Uitgever: B.V.W.J. Thieme & Cie
Plaats van uitgave: Zutphen
Jaar van uitgave: 1987, 3e oplage
1e Uitgave: 1612
Aantal bladzijdes: 63
Genre: een Klucht( een drama) Toegelicht door: A. de Bruijn
Eerste reactie: Waarom heb ik dit boekje gekozen? Ik had aan een paar vrienden gevraagd of zij ook een keer een boekje moesten lezen voor Nederlands, uit de 17e eeuw. Dat was zo en zij raadde mij aan om dit boekje te lezen. Mijn eerste indruk: Ik wist niet dat ze in die tijd al zulke leuke boekjes konden schrijven. Het is vind ik best komisch geschreven. Ook vond ik het leuk dat het in toneelvorm is geschreven en dat het rijmt. Samenvatting van de inhoud: DE HOOFDPERSONEN: * Dirk Thyssen: De boer: hij is dom, naïef, trots op zijn kennis(rederijkerskunst), flat character. * Ghijsje: Gauwdief(handige dief): sluw, goede leugenaar goed gekleed, slank, round character. * Joosje: de Optrekker(=fuifnummer): geen kwaad karakter, maar zwak: heeft de gewoonte om zichzelf moed in te drinken, onverzorgd uiterlijk, hij is niet trouw aan zijn vrouw, flat character. * Friese Giertje: de Waardin: Ze is een gierige vrouw, bijdehand. Ze beheert de herberg ‘’Het Swarte Paert’’. Ook zij is een flat character. * Keesje Thyssen: Boerenzoon: Hij is de zoon van Dirk. Eigenlijk is hij een ‘’Bijfiguur’’. Hij speelt maar een hele kleine rol in het verhaal, namelijk dat hij komt vertellen dat zijn vader zijn koe is gestolen. Valt verder dus niets over te vertellen. SAMENVATTING: Het stuk opent met een monoloog van Ghijsje. Als dief moet je voortdurend op je tellen passen. Een waarzegster heeft hem voorspeld dat hij rond zijn 18e jaar aan de galg zou sterven. Tot nu toe is alles goed gegaan. Hij komt dan aan bij een huis en vraagt en krijgt onderdak van Dirk Thyssen. Dirk woont in een boerderijtje in Oudekerk. Als de boer ‘s nachts slaapt brengt Ghijsje de (dikke) koe naar de buitenplaats Kostverloren en bindt de koe ergens bij een hooiberg vast. Daarna gaat hij weer terug naar zijn slaapplaats. Hij gaat weer slapen. De volgende dag wordt hij vroeg in de ochtend om 2 uur gewekt door de boer, omdat hij dat heeft gevraagd. Hij wil namelijk die dag rond 5 uur in Amsterdam zijn. Onderweg beweert hij dat hij nog even bij mensen in de buurt van Kostverloren moet zijn omdat ze hem daar geld schuldig zijn en dat nu gaan afbetalen. Na een tijdje komt hij terug met een koe. Dat is dus de afbetaling. De boer denkt dat hij zijn eigen koe herkent maar doordat Ghijsje het gesprek slim op een ander onderwerp brengt, gaat hij er niet op door. Ghijsje vraagt de boer zelfs heel brutaal of hij hem niet op de markt wil verkopen, zo’n beest is immers geld waard en hij als koopman(hij doet zich als koopman voor) kan zoiets toch niet doen. De boer stemt erin toe, zij zullen elkaar in ‘’het Swarte Paert’’ ontmoeten. Dat gebeurt, de boer geeft Ghijsje het geld. Maar er staat een feest in het vooruitzicht en moet nog eten voor gehaald worden. Dat gaat Ghijsje wel even doen, hij zal alles betalen. Hij steelt van de optrekker zijn mantel mee en hij heeft zijn drankjes gestolen en nog niet betaald. Slimme Ghijsje gaat er gewoon vandoor met het geld. Het volgende fragment komt het zoontje van de boer( Keesje binnen) en zegt dat hun koe is gestolen. Nu begrijpt de boer dat hij op slimme wijze is beetgenomen door de gauwdief. Verhaaltechnieken: Het verhaal is geschreven in rijmvorm en het is als een toneelstuk geschreven met monologen en dialogen. Het verhaal vindt plaats in Amsterdam en rond Oudekerk. Over de omgeving wordt niet veel verteld behalve over een kalkoven bij de boer zijn huis( hier begint Ghijsje over te praten als hij het gesprek op een ander onderwerp wil brengen wanneer de boer zijn eigen koe herkent). De tijd waarin het zich afspeelt is mij niet duidelijk, wel kan ik uit dit stuk opmaken dat het ongeveer 2 dagen duurt. Thematiek: Ik denk dat het thema van dit boek is: Oplichterij en misbruik maken van goedgelovigheid. De dief licht de boer, de optrekker en Giertje op. D.m.v. de koe van de boer, de mantel van de optrekker en ook heeft de dief zijn drankjes gestolen en nog niet betaald. Zo wordt iedereen de dupe van hun eigen goedgelovigheid. Titelverklaring: De klucht van de koe. De titel slaat op de koe, waar het verhaal om draait. En een klucht is een kort toneelstuk, met komische inhoud. Schrijver: De schrijver is Gerbrant Adriaensz Bredero. Hij is geboren op 16 maart 1585 te Amsterdam. Hij was de zoon van een schoenmaker uit de gegoede burgerij. Hij stierf in 1618 op 33 jarige leeftijd aan een ziekte die hij had opgelopen toen hij door het ijs was gezakt, met de slee. Hij heeft zijn leven vrijwel alleen in Amsterdam doorgebracht. Typerend aan zijn werk is dat hij zijn boeken in de ‘’Amsterdamse volkstaal’’ heeft geschreven in plaats van de literaire taal die toen door de meeste schrijvers gebruikt werd. In zijn vele gedichten beschreef Bredero vooral de onweerstaanbare charmes van meisjes en het genot van alcohol( en de kater van de volgende morgen). Steeds terugkerend motief is hoe alles is het leven kan veranderen: het kan verkeren. Als toneelschrijver was Bredero wel geïnspireerd door allerlei buitenlandse voorbeelden, maar hij verwerkte ze meestal toch tot ‘’Amsterdamse stukken’’, waarin beschrijving wordt gegeven van het leven in de roerige, rosse binnenstad. Zijn belangrijkste stukken zijn: Griane(1612), De klucht van de koe(1612), De klucht van de molenaar(1613), Moortje (1615) en vooral De Spaanschen Brabander(1617). Mijn mening: Ik vond het een prettig boekje om te lezen, omdat het met zijn 63 pagina’s binnen korte tijd te lezen is. Ik vind het erg komisch geschreven, vooral door de onnozelheid van de boer die zijn eigen koe op de markt gaat verkopen vóór de dief. Het taalgebruik vond ik ook erg leuk, omdat het me deed denken aan de André van Duin-show. De boer maakt zich op alle fronten belachelijk, maar heeft dit zelf niet door. Het toppunt van het stuk vind ik als de Optrekker zegt: ’’Ik verst de helft niet, behoudens uwer gunst’’ en de boer antwoord met: ’’Zo doet ook al ‘t gemene volk. Die weten van geen kunst’’ Hier vindt de boer zichzelf verschrikkelijk slim terwijl het publiek(de lezer) weet dat hij vreselijk dom is. Ik vond het verhaal af en toe wat langdradig, omdat het dan te lang duurde voordat er echt iets gebeurde. Wat ik wel weer een grappig aspect vind van dit boek is dat de mensen door flink bij elkaar te slijmen alles voor elkaar krijgen. Joosje wil in de kroeg zijn en na lang zeuren mag hij blijven en de dief krijgt het voor elkaar om de boer zijn eigen koe te laten verkopen. Ook vond ik het een leuk stuk omdat er op goede wijze werd beschreven hoe Ghijsje zijn sluwe plannen uitvoerde. Het verhaal legt de nadruk meer op de gevoelens dan op de gebeurtenissen, dit vind ik fijn omdat je je dan helemaal kan inleven in de personen. Mijn slotconclusie is dus: een heel leuk en komisch boekje dat ik mensen zeker kan aanraden om te lezen.