit. Achteraf blijkt het een soort zeekoe te zijn. Leonie gaat in het laboratorium kijken en inderdaad ziet ze in een grote pot tussen twee echte zeekoeien het lijk van een mens. In de weken daarop is Leonie steeds minder overtuigd van Thomas' onschuld. Ze wil niet naar de politie gaan voordat ze met Thomas heeft gesproken. Ze is bang, eenzaam en mensenschuw. Op een dag ziet ze de zwarte vogels zitten die tot nu toe altijd iets hebben betekend in haar leven. Ook de spinnen rukken op. Stilaan went ze aan het feit dat ze steeds alleen is. Ze gaat zich er zelfs gelukkig door voelen: ‘Ik kan best leven zonder anderen’, schrijft ze in haar dagboek. 4. Het proces
Tijdens het proces hoorde Leonie dat Thomas ook verdacht werd van de diefstal van drugs uit het laboratorium. Thomas ontkende alles, maar verder bleef hij zwijgen. Mijnheer ‘Sommig Mens’ verklaarde dat hij Thomas in de onweersnacht in een auto had horen stappen. Even later reed die auto langs zijn huis met Thomas aan het stuur. Onmogelijk volgens Thomas' advocaat: Thomas had niet eens een rijbewijs. De baas van Thomas, hoogleraar farmacologie, geloofde niet dat Thomas een moord gepleegd had. Volgens hem was het uitgesloten dat de ratten Jenny hadden verslonden zonder ook maar een spoor achter te laten. De rechtbank zou veertien dagen later uitspraak doen. 5. De zwarte vogels
Voor Kerstmis kwam Thomas al weer thuis. De rechtbank had vervroegd uitspraak gedaan: hij was vrijgesproken bij gebrek aan bewijs. Leonie vertelde Thomas van het lijk tussen de zeekoeien. Thomas geloofde er niets van; hij had Jenny zelf om halfzes uit het laboratorium zien komen met een tas vol drugs. Daarna was ze bij Robert in de auto gestapt. Hij had al die tijd gezwegen omdat hij het zo vernederend vond, en hij wilde Jenny niet verraden. Ze gingen direct kijken in het lab. Onderweg zagen ze de zwarte vogels weer. Thomas zag het lijk in de alcohol drijven en moest braken. Lambert, die hen gevolgd had, ging ook kijken. Zowel Thomas als Lambert zeiden dat het niet Jenny's lijk was. Leonie herinnerde zich de oude buurvrouw die gezegd had dat het gesneeuwd had toen Robert en zijn vrouw vertrokken. Volgens Thomas was er in en na de onweersnacht veel populierenpluis gevallen. Dan weet Leonie hoe het gegaan is: Jenny had Thomas alleen maar nodig om aan drugs te komen. Ze had de sleutel van het laboratorium uit Thomas' portemonnee gepakt. In de onweersnacht was Robert met zijn vrouw naar het laboratorium gegaan. Daar had Robert zijn vrouw vermoord, en samen met Jenny had hij het lijk in de zeekoeienpot gedaan (Jenny had het filmpje ook gezien). Jenny had de kleren van Roberts vrouw aangedaan. De witte laarsjes dienden om haar extra lang te laten lijken. Ze waren nog even naar Roberts huis gegaan en daarna naar Schiphol. De oude vrouw werd erbij gehaald om het lijk te identificeren: inderdaad was het Roberts vrouw. Thomas en Leonie gingen met Lambert mee naar het politiebureau. Lambert geloofde nog steeds dat Thomas op de een of andere manier schuldig was. Leonie dacht dat dat kwam omdat Lambert het niet kon hebben dat hij zelf ook eens afgewezen was door Jenny. Op weg naar huis dacht Leonie weer aan het feit dat ze geen kinderen kon krijgen. Ze haatte Kerstmis; dat feest leek wel speciaal uitgevonden om mensen te kwellen die geen kinderen konden krijgen. Thuis vertelde Thomas dat hij niet met Jenny naar bed was geweest, maar hij had het wel graag gewild. Bij Leonie had hij altijd het gevoel dat het er alleen maar om te doen was om kinderen te verwekken, en daarom walgde hij ervan. Leonie liet brieven van gynaecologen zien, waarin bevestigd werd dat zij onvruchtbaar was. Thomas liet een bericht zien over het eerste kind uit een reageerbuis en Leonie kreeg weer hoop. Stiekem bad ze tot God. Bron: http://huiswerk.scholieren.com/uittreksels/ 5 Tijd en ruimte
Het verhaal speelt zich af in Leiden, deels in het laboratorium, deels in de gevangenis, deels in de bibliotheek en in het huis van Thomas en Leonie. Er spelen zich ook gedeeltes af bij Jenny, in een kroeg, op het politiebureau en ook een aanzienlijk gedeelte in de rechtbank. Ook al speelt het boek speelt zich af in Leiden, toch blijkt dat allerlei straten, cafés en gebouwen, die in het boek worden beschreven, in het echt niet of niet meer te bestaan. Het verhaal wordt chronologisch verteld, de gebeurtenissen beginnen op 31 juli en eindigen vlak voor Kerstmis (half december), de vertelde tijd is dus ongeveer 4,5 maand. Er spelen zich enkele kleine flashbacks af; herinneringen, bijvoorbeeld de gedachten van Leonie aan het dia-avondje met de hoogleraar en zijn vrouw, en haar herinneringen aan de zwarte vogels. De briefwisseling en het dagboek van Leonie zijn later opgeschreven. Merk op dat Thomas ca. 3½ maand gevangen zit: van begin september tot vlak voor Kerstmis. In de beschrijvingen van de gesprekken die Leonie met allerlei mensen heeft, verschilt de verteltijd niet veel van de vertelde tijd. Ook het proces is vrij uitvoerig verteld. Zoals gebruikelijk in een misdaadroman worden ook in dit boek allerlei verdachtmakende vooruitwijzingen door het verhaal heen gestrooid. Die vooruitwijzingen naar het slot van het boek komen uiteraard niet allemaal uit, want er is maar één schuldige. Leonie verdenkt o.a. Arianne, Lambert en Robert. ‘De zwarte vogels’ zijn behalve een terugwijzend ook een vooruitwijzend element; de vogels geven aan dat er iets belangrijks gaat gebeuren in het leven van Leonie. Het grootste deel van het boek is verteld in de verleden tijd. Het boek speelt zich af in de jaren '70. De vermelde data komen overeen met de kalender van 1974, maar dat wil nog niet zeggen dat dit boek zich precies in dat jaar heeft afgespeeld. -Tijdvertraging, Tijdverdichting. Er is een enorme diversiteit in het aantal pagina's dat de schrijver gebruikt om de gebeurtenissen van één dag te beschrijven, in het verhaal komt men twee, toch wel extreme, voorbeelden hiervan tegen. Zo gebruikt hij voor de gebeurtenissen van 17 September de pagina's 95 tot en met de helft van 124. Wat in mijn ogen dus een voorbeeld is van tijdvertraging. Een voorbeeld van tijdverdichting is volgens mij het feit dat de schrijver in datzelfde hoofdstuk (Hoofdstuk 3) 6 regels nodig heeft om de gebeurtenissen van 8 September te beschrijven. 6 Wijze van vertellen: Het verhaal is geschreven in een meervoudige ik-vertelsituatie. In het eerste hoofdstuk is Thomas de 'ik'. B.v.: ‘Ga je nog mee bij me thuis iets drinken?’ vroeg ik (blz. 7). In het tweede hoofdstuk is de 'ik' afwisselend Thomas en Leonie. B.v.: ‘Lieve Leonie, het verhaal dat ik...’ (blz. 64) Hier ligt het perspectief dus bij Thomas. ‘Lieve Thomas, Lambert en Meuldijk zijn nog een paar keer hier geweest om mij...’ (blz. 68). Hier ligt het perspectief dus bij Leonie. In hoofdstuk drie t/m vijf ligt het perspectief bij Leonie. B.v. (drie voorbeelden uit respectievelijk hoofdstuk 3,4,5): ‘Het is middernacht. In huis is het ongewoon stil. Zelfs de zware klok in de woonkamer tikt niet meer. Thomas windt hem altijd op; ik ben daar net niet…’ of ‘Eerst durfde ik niet naar hem te kijken. Maar hij zocht…’ of ‘De schemering breidde haar vleugels uit. In de tuin hurkten de zwarte, natte boomstammen bij elkaar. Wolken trokken als boze dromen over en ik keek uit het raam…’ 7 Spanning: Maarten 't Hart slaagt erin de spanning heel knap op te bouwen. Je moet eigenlijk steeds van gedachten veranderen, omdat de schrijver steeds een ander persoon schuldig maakt aan de moord. Pas helemaal aan het eind is de oplossing te lezen. Je vraagt je steeds af: Wie is de dader? Lange tijd komen meer personen in aanmerking, niet alleen Thomas, maar ook Lambert, Ariannne en Robert. In de loop van het boek gaat de lezer steeds meer aan de onschuld van Thomas twijfelen. Zijn advocaat gelooft stellig dat hij de dader is en zelfs Leonie is er niet steeds van overtuigd dat hij vrij-uit gaat. Als je het verhaal in een spanningscurve zou weergeven zou je op ongeveer dit komen: 8 Thema en Motieven: Het thema is eigenlijk dat het huwelijk behoorlijk verstoord kan worden door de onvruchtbaarheid van één der beide partners en het door die onvruchtbaarheid uitblijven van kinderen en het geluk wat kinderen met zich mee kunnen brengen. Vooral als je beiden kinderen wilt. Een ander thema kan zijn de mysterieuze verdwijning van een jonge vrouw en het zoeken naar de feiten die deze verdwijning zouden kunnen verklaren, dat maakt dit boek tot een detectiveroman en een huwelijksroman inéén. Motieven om deze thema's te onderbouwen: · het 'frustratiemotief' · kinderloosheid (als obsessie) · trouw en ontrouw · raadselachtige verdwijning · zoektocht (naar de dader) · spiegelmotief (vgl. Leonie/Jenny; Thomas is verliefd op Jenny's spiegelbeeld) · geloof (kerkbezoek, gebed) · muziek, gedichten, citaten · dieren (ratten, spinnen, muizen, zwarte vogels). 9 De personages: De hoofdpersonen zijn: Thomas en Leonie Kuyper, Jenny Fortuyn, Inspecteur Jozef Lambert
Thomas
Thomas is een beetje een stuntelige, onhandige man. Ik zou hem haast intellectueel noemen, door zijn beroep en zijn manier van spreken en nadenken over de dingen, hij filosofeert veel over het leven en de problemen van alle dag. Hij spreekt op universitair niveau en haalt graag citaten van Nietzsche aan. Thomas was de man van Leonie en werd ervan verdacht Jenny na een ruzie te hebben omgebracht. Hij werkte op een Medisch-Biologisch laboratorium (farmacoloog), waar hij bezig was met proefen met ratten. Hij hoeft niet zo nodig een kind. Hij houdt heel erg van klassieke muziek en van literatuur. Dat zijn vrouw geen kind kan krijgen is eigenlijk de aanleiding voor Thomas om met Jenny om te gaan: Zij had zich al twee keer laten aborteren. In de gevangenis wilde hij helemaal niet praten. Wel praat hij veel in zichzelf en droomt vaak (o.a. over een zoon). Thomas en Leonie zijn round-characters. Stuk voor stuk worden ze voor je neergezet. Thomas is ongelovig en cynisch; misschien is hier sprake van een speaking name? Soms kan hij nogal hard zijn tegen zijn vrouw. Hij kan behoorlijk koppig zijn maar aan de andere kant is hij ook gevoelig, getuige zijn belangstelling voor de muziek van Verdi en de gedichten van Leigh Hunt. Leonie is gevoelig en gelovig. Haar ongewilde kinderloosheid trekt ze zich erg aan en haar liefde voor Thomas is hecht en ontroerend. In tegenstelling tot zijn vrouw schijnt hij er weinig ophef over te maken dat hun huwelijk waarschijnlijk kinderloos zal blijven. Leonie
Leonie is een zeer intelligente, vrouw, doortrapt wanneer dat nodig is en zeer doortastend. Ze weet bepaald niet van opgeven, ze bijt zich helemaal vast in het bewijzen van de onschuld van haar man. Ook zij is intellectueel en praat en denkt evenals haar man op universitair niveau. Ze heeft Frans gestudeerd (doctoraal), maar door haar voorliefde voor klassieke muziek bleef ze huisvrouw, omdat ze er dan beter naar kon luisteren dan ergens anders. Zij is een knappe, slanke vrouw met lang bruin haar, maar helaas is zij onvruchtbaar wat haar veel verdriet doet, ze voelt zich schuldig en is bang dat haar onvruchtbaarheid een wig slaat tussen haar en Thomas. Er is een paar keer tegen haar gezegd dat ze wel wat wegheeft van Jenny. Ariane zegt zelfs dat ze allebei heel mooi zijn, maar dat Jenny dat meer laat zien. Leonie wil eigenlijk wel wraak nemen, maar blijft Thomas toch trouw. Jenny
Jenny is een enorm knap meisje met blond haar en een mooi figuurtje. Zij is rond de twintig en heeft veel aantrekkingskracht op mannen, maar ook op vrouwen. Jenny is wat ik zou noemen een 'feestbeest'. Zij is niet al te hoog geschoold en heeft weinig interesse voor cultuur, literatuur. Kortom ze is geen intellectueel wat Leonie en Thomas wel zijn. Ze is doortrapt en windt mensen zo om haar vingers met haar 'trucjes'. Zij is iemand die zich weinig aantrekt van normen en waarden, dat kan men afleiden uit het feit dat ze niet monogaam is, ze heeft seks met degene die haar bijvoorbeeld wat coke te bieden heeft en daar seks voor terug wil, alcohol en drugs gebruikt ze ook in grote mate.
Lambert
Inspecteur Jozef Lambert is degene die zeer persoonlijk betrokken is bij de zaak omtrent de verdwijning van Jenny, omdat hij vroeger zelf iets met Jenny gehad heeft. Hij wordt omschreven als iemand die zich net als Leonie vastbijt in het onderzoek, alleen is hij ervan overtuigd dat Thomas er hoe dan ook op de één of andere manier bij betrokken is. De bijpersonen zijn: Inspecteur Krijn Meuldijk, Alex, 'meneer Sommig Mens', de baas van Thomas De Hoogleraar farmacologie, Robert en zijn vrouw
10 Verklaring van de titel: Volgens mij kan één van de redenen zijn dat in het verhaal meneer ‘Sommig Mens’ door Lambert en de officier van justitie als kroongetuige wordt beschouwt, omdat hij beweert Thomas, in de nacht van de mysterieuze verdwijning van Jenny, samen met Jenny het laboratorium, waar Thomas werkt en hijzelf tegenover woont, binnen te hebben zien gaan (wat dus later blijkt is dat het Robert geweest moest zijn die samen met Jenny naar binnenging) en Thomas (Robert) alleen weer heeft zien vertrekken hij zou in een auto gestapt zijn en weggereden zijn, wat dus niet kan, want Thomas heeft geen rijbewijs. Deze getuigenis wordt tijdens het proces volledig ontkracht door mr. Pieterse de advocaat van Thomas. Ook een verklaring voor deze titel kan zijn, dat volgens Nietzsche, het kind in de meeste huwelijken de ongewenste kroongetuige is. ‘Zijn niet de meeste huwelijken van dien aard dat men geen derde als kroongetuige wenst? En juist deze derde ontbreekt vrijwel nooit - het kind - en dat is meer dan een kroongetuige, namelijk de zondebok!’ (Blz. 144 rgl. 15 tot en met 18 uit ‘De Kroongetuige’, 25e druk) . In het verhaal citeert Thomas Kuyper wel vaker uitspraken van Nietzsche, daarom vond ik het gerechtvaardigd om bij de titelverklaring één van deze citaten te gebruiken! Een derde reden kan zijn dat Leonie (de vrouw van Thomas) in feite de enige is die denkt te weten waar het lijk van Jenny zich bevindt, namelijk in het museum dat zich in hetzelfde gebouw bevindt als het laboratorium waar Thomas werkt. Achteraf blijkt het lijk wat ze vinden niet van Jenny maar van de vrouw van Robert te zijn. Als je over het verhaal bekeken vanuit het standpunt van Leonie nadenkt kun je haar ook als ‘De Kroongetuige’ omschrijven, ook al heeft zij als vrouw van de verdachte het recht om te zwijgen, zij hield informatie achter die zeer belangrijk was voor een verdere vooruitgang van het onderzoek. Waarschijnlijk kun je haar beter een kroongetuige voor de verdediging van Thomas noemen, omdat haar informatie voor Thomas niet belastend was, maar er juist voor zou zorgen dat hij vrijgesproken zou worden. 11 Motto & ondertitel: In dit boek is er geen sprake van een motto, dan wel een ondertitel. 12 Context: Maarten 't Hart is geboren op 25 November 1944 te Maassluis. Na de lagere school ging hij naar de HBS waarna hij in 1962 biologie ging studeren aan de rijksuniversiteit te Leiden. In 1968, na zijn doctoraal examen, vervulde hij militaire dienst tot 1964. Hij werd gestationeerd bij 'de rijks-verdedigingsorganisatie' te Rijswijk, als wetenschappelijk onderzoeker. Hij is sinds 14 Juli 1967 getrouwd met Hanneke van den Muyzenberg. Hij debuteerde als schrijver in 1971 met het boek 'Stenen voor een Ransuil', waar hij aan begon in 1968. Voor deze roman kreeg hij een eervolle vermelding van de jury voor de Reina Prinsen Geerlingsprijs. Andere prijzen voor zijn werken zijn de Mutatuliprijs voor het boek: 'Het vrome volk' en de Jan Greshoffprijs voor het boek: 'De som van misverstanden'. Ook zijn er verschillende van zijn werken vertaald in onder andere het Zweeds. In hoeverre bestaat er een relatie tussen deze roman en de achtergrond van de schrijver en wat zie je van deze relatie terug in het verhaal? Maarten 't Hart heeft klaarblijkelijk zeer veel interesse in onderwerpen als kinderloosheid, huwelijk en abortus, welke allen terugkomen in het verhaal en waar het boek naar mijn mening ook om draait. In dit verhaal heeft hij ook nog eens gebruik gemaakt van zijn kennis die hij heeft opgedaan tijdens zijn studie biologie. Blijkbaar heeft hij veel interesse in de dieren. Vandaar acht ik het waarschijnlijk dat hij zijn kennis over ratten, hun gedrag en hun hersenprocessen heeft gebruikt om dit verhaal nog boeiender te maken. Hoe Maarten aan het idee gekomen is voor het verhaal van ‘De Kroongetuige’ is ook bekend. In 1963 tijdens zijn studie waren zijn studiegenoten bezig met het maken van een film met als titel: 'Moord in het museum', gebaseerd op een legende die daar de ronde deed. Het verhaal ging namelijk rond op de universiteit dat er ooit een lijk verborgen zou zijn geweest in een van de potten met alcohol, wat dus ook weer terugkomt in deze roman. Maarten 't Hart werkte dit verhaal pas uit in de jaren 1979 tot en met 1982 waarna in 1983 het boek werd uitgegeven. ‘De Kroongetuige’ is een detective- of ook wel misdaadroman, maar je kan het boek ook omschrijven als een huwelijksroman. Het boek gaat over, in mijn ogen, een bijna perfecte misdaad en de schrijver betrekt er ook nog eens huwelijksproblematiek van de bovenste plank bij, waardoor deze roman een zeer boeiend en makkelijk te lezen boek is. De plaats in de literatuurgeschiedenis van ‘de Kroongetuige’ is het academisme. Er is aandacht voor de verbeelding in relatie tot de werkelijkheid. 13 Mijn persoonlijke beoordeling: ‘De Kroongetuige’ vind ik geen spannend boek. Er zit in ‘de Kroongetuige’ wel de spanning die nodig is om het een verhaal te maken dat interessant is. Het is een makkelijk leesbaar boek met een heldere opbouw. Het verhaal in ‘de Kroongetuige’ is geen ingewikkeld verhaal. In ‘de Kroongetuige’ zit een verrassend verloop. Het is niet voorspelbaar wat er gaat gebeuren, het is een geloofwaardig boek en je leest goed hoe Leonie met haar man omgaat en andersom. ‘De Kroongetuige’ zet mij wel aan het denken, maar bepaalde gevoelens roept het niet bij me op. Het boek geeft een aparte kijk over hoe je met bepaalde gebeurtenissen omgaat. Het is erg leuk om te lezen hoe Leonie en Thomas met de moord en hun huwelijksproblemen omgaan. ‘De Kroongetuige’ is voor mij een leerzaam boek, het is goed om te zien hoe anderen met zo’n ingrijpende gebeurtenis omgaan. 14 Gebruikte literatuur: Voor het maken van dit boekverslag heb ik natuurlijk eerst het boek zelf gelezen. Toen ik daarmee klaar was ben ik gaan surfen op internet op de site: http://huiswerk.scholieren.com/uittreksels/. Ik heb daar enige boekverslagen doorgenomen en wat informatie over Maarten ’t Hart opgevraagd. Verder vond ik het niet nodig om nog een uittrekselboek te raadplegen; ik vond dat ik genoeg informatie had. Verder heb ik ook de meeste infromatie uit het boek zelf gehaald. Ik had nog aardig wat onthouden.
Titel: ‘de Kroongetuige’ Ondertitel: - Motto: - Uitgever: De Arbeiderspers
Verschenen in: januari 1983
Druk: 25e druk, juni 1995
Verteltijd: 212 bladzijden Leestijd: rond de 5-6 uur
Uitgelezen in: november 1999
2 Verantwoording van de keuze: Ik heb lang zitten nadenken welk boek ik zou uitkiezen voor dit boekverslag. Ik heb er met de familie over gepraat en zij wisten nog wel wat leuke boeken die ik kon lezen, maar na zelf een selectie te hebben gemaakt, waren dit de boeken die ik nog in mijn hoofd had zitten: ‘Karakter’, ‘Het gouden ei’ en ‘de Kroongetuige’. Later bleek dat we alleen ‘Karakter’ in huis hadden. Jammer genoeg was dat boek in de oude spelling geschreven. Ik heb dat toen even bekeken maar om dat zo te gaan lezen leek me toch eventjes iets te vervelend dus deed ik dat maar niet. Toen wist ik dus zeker dat ik naar de bibliotheek moest gaan en toen bleek dat daar op dat moment alleen ‘de Kroongetuige’ aanwezig was, was voor mij de knoop doorgehakt. 3 Verwachtingen vooraf & wat daarvan klopten: Van ‘de Kroongetuige’ had ik een paar verwachtingen voordat ik het boek ging lezen. Ik had van meerdere mensen gehoord dat ze het een leuk boek vonden, heel erg spannend tot aan het eind, en apart omdat het een detective is. ‘De Kroongetuige’ is namelijk de enige detective die Maarten ’t Hart geschreven heeft. Zelf kwamen voor mij die verwachtingen van ‘de Kroongetuige’ niet altijd uit. Ik vond het boek enerzijds wel erg spannend en leuk geschreven, zodat voor mij de spanning wel tot het eind werd bewaard, maar echt zo leuk dat ik het boek nadat ik er eenmaal aan begonnen was niet meer kon wegleggen, nee, dat was het nou ook weer niet. Het boek opzichzelf viel mij een beetje tegen, maar misschien lagen mijn verwachtingen ook wel te hoog. Als ik een boek lees, kies ik meestal niet voor een detective (detectiveroman), maar toch vond ik deze detective erg leuk. Ik heb het boek met veel plezier gelezen. En het was dus voor mij heel apart, omdat het een detective is. Ik ben het daarmee wel eens met wat ik voor meningen van anderen heb gehoord. 4 Samenvatting van de inhoud: 1. De muizentorensage
De ik-figuur, Thomas Kuyper, zat met Jenny Fortuyn in een café. Zijn vrouw Leonie was een weekje weg. Toen het café ging sluiten vroeg hij aan Jenny of ze met hem mee naar huis wilde gaan. Daar had ze geen zin in. Thomas, die behoorlijk aangeschoten was, pakte haar beet, en er ontstond een korte worsteling. Twee jongens en een meisje zagen alles. Thomas voelde zich erg rot omdat zij hem afgewezen had. Hij dacht erover om via een andere weg toch naar haar kamer te gaan. Er brak een hevig onweer los. Thomas werkte in het Medisch-Biologisch laboratorium van de universiteit. Hij was bezig met het experiment ‘kannibalisme bij ratten’: hij wilde erachter komen hoe lang het duurde voordat een stel hongerige ratten elkaar ging opeten. Toen hij de volgende morgen vrij laat in het laboratorium aankwam, vertelde zijn assistent Alex hem dat de ratten, die al vier dagen gehongerd hadden, opeens volgevreten lagen te slapen. Alex vond de proeven met de ratten vreselijk. Van Thomas hoefde hij er zich voortaan niet meer mee te bemoeien. Vier dagen later kwamen twee rechercheurs, Lambert en Meuldijk, Thomas een paar vragen stellen. Jenny was verdwenen, en Thomas was het laatst in haar gezelschap gezien. Thomas zei dat hij Jenny niet meer gezien had, na de ruzie was hij gewoon naar huis gelopen. Thomas kende Jenny van de bibliotheek, waar zij werkte. Ze woonde op een kamer boven de bibliotheek. Hij was verliefd op haar geworden. Jenny ging met iedereen naar bed en ze gebruikte drugs. Ze had al twee keer een abortus laten plegen. Ze was een heel ander type dan de vrouw van Thomas. Leonie was een beetje burgerlijk en truttig. Ze wilde dolgraag een kind en daarom was ze al bij menig gynaecoloog geweest, maar die hadden haar tot nu toe altijd moeten teleurstellen. Toen Thomas naar de bibliotheek ging kon hij niet nalaten nog even op de kamer van Jenny te gaan kijken. Daar ontmoette hij Lambert en Meuldijk weer, die hem opnieuw aan een verhoor onderwierpen. Jenny bleek niet meer op haar kamer te zijn geweest nadat ze Thomas voor het laatst gezien had. Thomas vertelde de rechercheurs dat hij op Jenny's kamer een keer kennis had gemaakt met Robert, een jurist. Thomas kreeg het moeilijk. Hij droomde van zijn niet-bestaande zoon. Zwetend werd hij wakker. Hij maakte ruzie met Leonie. Volgens hem wilde zij niet eens echt een kind, maar was het alleen een reden om zielig te doen. In een nieuw gesprek met Lambert vertelde Thomas dat hij `s nachts Jenny bij haar kamer had opgewacht. Ze was echter niet gekomen en hij was naar huis gelopen. Lambert vond Thomas' verhalen steeds verdachter. Hij wilde de kleren van Thomas onderzoeken en een kijkje bij hem thuis nemen. Thomas wilde met alle geweld Leonie erbuiten houden en daarom spraken ze af dat Lambert zogenaamd als een collega bij Thomas op bezoek zou komen. Na afloop van dat bezoek was Leonie erg argwanend. De volgende dag moest Thomas op het politiebureau komen. Er waren bloedvlekken op zijn kleren aangetroffen. Thomas vertelde dat dat bloed van de ratten was, die hij regelmatig de koppen afhakte. In het laboratorium liet Lambert zich overtuigen. Een paar weken later werd Thomas dan toch gearresteerd. Doorslaggevend was het verhaal van Alex geweest, die aan Lambert had verteld dat de ratten op de morgen na de onweersnacht totaal geen honger meer hadden, terwijl er geen enkele rat door een ander was opgegeten. Bovendien bleek dat in de onweersnacht een man, die tegenover het laboratorium woonde, Thomas samen met een meisje naar binnen had zien gaan. Lambert vermoedde dat Thomas het lijk van Jenny aan de ratten had opgevoerd. Thomas mocht zijn vrouw nog opbellen om alles te vertellen. Leonie zei dat ze al wel iets vermoed had. Ze geloofde dat Thomas onschuldig was. Tijdens het verhoor op het politiebureau bleef Thomas koppig zwijgen. Hij wilde best een poosje in de cel zitten, zodat hij en Leonie tot rust konden komen. 2. Een korte briefwisseling
De laatste brief van Leonie is teruggekomen. Thomas en Leonie mogen nu ook niet meer schrijven. Leonie houdt een dagboek bij, waar ze o.a. de resultaten van haar eigen onderzoek in opschrijft. Haar dagboekgedeelten lopen van 8 september tot eind november Leonie gaat zelf op onderzoek uit omdat ze gelooft dat Thomas onschuldig is, en omdat ze jaloers is: ze wil erachter komen wie Jenny was en of Thomas met haar naar bed is geweest. Ze bezoekt verschillende cafés, waar ze praat met mensen die Jenny en Thomas samen gezien hebben. Ze hoort dat Jenny met iedereen naar bed ging die haar aan cocaïne kon helpen. Iemand zegt dat hij niet gelooft dat Jenny met Thomas naar bed is geweest. Men acht het uitgesloten dat Jenny er met Robert vandoor is. De man die tegenover het laboratorium woont (mijnheer ‘Sommig Mens’) vertelt Leonie dat hij in de onweersnacht een man (die erg veel op Thomas leek) en een vrouw in het laboratorium naar binnen heeft zien gaan. Twee uur later kwam alleen de man terug. Leonie gaat ook kijken op de kamer van Jenny, boven de bibliotheek. Daar praat ze met de andere kamerbewoonster, Arianne. Arianne is lesbisch en al gauw laat ze merken dat ze wel van Leonie gecharmeerd is. Ze wil Leonie graag helpen. Ze vertelt haar dat Jenny niet verliefd was op Thomas, maar dat zij hem waarschijnlijk ergens voor nodig had. Uit de resten die in een theekopje zijn achtergebleven kan Leonie opmaken dat Lambert al eerder bij Jenny op de kamer is geweest. Leonie schrikt als ze een reproductie van Chardin op Jenny's kamer ziet hangen. Ze haat Jenny (in gedachten noemt ze haar Antje Spektakel) zo erg dat ze het niet kan hebben dat er overeenkomsten tussen hen zijn. De buurvrouw van Robert vertelt Leonie dat Robert en zijn vrouw zijn vertrokken op een dag toen het sneeuwde. Dat kan volgens Leonie nooit, want Robert is in de zomer weggegaan. De buurvrouw is 84 en haar geheugen is niet meer zo best. In het vrouwenhuis, waar Leonie samen met Arianne heengaat, komt ze ook niet veel verder met haar onderzoek. Ze krijgt er alleen maar ruzie met de vrouwen, die praten over de postnatale depressie. Dan probeert Leonie het spoor van Lambert maar te volgen: waarom is hij al eerder bij Jenny geweest? Als ze Lambert in het laboratorium ontmoet, vertelt ze hem haar vondst. Lambert schrikt, maar gaat er verder niet op in. Hij heeft ook een succesje: in de wc van het lab zijn de kleren van Jenny gevonden. Leonie merkt op dat de kleren erg oud zijn. Bovendien zijn Jenny's witte laarsjes niet teruggevonden. In samenwerking met Alex bewijst Leonie dat de ratten Jenny's lijk niet helemaal opgegeten kunnen hebben. Lambert is niet erg overtuigd. Leonie denkt opeens aan een filmpje dat Thomas in zijn studententijd heeft gemaakt. Ze draait het filmpje nog eens af. Het heet ‘Moord in het laboratorium’ en het gaat over iemand die denkt dat er een lijk in een pot met alcohol zit. Achteraf blijkt het een soort zeekoe te zijn. Leonie gaat in het laboratorium kijken en inderdaad ziet ze in een grote pot tussen twee echte zeekoeien het lijk van een mens. In de weken daarop is Leonie steeds minder overtuigd van Thomas' onschuld. Ze wil niet naar de politie gaan voordat ze met Thomas heeft gesproken. Ze is bang, eenzaam en mensenschuw. Op een dag ziet ze de zwarte vogels zitten die tot nu toe altijd iets hebben betekend in haar leven. Ook de spinnen rukken op. Stilaan went ze aan het feit dat ze steeds alleen is. Ze gaat zich er zelfs gelukkig door voelen: ‘Ik kan best leven zonder anderen’, schrijft ze in haar dagboek. 4. Het proces
Tijdens het proces hoorde Leonie dat Thomas ook verdacht werd van de diefstal van drugs uit het laboratorium. Thomas ontkende alles, maar verder bleef hij zwijgen. Mijnheer ‘Sommig Mens’ verklaarde dat hij Thomas in de onweersnacht in een auto had horen stappen. Even later reed die auto langs zijn huis met Thomas aan het stuur. Onmogelijk volgens Thomas' advocaat: Thomas had niet eens een rijbewijs. De baas van Thomas, hoogleraar farmacologie, geloofde niet dat Thomas een moord gepleegd had. Volgens hem was het uitgesloten dat de ratten Jenny hadden verslonden zonder ook maar een spoor achter te laten. De rechtbank zou veertien dagen later uitspraak doen. 5. De zwarte vogels
Voor Kerstmis kwam Thomas al weer thuis. De rechtbank had vervroegd uitspraak gedaan: hij was vrijgesproken bij gebrek aan bewijs. Leonie vertelde Thomas van het lijk tussen de zeekoeien. Thomas geloofde er niets van; hij had Jenny zelf om halfzes uit het laboratorium zien komen met een tas vol drugs. Daarna was ze bij Robert in de auto gestapt. Hij had al die tijd gezwegen omdat hij het zo vernederend vond, en hij wilde Jenny niet verraden. Ze gingen direct kijken in het lab. Onderweg zagen ze de zwarte vogels weer. Thomas zag het lijk in de alcohol drijven en moest braken. Lambert, die hen gevolgd had, ging ook kijken. Zowel Thomas als Lambert zeiden dat het niet Jenny's lijk was. Leonie herinnerde zich de oude buurvrouw die gezegd had dat het gesneeuwd had toen Robert en zijn vrouw vertrokken. Volgens Thomas was er in en na de onweersnacht veel populierenpluis gevallen. Dan weet Leonie hoe het gegaan is: Jenny had Thomas alleen maar nodig om aan drugs te komen. Ze had de sleutel van het laboratorium uit Thomas' portemonnee gepakt. In de onweersnacht was Robert met zijn vrouw naar het laboratorium gegaan. Daar had Robert zijn vrouw vermoord, en samen met Jenny had hij het lijk in de zeekoeienpot gedaan (Jenny had het filmpje ook gezien). Jenny had de kleren van Roberts vrouw aangedaan. De witte laarsjes dienden om haar extra lang te laten lijken. Ze waren nog even naar Roberts huis gegaan en daarna naar Schiphol. De oude vrouw werd erbij gehaald om het lijk te identificeren: inderdaad was het Roberts vrouw. Thomas en Leonie gingen met Lambert mee naar het politiebureau. Lambert geloofde nog steeds dat Thomas op de een of andere manier schuldig was. Leonie dacht dat dat kwam omdat Lambert het niet kon hebben dat hij zelf ook eens afgewezen was door Jenny. Op weg naar huis dacht Leonie weer aan het feit dat ze geen kinderen kon krijgen. Ze haatte Kerstmis; dat feest leek wel speciaal uitgevonden om mensen te kwellen die geen kinderen konden krijgen. Thuis vertelde Thomas dat hij niet met Jenny naar bed was geweest, maar hij had het wel graag gewild. Bij Leonie had hij altijd het gevoel dat het er alleen maar om te doen was om kinderen te verwekken, en daarom walgde hij ervan. Leonie liet brieven van gynaecologen zien, waarin bevestigd werd dat zij onvruchtbaar was. Thomas liet een bericht zien over het eerste kind uit een reageerbuis en Leonie kreeg weer hoop. Stiekem bad ze tot God. Bron: http://huiswerk.scholieren.com/uittreksels/ 5 Tijd en ruimte
Het verhaal speelt zich af in Leiden, deels in het laboratorium, deels in de gevangenis, deels in de bibliotheek en in het huis van Thomas en Leonie. Er spelen zich ook gedeeltes af bij Jenny, in een kroeg, op het politiebureau en ook een aanzienlijk gedeelte in de rechtbank. Ook al speelt het boek speelt zich af in Leiden, toch blijkt dat allerlei straten, cafés en gebouwen, die in het boek worden beschreven, in het echt niet of niet meer te bestaan. Het verhaal wordt chronologisch verteld, de gebeurtenissen beginnen op 31 juli en eindigen vlak voor Kerstmis (half december), de vertelde tijd is dus ongeveer 4,5 maand. Er spelen zich enkele kleine flashbacks af; herinneringen, bijvoorbeeld de gedachten van Leonie aan het dia-avondje met de hoogleraar en zijn vrouw, en haar herinneringen aan de zwarte vogels. De briefwisseling en het dagboek van Leonie zijn later opgeschreven. Merk op dat Thomas ca. 3½ maand gevangen zit: van begin september tot vlak voor Kerstmis. In de beschrijvingen van de gesprekken die Leonie met allerlei mensen heeft, verschilt de verteltijd niet veel van de vertelde tijd. Ook het proces is vrij uitvoerig verteld. Zoals gebruikelijk in een misdaadroman worden ook in dit boek allerlei verdachtmakende vooruitwijzingen door het verhaal heen gestrooid. Die vooruitwijzingen naar het slot van het boek komen uiteraard niet allemaal uit, want er is maar één schuldige. Leonie verdenkt o.a. Arianne, Lambert en Robert. ‘De zwarte vogels’ zijn behalve een terugwijzend ook een vooruitwijzend element; de vogels geven aan dat er iets belangrijks gaat gebeuren in het leven van Leonie. Het grootste deel van het boek is verteld in de verleden tijd. Het boek speelt zich af in de jaren '70. De vermelde data komen overeen met de kalender van 1974, maar dat wil nog niet zeggen dat dit boek zich precies in dat jaar heeft afgespeeld. -Tijdvertraging, Tijdverdichting. Er is een enorme diversiteit in het aantal pagina's dat de schrijver gebruikt om de gebeurtenissen van één dag te beschrijven, in het verhaal komt men twee, toch wel extreme, voorbeelden hiervan tegen. Zo gebruikt hij voor de gebeurtenissen van 17 September de pagina's 95 tot en met de helft van 124. Wat in mijn ogen dus een voorbeeld is van tijdvertraging. Een voorbeeld van tijdverdichting is volgens mij het feit dat de schrijver in datzelfde hoofdstuk (Hoofdstuk 3) 6 regels nodig heeft om de gebeurtenissen van 8 September te beschrijven. 6 Wijze van vertellen: Het verhaal is geschreven in een meervoudige ik-vertelsituatie. In het eerste hoofdstuk is Thomas de 'ik'. B.v.: ‘Ga je nog mee bij me thuis iets drinken?’ vroeg ik (blz. 7). In het tweede hoofdstuk is de 'ik' afwisselend Thomas en Leonie. B.v.: ‘Lieve Leonie, het verhaal dat ik...’ (blz. 64) Hier ligt het perspectief dus bij Thomas. ‘Lieve Thomas, Lambert en Meuldijk zijn nog een paar keer hier geweest om mij...’ (blz. 68). Hier ligt het perspectief dus bij Leonie. In hoofdstuk drie t/m vijf ligt het perspectief bij Leonie. B.v. (drie voorbeelden uit respectievelijk hoofdstuk 3,4,5): ‘Het is middernacht. In huis is het ongewoon stil. Zelfs de zware klok in de woonkamer tikt niet meer. Thomas windt hem altijd op; ik ben daar net niet…’ of ‘Eerst durfde ik niet naar hem te kijken. Maar hij zocht…’ of ‘De schemering breidde haar vleugels uit. In de tuin hurkten de zwarte, natte boomstammen bij elkaar. Wolken trokken als boze dromen over en ik keek uit het raam…’ 7 Spanning: Maarten 't Hart slaagt erin de spanning heel knap op te bouwen. Je moet eigenlijk steeds van gedachten veranderen, omdat de schrijver steeds een ander persoon schuldig maakt aan de moord. Pas helemaal aan het eind is de oplossing te lezen. Je vraagt je steeds af: Wie is de dader? Lange tijd komen meer personen in aanmerking, niet alleen Thomas, maar ook Lambert, Ariannne en Robert. In de loop van het boek gaat de lezer steeds meer aan de onschuld van Thomas twijfelen. Zijn advocaat gelooft stellig dat hij de dader is en zelfs Leonie is er niet steeds van overtuigd dat hij vrij-uit gaat. Als je het verhaal in een spanningscurve zou weergeven zou je op ongeveer dit komen: 8 Thema en Motieven: Het thema is eigenlijk dat het huwelijk behoorlijk verstoord kan worden door de onvruchtbaarheid van één der beide partners en het door die onvruchtbaarheid uitblijven van kinderen en het geluk wat kinderen met zich mee kunnen brengen. Vooral als je beiden kinderen wilt. Een ander thema kan zijn de mysterieuze verdwijning van een jonge vrouw en het zoeken naar de feiten die deze verdwijning zouden kunnen verklaren, dat maakt dit boek tot een detectiveroman en een huwelijksroman inéén. Motieven om deze thema's te onderbouwen: · het 'frustratiemotief' · kinderloosheid (als obsessie) · trouw en ontrouw · raadselachtige verdwijning · zoektocht (naar de dader) · spiegelmotief (vgl. Leonie/Jenny; Thomas is verliefd op Jenny's spiegelbeeld) · geloof (kerkbezoek, gebed) · muziek, gedichten, citaten · dieren (ratten, spinnen, muizen, zwarte vogels). 9 De personages: De hoofdpersonen zijn: Thomas en Leonie Kuyper, Jenny Fortuyn, Inspecteur Jozef Lambert
Thomas
Thomas is een beetje een stuntelige, onhandige man. Ik zou hem haast intellectueel noemen, door zijn beroep en zijn manier van spreken en nadenken over de dingen, hij filosofeert veel over het leven en de problemen van alle dag. Hij spreekt op universitair niveau en haalt graag citaten van Nietzsche aan. Thomas was de man van Leonie en werd ervan verdacht Jenny na een ruzie te hebben omgebracht. Hij werkte op een Medisch-Biologisch laboratorium (farmacoloog), waar hij bezig was met proefen met ratten. Hij hoeft niet zo nodig een kind. Hij houdt heel erg van klassieke muziek en van literatuur. Dat zijn vrouw geen kind kan krijgen is eigenlijk de aanleiding voor Thomas om met Jenny om te gaan: Zij had zich al twee keer laten aborteren. In de gevangenis wilde hij helemaal niet praten. Wel praat hij veel in zichzelf en droomt vaak (o.a. over een zoon). Thomas en Leonie zijn round-characters. Stuk voor stuk worden ze voor je neergezet. Thomas is ongelovig en cynisch; misschien is hier sprake van een speaking name? Soms kan hij nogal hard zijn tegen zijn vrouw. Hij kan behoorlijk koppig zijn maar aan de andere kant is hij ook gevoelig, getuige zijn belangstelling voor de muziek van Verdi en de gedichten van Leigh Hunt. Leonie is gevoelig en gelovig. Haar ongewilde kinderloosheid trekt ze zich erg aan en haar liefde voor Thomas is hecht en ontroerend. In tegenstelling tot zijn vrouw schijnt hij er weinig ophef over te maken dat hun huwelijk waarschijnlijk kinderloos zal blijven. Leonie
Leonie is een zeer intelligente, vrouw, doortrapt wanneer dat nodig is en zeer doortastend. Ze weet bepaald niet van opgeven, ze bijt zich helemaal vast in het bewijzen van de onschuld van haar man. Ook zij is intellectueel en praat en denkt evenals haar man op universitair niveau. Ze heeft Frans gestudeerd (doctoraal), maar door haar voorliefde voor klassieke muziek bleef ze huisvrouw, omdat ze er dan beter naar kon luisteren dan ergens anders. Zij is een knappe, slanke vrouw met lang bruin haar, maar helaas is zij onvruchtbaar wat haar veel verdriet doet, ze voelt zich schuldig en is bang dat haar onvruchtbaarheid een wig slaat tussen haar en Thomas. Er is een paar keer tegen haar gezegd dat ze wel wat wegheeft van Jenny. Ariane zegt zelfs dat ze allebei heel mooi zijn, maar dat Jenny dat meer laat zien. Leonie wil eigenlijk wel wraak nemen, maar blijft Thomas toch trouw. Jenny
Inspecteur Jozef Lambert is degene die zeer persoonlijk betrokken is bij de zaak omtrent de verdwijning van Jenny, omdat hij vroeger zelf iets met Jenny gehad heeft. Hij wordt omschreven als iemand die zich net als Leonie vastbijt in het onderzoek, alleen is hij ervan overtuigd dat Thomas er hoe dan ook op de één of andere manier bij betrokken is. De bijpersonen zijn: Inspecteur Krijn Meuldijk, Alex, 'meneer Sommig Mens', de baas van Thomas De Hoogleraar farmacologie, Robert en zijn vrouw
10 Verklaring van de titel: Volgens mij kan één van de redenen zijn dat in het verhaal meneer ‘Sommig Mens’ door Lambert en de officier van justitie als kroongetuige wordt beschouwt, omdat hij beweert Thomas, in de nacht van de mysterieuze verdwijning van Jenny, samen met Jenny het laboratorium, waar Thomas werkt en hijzelf tegenover woont, binnen te hebben zien gaan (wat dus later blijkt is dat het Robert geweest moest zijn die samen met Jenny naar binnenging) en Thomas (Robert) alleen weer heeft zien vertrekken hij zou in een auto gestapt zijn en weggereden zijn, wat dus niet kan, want Thomas heeft geen rijbewijs. Deze getuigenis wordt tijdens het proces volledig ontkracht door mr. Pieterse de advocaat van Thomas. Ook een verklaring voor deze titel kan zijn, dat volgens Nietzsche, het kind in de meeste huwelijken de ongewenste kroongetuige is. ‘Zijn niet de meeste huwelijken van dien aard dat men geen derde als kroongetuige wenst? En juist deze derde ontbreekt vrijwel nooit - het kind - en dat is meer dan een kroongetuige, namelijk de zondebok!’ (Blz. 144 rgl. 15 tot en met 18 uit ‘De Kroongetuige’, 25e druk) . In het verhaal citeert Thomas Kuyper wel vaker uitspraken van Nietzsche, daarom vond ik het gerechtvaardigd om bij de titelverklaring één van deze citaten te gebruiken! Een derde reden kan zijn dat Leonie (de vrouw van Thomas) in feite de enige is die denkt te weten waar het lijk van Jenny zich bevindt, namelijk in het museum dat zich in hetzelfde gebouw bevindt als het laboratorium waar Thomas werkt. Achteraf blijkt het lijk wat ze vinden niet van Jenny maar van de vrouw van Robert te zijn. Als je over het verhaal bekeken vanuit het standpunt van Leonie nadenkt kun je haar ook als ‘De Kroongetuige’ omschrijven, ook al heeft zij als vrouw van de verdachte het recht om te zwijgen, zij hield informatie achter die zeer belangrijk was voor een verdere vooruitgang van het onderzoek. Waarschijnlijk kun je haar beter een kroongetuige voor de verdediging van Thomas noemen, omdat haar informatie voor Thomas niet belastend was, maar er juist voor zou zorgen dat hij vrijgesproken zou worden. 11 Motto & ondertitel: In dit boek is er geen sprake van een motto, dan wel een ondertitel. 12 Context: Maarten 't Hart is geboren op 25 November 1944 te Maassluis. Na de lagere school ging hij naar de HBS waarna hij in 1962 biologie ging studeren aan de rijksuniversiteit te Leiden. In 1968, na zijn doctoraal examen, vervulde hij militaire dienst tot 1964. Hij werd gestationeerd bij 'de rijks-verdedigingsorganisatie' te Rijswijk, als wetenschappelijk onderzoeker. Hij is sinds 14 Juli 1967 getrouwd met Hanneke van den Muyzenberg. Hij debuteerde als schrijver in 1971 met het boek 'Stenen voor een Ransuil', waar hij aan begon in 1968. Voor deze roman kreeg hij een eervolle vermelding van de jury voor de Reina Prinsen Geerlingsprijs. Andere prijzen voor zijn werken zijn de Mutatuliprijs voor het boek: 'Het vrome volk' en de Jan Greshoffprijs voor het boek: 'De som van misverstanden'. Ook zijn er verschillende van zijn werken vertaald in onder andere het Zweeds. In hoeverre bestaat er een relatie tussen deze roman en de achtergrond van de schrijver en wat zie je van deze relatie terug in het verhaal? Maarten 't Hart heeft klaarblijkelijk zeer veel interesse in onderwerpen als kinderloosheid, huwelijk en abortus, welke allen terugkomen in het verhaal en waar het boek naar mijn mening ook om draait. In dit verhaal heeft hij ook nog eens gebruik gemaakt van zijn kennis die hij heeft opgedaan tijdens zijn studie biologie. Blijkbaar heeft hij veel interesse in de dieren. Vandaar acht ik het waarschijnlijk dat hij zijn kennis over ratten, hun gedrag en hun hersenprocessen heeft gebruikt om dit verhaal nog boeiender te maken. Hoe Maarten aan het idee gekomen is voor het verhaal van ‘De Kroongetuige’ is ook bekend. In 1963 tijdens zijn studie waren zijn studiegenoten bezig met het maken van een film met als titel: 'Moord in het museum', gebaseerd op een legende die daar de ronde deed. Het verhaal ging namelijk rond op de universiteit dat er ooit een lijk verborgen zou zijn geweest in een van de potten met alcohol, wat dus ook weer terugkomt in deze roman. Maarten 't Hart werkte dit verhaal pas uit in de jaren 1979 tot en met 1982 waarna in 1983 het boek werd uitgegeven. ‘De Kroongetuige’ is een detective- of ook wel misdaadroman, maar je kan het boek ook omschrijven als een huwelijksroman. Het boek gaat over, in mijn ogen, een bijna perfecte misdaad en de schrijver betrekt er ook nog eens huwelijksproblematiek van de bovenste plank bij, waardoor deze roman een zeer boeiend en makkelijk te lezen boek is. De plaats in de literatuurgeschiedenis van ‘de Kroongetuige’ is het academisme. Er is aandacht voor de verbeelding in relatie tot de werkelijkheid. 13 Mijn persoonlijke beoordeling: ‘De Kroongetuige’ vind ik geen spannend boek. Er zit in ‘de Kroongetuige’ wel de spanning die nodig is om het een verhaal te maken dat interessant is. Het is een makkelijk leesbaar boek met een heldere opbouw. Het verhaal in ‘de Kroongetuige’ is geen ingewikkeld verhaal. In ‘de Kroongetuige’ zit een verrassend verloop. Het is niet voorspelbaar wat er gaat gebeuren, het is een geloofwaardig boek en je leest goed hoe Leonie met haar man omgaat en andersom. ‘De Kroongetuige’ zet mij wel aan het denken, maar bepaalde gevoelens roept het niet bij me op. Het boek geeft een aparte kijk over hoe je met bepaalde gebeurtenissen omgaat. Het is erg leuk om te lezen hoe Leonie en Thomas met de moord en hun huwelijksproblemen omgaan. ‘De Kroongetuige’ is voor mij een leerzaam boek, het is goed om te zien hoe anderen met zo’n ingrijpende gebeurtenis omgaan. 14 Gebruikte literatuur: Voor het maken van dit boekverslag heb ik natuurlijk eerst het boek zelf gelezen. Toen ik daarmee klaar was ben ik gaan surfen op internet op de site: http://huiswerk.scholieren.com/uittreksels/. Ik heb daar enige boekverslagen doorgenomen en wat informatie over Maarten ’t Hart opgevraagd. Verder vond ik het niet nodig om nog een uittrekselboek te raadplegen; ik vond dat ik genoeg informatie had. Verder heb ik ook de meeste infromatie uit het boek zelf gehaald. Ik had nog aardig wat onthouden.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
M.
M.
Hoj,
Ik vind het een heel goed leesverslag dat je hebt gemakt. Thanx
Liefs mirthe
22 jaar geleden
Antwoorden