Frederik van Eeden, De kleine Johannes 1, Antwerpen, 1887, 1983 Motivatie van mijn keuze voor dit boek Ik heb het boek gelezen omdat het me was aangeraden door mijn vriendin die het ook had gelezen. Ik zocht namelijk een boek uit de tijd waarin het boek is geschreven en kon er geen vinden dat mij aansprak. Dit boek sprak mij wel aan en toen ben ik het gaan lezen. Samenvatting deel 1 van De kleine Johannes Johannes is een kleine jongen die met zijn vader, hondje en poes in de duinen woont. Op een dag komt Windekind, een soort elf, hem bezoeken die hem meeneemt in een wonderlijke wereld van elfen, en sprekende dieren en bloemen. Windekind maakt Johannes heel gelukkig. Johannes leert de dieren kennen die ieder hun eigen levensdoel hebben zoals de Vredemieren die het als hun taak zien de Vechtmieren uit te roeien. Met Windekind ontmoet Johannes Wistik die hem spreekt van het boekje waarin het rechte staat, de zin van de dingen. Johannes is vanaf dat ogenblik buitengewoon geïnteresseerd en wil het boekje vinden. Windekind waarschuwt hem ervoor maar hij wil niet luisteren. Door zijn zoektocht raakt hij Windekind kwijt wat hem intens verdriet doet. Hij komt terecht bij twee mensen waar hij voor een tijdje onderdak vindt. Als hij daar is wordt hij verliefd op een meisje dat hij op Windekind vindt lijken. Hij brengt veel tijd met haar door en vergeet zijn verdriet om Windekind voor een tijdje. Johannes vertelt het meisje, genaamd Robinetta van zijn belevenissen met Windekind. Hij vertelt haar ook van het boekje waarin het rechte staat. Robinetta neemt hem mee naar huis en toont hem de bijbel maar, zo weet Johannes van de kabouter Wistik, dat is niet het goede. Wistik had hem verteld dat de bijbel niet het goede boek is omdat de mensen het lezen en er nog steeds geen vrede is onder de mensen. Windekind had hem ook geleerd dat de god die de mensen aanbidden een karikatuur is van de echte Vader, Het Grote Licht. Als Johannes dat tegen de ouders van Robinetta zegt wordt hij weggejaagd. De arme Johannes komt terecht bij Pluizer die hem dwingt met hem mee te gaan. Pluizer is een raar pessimistisch mannetje dat hem de negatieve realiteit van het leven laat zien. Pluizer ontkent het bestaan van Wistik en Windekind. Hij toont Johannes ook waar het leven altijd op eindigt bij iedereen, de Dood. Johannes maakt kennis met de Dood in persoon, Hein. Ook ontmoet hij Dokter Cijfer, een man die veel dingen onderzoekt en pas blj is als het om heeft gezet in een rekensom. Pluizer zegt dat Johannes zo moet worden als hij maar Johannes kan dat niet. Voor een lange nare tijd woont Johannes bij Pluizer tot Pluizer hem op een dag meeneemt naar zijn vader. Zijn vader is dood, gestorven aan het verdriet om zijn verloren zoon. Pluizer maakt Johannes' vader open en wil Johannes dwingen het te zien maar Johannes verzet zich tot Pluizer verdwijnt. Dan komt Hein. Hij zegt dat het goed is wat Johannes deed en vertelt hem dat het het wel waard is om een goed mens te zijn. Dan verdwijnt hij. Johannes blijt achter huilend om zijn vader. Als hij naar buiten kijkt trekt de zonsondergang zijn aandacht. Hij ziet Windekind buiten die hem wenkt. Johannes volgt hem en komt bij de zee waar hij een gestalte op het water ziet lopen di uit de zonnestralen tevoorschijn komt. De persoon zegt hem dat hij altijd al bij hem is geweest en dat altijd zal zijn. Hij zegt dat hij de enige die hem de weg kan wijzen naar Het Grote Licht en Johannes volgt hem op zijn weg door de duinen naar de stad. Hiermee eindigt het eerste deel van De kleine Johannes.
A1 Titel De titel van het boek is niet moeilijk uit te leggen. Het verhaal gaat over een kleine jongen die van alles meemaakt. De naam van de jongen is Johannes. Vandaar de titel De kleine Johannes. Ik heb me nog afgevraagd of er geen diepere betekenis achter de simpele titel maar deze kon ik niet ontdekken of vinden dus die zal er ook wel niet zijn. A2 Auteur Frederik van Eeden leefde van 1860 tot 1932. Hij was een linksgeoriënteerde arts, wereldverbeteraar, psychiater en literator. Naast romans (zoals Van de koele meren des doods en De kleine Johannes) schreef hij gedichten en drama's (zoals Lioba). Sommigen van zijn gedichten schreef hij onder het pseudoniem Cornelis Pardijs. Een van de bundels onder die naam heet Grassprietjes. Onder zijne iegen naam schreef hij onder andere de bundel Van de passielooze lente. Als arts en psychiater schreef hij wetenschappelijke artikelen en een boek over dromen dat veel invloed heeft gehad op de ontwikkeling van de psychologie, genaamd Een studie van dromen B1 Thema Het thema van het boek is het zoeken naar de zin van het leven. In het verhaal wordt dat gesymboliseerd door Johannes die op zoek is naar het boekje waar het rechte in staat, de zin der dingen. In zijn zoektocht komt hij verschillende figuren tegen die allen een ander levensdoel hebben wat toch niet het ware blijkt te zijn. Zo is het vaak in het echte leven ook. Iedereen heeft andere levensdoelen en dingen om zijn of haar leven zin te geven en er zijn er maar weinig die voor het juiste doel leven. B2 Vergelijking Bij de vergelijking viel me op dat de ideeen van Frederik van Eeden die hun uiting vinden in deze roman juist helemaal niet zo verschillend zijn van het denken in deze tijd. Zijn ideeen over de mens en de natuur zijn juist heel actueel. Ook de verwerping van de god die de mensen in de kerk dienen en toch de belangstelling voor en het geloof in een hoger iets zijn heel herkenbaar. In de maatschappij waarin de hoofdpersoon leeft zij wel duidelijk verschillen te merken. Ik noem als voorbeeld het feit dat ht nog gewoon is dat het hele volk naar de kerk gaat, bijbel leest en bidt. In onze maatschappij is dat niet meer vanzelfsprekend. Als tweede voorbeeld noem ik de standsverschillen. Uit het eerste deel van De kleine Johannes kan ik daar geen concrete voorbeelden van noemen maar in het tweede deel voelt Johannes zich op een bepaald moment een beetje opgelaten als hij als rijk welstaand jongetje meereist met een kermiskaravaan. C1 Opvallend Opvallend in het boek vind ik dat de schrijver benadrukt dat de gebeurtenissen echt gebeurd zijn terwijl alles ervan spreekt dat hij er zelf ook niet in gelooft. Maar het boek juist met de bedoeling heeft geschreven zijn ideeën en denkbeelden duidelijk te maken en over te brengen op zijn lezers.
C2 Effect Ik heb van dit boek opnieuw geleerd dat het soms moeilijk is om je geloof te verdedigen. Frederik van Eeden laat in zijn boek duidelijk merken dat hij geen christen is en tijdens het lezen vroeg ik me af wat ik terug moest zeggen en dat lukte me niet. Sommige dingen die hij schrijft lijken logisch maar kloppen niet. C3 Eigen oordeel Ik vond De kleine Johannes een boeiend boek om te lezen omdat de schrijfstijl van de schrijver pakkend is en de avonturen van de jongen heel goed beschreven worden. Het is interessant na te gaan waar de verschillende personen symbool voor staan. De personen die Johannes in het verhaal tegenkomt lijken op de mensen die we in het echte leven tegenkomen zoals realisten en dromers.