1.1 Zakelijke Gegevens. Titel: de koperen tuin
Auteur: Simon Vestdijk
Uitgever: Wolters Noordhoff (grote lijster uitgave) Jaar van eerste druk: 1950
Aantal blz.: 320
1.2 Titel (+eventueel motto). De titel van het boek is: ‘de koperen tuin’. 'Koper' verwijst naar de koperen muziekinstrumenten in de muziektent, de zon, de vogels. De 'tuin' verwijst naar het park waarin de muziektent staat dat ook wel de Tuin wordt genoemd. Motto: Voor Helena S.E. Burgers. 1.3 Inhoudsweergave. Nol Rieske, de vijfjarige ik-figuur, ergert zich vaak aan de plagerijen van zijn drie jaar oudere broer Chris. Nols moeder is knap en muzikaal; veel mannen die geregeld over de vloer komen (griffier Mr. Van Son, Caspers, Dijkhuizen, Tjallinga e.a.) zijn van haar gecharmeerd. Op achtjarige leeftijd bezoekt Nol voor het eerst met zijn moeder de Tuin in het stadje W. (park met muziektent); hij luistert geboeid naar de muziek (mars van Sousa) o.l.v. dirigent Henri Cuperus en hij danst met diens dochtertje Trix, die twaalf jaar oud is. Na een mislukte uitvoering van 'Tannhauser' van Wagner krijgt Cuperus ontslag; hij houdt zijn koren en leerlingen. Nol ziet Trix af en toe in de stad. Na een tijdje krijgt Nol thuis pianoles van Cuperus. De lessen worden abrupt beëindigd na de weigering van Nols moeder op de avances van Cuperus in te gaan. Cuperus vereenzaamt en verarmt. Nol zamelt geld voor hem in en gaat les bij hem thuis nemen. Een enkele keer ontmoet hij Trix die bij een ongehuwde tante buiten W… is gaan wonen. Cuperus wordt gedeeltelijk gerehabiliteerd, maar de uitvoering van 'Carmen' (waarin ook Trix zingt) mislukt door een vechtpartij. Trix wordt door Vellinga verkracht. Als Nol haar later weer ontmoet, bekennen ze elkaar hun liefde, maar Trix verschijnt de volgende dag niet op hun afspraak (ze stuurt hem een brief). Cuperus, die veel drinkt, verloedert. Nol gaat medicijnen studeren. Hij hoort van zijn moeder dat Trix bij de Sociëteit in de Tuin werkt en een verhouding heeft met Vellinga. Ze beantwoordt Nols brieven niet. In de kerstvakantie gaat het gezin Rieske in de Sociëteit eten; nol praat even met Trix. Cuperus heeft delirium en sterft enkele dagen later. Drie jaar later bezoekt Nol zijn zieke moeder, even hierna sterft ze. Hij ontmoet Trix in de Sociëteit en bedrinkt zich. Nol vraagt haar ten huwelijk, maar ze aarzelt vanwege haar gedrag in het verleden (de verhoudingen met Vellinga, Caspers, Stienstra en Dijkhuizen!). Ze pleegt zelfmoord; in een brief aan Nol probeert ze alles te verklaren. Nol voelt zich schuldig omdat hij niet bij haar gebleven is. Hij praat met Caspers en licht Vellinga over Trix' dood in. Wanhopig gaat hij naar de Tuin. 1.4 Personages. Nol Rieske is de ik-figuur van het boek. Hij vertelt zijn belevenissen van zijn 5e tot ongeveer 23e jaar. Hij groeit uit tot een sterke jongeman, even gezond en blozend als zijn moeder. Psychologisch is hij een dualistische figuur: enerzijds is hij zeer fantasierijk (op de eerste bladzijde van het boek blijkt al) en emotioneel; anderzijds nuchter en rationeel. Hij heeft een feilloos instinct en een aangeboren zin voor zelfbeheersing. Maar zijn gevoelens worden hem soms de baas. Langzamerhand groeit zijn kinderlijke genegenheid voor haar uit tot een hartstochtelijke, fatale liefde. Hij begrijpt de dood niet en beseft, dat dit altijd zo zal blijven. Chris is drie jaar ouder dan Nol. Hij tiranniseert zijn broertje, maar wordt later door hem overvleugeld. Hij heeft, in tegenstelling tot Nol 'in het geheel geen instinct. Hij had alleen maar een temperament, oppervlakkig, pseudo-briljant.' Chris is niet muzikaal, heeft geen gevoel voor humor en lijkt op zijn vader, terwijl Nol meer heeft van zijn moeder. Hij probeert zich onder zijn kameraden te handhaven door stunts als de pepermuntfabriek. Als Nol hem op hardhandige wijze van zijn pepermuntaffaire heeft af geholpen, verandert Chris: hij wordt volstrekt normaal, ingetogen, fantasieloos. Hij wordt een knap advocaat en een degelijk huisvader, maar is eigenlijk van binnen uitgedroogd, levenloos. Nols vader, rechter te W…, is van Duitse afkomst. Hij is vlijtig, nadenkend en droog, blikkend door de opmerkzame brilleglazen, die Chris van hem had geërfd, vormelijk, zelfs voor een rechter. Nols moeder is geestig en muzikaal. Ze is een aantrekkelijke vrouw. Zij is van haar man vervreemd, zozeer, 'dat ze niet eens gezamenlijk meer konden opvoeden.' Cuperus is eerst voor Nol een 'geweldenaar', de 'koninklijke vertolker' van de mars van Sousa. Hij is een drankzuchtige romantische musicus. Hij speelt niet zonder fouten, maar bezield. Hij vereert vooral Wagner. Cuperus heeft een sterk zelfbewustzijn. Hoewel hij van zijn vrouw en dochter houdt, kan hij mede door zijn drankprobleem toch niet de juiste houding tegenover hen vinden. Trix is een lang en bleek meisje. Ze is vier jaar ouder dan Nol. Nol zegt over haar: ,,bleek en hooghartig, fier en ongenaakbaar. Ze houd vanaf de dans in de ‘Tuin’ al van Nol. Uit haar gezicht spreken opstandigheid en mismoedigheid. Zij haat haar vader om zijn drankzucht. Zij zelf vindt, dat trots haar grootste ondeugd is. Vellinga is een lange, zware, met zijn 27 jaren reeds enigszins dikbuikige man. Ijsbaancommissaris, fuifnummer en donderjournalist. Heeft Trix in slaap laten vallen, en toen met haar gevreeën. Caspers is een jong bankier met culturele neigingen. Hij heeft les gehad van Cuperus. Ook een geliefde van Trix geweest. Dijkhuizen is een al iets oudere man, vrijgezel, zoals Caspers en Vellinga, dik en bol, tevreden met het leven en met zichzelf, een braaf drinker, een groot minnaar van de muziek en voor de leus nogal kerkelijk. (Zoals ook Caspers 'alleen in het openbaar' christelijk is). Hij bewerkt, dat Cuperus bij het kerkkoortje wordt ontslagen. Ook een geliefde van Trix geweest. 1.5 Opbouw. Het boek is ingedeeld in 20 hoofdstukken, genummerd met Romeinse cijfers. Het aantal hoofdstukken heeft geen betekenis. 1.6 Ruimte. De plaats waar het verhaal zich afspeelt is een sober, provinciaal stadje, dat wordt aangeduid met W…. Er zijn veel natuurbeschrijvingen over de tuin, ik citeer: ,,en wierp een blik in het stille, groene singelwater, waar de Tuin als een overgroeide burcht uit verrees.’’ Doordat er niet meer over de stad wordt gezegd dan dat de stad W… heet weet je niets over de historische achtergronden. De W… betekent Weulnerdam= Leeuwarden met o.a. de Tuin = de Prinsentuin. De ruimtes zijn niet echt belangrijk, Nol is alleen veel in het huis van Cuperus, en in de Tuin. De Tuin is een soort paradijs, maar als de moeder van Nol en Trix overleden zijn, geeft de Tuin een dode en verdorde indruk. 1.7 Tijd. Het boek vertelt over in totaal 18 jaar (van het vijfde tot het 23e jaar) van Nol Rieske. Het is een chronologisch verhaal met vooruitwijzingen en tijdsprongen. Er komen zowel tijdsversnellingen als tijdsvertragingen in voor. Er is in het begin veel tijdverdichting. Aan het einde wordt er vertraagd. Een belangrijke flashback is diegene die aan het einde verteld wordt door Trix en Vellinga over de meerdere relaties die Trix heeft gehad. 1.8 Perspectief. Het verhaal is verteld in het ik-perspectief. Er is geen sprake van een meervoudig perspectief. De ik-persoon is Nol Riekse. Het effect van de gekozen vertelsituatie is dat je nu weet wat Nol denkt, wat Nol zegt, en wat Nol doet. 1.9 Thema en Motieven. -Hoofdthema: liefde. Het thema is de fatale liefde tussen Nol en Trix. Nol kwam pas langzamerhand achter de liefde voor Trix. Trix, die ouder is dan Nol, zich wel bewust is van haar liefde voor hem, maar door de omstandigheden zich niet waardig vindt Nols liefde te aanvaarden. -Motieven: muziek, het verhaal wordt aaneengehouden met muziek. De tuin, alcoholisme, standsverschil (waardoor er een afstand blijft bestaan tussen het zoontje van de rechter en de dochter van de dronken dirigent). 1.10 Taalgebruik. Het taalgebruik is niet moeilijk te begrijpen, hier en daar een oud woord, maar dat is niet verwonderlijk al de eerste druk in 1950 is. Veel lange zinnen. Elke gebeurtenis word piekfijn uitgelegd, en elk voorwerp wordt piekfijn beschreven, ik citeer: ,,Hoewel mijn vader hem wel mocht, vond hij dit het geschikte moment om de zanger in de rede te vallen met een opmerking, even vakkundig als het voorafgaand verhaal, maar in mijn oren minder boeiend en vermakelijk, veeleer sterk ontnuchterend. 1.11 Genre en Stroming. Het is een liefdesverhaal, waarin veel gebeurtenissen met elkaar verbonden worden door de muziek. Ook is het boek een half-autobiografische psychologische roman.