De Joodse messias door Arnon Grunberg

1. zakelijke gegevens Arnon Grunberg
De joodse Messias
Vassallucci, Amsterdam 2004, 1e druk
2004
494
7 december ’05 2. jouw keuze voor dit boek Wedstrijden. Je hebt ze in alle soorten en maten. Ze ook zijn er verschillende prijzen voor boeken. Een daar van is de AKO literatuurprijs. Aangezien ik wel eens boeken via ako.nl koop krijg ik dikwijls de nieuwsbrief thuisgestuurd, en daar stonden de genomineerden van dit jaar. Een daarvan was De joodse Messias, van Arnon Grunberg. Toen ik in de bibliotheek op zoek was naar het boek trok dit boek meteen mijn aandacht omdat ik het herkende. Ik pakte het boek uit de kast en las de achterkant. Vooral het feit dat het heel veel aspecten leek te bevatten zoals het leven van de joden, de kijk tegen Hitler en ook nog de puberale zorgen, gaf voor mij de doorslag om dit boek voor mijn eerste boekverslag van dit jaar te kiezen. 3. Je eerste reacties Toen ik dit dikke boek dicht sloeg was mijn allereerste gedachte: “ Vreemd.” En dat is volgens mij de enige manier om alles te beschrijven. “ Vreemd, maar wel lekker,” zoals ze in de reclame zeggen. Veel stukken uit het boek lieten mijn mond openvallen. “ Toen het verband was afgerold, zag hij wat hij al vaak had bekeken, zonder al te veel interesse, niet zoals andere jongens van zijn leeftijd, die er uren naar konden kijken met een geodriehoek in de hand. Wat hij zag herkende hij niet. Wat daar lag of hing leek op iets wat de Engelsen bij het ontbijt serveren. Een zwart worstje, een beetje vettig, eerder donkerblauw dan zwart. Ook de teelballen waren blauw, en behoorlijk opgezwollen. Groter dan ooit waren ze, net ballonnetjes die ieders moment met een knal uit elkaar konden spatten.” Tegelijkertijd kon ik ook genieten van de originaliteit van de schrijver. Ik heb nog nooit eerder een boek of verhaal gelezen van Arnon Grunberg. Ik kende hem vooral van de telefoongids commercial. Zijn stijl kende ik dus totaal niet en ik het begin schrok ik er wel een beetje van. Maar later in het verhaal als je niet meer geschokt wordt door de homoseksuele erotische scènes, en je het verhaal en het doel van de hoofdpersoon beter begint te snappen is het een prachtig verhaal met ontzettend veel verhaallijnen. De kleine over de Egyptenaar waarvan zijn voeten werden gefrituurd tot de hoofdverhaallijn: het doel van Xavier Radek om de Joden te troosten.
4. Korte Samenvatting van de gebeurtenissen Xavier Radek is een jongen uit Basel. Zijn vader is architect, zijn moeder eenzaam. Als hij papieren vindt in het nachtkastje van zijn moeder, en uitvindt dat zijn opa met veel vreugde joden heeft afgeslacht, krijgt hij een doel voor ogen: het troosten van Joden. Hij begint door langs te gaan bij de familie van de rabbijn in Basel. Daar ontmoet hij Awromele, en Xavier vertelt hem dat hij een geassimileerde Poolse jood was, terwijl hij net zo ongelovig is als allebei zijn ouders. Hij en Awromele worden vrienden, en na een tijdje meer dan vrienden: ze worden minnaars. Samen besluiten ze Mein Kamf in het Jiddisch te vertalen. Xavier wil zich helemaal aan het jodendom wijden en besluit zichzelf te laten besnijden. Awromele en hij komen terecht bij de halfblinde mr. Schmitz, die Xaviers geslachtsdeel zo toetakelt dat hij ermee naar het ziekenhuis moet en zijn teelbaal wordt geamputeerd. De teelbal belandt in een potje en word door Xavier Koning David gedoopt. Xavier heeft nog steeds het doel de joden te troosten en hij denkt dat te willen doen door te gaan schilderen. Vooral zijn eenzame Xavier Radek is een jongen uit Basel. Zijn vader is architect, zijn moeder eenzaam. Als hij papieren vindt in het nachtkastje van zijn moeder, en uitvindt dat zijn opa met veel vreugde joden heeft afgeslacht, krijgt hij een doel voor ogen: het troosten van Joden. Hij begint door langs te gaan bij de familie van de rabbijn in Basel. Daar ontmoet hij Awromele, en Xavier vertelt hem dat hij een geassimileerde Poolse jood was, terwijl hij net zo ongelovig is als allebei zijn ouders. Hij en Awromele worden vrienden, en na een tijdje meer dan vrienden: ze worden minnaars. Samen besluiten ze Mein Kamf in het Jiddisch te vertalen. Xavier wil zich helemaal aan het jodendom wijden en besluit zichzelf te laten besnijden. Awromele en hij komen terecht bij de halfblinde mr. Schmitz, die Xaviers geslachtsdeel zo toetakelt dat hij ermee naar het ziekenhuis moet en zijn teelbaal wordt geamputeerd. De teelbal belandt in een potje en word door Xavier Koning David gedoopt. Xavier heeft nog steeds het doel de joden te troosten en hij denkt dat te willen doen door te gaan schilderen. Vooral zijn eenzame moeder die, na de dood van de vader en de komst van nieuwe vriend Marc alleen maar eenzamer lijkt te worden, met koning David poseert. Marc raadt hem aan om naar de academie te gaan en samen Awromele vertrekt hij naar Amsterdam. Xavier om naar de Rietveldacademie te gaan en Awromele gaat in de Albert Heijn vakken vullen. Ondertussen heeft Awromele niet genoeg aan Xavier alleen en dat maakt Xavier ontzettend boos en vraagt keer op keer om samen met hem naar het beloofde land Israël te gaan. Daar stijgt Xaviers ster tot steeds hogere hoogte. Eerst maakt hij furore als fotograaf, en later schopt hij het tot stadspoliticus en later zelfs tot minister-president van Israël. Xavier wil steeds meer macht en uiteindelijk strijdt hij tegen het westen. Hij richt kernwapens op heel het westen. Uiteindelijk wordt Awromele door de woedende massa vermoord en stort Xavier in. Xavier gaat op zijn vriend liggen : Hij is gekomen om de joden te troosten , maar de enige troost die rest, is de vernietiging. Rochelle staat in de laatste zinnen van de roman voor het raam en wijst haar kinderen dat de pelikaan er aan komt. De kernwapens zijn afgegaan. 5. Persoonsbeschrijving met behulp van de navertelling Xavier Radek, een ongelovige jongen met prachtige bruine ogen, opgegroeid in Basel. Zijn vader is architect en bezoekt regelmatig de massagesalon. Zijn moeder is eenzaam en voelt zich onbemind. Door het vinden van documenten van zijn overleden opa gaat Xavier zich steeds meer voor het jodendom interesseren. Zijn opa was tijdens het Hitler regime een actieve nazi, die veel joden eigenhandig heeft vermoord. Xavier krijgt medelijden en besluit de joden te gaan troosten. Aan het begin van het verhaal maken we kennen met Xavier als een hele gevoelige jongen van 14 die zich steeds meer voor het Joodse geloof gaat interesseren. Eerst gaat hij zwemmen met de zionisten en later bezoekt hij zelfs regelmatig de synagoge. Ook de rabbijn merkt hem op en nodigt hem bij hem thuis uit. Daar ontmoet hij Awromele. Dat is een grote omslag in Xaviers doel om de joden te troosten. Hij besluit zich vooral te richten op Awromele. Xaviers vader en moeder gaan uit elkaar en Xavier leeft bij zijn moeder en haar nieuwe vriend Marc, die alleen maar om de flightsimulator lijkt te geven.. Dan sterft zijn vader, maar Xavier kan niet echt zeggen dat hij hem ontzettend mist. Tussen Xavier en Awromele is meteen een grote aantrekkingskracht. Op het begin is die kracht alleen platonisch maar net voor de besnijdenis bevredigd Awromele Xavier oraal en is de seksuele relatie begonnen. Door de besnijdenis hebben Xavier en Awromele een tijdje weinig contact met elkaar en ze ontdekken beiden dat ze niet zonder elkaar kunnen. Dan vertelt Marc Xavier dat hij eigenlijk veel meer van Xavier houdt dan van de moeder. Ook de moeder weet het en raakt zo van slag dat ze haar minnaar ( het broodmes ) uit de keuken vindt en zichzelf elke avond opnieuw verwond. Ondertussen is Xavier begonnen met schilderen, een van de pogingen om de joden te troosten. Op een avond betrapt hij zijn moeder met haar minnaar en zij vraagt hem haar te schilderen. Op dat moment begint Xaviers schilderscarrière pas echt, en zijn moeder staat elke keer model. Vaak samen met Koning David, de teelbal. Ook vertelt de moeder Xavier dat ze hem als kind heeft proberen te vergiftigen met rattengif en dat ze hem altijd heeft gehaat. Xavier gaat hierdoor nog veel meer van haar houden. Als Xavier na de lange tijd weer intens contact krijgt met Awromele hebben ze orale seks in het stadspark. Na een tijdje komen er vier Christelijke jongens langs die hen betrappen en Awromele helemaal aftuigen. Xavier is naar huis gevlucht en is zo bezorgt om zijn grote liefde dat hij ’s nachts het park ingaat om hem te zoeken, hij kan hem nergens vinden en gaat vol wanhoop terug naar huis. Daar ziet hij in, dat hij zonder Awromele niet kan leven en gaat de volgende ochtend terug, waar hij het hoopje Awromele ziet liggen. Na Awromeles ziekenhuisbezoek besluiten ze samen verder te gaan, samen naar het Venetie van het Noorden. Voor Xavier is dat het begin van het einde. Samen besloten ze om niets te voelen tijdens de relatie, maar Xavier houdt het niet vol. In Amsterdam kan Awromele tegen geen enkele man nee zeggen, en Xavier gaat kapot aan het voelen van jaloezie. Hij wil naar het beloofde land: Israel, om alles te vergeten. Awromele heeft het reuze naar zijn zin in Amsterdam en wil absoluut niet naar Israel. Maar door de liefde die er tussen hen bestaat komt Awromele altijd bij Xavier terug en vertrekken ze samen naar het beloofde land. Voor Xavier is het troosten nooit genoeg, het begint met schilderen, in Israel gaat hij fotograferen, later toespraken schrijven, de stedelijke politiek in, en later wordt hij met ruime meerderheid tot minister president gekozen. Niet door zijn goede ideeen, maar door zijn overredingskracht weet hij elke kiezer aan zich te binden, en elke tegenstanden omver te blazen. Awromele kan ondertussen nog steeds niet zonder zijn minnaars en nog steeds vreet het Xaviers hart op, maar hij denkt zich ervoor af te sluiten. Ook als president speel Koning David nog een grote rol. Steeds meer Joden en ook Christenen gaan de teelbal zien als de verlosser. Hoe anders kon een homoseksueel minister president worden van het beloofde land. Door deze overtuiging van velen, gaat Xavier ook in zijn teelbal geloven. Maar voor Xavier is de troost niet genoeg. Hij wil meer, steeds maar meer. Awromele komt met de theorie dat hij een gezamenlijke vijand nodig heeft. Het Westen. De minister-president van Israel verspreidt kernwapens over de hele wereld, en allen hebben ze hun raketten op het westen gericht. Op het laatste moment dat we iets van onze jodentrooster horen zit hij in zijn bunker. “ Hij had de wereld een ultimatum gesteld en zich verschanst in zijn bunker. Er waren mensen die hem niet begrepen , bondgenoten die hem in de steek lieten……. Hij sleepte het in een deken gewikkelde lijk van Awromele achter zich aan. Awromele had niet naar hem willen luisteren, hij kon geen nee zeggen , nog altijd niet. Hij was de straat op gegaan.” De laatste minuten gaat Xavier overal aan kapot. Uiteindelijk heeft hij zichzelf de afgrond ingeholpen. Hij, degene die de verschrikkingen van WO2 ongedaan wil maken door de joden te troosten, wordt als een erger persoon aangezien als Der Fuhrer zelf. “ Ik ben gekomen om te troosten . Maar jullie enige troost is de vernietiging….. Luister je? Onze enige troost is de vernietiging.” Zijn laatste woorden. Door het verhaal heen zie je Xavier veranderen van een rustige, lieve jongen die diegenen die zo geleden hebben wil troosten. Door het boek heen worstelt hij met de vorm. Van schrijver en schilder tot vernietiger. Zijn zeer gevoelde liefde voor Awromele speelt daar een grote rol bij. Xavier voelt teveel terwijl hij niets moet voelen, want: eenzaamheid is geen schande. Aan het begin van het verhaal vind ik Xavier nog een sympathieke jongen, maar vooral nadat hij uit Basel is vertrokken wordt hij zo wanhopig, dat ik zijn wanhoop bijna niet meer kan begrijpen. Zijn relatie met Awromele is gebaseerd op zowel liefde als bedrog, maar omdat ze niets mogen voelen hoort dat niet belangrijk te zijn. Het enige belangrijke is dat ze bij elkaar zijn. Ik zou zo niet met een relatie om kunnen gaan, maar liefde leidt tot vreemde dingen. De laatste 50 pagina’s van het boek vind ik Xavier geen aardig personage meer. Hij regelt alles in zijn voordeel, zodat hij macht krijgt, ten koste van alles. Hoe er over mensen wordt gedacht door hem sluit totaal niet aan op mijn mening. Hoe sterk zijn liefde voor Awromele, zijn liefde voor andere zaken heeft daardoor zijn kracht verloren. Van het troosten van de joden komt niet veel terecht. 6. De verdiepingsopdrachten 7. Eindoordeel Ik denk dat dit boek een perfect begin is van mijn literatuurlijst. Het heeft zoveel verschillende aspecten waar je aan moet wennen als je begint met literatuur. Er staan scenes in die je liever niet gelezen had, maar die wel met zoveel originaliteit zijn geschreven dat je ze toch bloedmooi vindt. “Hij keek naar beneden en zag de olie als een zwart gat. De kokende olie had geen kleur meer , ook geen terug, hoewel er nog wat resten van verbrande falafelballetjes in dreven….. De man met het pistool pakte de linkervoet, bracht zijn hand toen naar het scheenbeen, en doopte de voet van de Egyptenaar in de frituurpan…. De voeten van de Egyptenaar waren niet bruin geworden , ook niet zwart, eerder wit en slijmerig, met hier en daar roze stukjes . Het vlees van draderig geworden. Het vlees stonk.” Toen ik aan boek begon dacht ik: ‘ Waar ben ik aan begonnen, wat is dit!’ De erotische en gewelddadige scenes schokten mij. Maar toen ik beter in het verhaal kwam en het doel steeds beter ging begrepen, greep het boek mij. Ik zag Awromele en Xavier op hun kamertje op de prinsengracht, ik zag de Hamas leider en ik voelde bijna de wanhoop van de hoofdpersoon. Er zit ook een hele grote spanningsboog tijden het gehele verhaal: Het boek heet de Joodse Messias. Maar wie is die Messias nu eigenlijk. Is het Xavier, is het een onbekende. Later blijkt dat Xavier zelf graag de Messias wil zijn, maar uiteindelijk het niet kan waarnemer en als vernietiger wordt gezien. Door het boek ben ik gaan nadenken over de relaties tussen volken en over WO2. Hitler is door velen altijd aangezien als de grote dader. Maar eigenlijk zijn daders altijd slachteroffers zijn en slachtoffers ook altijd daders. Daar kom je ook tegen aan het eind van het boek. “Weldenkende mensen, overal ter wereld, waren het erover eens: Hitlers oorlog was niet netjes geweest maar wel preventief. En wie hem met een onbevooroordeeld oog bekeek moest toegeven: hij had zijn mindere kantjes gehad, maar hij was een ziener geweest” en “ Zelfs het joodse volk, dat hij had willen troosten zoals nog nooit een volk was getroost, dat hij had gediend, voor wie hij had geleefd, had zich tegen hem gekeerd omdat ze bang waren te sterven. Angst maakte niet het beste los in mensen.” Uiteindelijk ben ik blij dat ik dit boek heb gelezen, je kijkt in het leven en het hoofd van wat een wereldvernietiger was.