Deel 1: verhaalanalyse: Algemene informatie over het boek en de schrijver: Titel: De komst van Joachim Stiller. Schrijver: Hubert Lampo. Eerste druk: 1960. Gelezen druk: de veertigste druk uit 1994, uitgegeven door Meulenhoff Quarto. Hubert Lampo werd in 1920 in een voorstad van Antwerpen geboren. Hubert Lampo was enige tijd onderwijzer, van 1941 tot 1944, daarna moest hij in militaire dienst. Na de oorlog ging hij in de journalistiek. Hij schreef voor kranten en literaire tijdschriften. In 1948 werd hij rijksinspecteur van de openbare bibliotheken in Oost-Vlaanderen. Hubert Lampo heeft veel verschillende zaken geschreven: verhalen, novellen, romans, studies etc. Zijn stijl van schrijven behoort tot de stroming van het magisch realisme. Deze stroming ontleent haar thema s aan het collectieve onbewuste. Hierin kun je een aantal oerthemas aanduiden zoals: de ideale vrouw, de Messias etc. Titel, motto en ondertitel: De titel geeft aan waar het hele boek omdraait: De komst van Joachim Stiller. Door deze komst en al wat v ooraf ging aan die komst wordt het leven van de hoofdfiguur drastisch veranderd. Het boek heeft geen ondertitel. Het motto van het boek is:En zij zeiden tot elkander. Was ons hart niet brandende in ons, terwijl Hij tot ons sprak op den weg en terwijl Hij ons de Schriften opende? Deze tekst komt uit de bijbel: Lucas XXIV-32. Liefde en openbaring worden in deze tekst met elkaar verbonden. Ook bij de komst en in het figuur van Joachim Stiller zijn liefde en openbaring met elkaar verbonden.
Samenvatting:Thema en motieven: Het thema is liefde en de openbaring. Liefde en openbaring daaruit bestaat Joachim Stiller. De motieven zijn: - Angst. (Freek en Simone zijn heel bang, ze begrijpen niet wat er gebeurt) - Iets niet kunnen begrijpen. - Dood en leven in één persoon. (Stiller blijkt dood te zijn, maar toch te leven) - Offerdood en verlossing. (Met Stillers offerdood, komt de verlossing. Zo wordt dit althans gevoeld door Freek en vrienden). - Uitbuiting van kunstenaars door een gewiekst zakenman. (Een vriend van Freek, buit allerlei kunstenaars uit, om er zelf beter van te worden. Een van deze kunstenaars sterft in Freek zijn armen met de naam van Stiller op zijn lippen). Genre: Het is een roman in magisch realistische stijl, over de komst van een Messias. Personages: Freek Groenevelt is schrijver en journalist. In het begin van het verhaal is hij zelfbewust, rustig en weet hij wat hij wil. Door Joachim Stiller echter verandert hij totaal. Eerst wordt hij onzeker en angstig en voelt hij zich constant bedreigt. Wanneer hij echter Joachim Stiller gezien heeft, voelt hij zich verlost van alles. En hij voelt dat zijn leven totaal anders zal zijn en dat het groepje mensen dat ook Joachim Stiller beleeft heel belangrijk voor hem zal blijven. Simone Marijnissen is eigenlijk de ideale vrouw. Ze is lief verstandig, helpt Freek als hij hulp nodig heeft. Ze is eerst verloofd met iemand, maar verbreekt deze verloving omdat ze liever bij Freek wil zijn. Ze wordt ook zwanger van Freek. Joachim Stiller is de Messias figuur. Wie of wat hij precies is wordt niet duidelijk. Dat kan ook niet duidelijk worden, want hij is ongrijpbaar, hij is als liefde. Perspectief: Het boek is in de ik-vorm geschreven. Freek Groenevelt is de ik-figuur. Joachim Stiller spreekt vaak Freek aan, d.m.v. brieven en hij geeft ook aan dat hij Freek een opdracht heeft gegeven. Daarom is Freek een heel geschikte ik-figuur, omdat Joachim Stiller en hij vanaf het begin sterk met elkaar verbonden zijn (en dat in de loop van het boek alleen nog maar sterker worden). Structuur, samenhang en opbouw. Het boek is chronologisch. In elk hoofdstuk worden de veranderingen in Freek door Stiller verder uitgewerkt. In dit boek hangt alles met Joachim Stiller samen. Alles wat gebeurt heeft wel direct of indirect met hem te maken. Er is één hoofdverhaallijn namelijk die rond het figuur Joachim Stiller. Per persoon heeft deze figuur wel een andere betekenis, maar hij is de rode draad door dit boek. De spanning in het boek loopt heel langzaam op, maar bereikt een heel hoge spanningsgraad. In het begin van het verhaal is er nog geen spanning te bekennen, maar je merkt al snel dat er iets aan de hand moet zijn. Wanneer Freek en vrienden Joachim Stiller ontmoeten is de spanning weg. Dan komt er nog één spanningsboogje namelijk als Freek, Simone en Keldermans Stiller de laatste eer willen bewijzen, blijkt hij na drie dagen verdwenen te zijn. Als dit ontdekt is, is alle spanning ook weg. Het verhaal begint ab ovo, Freek heeft nog nooit van Joachim Stiller gehoord of met hem te maken gehad. Het verhaal eindigt gesloten. Als Joachim Stiller voorgoed weg is. Tijd: Het boek is chronologisch. Er zit één belangrijke terugblik in. Dit is wanneer Freek zich herinnert Stiller al een keer te hebben ontmoet. Hij was toen nog maar een klein jongetje. Door deze terugblik wordt de spanning nog extra verhoogd, want Stiller was toen een dode soldaat. Een aantal keren worden er ook vooruit verwijzingen gegeven. Dit kan in dit verhaal heel goed, omdat Freek nadat alles achter de rug is dit verhaal geschreven heeft. Door de vooruit verwijzingen wordt de spanning ook weer opgevoerd. Het verhaal speelt zich af in enkele weken. Er is echter nog meer tijd belangrijk. Zo krijgt Freek een brief van Joachim Stiller die voor zijn geboorte gepost is en herinnert Freek zich Stiller al eens in zijn jeugd te hebben gezien. Ook is het zo dat Stiller een boek heeft geschreven in de zestiende eeuw, waarin hij over planeten spreekt die pas in de achttiende en negentiende eeuw worden ontdekt. Voor Stiller betekent tijd dus blijkbaar weinig. Want het verhaal zelf speelt in de twintigste eeuw.
Ruimte: Ieder hoofdstuk speelt op een andere plaats. Enkele plaatsen zijn: Bij Freek thuis, bij Simone thuis, op het gemeentehuis, op de redactie, in het antiquariaat (dat van een vriend van hem is), in een café, in zijn stamkroeg, in een circus, bij het station. Door al deze verschillende plaatsen wordt het verhaal levendiger. Taalgebruik en stijl: Het taalgebruik is soms ingewikkeld. Vooral in het eerste hoofdstuk wordt er veel gebruik gemaakt van lange zinnen met veel bijzinnen. Naar mate er meer dialogen zijn, wordt het taalgebruik vanzelf eenvoudiger. Af en toe vind je Vlaams woorden in de tekst zoals: schabouwelijk weer (blz 17)= zeer slecht weer. Alles wat in het boek gebeurt en wat er gevoeld wordt, wordt heel mooi omschreven. Zodat je tot in het detail een echt beeld krijgt van wat er gebeurt. Bronvermelding: De komst van Joachim Stiller, door Hubert Lampo. Uittrekselpocket Nederlands, door J.C. Linthorst en H.A. Poolland. Uitgegeven door Van Walraven, Apeldoorn. Deel 2: Persoonlijke tekstbeleving: De komst van Joachim Stiller vond ik een prachtig boek. Niet alleen het verhaal sprak me aan, maar ook de stijl waarin het geschreven was. Doordat het taalgebruik niet zeer eenvoudig was, werd je af en toe gedwongen bij een zin stil te staan. En juist door dit stil staat, drong het verhaal nog beter tot je door. Ook door de wijze van vertellen werd de spanning opgevoerd. Men probeerde alle mogelijke mogelijkheden om Stiller te verklaren te bedenken, maar omdat daar naar je gevoel niks bevredigends uitkwam, werd de spanning hoger. In het verhaal wordt veel aandacht besteedt aan het detail. Het detail in sommige gevoelens, gedachtes, gebeurtenissen. Een mooi voorbeeld hiervan vind ik het volgende: Eindelijk kwam hij vergenoegd grijnzend weer voor de dag. Op de plaats waar de andere bezoekers van het indrukwekkende stukje architectuur gewoonlijk de laatste knoop van hun gulp plegen vast te maken, als ze slecht, en de laatste knoop van hun jas, als ze goed opgevoed zijn, bleef hij staan en keek om zich heen, zoals Bonaparte te Austerlitz het slagveld overschouwde.(blz55). Hier vertelt Freek hoe Wiebrand Zijlstra, een vriend en ondernemer van hem, uit een openbaar toilet komt. Je ziet aan deze paar zinnen al dat Hubert Lampo het leuk vindt om bijzinnetjes en extra zaken overal aan te verbinden. Dat maakt het verhaal afwisselend. De gedachtes over gulpen en knopen hebben niks met het verhaal te maken, maar ze zorgen voor de rust en de ruimte in het verhaal. Het zijn juist deze detail die het verhaal zo goed maken. Prachtig in dit verhaal vind ik hoe er met tijd gespeeld wordt. Voor Joachim Stiller lijkt tijd niets te betekenen. Steeds komt Freek weer in aanraking met Stiller en steeds komt die Stiller uit een andere tijd. Zo is er een Stiller in de zestiende eeuw, die over sterren schrijft die pas in de achttiende en negentiende eeuw ontdekt zijn, er is een Stiller voor Freek zijn geboorte, die brieven aan hem schrijft, er is een Circus Stiller, er is een man die sterft met de naam van Stiller op de lippen, er is een dode soldaat in de jeugd van Freek die Stiller heette en er is een Joachim Stiller die op het Zuidstation aankomt en doodgereden wordt en net als Jezus op de derde dag na zijn dood verdwijnt. Het lijkt wel of Stiller overal en toch nergens is. Hij is ongrijpbaar en hij is onbegrijpbaar. Hoe men ook probeert hem te verklaren tot een echt bevredigende oplossing komt men niet. Op het eind van het verhaal leest Freek de aantekeningen van een vriend van hem door. Deze vriend had al de mogelijke invallen die hij over Stiller kreeg opgeschreven. Wat bedoel je met: Stiller niet altijd Stiller geweest? informeerde ik. Doodgewoon een inval... Op een bepaald moment heb ik me afgevraagd, of hij zich niet elders, op andere tijdstippen en dus voor andere mensen heeft gemanifesteerd, waarschijnlijk onder een andere naam........ Het is een mogelijkheid, waaraan ik niet gedacht heb... Wie weet? Maar ook het volgende begrijp ik niet: Vruchteloze pogingen om de muur te doorbreken. .... Wie Stiller was of waar hij zich bevond, wist ik natuurlijk niet en ook thans weten wij het niet. Doch voor mij stond het ast, dat hij haast krampachtige pogingen deed om jullie een boodschap te laten geworden. .... Hij beschikte over de middelen waar onze verbeelding nog niet aan toe is. Maar toch ben ik tot de slotsom gekomen, dat er tussen jullie en hem ergens een ondoordringbare wand moest staan. Hij slaagde er niet in zich volledig verstaanbaar te maken. Zo probeert men dus Stiller te verklaren, maar het lukt niet. Je zou natuurlijk kunnen aannemen, dat Stiller een soort Jezus figuur was en dat dat je verklaring is, maar mijn gevoel zegt dat er meer moet zijn. Wat dat dan is? Ik zou het niet weten en juist omdat ik het ook nooit zal weten, is het zon goed boek. Een boek om eeuwig over na te blijven denken, zonder dat het saai wordt.